|
2000
|
|
|
Tabernetako hori ikaragarri gustatzen zait. Garai batean tabernetakoa oso maitea zen, beste jolasbiderik ez
|
zelako
. Gaur hori ez dago, telebista dela edo beste mila gauza direla, tabernetan bertsorik ez da entzuten.
|
|
|
Igandean, bidezko salerosketa egiten duen dendan erositako kafearen zurruten artean, desagertzear dauden kulturei buruzko erreportaia irakurriko dugu. Ez diogu propagandari erreparatzen, propagandarik gabe argitalpena ez
|
zelako
ekonomikoki bideragarria izango. Honek ez gaitu kontsumismorantz bultzatzen, gaitasun kritikoko pertsonak, aurrerakoiak eta ezkertiarrak garelako.
|
|
|
BIOLENTZIA, tortura, bortxakeria, hilketak desagertu behar dira hemendik betiko. ETAk jubilazioa behar du betiko, bere garaia pasatu
|
zelako
aspaldi. Gazteak, ikasleak ongi hezi behar dira:
|
|
|
Historia labur honetan ezinbestekoa da hasiera hartan eta gaur ere Arabako bertsozaleen" etxea" den Gasteizko Txusta taberna aipatzea. Lanzale dantza taldeko egoitzan biltzen hasi baziren ere, Txustara alde egin zuten berehala," gehiegizkoa
|
zelako
dantzariak eta bertsolariak batera". Udalak pisu bat ere eskaini zien, baina haren egoera txarra zela eta, ez ziren Txustatik atera.
|
|
|
Sozialistok izan ginen eskolako ituna bultzatu genuenak, euskararen irakaskuntza eta nomalizazioa ziurtatzea beharrezkoa
|
zelako
. Berean, gaztelaniazko irakaskuntza ere jasotzen da.
|
|
|
Halako batean jaialdi batean aritu ginen. Eginda gero, irakasleak harrituta geratu ziren, sasoi horretan oso zaila
|
zelako
umeentzako ikuskizunak euskaraz ematea. Kixki, Mixki eta Kaxkamelon pailazoak urtebete beranduago hasi ziren, kontuak atera.
|
|
|
Bera izan da panpin kutuna. Xarma handia du oraindik ere, agian, une berezi batean jaio
|
zelako
eta oraingo umeek gurasoengandik jasotzen dute Erreka Marirekiko lilura. " Eman eta gero" k ere harrera ona izan du; nahiz eta ipuin konplexuagoa izan.
|
|
|
Aldizkari eta liburu irudigileen eredua dugu Urrabieta. Batetik, testuaren interpretari iaioa
|
zelako
; eta bestetik, orriaren edertzailea zelako. Arkatza, tinta eta akuarela erabiliz marrazki trebeak egiteaz gain, enkoadraketan ere maisu zen.
|
|
|
Aldizkari eta liburu irudigileen eredua dugu Urrabieta. Batetik, testuaren interpretari iaioa zelako; eta bestetik, orriaren edertzailea
|
zelako
. Arkatza, tinta eta akuarela erabiliz marrazki trebeak egiteaz gain, enkoadraketan ere maisu zen.
|
|
|
JAVIER Madrazo Ezker Batuko (EB) koordinatzaileak jakinarazi duenez, EBk ere ETArekiko elkarrizketetan gonbitea jaso zuen, baina EBk ez zuen onartu, beraientzat elkarrizketa politikoaren muina alderdi politikoen artean egin behar
|
zelako
. Hala ere, EBk ondo dakusa EAJ eta EA ETArekin elkarrizketatu izana.
|
|
|
Dena den, hurrengo urtean Euskadiren berragerpenak geldialdia ezagutu zuen, Mendizorrotzan jokatutako norgehiagokaren arrakasta askoz murritzagoa izan
|
zelako
, bai kirolaren aldetik (1 Hungariaren aurka) zein jendearen erantzunaren aldetik.
|
|
|
Halako batean, nire nobelaren zenbat ale saldu nituen galdetu zidan. Nik" hainbeste" erantzun eta porru eginda geratu zen, bere liburua baino gehiago saldu
|
zelako
nirea.
|
|
|
Hodeiek ezkutatutako aurora boreal berdexka zegoen, ez goregi, luze luzea. Karelera joan naiz, jaka eta zirarekin, haizearekin eta itsasoaren hezetasunean hotza gaitza
|
zelako
. Eskerrak behin eta berriz eman dizkiot tipoari, eta haur baten gisan zeruari so geratu.
|
|
|
Uste dut azken bizpahiru urte hauetan erakasteari lehentasuna eman zaiola, eta berpiztearen arrazoia Amets izan dela. Berak Miren Artetxerekin batera jarraitzen zuelako bertsolaritzaren bidea eta ikusten
|
zelako
bere inguruan talde bat egin zitekeela. Baita ikusten ere hain elementu ona eduki eta pena zela alferrik galtzea.
|
|
|
Alderdien arteko elkarrizketek giro eta abagune apropos bat sortu behar dute mahaia eraikitzeko, baina ez Legebiltzarrean eginiko printzipio deklarazio baten bitartez. PSEren proposamenari EAJk baietza eman bazion eta guk ezetza eman bagenion, ez zen PSEk aurkeztutako guztia baztergarria
|
zelako
. Arrazoia da ezin diogula lehendakariari eskatu azken bi urtetan eskatzen ari garena, PSEk ez legezko proposamena aurkeztu duelako.
|
|
|
Ikusmina piztu du Zuberoan Pier Paul Berzaitz muskildiarrak idatzi pastoralak, emakume bati eskainitako lehena baita duela 20 urte Etxahun Iruriren" Iparragirre" pastorala Urdiñarben egin zenez geroztik. " Hura ere ez zen sobera ongi hartua izan, baina Etxahun Iruri egilea aitzineko urtean hil
|
zelako
edo, pastoralean emakumeak kargua hartzea errespetatu zen", kontatu digu Berzaitzek. Pastoralgile berritzailea dugu Pier Paul.
