|
2000
|
|
|
Benetako premiak lotuko zituen, garai hartan, gizakiak eta naturak. Ekoizpenak
|
zeuden
lurretan bizitzera ere behartuko zituen lotura honek. Etxearen inguruan izango ziren baratza eta kortak eta hauetxek ziren" lorategi".
|
|
|
Eta eman zenizkidan, lehenik, apez erreboltariaren joan jinak ezin xeheroago, baita herritar katoliko eta jauntxo protestanten arteko gorabeherak ere: haiek Mathalasen aldekoak, eta hauek errege Luis XIV.aren aldekoak, zeinak, ediktu bat bitarteko, Zuberoako herri lurrak salgai jarri baitzituen eta zeinak Trois villesko jaunari bizkonde titulua eman baitzion, honek salgai
|
zeuden
lurrak erosi ondoren, ohoinkeria harekin batzuen eta bertzeen arteko liskarra pizten zuela; jakinarazi zenizkidan, gero, auziaren xuxentzeko asmotan batzuen eta bertzeen artean izan ziren konbertsazioneak, guztiak ere alferrikakoak, batean erregeren kontseilari jaun Bernard d’Arche Paristik Zuberoarat zetorrela, bertzean Oi he nart Zuberoatik Pariserat zihoala, Zuberoako parlamentuko ordezka...
|
|
|
Elizan, argizari hori batzuk
|
zeuden
lurrean piztuta, eta beltzez jantzitako andre batzuk belauniko eta negarrez, nork bere nahigabea ezpainen mugimendu azkarrean arindu nahi izan balu bezala.
|
|
2001
|
|
|
The Great Transformation liburuan Karl Polanyi historialariak erakutsi zuenez, Ingalaterran kapitalismo liberala jaiotzean, lurra artifizialki zedarrituz eta artzainen kontrako hesiak sartuz, natura barruti bihurtu zen. Horrela, Europako liberalismoaren merkatua agertu zen, amankomunean
|
zeuden
lurrak desagertuz. Historian lehenengo aldiz, lurra merkatu abstraktu bihurtu zen, natura gero eta baliabide urriago bilakatuz).
|
|
|
Haietariko batek pistola niregana zuzendu eta horrek barruko nahasmendua areagotu zuen. Orain nire inguruko gehienak
|
zeuden
lurrean botata. Mantxola ez zegoen jarraitzaileen artean.
|
|
2002
|
|
|
Araubide aldaketa horijabetzaren gaineko ideia liberaletan oinarritu zen (jabetza libre, absolutu etaindibiduala), baina haren aplikazio praktikorako zenbait baldintza jarri zituztentokian tokiko botereek, zeinek printzipio horiek beren berehalako interesen araberamailakatu eta egokitu zituzten. Hartara ulertuko dugu, esate baterako, herri jabetzek irautea, egoera txarrean
|
zeuden
lur landatuen hedatzea interes gutxikoa izatenzelako batez ere.
|
|
2003
|
|
|
Horretarako, bere mineralen bezeroen bila jo zuen Gipuzkoara. Kantabriako Montañarekin mugatzen duten Somorrostro eta Galdamesen artean
|
zeuden
lur sailetako meatzeetatik ateratzen zituen mineralak. Hanka bat Gipuzkoako burdinaren merkatuan eta beste bat Bizkaikoan zituela, Jose Antonio Ibarra Santander aldera begiratzen hasi zen lehenbizi, eta ondoren burdina manufakturatuarekin Ameriketan merkataritza burutzen aritu zen; Kuban, bereziki.
|
|
2005
|
|
|
Ez nuen etorri behar. Nardagarria zen, ezer gutxi zen epela eta humanoa nire maitale izandako haren haur jaioberriaren eta nire arteko intimitate behartu hartan; auskalo nork erositako jostailuak
|
zeuden
lurrean, euren kolore ezinezkoak alfonbran iltzatuz.
|
|
2006
|
|
|
Australia osoan bizi ziren. Bat eginda
|
zeuden
lurrarekin.
