|
2008
|
|
|
1869ko abenduan armada Eibar eta Elgoibarren sartu zen. Altxamendu karlista oraindik hasi gabe zegoen, baina giroa nahiko berotuta
|
zegoen
foru herrialdeetan. Agintari karlistak oraindik bide parlamentarioa lehenesten bazuten ere1077, alkateen atxiloketek herritarren haserrea areagotu zuten, eta txinparta edozein lekutan piztu ahal zen.
|
|
|
ziri lana bete zuten, eta epe luzera oso eraginkorra suertatuko zen gatazkakortasun faktore berri bat sorrarazi zen foru herrialdeetan181 1778ko dekretuekin, aldaketa inposatu beharrean, aukeran uzten zen: aduanarik gabe ez zegoen merkataritza askerik182 Donostiar Kontsulatuaren inguruan biltzen ziren merkatarien zoritxarrerako, erabakia herrialde mailan hartu behar zen, eta Gipuzkoako oligarkia lur jabea ez
|
zegoen
foruak ukitzeko prest, are gutxiago berak aldaketa horretatik ez zuenean inolako etekinik ateratzen, eta bai, ordea, kaltea, zeren erabaki horrek biztanle xeheengan eragingo zuen haserrea jasan baitzuen.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, Espainiako alderdi politiko nagusien artean ez
|
zegoen
foruen moldaketari buruzko adostasunik:
|
|
|
Beraz, kupoa ordaindu zuten eta soldaduen urteroko kinta indarrean ezarri behar zen espainiar armadarako. Baina bestalde, argi eta garbi zuen indarrean
|
zegoen
Foru Konstituzioko oinarri juridikoa desegin egin behar zela, Foru Konstituzioko ondorio politikoak saihestu nahi baziren. Cánovasek nahi zuen euskal ordenamendu juridiko politikoan zalantza izpirik gabe Espainiar Gobernuaren eta Espainiako Konstituzioaren nagusitasuna ezarri.
|
|
|
1 Buruzagi batzuek 1833an indarrean
|
zegoen
Foru Konstituzioa bere osotasunean berreskuratu, indarrean jarri eta babestu nahi izan zuten. Erabateko foruzaletasuna gorde nahi zuten.
|
|
|
Arrasaten 1788an egindako Euskal herrialdeetako konferentzian, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ordezkarien bilkuran alegia, behin betiko erabakia hartu zuten. Ez
|
zegoen
foru sistema aldatzerik eta beraz aduanen lekualdatzea.
|
|
|
Gertatu zena hauxe izan zen: Estatu zentralaren gobernua, 1840 urteko ekainean jadanik, indarrean
|
zegoen
Foru Konstituzioan aldaketak eragiten hasi zela bere kabuz. Espainia osoko legeak bere horretan aplikatzen ziren.
|
|
|
Foruen moldaketarako proiektua, 1848tik aurrera gorpuztuz zetorrena, Arabako eta Gipuzkoako Batzar Nagusietan onartua izan ondoren, Bizkaiko Batzar nagusietan aurkeztu zuten. Baina Bizkaian erresistentzia
|
zegoen
foru moldaketa hitzartzeko, batez ere foru osoa eskatzen zutenek ez zuten nahi. Hau da, moldaketaren aurkako joera nagusitzen joan zen.
|
|
|
Laburbilduz, Arabako eta Gipuzkoako buruzagiak honako hau proposatzera joan ziren Gernikara: estrategia aldatu beharra
|
zegoen
foruen moldatze bidean. Foru Konstituzioa, aurrerantzean, Euskal Konstituzio bihurtu behar zen.
|
|
|
Gipuzkoatik, Marqués de Santa Cruz, F. Palacios eta A.I. Altuna; Arabatik, P. Egaña eta Blas Lopez; Bizkaitik, Conde del Valle, Conde de Montefuerte, Guardamino eta Arechaga. Batzorde buruaren ustez, Gobernua prest
|
zegoen
foruen moldaketa konstituzionala modu onean egiteko: un arreglo conciliatorio a los intereses del paÃs y generales de la nación.
|
|
|
Julian Egañak 1850ean argitaratu zuen bere lan juridiko politikoa.88 Izenburuak adierazten duen bezala, foruzaletasun liberaletik abiatuz, 1849 abagunean, argitaratutako liburua da. Indarrean
|
zegoen
foru egituren alde egiten zuen.89
|
|
|
1808an edo 1833an indarrean
|
zegoen
Foru Konstituzioa sakonetik aldatuta zegoen jadanik, 1852an, Liberal sutsuen ustez, Espainiar Konstituzio liberalaren eraginez, Foruak berretsita gelditu ziren. Liberal epel edo zentzudunen ustez, berriz, halabeharrezko aldaketak onartu behar izan ziren eta murrizturik irauten zuten.
|
|
2015
|
|
|
2012KO URRIAEspainiako banderaren kokapenaren auzi luzeaEspainiako banderaren kokapenaren auzia 2005ean hasi zen, eta EH Bildu Gipuzkoako Foru Aldundira iritsi zenean bete betean harrapatu zuen auziak. Espainiako Auzitegi Gorenak 2005ean EAJren esku
|
zegoen
foru gobernua behartu egin zuen Espainiako bandera jartzera. Baina Urkijok, 2012an, Espainiako bandera merezi zuen lekuan ez zegoela iritzita, Estatuaren abokatuari eskatu zion prozedura hasteko.
|
|
2016
|
|
|
Donostiako Udalak abisatu zion Gipuzkoako Foru Aldundiari hirigintza plan bat zutela auzo hartako uholdeak saihesteko, eta Arteleku botatzeko asmoa zeukatela. Era berean, hor
|
zegoen
Foru Aldundiak garai hartan Artelekuren inguruan zeukan iritzia orduko kultur diputatu Ikerne Badiolak galdu antzera ikusten zuen Arteleku," norabide argirik gabe". Baina ez da ahaztu behar testuinguru hori erabat aldatu zela Tabakalera proiektua azaldu zenetik.
|
|
|
Donostiako Udalak abisatu zion Gipuzkoako Foru Aldundiari hirigintza plan bat zutela auzo hartako uholdeak saihesteko, eta Arteleku botatzeko asmoa zeukatela. Era berean, hor
|
zegoen
Foru Aldundiak garai hartan Artelekuren inguruan zeukan iritzia –orduko kultur diputatu Ikerne Badiolak galdu antzera ikusten zuen Arteleku, “norabide argirik gabe”– Baina ez da ahaztu behar testuinguru hori erabat aldatu zela Tabakalera proiektua azaldu zenetik. Azken urteetan mamu bat izan zen Tabakalera Artelekurentzat.
|
|
2018
|
|
|
1918ko hauteskundeen ondotik, diputatu abertzaleek berriz ere aurkeztu zuten proposamena. Bizkaian eta Gipuzkoan nahiko argi
|
zegoen
foruen eta askatasunen aldeko gehiengoa. Nafarroa Garaian ere bat egiten zuten lau herrialdeek erakunde bera sortzearen eskaerarekin, ñabardurak ñabardura.
|