|
|
|
Eta EEBBetako hiritarrek izan duten lehendakari karismatikoenetakoa dela dio. Izan ere, miresle asko izan zituen JFK k, zela bere gaztetasunagatik, bigarren mundu gerran agertutako ausardiagatik, antikomunista amorratua izateagatik, estatubatuarrek maite duten famili irudia bere bakezaletasuna bezain ondo saltzen jakin zuelako, zeukan erakarpen magnetikoagatik, edota politiko baten arrakastan telebistak izan dezakeen eraginaz ohartzen aintzindarietakoa izan
|
zelako
. Baina jende arrunta bereganatzeaz gain, Ava Gardner edota Marlene Dietrich bezalako emakumeak ere konkistatu zituela...
|
|
|
San Inazio bertan egon
|
zelako
izan da famatua. Loiolako santua han bizi zen hiru hilabetez 1535ean gaixo zegoenean.
|
|
|
Eta Hegoaldean abertzaletasuna sortu bazen, neurri handi batean herrietan indar hartu zuelako da: abokatu artean, mediku artean sortu
|
zelako
abertzaletasuna, eta horiek tira zuten beste jendea. Baina Saran mediku eta abokatuak abertzaletasunaren aurkakoak ziren.
|
|
|
Urtain zeritzan boxeolari hura, ospe handiko gizona orduan, Estatu espainiarrean behintzat. Eta horregatik, ahobero xamarra
|
zelako
, Francok harrera egin ziolako (ospetsua izaki, azken batean) edo auskalo zergatik, aldeko zein kontrako asko zituen. Bada, ingeles batekin boxeo rrokaldi bat izan eta, galtzaile atera!
|
|
|
EUSKO Jaurlaritzak eta, zehazki, Sabin Intxaurragaren kontseilaritzak oso kritika gogorrak jaso izan dituzte Juan Jose Martinez Leunda Justizia kontseilaritzako zuzendaria, Donostian urrian desobedientzia zibila bultzatu eta gai honen inguruan izandako atxiloketak salatzeko manifestazioan egon
|
zelako
. Esanguratsuenak EAEko Auzitegi Nagusiak egindakoak, eremu politikoan bete betean sartuz eta egungo markoari tinko atxikiz.
|
|
|
Zergatik? Orduan ere, bi burrukarietako bat bestearen epaile izanen
|
zelako
; eta epailea, bere auzian izanen zelako epaile. Eta mundu guziak ba daki eta ez gaur goizetik, ori ez dala zuzen epaitzeko biderik onena".
|
|
|
Zergatik? Orduan ere, bi burrukarietako bat bestearen epaile izanen zelako; eta epailea, bere auzian izanen
|
zelako
epaile. Eta mundu guziak ba daki eta ez gaur goizetik, ori ez dala zuzen epaitzeko biderik onena".
|
|
|
Nola beraren aurka izan daitekeen desobedientzia zibilaren bidezko ekimen bat? Haatik, Demokraziarako Epaileak EAEko Auzitegi Nagusiko Aretoak egindako kritikaren aurka azaldu da honen kritika ez zihoalako soilik hortik, askoz zabalago
|
zelako
baizik.
|
|
|
jo zuen. Izan ere, familiatik zetorkion Martin Azpilkuetari nafar erregeen alderako jokabidea, baina nafar jatorra
|
zelako
, ez frantsesa.
|
|
|
Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena
|
zelako
eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
|
Eguneroko prentsa idatziak Hego Euskal Herrian duen presentzia eta betetzen duenzereginean sakontzeko, interesgarria da, besteak beste, norainoko penetrazioa, salmenta kopurua eta, gainera, zenbateko eta
|
zelako
audientzia eskuratzen duen jakitea.Kontuan hartu beharreko horien inguruan arituko gara ondoko lerroetan.
|
|
|
egiten duguingurua, era pasiboan eta erabat. Familia aginduak izan daitezke(, langilea izanbehar duzu?), familiaren inguruko kultura azaltzen duten arau edo esaerak, munduarekiko ikuspuntu baten aldeko direnak, edo beste balore edo eredupertsonalak, besteen identitatea sortzeko balio digutenak (beharrezko barnerapenedo asimilaziorik gabe, mailegatuta hartu
|
zelako
). Freud-ek, erabateko introiekzioa (edo introiekzio patologikoa), zatikako introiekzioa, eta introiekzio osasuntsuabereizi zituen; azken hau osasuntsuagoa da, egoa eraikitzen deneko, adreiluak, eskaintzen dituelako.
|
|
|
Han ikusi nuen lehenengoz Txillardegi eta, egia esan behar badut, bileretanhitz egiten zenaren erdiaren erdia ere ez nuen ulertzen. Alde batetik, nire euskara mailahausnarketa sakonetan murgiltzeko modukoa ez
|
zelako
; beste aldetik, erreferentziapolitiko eta kultural asko falta zitzaizkidalako, eta ez nekien nortaz edo zertaz ariziren; eta, azkenik, zenbait gauza hitz erdiaz edo klabez esaten zirelako, gauzakzehatz mehatz azaldu gabe. Horiek ziren klandes tinitatearen morrontzak, eta nireeuskarak oraindik ez zuen hura guztia ulertu ahal izateko finezia nahikorik.
|
|
|
Bat batean, leihoan jo zuten eta, Juana «nor dan atean joanzan, eta periodiko handi bat erretratuakaz, hiru fraile erretratuakaz,» ikusi zuen. «Zerete da hau?», ikaraturik emaztea, harentzat agerpen bat
|
zelako
, are gehiago itzelezkozaratak entzun baitziren, oholekoak, etxean. Orduan berean gizon bat, hilaren senarraeta leihoan jo zuena, itxura?
|
|
|
Istorioa horrela birkonposaturik, historia sumatzen ahal dugu: edozein arrazoirengatik* Marcos komentutik joango zen edo botako zuten, eta menturaz amaren heriotzaren garaian jazo
|
zelako
, gertakari hori ere mitoaren gakoaz interpretatu eta aitarenparte txarrekoak edo haien ondorioak semeari lotu zizkioten, hari ere bizkarreratusorginkeria, superiore batek egiaztatu eta guzti.