|
|
|
Horrela, hiru modutara egindako kolonizazioa izan zen, oro har: hutsik
|
zeuden
lurretan egindako presurak, aurrez kolonizatu edo erabilitako lurrak abandonaturik zeuden lekuetan egindakoak eta populatutako guneetan alde marjinaletara egindako lurpresura eta erroturazioak edo luberritzeak. Abitok egin zuena izan zen, presura egitea (lur bat hartu, okupatu eta lantzea), eta, aldi berean, inguruko beste batzuen jabegoko lur eta eskubideak hartu eta berarentzat xurgatzea, horri ere presura izena emanez?
|
|
|
33). Abitoren testua36 aztertzen badugu, ikusten da nola lehen presurak (edo aprisioak, hutsik, abandonatuta edo landu gabe
|
zeuden
lurrak, normalean norbaitek lantzen bazituen, edozein motatako produkzioan, 30 urte eta egun bat igarotzen zirenean produkzioan baziren, landu zituenaren jabego bihurtzen ziren37) sernatarako erabiltzen ziren besteak beste, lan kolektiboz ustiatutako lurra, normalean, hedaduraz nahiko zabala eta bazterreko zonetan egoten dena eta laborantzarako erabilia dena, lugorri luzeez eta era ezjarraian era... (García de Cortázar, 1982:
|
|
|
Al Gafiqik iparraldera egin zuenean, Eudonen mendean
|
zeuden
lurrak topatu zituen berehala. Agintari musulmanak Orreagako bidetik zeharkatu zituen Pirinioak, Bordele sakeatu zuen eta Toursera abiatu zen.
|
|
2008
|
|
|
Abidjanen bertan ere biztanleria asko ari da hazten (1999an 3,2 milioi pertsonakoa zela jotzen zen), eta hiriaren akuiferoa itotzen ari da, hirigintza prozesu bizkorrari loturiko faktoreak direla medio: lehen landarez estalita
|
zeuden
lurretan eraikinak eta azpiegiturak eraikitzen direnez, zorua iragazgaitza da euriaren aurrean. Horri gehitzen badiogu lurra modu anarkikoan okupatzen dutela auzoetako etxeekin, gero eta zailagoa da ur putzuetan sartzea, akuiferoko lurpeko urak kontrolatzeko eta akuiferoa berriro karga dadin ahalbidetzen laguntzeko.
|
|
|
Abizenei erreparatuz gero, lur jabe legez agertzen dira agirretarrak, Areitio, Bergara? Baina Abanzabalegi, Aldekoa, Bustindui eta beste hainbat abizen ez ditugu aurkitzen zerrendan, horietariko batzuk alkate karguan birritan eta hirutan aritu arren? 414 Eibarren
|
zeuden
lur jabeak soilik 1808ko zergan agertzen direnak zirela ondorioztatu behar badugu, benetan harrigarria litzateke lur jabe izan gabe udal karguak bete zituzten eibartarren kopurua. Uriartek 1814 urteari buruz dioenez, Eibarko 213 auzokide ez ziren euren baserriaren eta lurren jabeak, eta 84 baino ez ziren hizpide eta hautespideko auzokideak415, hau da, etxe buruen laurdena ziren, gutxi gorabehera, antzinako, berdintasuna?
|
|
2009
|
|
|
Zoko usain mina zegoen gelan. Dozenaka karpeta, paper eta liburu
|
zeuden
lurrean barreiaturik. Oskar haien artean saltoka ibili eta agenda beltz bat hartu zuen mukuru betetako idazmahaitik.
|
|
|
Gaurkoa ere hain gogorra izan da! Denak
|
zeuden
lur jota... Maite ditudan guztiak?
|
|
|
Sri Lankako Gobernu zingalesak 2002 urtean onartutako su etena hautsi zuenetik, LTTE herrialdearen iparraldetik indarrez kanporatzea izan du helburu armadak. Gobernuaren tropek 2008 urtean tamilen esku
|
zeuden
lur asko berreskuratzea lortu du, gehienbat Sri Lankako ekialdean eta iparraldean dauden lurraldeak. Gatazkaren ondorioz, milaka pertsonek herrialdetik ihes egin behar izan dute.
