|
2000
|
|
|
Jendearen sofrimendu hori irakurtzen ahal da. Gizonak hilda, laurogei urteko agureak, gelditzen ziren gaztetxoekin ezkondu eta berriro seme alabak zituen; herriko azken gizona zenak, herrian norbait bizi
|
zedin
. Alabak hil izana ere atzematen da hainbatetan, Txinan bezala, abortoak, nekrofagia.
|
|
|
1913ko urtarrilaren 8an, Laffitte jaunak aldaketa bat proposatu zuen. Enkantea urtarrilaren 25ean egingo zela, aldizkari ofizialean argitaratu gabe zegoela eta beharrezko epeak betetzeko aukerarik ez zegoela kontuan hartuz, erreklamaziorik egon ez
|
zedin
, enkantea bertan behera uztea eta deialdia egiteko proposamena luzatu zion Gobernadore Zibilari. Honek astebete beranduago onartu zuen.
|
|
|
Herriko monumentu zaharrenetakoa izaki, eraikuntzak berak bazuen interesa publikoari zabaltzeko. Parrokiak, ordea, beste erabilera bat eman nahi zion dorreari «Hogar del transeunte» delakoa ipini asmo zuten behean eta lehen solairua Caritas en egoitza izan
|
zedin
nahi zuten. Hortaz, publikoari dorreko bigarren solairua eta kanpandorrea soilik zabaltzea pentsatu zuen Udalak hasiera batean.
|
|
|
Kartzela ez zen izan eibartarrari frankismoak ezarri zion zigor bakarra, 68an Granadako Zafarraya herrian egon zen deportatuta. Han lagun izan zituen emaztea eta semea, ezarri zioten zigorra eramangarriagoa gerta
|
zedin
. Alabaina, hamalau hilabeteko alaba Eibarren utzi behar izan zuten egoera hartan umearentzat bizi baldintza onik ematen ez zelako.
|
|
|
Lehenago medioek goraipatzen zuten neurri desegoki batean zirkoa banatzeko, zabaltzeko, gure bizitzan sar
|
zedin
bere joko disdiratsuarekin. Orain, ordea, bere estiloa txakurtuz, beraren apalestea adieraziz, haratustela izango balitz bezala tratatzen dute morboa irentsiarazteko, salmentak igotzeko, zer egin dezaketen edozein gizakirekin, komeni bazaie, erakutsiz.
|
|
|
Euskararen alde burututako lanen artean: duela 35 bat urte idatzitako euskarazko artikuluak eta 80ko hamarkadaren erdialdean EITB Nafarroara irits
|
zedin
eginiko ahaleginak. Izan ere, kanpaina baten ondoren bildu zen diruarekin erosi zen errepikagailua bai Euskal Telebista eta baita Euskadi Irratia ere Nafarroara heltzeko.
|
|
|
Gobernagarritasuna oso garrantzitsua da baina oinarrizko printzipio argiak izan behar ditu. Gobernagarritasunagatik bakarrik balitz, ahaleginduko ginateke Jaurlaritzakoa beste modu batekoa izan
|
zedin
, berdin aldundietan, edo Bilboko udaletxean. Bilboko kasuan EAJk eta EAk bederatzi zinegotzi ditugu, guk zortzi eta EAk bat, eta ICVko bi zinegotziekin gobernatzen dugu; Euskal Herriko hiririk handiena izanik, gobernagarritasunagatik bakarrik arituko bagina, beste moduren batera egin zitekeen.
|
|
|
Euskal Herri osoari bidalitako mezua da" Danok Dantzara Plazara!" leloa. Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi
|
zedin
saiatu dira antolakuntzako kideak. " Deialdi nazionala izanik haiek ere kontuan hartu behar ditugu, eta batik bat jakinda herri dantzetan aberastasun handia dutela beraiek eta erakusteko gauza asko dituztela esparru horretan", dio Juantxo Maya Ereintzako lehendakariak.
|
|
|
Alaxe guk ere Mitxelenaren argia". Baina, guztia garbi gera
|
zedin
, honoko zehaztapentxo hau eransten zioten aurrekoari: " Bai, argi billa joan giñan.
|
|
|
Munduko antzerki elkarterik zaharrena da, 1929an sortu baitzen Pragan. Marionetista elkartea bezala sortu zen arren, berehala marionetaren elkarte bihurtu zen, zabalagoa izan
|
zedin
. Marionetaren mundua zabaltzea, ezagutzera ematea du helburu.