|
|
|
liburuxkan, orain delahogei urteko egoerari buruz mintzatu zen. Hizkuntzari buruz aritu zen batik bat, EuskalHerriko auzian hizkuntza galtzearen arriskua nabarmenena
|
zelako
. Gaiari sarreraemanez, hala ere,. Kultura zer den.
|
|
|
Ministro batek esan zueneuskara ezin zutela babestu, Frantziako, egalite? mailan bereizketa izanen
|
zelako
...
|
|
|
Txillardegik berak Marcel en inportantzia ohartarazten du?, katolikoena omen
|
zelako
–, ik.Euskal Herria helburu, Txalaparta, Tafalla 1994, 140 Influentzia hori, beharbada, nobelaren amaieransuma daiteke, existentziaren soluzioan maitasunak eta militantzia sozialak, ia zentzu kristau batean, hartzen duten garrantzian. Hori ageri da G. Marcel i buruzko artikulu batean, garai hartakotsua, ik.IZTUETA, P.,. Zugan dut itxaro?, Jakin 14, 1961, 55
|
|
|
Baina, Donostiako elizetan euskararen eliz erabilpena ohiko moldeetara zetorrelazirudienean, ezusteko gogor batek jo zuen Egia Atotxako frantziskotarren Senitartea: 1939ko urriaren 1ean, igandez, Komunitate osoa, Aita Probintziala barne, atxilotu etakomentua itxi arazi egin zuen Rivas Gobernariak, eta dena, abertzale hildako batenalde Meza eman
|
zelako
. Normaltasun eskea, hizkuntzarena baino etxearena berarenalortzea izan zen berehalako hilabeteetako buruhaustea, harik eta hori 1940ko otsaileanerdietsi zen arte (Intxausti 2000:
|
|
|
hasteko, erabateko debekua, alegia. Eta, halakoxea
|
zelako
, modu orokor eta iraunkor batean ezartzen zaila, edo ezina.
|
|
|
Aramaion zinema, kaleko? (Ibarrako, beraz) biztanleen gertakaria izan zen, oro har.Besteak beste, baserriak urrun geratzen zirelako (oinez egin behar izaten zen joan etorria), astean zehar aski birunda egiten
|
zelako
(lanera edo, hurbilen zeuden baserrietakoak, eskolara), zine saioak larunbat gauetan izaten zirelako eta igandean aski bidezutelako meza etortzearekin, eta, nola ez, baserriko haur eta gazteen artean bestelakolanak, beharrak eta interesguneak zeudelako, zinemaren irradiazio eremua kalekojendearengana baino ez zen iritsi.
|
|
|
Irratibidearen elementu nagusia denez, mintzoaz gehiago idatzi beharra dago, baita atal oso bat eskaini ere. Hortaz, hirugarren kapituluan zehaztuko dugu
|
zelako
elementua den ahotsa eta zer nolako ezaugarriak dituen irratibidean.
|
|
|
Aumand Colin; 132 Interesgarria da, bestalde, gai honen inguruan Dufraisse k emandako azalpenei begirada luzatzea: irakasle eskolak normale kalifikazioa izan zuten, beren zeregina irakasleentzako norme, arau, modukoak ematea izanik, irakasle eredua sortu nahi
|
zelako
hain zuzen eta ezin da ahaztu Estatuaren kontrolpean egongo litzatekeen ereduaz ari garela (Ikus DUFRAISSE, R. (1981):
|
|
|
Minutu bat geratzen zen, berak bazekien. Kanposantuko hormara igo zen, ezin kantatu ahal izatearen errua berea
|
zelako
, eguzkia bere lozorrotik atera ezin ahal izatearen erruduna bera zelako, eta beraz bere burua eskaini nahi zuelako lehen martiritzat.
|
|
|
Minutu bat geratzen zen, berak bazekien. Kanposantuko hormara igo zen, ezin kantatu ahal izatearen errua berea zelako, eguzkia bere lozorrotik atera ezin ahal izatearen erruduna bera
|
zelako
, eta beraz bere burua eskaini nahi zuelako lehen martiritzat.
|
|
|
Eta pozten zen, zergatik ez aitortu, inoiz ez bezala bere neskalagunaren gainetik sentitzen
|
zelako
. Poz txiki horren ondoan ez zuten lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren" ni neu izan nahi dut" haiek.
|
|
|
Baina Txemak bazekien, ondo jakin ere, poz txiki horren ostean berriro zetorkiola bakardadea, Eiderrekin hamaika mila proiektu zituelako etorkizunerako eta konturatzen hasia
|
zelako
ez zela Eider galdu zuen dena. Askoz ere gauza gehiago ziren.
|
|
|
–Bai, larrua jotzeko! Puta bat
|
zelako
, hori denok dakigu.
|
|
|
Sei ziren, nahiko itxura antzekoa zutenak, esan nahi dut arropak, ilea eta abarrak. Rocíoren erreferentzia erabili zuen tipo argalak nirekin berbetan hasteko, alegia Killarneytik ezagutzen ninduela, Rocío euren lagun egin
|
zelako
eta hori dena. Niri betidanik gustatu zait jendea ezagutzea, eta gehiago orain, badakidalako jende hau ez dudala berriro inoiz ikusiko, eta horrek barruak askatzeko modua ematen du.
|
|
|
Dena azaltzeko adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu. Eta orain, egia esan behar bada, Txemak poz txiki bat sentitzen zuen barruan, Eider ez zelako hori guztia egiteko kapaz izan, Txema baino hauskorragoa izan
|
zelako
, nolabait beldurra eman ziolako laguntza eskatzeak. Ez zion errukirik, eta hori garaipentzat zuen Txemak.
|
|
|
Bai Casheletik Corkerako bidean (zeinetan egun oso bat eta hiru auto erabili zituen), bai Corketik Killarneyrakoan (bost auto egun osoan zehar). Luze egiten zitzaizkion, beti berdina hartu ohi zutelako hizketagai eta, nola ez, Txema nazkatzen hasia
|
zelako
lehenengo eguneko bigarren autoan.