|
|
|
Bizkaian eta Kantabrian ei zegoen arriskurik handiena, baina, azkenean, ez da hainbesterako izan. Debagoienean, izan ziren zaparradak eta, botatako ur litro kopurua apartekoa izan ez bazen ere, gustura hartu zuten aspaldidanik egarrituta
|
zeuden
lurrek. Bergaran, esaterako, 25 litro ur bota ditu, metro koadroko, 24 ordutan –atzo goizeko hamarretatik, gaur goizeko hamarretara–; iluntze partean egin zuen gehien.
|
|
2011
|
|
|
Sagarroiak atzemanik bide hura egin zuen oiloek bezala, eta sartu zen hura ere barnerat: nondik zukeen arrautza jaterik gogoan; baldin bazen ere han arrautzarik, ez bide
|
zeuden
lurrean, haren menean.
|
|
2012
|
|
|
Ezarri genuen sotoa (hain luzaroan itxita eduki zutena, non gure zuziek, giro gaizto hartan erdi itzalirik, miaketan hasteko betarik ia ez baitziguten eman) txikia zen, hezea eta argitasunik batere gabea; nire logela zegoen eraikineko parte berean zegoen, askoz ere beherago ordea. Leotz baten helburu higuingarrietarako erabili izan zen nonbait aspaldiko garai feudaletan, eta, azkenaldian, sutautsa edo beste erregairen bat gordetzeko; izan ere, kobrez estalita
|
zeuden
lurraren parte bat eta sartzeko gurutzatu genuen arkupe luzearen barrenalde osoa. Atea burdin lodizkoa zen, eta modu berean zegoen babestua.
|
|
|
Jan nezakeena baino ale gehiago ereiten banuen, alferrik galtzen zen. Moztu nituen zuhaitzak han
|
zeuden
lurrean usteltzen; ezin nituen sutarako besterik erabili, eta hori, janaria prestatzeko premia nuenean besterik ez.
|
|
|
Animaliek, ordea, berehala erabakiarazi ziguten, inguruan biltzen ari baitzitzaizkigun, harrapakina eskuratu nahian; eta benetan uste dut gutxienez hirurehun izango zirela. Gure zorionerako, ordea, basoaren sarreraren ondoan, enbor handi batzuk
|
zeuden
lurrean botata, aurreko udan edo moztuak, eta itxuraz handik garraiatzeko prest zeudenak. Nire armada txikia enbor horien erdiraino eraman nuen, eta errenkadan zuhaitz enbor handi baten atzean jarrita, aholkua eman nien zaldi gainetik jaisteko; eta, enborra lubaki moduan aurrean genuela, triangelu bat edo hiru aurrealde osatu genituen, zaldiak erdian utzita.
|
|
|
Modu horretan, indigenak periferiara bultzatuz, lurralde arrotzean moldatzera behartu eta beste indigena batzuekin borrokatzera derrigortu zituzten ekialdeko indigenak. AEBk 1848tik aurrera Mississippitik haratago
|
zeuden
lurren konkista hitzarmenak zein bortxa erabiliz burutu zuen lekuaren arabera. Hortxe dago AEBko inperialismoaren jaiotza (Hall eta Fenelon, 2004) eta errepublika liberalek buruturiko herri indigenen konkistaren hasiera.
|
|
|
Konstituzio berrian jasota ez dagoena ez da onartzen, eta kolonia garaiko lege babesak desagerrarazi zituzten (Anaya, 1996). Horrekin batera, XVII. eta XVIII. mendeko kolono liberalek egin zuten bezala, errepublikanoek legea erabili zuten herri lurren sisteman zein erreserba sisteman
|
zeuden
lurrak eskuratzeko (Martínez, 1999). Latinoamerikan hori «desamortizaciones» izenarekin izan zen ezaguna (Díaz Polanco, 1997).
|
|
2013
|
|
|
Eta ez hori bakarrik: euren eremuetatik urrun
|
zeuden
lurrekin ere merkataritza harremanak zeuzkaten. Nekropoli horien konplexutasunak harritu egin ditu arkeologoak.