|
|
|
Oroitu nahiari ere ez zion onik egiten berbetan aritzeak, zeren bien bitartean leihatilaren bestaldetik ihesi baitzihoazkion Eiderrek urtebete lehenago ikusitako paisaiak, eta langarraren tantak zelai (oraindik ez guztiz) esmeraldetan, eta bidean utzitako herrixkak, denboraren nozioa ezagutzen ez dutenak. Horretarako hobe zen isilik joatea, batez ere Eider bertatik pasatu
|
zelako
.
|
|
|
Jabik aise egiten baitzuen bere buruari proposatzen zion guztia: pisua erosi eta Tereren ama limurtu (batek daki
|
zelako
amarruak eta hitz ederrak erabili zituen horretarako), lagunak aurkitu mozkortzeko gogoa zuenean, eta, azken batean, bere bizitzaren jabe izateko balio zuten hariak gogokoen zuen eran mugitu.
|
|
|
Atzokoaren ostean, hainbeste orduz hizketan jardun ondoren, guztiz joan zitzaidan (zitzaigun, Rocío ere nire antzera despistatu
|
zelako
) gaur igandea zela. Eta igandeetan zailagoa da stopa egitea, familiek txangoak egiten dituztelako eta autoak beterik doazelako.
|
|
|
Txemak inbidiaz begiratzen zion Jabiri. Eta ez zen gorputz emearen (gaueko aberri arrotzaren) herrimina sentitzen zuelako, larrua larruaren aurkako jolasarekin gogoratu eta haren egarri
|
zelako
. Ez zen hori.
|
|
|
Oraindik ere bai, nahiz eta hilda egon. Eta argi zuen baita ere Eiderrek
|
zelako
sentimenduak zituen berarekiko. Bere lagunik onena zen.
|
|
|
Eiderrek bere mutilari inoiz aipatuko ez zion arrazoi baten erruz. Eta ez zion aipatu, ez beldur edo lotsagatik, ezpada Londresko city komertzialean eztanda egin zuen lehergailuak bere buru eta begietan ere danbada izugarria jo zuelako, eta beraz konbentzitu egin
|
zelako
esperientzia berezi hura berea eta ez beste inorena zela. 1993ko apirilak lortu zuen munduko azalpen guztiek lortuko ez zutena, alegia, Irlanda promesaz betetako gauetan ia inertziaz zerrendatutako herrialdeetako bat izatetik, Eiderren buruan aurki zitekeen herrialde bakarra izatera pasatzea.
|
|
|
Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura bi aldiz maradikatua: lehenik, protestant izan
|
zelako
, eta, bigarrenik, bere buruaz bertze egin zuelako, oilobusti halakoak...!
|
|
|
bata sototzat eta etxeko upelategitzat hartu zuten, berdintsu eta orobatsu utzi zutelarik bertzea, norat igortzen eta zigortzen baitzituen aitak —edo amak, bakanago— egun baterako, bitarako edo berak zuzen irizten zion aldirako, gaizki portatzen ziren sehiak eta zerbitzariak, haien hutsen eta falten arabera, eta gure gurasoen aldartearen. Eta, hala, egun batean, aitak astebeterako kondenatu zuen ziega itsu hartarat morroi bat, Urbiaindik mozkorturik itzuli
|
zelako
eta biharamunean bere egitekoei buru egin ahal izan ez zielako. Eta, astebetea iraganik, erdi eroturik bezala jalgi zen gizagaixoa bertatik, erranez ezen gartzela hartarat aspaldi kondenatuak izan zirenen nigarrak eta intziriak —gaizkileenak, nahastekarienak eta gainerako jendailarenak— aditu zituela han barruan, eta amets batean bezala ikusi zituela haiek guztiak —ikatza baino beltzagoak—, infernuko garren artean kiskaltzen eta oihu desesperatuak egiten; eta, honelatan, mozkor hark amestu edo asmatu idurietarik hartu zuen ziega ilun hark fama are ilunago hura, jauregiko bertze morroien eta neskameen kontsentimenduarekin; eta ez hauek erran ziotelako sinesten ziotela, baina bai isilik geratu zirelako, irririk eta trufarik egin gabe morroi mozkorrari gai hartaz solasten zenean, erakusten zutelarik, gisa hartan, ezen sinestetik hurbilago zeudela ez sinestetik baino.
|
|
|
Platon, Akiles, Demostenes... Plauto, Karakala, Seneka, eta bertze hainbertze; maite nuen, finean, originala
|
zelako
eta gizon maitagarria zelako, liburuan barrena usu baino usuago frogatu ahal izanen dizudan bezala.
|
|
|
Platon, Akiles, Demostenes... Plauto, Karakala, Seneka, eta bertze hainbertze; maite nuen, finean, originala zelako eta gizon maitagarria
|
zelako
, liburuan barrena usu baino usuago frogatu ahal izanen dizudan bezala.
|
|
|
—Beraz, orain badakik zergatik hautsi zuen Lutherok Erromako elizarekin: Erromako eliza putetxe bat
|
zelako
...
|
|
|
Hil zen mutil hura, bada, eta gero, udan, Urbiainerat itzuli nintzen, non giro ezin gaixtoagoa ediren bainuen, mundu guztiak osaba Joanikoti hortzak eta haginak erakusteko asmotan. Eta nik ez dakit giroa halakoa
|
zelako
edo neure etorkizuna beltz ikusten nuelako, kontua da ezen, zelai batean etzanik nengoen egun batean, ikaskidearen gorputza imajinatu nuela, harrek jana eta desegina, lurraren barrenean usteltzen. Eta, supituki eta deblauki, nigarrez hasi nintzen.
|
|
|
" Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela. Eta, baldin halakoa bazen, halakoa
|
zelako
zen, baina baita erasmista zelako ere, hitz batean erraitekotan, ez baita erraz esplikatzea, bertzenaz, nola egon zitekeen, utzi zizkidan liburuen artean, Gero rekin baterat, Erasmoren Enchiridion militis christiani liburua ere... ezta nola jo zezakeen edonoiz Barto lo mé de Ca rranza apezpikuaren Katixima rat ere, zeina baitzeukan faszikulutan argitaratu Flandriako edizione batean, teologo ezag...
|
|
|
" Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela. Eta, baldin halakoa bazen, halakoa zelako zen, baina baita erasmista
|
zelako
ere, hitz batean erraitekotan, ez baita erraz esplikatzea, bertzenaz, nola egon zitekeen, utzi zizkidan liburuen artean, Gero rekin baterat, Erasmoren Enchiridion militis christiani liburua ere... ezta nola jo zezakeen edonoiz Barto lo mé de Ca rranza apezpikuaren Katixima rat ere, zeina baitzeukan faszikulutan argitaratu Flandriako edizione batean, teologo ezagunak Inkisizionearekin izan zuen a...
|
|
|
...haiei buruz zuen iritziari kasu egin behar badiogu behintzat, zeren erraiten baitzen haietaz —Parisko jesuitek jansenisten kontra izan zituzten borroken ondotik bere batez— ezen ez zutela deus ere jakin nahi bekatu benialetarik harat, eta aita Bartolomek, aldiz, bekatu mortaltzat zituen kasik bekatu guztiak; eta jesuita berezia zen, orobat, bertze alde batetik, jaun inkisidorearen lagun
|
zelako
eta instituzione harekin harreman estuak izan zituelako... jesuita izanagatik ere eta jesuiten ordenakoa, erdi jesuita eta erdi dominikoa balitz bezala, nolabait erraitearren, horrelako nahaste bat gezurrezkoa balirudike ere. Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan.
|
|
|
Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan. Nik ez dakit ba ote zuen hartan zer ikusirik pulpiturat eramaiten zuen burezurrak, huraxe
|
zelako
, hain zuzen ere, haren ohitura, baina baietz erranen nuke, zeren eta batzuetan burezurra bi eskuz hartu eta oihuka erraiten baitzuen: " Hona hemen, hona hemen bai, zuen etorkizuna, eta damu zaitezte, bada...!", erakusten zuelarik modu hartan ezen ezin hobeki mugitzen zituela teatroaren hariak, nola baitzegokion, hezkuntzaz eta ikaskuntzaz, jesuita bati.
|
|
|
ez haren ateraldi zorrotzik, ez haren txantxa ausartik, zenbatenaz aita jesuita jauregian sendoago eta errotuago, hainbatenaz gutiago. Baina osabak, halakoetan, gure aita izaiten zuen alde... ez aita berez alde zegoelako, baina, batzuetan, gogaitu egiten
|
zelako
eta, hargatik edo, haize freskoa bezalakoak egiten zitzaizkiolako osabaren hainbat argudio eta ateraldi... Eta uste dut ezen alegatzeko moduko bertze arrazoin bat ere bazuela aitak, aitzinago ulertuko nuena, eta hura zen aita Bartolomeren aurka senti zezakeen jelosia, apezaren eskua gero eta luzeagoatuz joan zelako eta haren itzala gero eta zabalagotuz, bai jauregian eta bai Urbiaingo jendeengan ere... eta zeren aita ez baitzegoen bere boterea bertze nehorekin partitzeko prest.
|
|
|
Baina osabak, halakoetan, gure aita izaiten zuen alde... ez aita berez alde zegoelako, baina, batzuetan, gogaitu egiten zelako eta, hargatik edo, haize freskoa bezalakoak egiten zitzaizkiolako osabaren hainbat argudio eta ateraldi... Eta uste dut ezen alegatzeko moduko bertze arrazoin bat ere bazuela aitak, aitzinago ulertuko nuena, eta hura zen aita Bartolomeren aurka senti zezakeen jelosia, apezaren eskua gero eta luzeagoatuz joan
|
zelako
eta haren itzala gero eta zabalagotuz, bai jauregian eta bai Urbiaingo jendeengan ere... eta zeren aita ez baitzegoen bere boterea bertze nehorekin partitzeko prest. Eta bazegoen, edo egon zitekeen hirugarren arrazoin bat, arestian aipatuaren korolario eta ondore, zeren eta, nola gure aita ezin gogarago senti baitzitekeen aita Bartolomerekin, honek Nafarroari eta Eliza Katolikoari buruz pentsa zezakeenaz denaz bezainbatean, berdin eta orobat senti baitzitekeen desgogara aita jesuitak moralaren eta seigarren manamenduaren alderakotzat zituen ideia ezin hertsiago haiekin, zeinak aitaren kontra bihur baitzitezkeen —Ubarneko dama gaztearen kontu harekin, konparazione—, baldin jesuitaren boterea haziz bazihoan, eta baldin, haztearen hazteaz, behar hainbat indar eta botere bereganatzen bazuen, aitaren kontra ekiteko.
|
|
|
Eta, noiz eta biharamuneko hil elizkizunetan gure aita izan zenaren panegirikoa egin baitzuen, heroitzat eta saindutzat hartu zuen hura: batetik, bere aitatasunari zegozkion obligazinoekin konplitu zuelako, semea zauritu eta eritu zuen piztiaren kontra abiatuz eta bizia galtzeko perilean jarriz; bertzetik, biktorios atera
|
zelako
tigrez mozorroturikako deabruaren aurkako borrokan, zeren eta deabruak jaun Martin Etxegoien igorri nahi izan baitzuen leizean beheiti, infernuko zulorat, eta azkenean jaun Martin Etxegoien izan baitzen deabrua leizean beheiti igorri zuena.
|
|
|
uste nuen bezala, amak hartan parte hartu bazuen, zergatik ez zen osaba jauregirat etorri kontuen eskatzerat? Edo, gauzak, bertzerik gabe, berez joan ote ziren, eta Maddalenek azkeneko mementuan ezezkoa eman ote zion osaba Joanikoti, harreman haietarik etor lekizkiokeen kalteak onurak baino gehiago izan zitezkeela irizten ziolako, edo Jainkoak daki zeren beldur
|
zelako
, eta ahalke ote zen osaba, haren ondoren. Eta, nola ura, irakiten duenean, lehertzen den mila burbuiletan, zeinak egin orduko desegiten diren bertze mila burbuila sortzeko, hala lehertzen eta berritzen zitzaizkidan neuri galderak burmuinetan.