|
|
2014
|
|
|
Hiritik kanpo zegoen eremu batera eraman nuen, egur zatiak eta helburu jakinik gabeko burdina eta porlana pilatzen ziren leku horietako batera. Erditik tolestatutako garagardo lata hutsak
|
zeuden
lurrean. Zigarro puntak.
|
|
|
Lurrun mataza eskergek zeru ganga behera zekartela irudi zuen, baina haizerik ez zebilen batere, eta ezerk ere ez zeramatzan handik. Alabaina, nahiz mugimendurik ñimiñoena ere ez egin zerumuga batetik besterantz, ez zen horrela gertatzen zenitetik nadirrera, eta gero eta hurbilago
|
zeuden
lurretik. Halako argitasun fosforeszente bat zerien laino itxi haietako batzuei, hirurogei laurogei graduko arkuak osatuz.
|
|
|
Dena den, Nikolasek ez zuen behin ere aski egingo, ordutik aurrera Siberiako bide nagusian topatu behar zituzten hildako guztiekin azken egitekoak bete nahi izatera. Nizhneudinskeko aldirietan hogeitaka
|
zeuden
lurrean barreiaturik.
|
|
|
Atzean lagatako hondakinetan ezagun zen hori: kerik ez zerien errautsei, jada ustelduak
|
zeuden
lurrean zeutzan gorpuak.
|
|
|
Eta handik bestearen zangoa hartu zuen. Eta orain bi biak
|
zeuden
lurrean. Eta polizia mekaguendioska.
|
|
|
Flaskoak eta botilak
|
zeuden
lurretik botata,
|
|
2015
|
|
|
Sasiz betetako parajea aukeratu zuten fusildunek, ezkutukoa eta inguruko baserrietatik isolatua, bere obra burutzeko. Lau langile
|
zeuden
lurrean etzanda. Laneko jantziekin zeuden artean, eta lanetik bertatik hara eraman izanaren traza hartu zien Aitak.
|
|
|
Boluntario horiek osatutako tropari División Azuldeitu zitzaion, falangisten alkandora urdin kolorekoa zelako. Tolosan, zezen plazatik erdigunerantz
|
zeuden
lur eremuetan, Oria ibaiertzean, kale berri bat zabaldu zuten 1942.urtean, División Azul izenekoa, eta inaugurazio ekitaldirako etorri ziren argazkian elizatikateratzen ikus daitezkeen ofizial aleman nazi horiek. Argazkiari hobeto erreparatuz, ematendu nazi horietako bat SSetako Reichsführer Heinrich Himmler bera dela, baina ez da, osoantz handia duen beste nazi bat baino.
|
|
2016
|
|
|
2009an erosi zizkion Azkoitia Lantzenek Hierros Eguinori (Oñeder SL) Oinartxo eremuko lur batzuk, Asier Aranbarri Azkoitiko alkate eta Azkoitia Lantzeneko lehendakaria zenean. Ur lixibiatuen ondorioz kutsatuta
|
zeuden
lur horiek: " Ur lixibiatuak zabortegitik datozen urak dira, oso kutsakorrak, eta ur horiek tratatzeak kostu handia du, materia oso toxikoa izanik trataera iraunkorra behar dutelako", azaldu zuten EH Bilduko ordezkariek astelehenean, eta zera gehitu:
|
|
|
Ez zela ezertaz gogoratzen zioen hark. Hiru koilaratxo
|
zeuden
lurrean, ordea. Baina ama ez zen ezertaz oroitzen.
|
|
|
Garai hartan nagusi ziren ideiek eman zioten forma sionismoak Ekialde Hurbilaz zuen ikuspegiari. Sionistak, Europako juduak ziren heinean, Europatik kanpo
|
zeuden
lurrak, atzeratutako, herriek osatzen zituzten ideia zuten; mendebaldeko aurrerapenen beharra, kultura landuago batena?