|
|
|
Galileok, aldiz, erdibide bat bilatu zian: alde batetik, beldur
|
zelako
, segur, eta bertzetik, bere ideien alde bizi nahiago izan zuelako hil baino, hori ere segur... edo behatu, bertzenaz, nola egin zion buru Pisakoak tribunalaren itsukeriari... zeren, bere aurkako prozesuan, tribunalekoei hitzez baietz erran zien arren, onartzen zuela bere hutsa, buruz ezetz erraiten ari baitzitzaien, eta ezezko hura handik sei urterat biribildu zuan, noiz eta bere Discorsi ak skri...
|
|
|
Hortik aitzina, zer erran diezazuket nik osabak Galileori buruz pentsatzen zuenaz, ez bada harekin akort nagoela eta halatsu ulertzen dudala nik ere Galileo? Zeren zientzilari italiarrak uko itsu batekin ihardets baitziezaiokeen tribunalari, eta hala egin izan balu, goretsiko nuen; aldiz, makurtu egin zen, baina ez arras, eta arras makurtu ez
|
zelako
ez dut gaitzesten.
|
|
|
Eta aitortzen dut, bertzalde, ezen batzuetan ez dagoela gibelatzerik eta, hala rik ere, gibelat bihurtzen garela, baina orduan ere ez nuke nehoren juje izan nahi, zeren eta, nor da nor bertzeei kontu hartzeko eta juzkatzeko, tartean erabaki gordin bezain izugarri horiek daudenean, zeinetan bizia jokoan dagoen? Eta bai, ulertzen dut Galileo, umiliatua izan
|
zelako
, baina ez arras umiliatua; belaunikatua, baina ez arras belaunikatua; makurtua, baina ez arras makurtua, zeren, tribunalak deliberatu bazuen ere ezen lurra ez zela mugitzen, mugitu mugitzen zen: Samosko Aristarkok mugitu zuen, Kopernikok mugitu zuen... eta Ga li leok berak ere mugitu zuen, eta are, bere baitaren baitarik mugitzen segitu zuen gero ere, zeren, sinatu nahi ez zuena sinatu behar izan bazuen ere eta halatan sentitu ezen, gorputza salbatzearen truke, itzalperat kondenatu zuela arima —eskua eta luma, alegia—, aldiz, itzalpe hartarik skribatzen eta bere skribu haiekin Lurra bulkatzen segitu zuen, eta argi berri batekin argitzen:
|
|
|
Nik ez dakit zer kontatu zion aitonak apezari, baina kontua da ezen, aitorraren ondotik, aitona hobeki sentitzen hasi zela. Eta goiz osoan erraiten aritu zitzaiguna ez zuela bazkalduko, eri baino eriago sentitzen
|
zelako
, mahairat bildu zen hondarrean, bazkalorduan, apeza ere lagun zuela. Eta halako batean erran zigun:
|
|
|
Baina Pedro argia eta berezia zuan eta ez zegoan bertzeei beha, bere buruari baizik. Eta aitari bere asmoen berri emaiten zioan, pintorea izan nahi zuela eta pintorea izan nahi zuela, eta aitak beti berdin ihardesten zioan, letratua izan behar zuela eta letratua izan behar zuela, letratuarena pintorearena baino ofizio duinagoa
|
zelako
, ikusi bertzerik ez zegoan pintorearen ofizioak jendearen baitan zuen estimu eskasa. Baina Pedrok orduan erraiten zioan:
|
|
|
Eta ni ere haiekin nindoan hatsarrean, baina maite nuen osaba, bertzalde, eta bihotz bihotzez maite nuen gainerat, bizia
|
zelako
eta ezin originalagoa, eta sekeretu bat genuelako, are gehiago lotzen gintuena... Eta maitasun sentimendu hark eraginik edo, ahalketu nintzen, halako batean, hura bakarrik uzteagatik eta harengan ez sinesteagatik.
|
|
|
...i ezin zabalagoa zuen... eta nola baitzekien, halatan, ezen harremanen munduak ere mila mundu zituela eta bertze hainbat ate, eta hauen giltzak hizkuntzak zirela, hala permatu zen bitartekoen jartzerat, ahalik eta hizkuntza gehien ikas genezan, eta hala iritsi nintzen ni, ohikoak genituenez gain —euskara, gaztelania eta frantsesa—, latina ere ikasterat, jakintasunaren zimendu eta oinarri
|
zelako
... baita italianoa ere aitzinago, eta ingeles moko bat, bere denboran.
|
|
|
Andere doña Ines Urrozez ari zen, bere emaztea izan zenaz eta gure amonaz, zeina ez Mattinek ez nik ezagutu baikenuen, aitona ezkondu eta handik zortzi urterat hil
|
zelako
.
|
|
|
Urrunerat beha zegoen, bai, aitona Nikolas, bere emaztea izan zenaren dorretxerat: urroztarren dorretxerat, alegia, edo, hobeki, bere dorretxerat, heredentziaren arauaz hartarat deliberatu
|
zelako
bere testamentean andere doña Ines, zeina alaba bakarra baitzen eta zeinak bere gurasoenganik heredatu baitzuen dorretxe hura, haiek —ama lehenik, aita ondotik— hil ondoren.
|
|
|
Horrelako zerbait gertatu ote zitzaidan, jaun André? Edo, arestian erran bezala, halakoa ote nintzen sortzez, eta ez ote zuen kolpe hark nehongo eraginik izan ene hazte hezteetan... eta hizketan hasi ote nintzen, halatan, hura ene hitz egiteko ordua
|
zelako
, bertzerik gabe...?
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren egoera hark ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro
|
zelako
, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Horregatik piztu ote zitzaidan neuri ere Elbiraganako amorioa, hura etxeko neskame baten alaba
|
zelako
, jaun André?
|
|
|
Osabaren pena handia izan zen, eta enea ez tipiagoa, zeren Italiarat eginikako bidaiaren ondotik ezin maiteago bihurtu baitzitzaidan txakur hura, leiala eta fidela
|
zelako
eta ezin maitagarriagoa, munduan ezagutu ditudan hainbat eta hainbat gizon baino hagitzez ere maitagarriagoa. Baina, nola osabak ohitura hura baitzuen, bere txakurra edukitzekoa, eta nola erran zaharrak baitio hilak lurperat, biziak aserat, handik hiruzpalau egunera izan genuen etxean orkume berria:
|
|
|
Galde diezadakezu, halaber, ea neure konbertsione iduriko hartan osabaren salatzeko beharra eta obligazinoa sentitu ez ote nuen noizbait, eta erranen dizut ezen, puntu hartaz denaz bezainbatean, ez zitzaidala, bertze anitzetan bezala, alhatu kontzientzia, osabarekin lotzen ninduen zina —Jainkoaren aitzinean egina eta elkar ez salatzerat behartzen gintuena— lehenagokoa
|
zelako
, eta zin hari zor niolako, halatan, leialtasuna... zeren zin hura behin hautsi izanak ez baitzemaidan berriro hausteko eskubidea, bigarren aldiz.
|
|
|
mailu, iltze eta ziri. Eta punta zorrotzeko ziri luze bat hartzekotan egon nintzen, sutan nengoelako artean, eta su hura ketsu
|
zelako
eta keak itsutzen ninduelako. Baina ez, ezin nuen halakorik egin.
|
|
|
Baina orduan bizkaitarra oldartu zen, eta ez ez zekielako ezen ur irakinean ez zela eulirik pausatzen, baina harroegia
|
zelako
nehork eulitzat har zezan. Eta aulkitik altxatu, eta maginatik ezpata ateratzen zuela, erran zuen:
|
|
|
Eta hala igorri nion egun batean Maddaleni gutun hura —zeren bainekien ezen osaba Joanikotek irakurtzen irakatsi ziola—, non osaba Joanikoten heriotzarekin mehatxatzen bainuen, baldin honen dorretxetik alde egiten ez bazuen. Eta hura egin nuen eta are gehiago eginen nuen, baldin egoerak hala eskatu izan balit, zeren Jainkoa eta Erroma baitzeuden jokoan, Erroma eta Jainkoa, eta Jainkoaren borondatea baitzen Ha ren ohorearen izenean nork bere ohorea ere galtzea, baita hartarakotz betiko laguna salatu behar bazen ere, heresea
|
zelako
—eta, isilune baten ondotik hats hartzen zuela, erran zuen—: Gero, badakizu, aita hil zen, Mattin hil zen, eta zuk Iruñako jesuiten kolejiorako bidea hartu zenuen.
|
|
|
Eta, handik aitzina, dohatsu ikusi nuen Joxe Aberasturi, arrai eta alegera kasik beti, iraganean ez bezala, zeinetan biraoka eta maradizinoka ezagutu bainuen, Potosirat joan nahi zuelako, edo etxalde haietarik baterat, baina, aldi berean, ezin joan
|
zelako
, zeren baitzegoen oihanaren erdian harrapaturik.
|
|
|
on eta adiskide; desditxak, haboro: diren gaitzak oro", zeren eta Goruki bainuen egoera hartan neure ditxa bakarra, ona
|
zelako
eta adiskide nuelako, baina zinez ziren, aldi berean, desditxak eta gaitzak hagitzez ere gehiago... zeren eta oihanaren bertzaldean igurikitzen ari zitzaiguna ere ez baitzen nolanahikoa izan.
|
|
|
Eta, gaiari hastetik beretik lotzen natzaiola, derradan ezen, oihanetik jalgi ondoren, lur batzuetan sartu eta zaldizko bi etorri zitzaizkigula, Goruki eta biok ezin arbuiagarrikiago hartu gintuztenak —Goruki, indiarra
|
zelako
, eta ni, ohoin edo gaizkintzat hartu nindutelako, zeren eta estatu nigargarri hartan bainengoen eta itxura lohi eta likits harekin—, halako moldez, non haietarik batek Gorukiri" arratoi satsu" deitu baitzion, eta neuri" bilau nardagarri", biek ere zigorra airean zerabilten bitartean —eta, ai, nola damutu nintzen mementu hartan ezpata ez edukitzeaz eta ezpatarekin tre...
|
|
|
" Don Fidel, zaude lasai, zeren eta zure semea ez baitago infernuan, baina purgatorioan. Izan ere, semeak konfesionea eskatu zizun eta, baldin konfesionea eskatu bazizun, damu
|
zelako
eskatu zizun; eta, baldin damu bazen, barkatua izan zen... nahiz eta ez guztiz, baldin bekatu mortalean bazegoen, zeren bekatu mortalak beti uzten baitu ariman itzal bat, ezin ezaba daitekeena purgatorioan baizen". Eta galdetu nion orduan zenbatekoa edo noiz arterainokoa izan zitekeen purgatorioko pena, eta aita misionestak erran zidan:
|
|
|
, 32 eta, orduan, Urbiaingo karriketan ikusten nuen neure burua, eta imajinatzen nuen ezen halakoa izan zitekeela urbiaindarren komentarioa ere, baldin egun batean harat itzultzen banintzen, eta baldin ziega krudel haietarik iragana nintzela bazekiten: ...uot; Baina ene ameskeriak ziren haiek, zeren eta, nola itzuliko nintzen ni, bada, Urbiainerat, baldin infernu hartan ez bazen reskat posiblerik ez libramendurik, Heriok presooi eskain ziezagukeena baino, eta baldin ene etorkizuna, halatan, lurrean eginikako zulo bat bazen, ene gorputzaren neurrikoa, norat egotzi eta non ehortziko baininduten berant baino lehen, presondegi hartan guztia jasangaitza
|
zelako
: nola gaueko hotza hala eguneko beroa, nola gelen iluna hala sartzen zèn hezetasuna, nola eltxoak, euliak eta mandeuliak hala zorriak eta tximitxak, nola guardien tratua hala alimentazionearen eskasa, nola burdinak hala kateak, loturik eta uzkaldurik nindukatenak...?