|
|
2017
|
|
|
Harrobiko lur gorrixka su galdatan zegoen, hauts egina, idorra. Apatx eginda
|
zeuden
lurrean. Ondoan, xehatu ahala," bi" zenbakiko harri nabar piloa, apurka apurka, gero eta haziago ikusten zen.
|
|
|
65; 134? 35), eta gupidagabea izan zen mendekua. . Milaka gorpu
|
zeuden
lurrean Turingiatik Alsaziara, zelaietan, basoetan, eraitsi eta erretako milaka gazteluren erretenetan?,, hilda, torturatuta, zutoinetan sartuta, martirizatuta? (ibid.:
|
|
|
Oraindik milioi urte batzuk iragan behar ziren, baina argitzen joan zenean, klima epeldu zuen, basoak loratuz eta intsektuak neurri gabean ugalduz mundu osoan barna. Azken hauek ez
|
zeuden
lurrean bakarrik, zuhaitz adarretan ere ugariak ziren; beraz, intsektujale ziren ugaztunek motibapen berezia zuten bertara igotzeko. Zegoeneko, lur barneko intsektuak bilatzeko aurreko atzaparrak aski garatuak zituzten batzuek; egitate honek muturra libre uzten zien ingurua usaimenaren bidez kontrolatzeko.
|
|
|
Itsasoan animaliak motaz eta kopuruz ugaltzen ari zirelarik, landare bakarrak algak ziren. Duela 365 miloi urte arte lur azala hutsik zegoen, baina 37 milioi urte geroago lehorreko lehenengo landareak (iratzeak eta, besteak beste) azkarki zabalduta
|
zeuden
lurrean barna. Lur azaleko landareen hedapen honek elikagaien ugaritasuna lehorrera ekarri zuen, bertako biziaren eboluzioa lagunduko zuena dudarik gabe.
|
|
2018
|
|
|
Une horretan bertan alderik alde igaro zituzten gezien ziztua entzun nuen. Handik une batera bihurrika eta arnasestuka
|
zeuden
lurrean, eta gainerako guztiak zuhaitzetara gindoazen itsumustuan. Gezi bat ondotik igaro zitzaidan, eta lurrean iltzatu zen; haren kirteneko luma dardaraz geratu zen lurra jo zuenean.
|
|
|
Batetik, Nafarroako lurraldean egin zen gerra aipatu behar da. Arpilatzeak eta suntsiketak jasan behar izan zituzten, eta gunerik kaltetuenak Aragoiarekiko mugan
|
zeuden
lurrak eta Tuterako merindadea izan ziren. Bestetik, soldaduak erreklutatu beharrak eta tropei ostatu eman beharrak eta kontribuzio ekonomikoek arazoak sortu zituzten.
|
|
|
" Nafarroa Beherea" ez zen existitzen, oraingo Nafarroa Garaiak independentzia galdu zuen arte. Gerora ere, orain" Nafarroa Beherea" edo" Baxenabarre" deitzen den eskualde horrek" Nafarroa" zuen izena, 1512tik aitzina Nafarroako erresumaren esku
|
zeuden
lurrak eremu horretara mugatzen baitziren. Zergatik, beraz," Nafarroa" erran ohi zaio Nafarroa Garaiari?
|
|
2019
|
|
|
Hasierako proiektua, eskola horretako guraso elkarteak bere blogean azaldu duenez, elizaren zerbitzuak eraikin bakarrean batzea zen. Proiektu hori aurkeztuta aldatu zuen Bilboko Udalak orubea, irakaskuntzako ekipamenduak baimenduta
|
zeuden
lurra izatetik “beste ekipamenduetarako” ere baimendutako lurra izatera.
|
|
2021
|
|
|
Haren ondoan dago ipar haritz bat. Une hartan hostoak
|
zeuden
lurraren gainean, eta adinarengatik edo gaixotasunagatik hildako nire hurbilekoen gorputzak eta hezurdurak gogorarazi zizkidaten. Iruditu zitzaidan nekatuta hiltzen direla hostoak ere.