|
|
|
Bai, egia da ezen ez zutela Pitagorasen teorema ezagutzen eta ez zutela itsasorratzik ezagutzen, baina haiek nekez galtzen ziren beren oihan haietan, nola galtzen baikinen gizon zuriok erremediorik gabe, itsasorratz eta guzti... zeren paraje haietan net alferrikakoa baitzen Piarres Oihartzabal kapitainaren harako erran hura: " Itsasorratza eskuan, eta ibili munduan", oihana, guretzat, leku guztietan berdina
|
zelako
, eta haiek, aldiz, zati bakoitzean eta landare bakoitzean ezagutzen zutelako, senak eta urte luzeetako esperientziak hartaraturik.
|
|
|
Eta, nahi gabe, Urbiainen gertatuak etortzen zitzaizkidan bururat, zeren urbiaindarrak ere bertze tigre baten beldur baitziren —eta ‘bertze’ diot, ez bakarrik Indietako tigre hura bertze tigre bat
|
zelako
, bertze mota eta bertze molde batekoa zelako ere bai, handiagoa eta piztiagoa—, noiz eta hark Urbiaingo basoetarat ihes egin baitzuen, eta zeren baitzirudien ezen urbiaindarrak eta indiar gorriak, guztiak ere beldur berak lotzen zituela: munduaren punta batean eta bertzean orduan ere berdin!
|
|
|
Eta, nahi gabe, Urbiainen gertatuak etortzen zitzaizkidan bururat, zeren urbiaindarrak ere bertze tigre baten beldur baitziren —eta ‘bertze’ diot, ez bakarrik Indietako tigre hura bertze tigre bat zelako, bertze mota eta bertze molde batekoa
|
zelako
ere bai, handiagoa eta piztiagoa—, noiz eta hark Urbiaingo basoetarat ihes egin baitzuen, eta zeren baitzirudien ezen urbiaindarrak eta indiar gorriak, guztiak ere beldur berak lotzen zituela: munduaren punta batean eta bertzean orduan ere berdin!
|
|
|
...zidan lehen liluramenduaren ondotik— nekez uler bainezakeen neure paradisua, libururik edo biblioteka on bat gabe; Joxe Aberasturi bizkaitarrak nekez uler zezakeen berea, bere ametsetako Potosi hartarik urrun, zilarrezko ezpata gogoan; eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak, finean, nekez uler zezakeen paradisurik, Tomas Morok bere Utopian deskribatzen zuenarekin zerikusirik ez zuenik, liburu hura
|
zelako
Antoniorentzat, nola Alypiorena san Agustinentzat... eta zeren hiru euskaldun baikinen indiar gorri haiekin batean, eta hiruroi ez zitzaizkigun gauzak berdin joan.
|
|
|
Eta, hiruretan gazteena nihaur nintzen arren, umeak bezalakoak iduritzen zitzaizkidan batzuetan Joxe eta Antonio, zeren zinez baitziren ume handiak bezalakoak: bizkaitarra, berez halakoa
|
zelako
, alditsua eta aldartetsua, eta gipuzkoarra, hala jokatzea erabaki zuelako, xalotasunaren eta tolesgabetasunaren beztimenda arimaren estalgarritzat harturik.
|
|
|
Eta nik Gorukirekin hitz egin nahi izaiten nuen, haren kontsolatzeko, baina ez nekien nola, egunez ezinezkoa
|
zelako
, zeren eta trabailuz trabailu baitzebilen, eta gauez ere neke eta gaitz izaiten zelako, indiar guztiak lastozko txabola haietan pilaturik bizi zirenez gero, borzpasei guardiak guardiaturik.
|
|
|
Eta nik Gorukirekin hitz egin nahi izaiten nuen, haren kontsolatzeko, baina ez nekien nola, egunez ezinezkoa zelako, zeren eta trabailuz trabailu baitzebilen, eta gauez ere neke eta gaitz izaiten
|
zelako
, indiar guztiak lastozko txabola haietan pilaturik bizi zirenez gero, borzpasei guardiak guardiaturik.
|
|
|
" Beraz, orain badakik zergatik hautsi zuen Lutherok Erromako elizarekin: Erromako eliza putetxe bat
|
zelako
". Eta hitz haiek osabari istantean ulertu banizkion ere, ulergaitzagoak egiten zitzaizkidan orain, jaun Marcelekin egon ondoren.
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. Zeren eta ez bainuen ulertzen, konparazione, nola obrarik gabeko fedeak zerurako bidean jar gintzakeen, nola erraiten baitzuten protestantek, nahiz eta osaba Joanikotek erraiten zidan ezen obren bidetik obratu zituztela katolikoek bekaturik handienak, eta obrarik ez egitea zela, halatan, obra zezaketen obrarik jainkozkoena, hobe
|
zelako
, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki zezakeen Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zidan ezen artalde batek artzain bat behar zuela, ardien ez barreiatzeko eta ez galtzeko, eta artzainak erabaki behar zuela, halatan, art... Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Baina, jakina, aita ez zen, gai hartaz denaz bezainbatean, bertzeak bezalakoa, zeren hura jaun baitzen. Eta, jaun
|
zelako
, gizon berezia zen eta bere eskubide bereziak zituen: erran nahi baita ezen bere berezitasun hari iduri guztiz berezi bat zegokiola, guztiaren eta guztien gainetik zegoèn jaunaren iduria, bere baitarat araua eta arauaren salbuespena biltzen zituena... eta, hala, badakit —zeren gerorat jakin bainuen— ezen, itsas portuetarat joaiten zenean, ez zela elizaz eliza ibiltzen, egarria ur benedikatuz asetzeko asmotan, baina Priaporen ohorez egin zitezkeen bertze bederatziurren haietarat joaiten zela, halakoa ere zelako bere gizonezkotasunari zion debozionea.
|
|
|
Joanikotek bere kontzientzia dik eta ez duk hiru urteko haurra... —eta so egin nion aitona Nikolasi eta iduritu zitzaidan ezen, osaba Joanikoten aldeko hautua eginik, halako atsegina hartzen ari zela, gure aitaren gainetik sentitzen
|
zelako
edo, aspaldiko partez.
|