|
|
|
Tenreiro Lisboara iritsi zenean, intelektual beltzen ahots berriak gero eta ozenago entzuten ziren, Amerikako Estatu Batuetan eta Frantzian bereziki; Afrikako herrien eskubideak eta nortasuna aldarrikatzen zituzten. Négritude izena hartu zuen mugimenduak, eta haren oihartzuna Portugalen esku
|
zeuden
lurretara ere iritsi zen. Hain zuen, Tenreiro bera jotzen dute askok négritude portugesaren lehen olerkaritzat.
|
|
|
Udaletxeak ez zien kasu handirik egin, ez zirelako eskubide guztien jabe, beraien etxebizitzak eraikuntzarako debekatuta
|
zeuden
lurretan eraiki zirenez gero. Administrazioarentzat ez ziren hiritar osoak.
|
|
2022
|
|
|
Uzta txarrek jendea mugarazi zuen bertze leku batzuetara, Donejakueko herrietara bertzeak bertze. Abartzuza, Lezaun eta Iturgoien herrietan
|
zeuden
lur gehienak, baina baita gutxiago batzuk Ibiriku, Arizala, Azkona, Arizaleta eta Arandigoienen. Jendea gidatzen, Maddi eta Antso Fortuniones arduratu ziren, beraiek ere Erregeren faborea galdu zutelako.
|
|
|
Airea hain kutsatuta zegoen, arnasa faltan sentitu bainuen. Hiru koltxoi
|
zeuden
lurrean, Auxilio Socialaren manta grisek estalita. Gernu zirkuluen arabera, kamaina bakoitzean bizpahiru haurrek lo egiten zuten.
|
|
|
Hala ere, xafla bat izateak, nahiz eta helburua erabat gauzatzetik urrun mantentzen zituen, arerioentzat ere ezinezko bilakatzen zuen. Hiru xafla gehiago
|
zeuden
lur azpian beraien zain. Tabernariak txintxorta anoa bat eta bi xerra eta patata plater jarri zizkien muturren aurrean.
|
|
|
Gau hartan lo egiteko zailtasunak izan nituen hormetan hezetasun orbainak
|
zeuden
lurreko oholtzak kirrinka egiten zuen terrazan ere katuak miauka zeuden eta ilargi betea eta ni toki bitxi guzti horietatik ibili izan ostean ez nuen nire ondoan lo egiten zuen gorputz hura ezagutzen.
|
|
|
Ostera aipatuko dudan moduan, 1965etik aurrera, Altza inguruan Arrizar aldiria eta ondoren, Los Boscos eta Arriberri aldiriak eraiki ziren. Aldiri hauek, olio, beira eta uralita fabrikak
|
zeuden
lurretan eraiki ziren, fabrikak ordezkatuz eta biztanle dentsitate handiari soluzio bat eskaintzeko asmoz.
|
|
2023
|
|
|
Datorren osteguneko udalbatzarrean Irita Amillubiko egungo plan orokorra aldatzeko proposamena bozkatuko dute. Koalizioak azaldu duenez, Udal Gobernuak etxebizitza pribatuak eraikitzea proposatzen du etxebizitza sozialera bideratuta
|
zeuden
lurrak, eta onartezintzat jo du.
|
|
|
Txalintxo mendia eta inguruko mugak izan zituzten eztabaidagai, 1930 urtearen bueltan. Hasiera batean, Azpeitiko herriaren izenean
|
zeuden
lur horiek Azkoitiaren parte zirela erabaki zuten (1928 urtea), bertako udaletxean gordeta zegoen 1458ko agiri batek zehaztu zuen hori, Munategira jaisten den Arrupe errekak banatzen baitzituen bi herriak. Azpeitiarrek ez zuten aurkitu agiri horrek zioena ezeztatuko zuen beste dokumenturik.
|
|
|
Nahi izanez gero, bahuen zer ikasi nire gurasoengandik: haien umiltasunetik, lanerako gogotik, errotuak
|
zeuden
lurrari zioten maitasunetik, eskuzabaltasunetik. Zailtasunak zailtasun, etxeko ateak parez pare ireki zizkiaten.
|