|
|
|
Aurten, berriz ere, Ertzaintzak Jaizkibel konpainiaren parte hartzea bermatu behar zuen eta ez zuen egin. Alegia, ez zituen bitarteko guztiak jarri hala izan
|
zedin
. Emakumeon eskubideak ez daude bermatuta, eta tresnak badaude horretarako.
|
|
|
Gure egunotan, ordea, horiek historia zuzenari bihurtzeko asmoz, Jose Luis Lizundia jaunak, 1981eko maiatzaren 27an txosten bat aurkeztu zuen Eusko Legebiltzarrean Eusko Jaurlaritza bere aldetik jar
|
zedin
Castilla Leongo agintariekin harremanetan, Treviño berreskuratzeko ahalegina egiteko. Baina une hartan gure politikariak ez ziren gehiegi ahalegindu.
|
|
|
Arana Goirik Jainkoarekin eta Foruekin egin zuen bezalaxe, errebindikatzen den euskara ez da arbasoen euskara garbija, euskalkietan sakabanatutakoa, izango: euskara eraberritua, batua, izango da, galdu ez
|
zedin
zegoen soluziobakarra, bestalde. Euskaldun, zaharrek?
|
|
|
b) Agindua bete
|
zedin
, indar armatuez baliatuko zen Gobernua; espreskia go, Goardia Zibila izendatu zen agindua betearazteaz arduratzeko, premiazkoaizan zitekeen zainketa baten bidez. Bestalde, agindua bera ere aginte katean zetorrena zen, eta guardia zibil bakoitzaren egitekoazen salaketak egitea.
|
|
|
latina, gaskoinera, Nafar Aragoiko erromantzea; gero gaztelania erebai eta, azkenaldian, frantsesa ere. Erromak ere, bere inperioaren euskarri izan
|
zedin
, hizkuntz politika hertsiari ekin zion, non latinaren eta honen gramatikaren zabaltzea, obsesioa, izan omen zen, Mann Michel-en esanetan (1991).
|
|
|
Gaur egunean, komentarista iruzkinaren egilea bera da, bere testua irakurriko duena. Beste garai batekoa da artikulugile edo informatzaile ospetsuak idazten zuenekoa, gero, hizlari batek irakurria izan
|
zedin
.
|
|
|
Estatu Batuetan estudianteek estazioak sortu zituzten hainbat salaketa egiteko (Vietnam go gerra, beltzen baztertzea?) eta Europan irrati libreak popularizatu ziren. Italian horrenbeste indar eduki zuten irrati libreek igorritako informazioa bestelakoa zen; kontua ez zen ahots ona eta solemnea edukitzea, mikrofonoa kalera ateratzea eta jendeari hitza ematea baizik, horrela entzuleekin bat egiteko eta feedback arena. errealitate bihur
|
zedin
.
|
|
|
Urte haietan eta neurri handi batez Iparraldeko euskaltzale, apez eta Eliza euskaldunari esker, erantzuna eman zitzaion herritar askok eskatzen zuten euskarazko informazioa jasotzeko irritsari. Alde batetik, Estatu frantsesak turismoari ateak zabalduz Iparraldeko jatorrizko kulturari egindako mesprezuari aurre eginez, eta bestetik, herria bizi
|
zedin
euskal nazionalismoak agertutako grinari esker, euskarazko irratien panorama biziki aldatu da Baionako Gure Irratia, Nafarroa Behereko Irulegiko Irratia eta Xiberoko Botza irrati estazioen agertzeaz batera.
|
|
|
Ganaduak urte osoan zehar erabiltzen du larre hauek emandako belarra, bai larratuz, eta bai moztu eta jaso ondoren lehortu den belarra janez. Duela urte gutxi arte, moztutako belarra soroan zabaltzen zen eguzkitan lehor
|
zedin
, eta behin lehortuta, baserrira eramaten zen, zuhatzak, edo, metak?
|
|
|
Napoleon-ek berak oso argi zuen, goian genioen bezala, populazioari irakatsi egin behar zitzaiola, Estatuaren eta Nazioaren arteko lotura gauzatu
|
zedin
, lotura hori ez baita jendeak berez, besterik gabe, barnera dezakeen zerbait. Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea.
|
|
|
Eta ez bakarrik, patois, en aurkako borrokaren bidez hau funtsezkoa izanik, lehen ikusi dugunez; eskolak eta honen barruan, irakasleak Frantziarentzat traumatiko suerta zitezkeen kultur identitateen aurka egingo zuen era berean, zentzu honetan, irakaskuntzak izaera nazionala zuen kontzientzia kolektiboa modelatuz. Badaezpada ere, Estatuak beharrezko neurriak hartu zituen irakaslea helburu horietatik desbidera ez
|
zedin
, eta kontrolpean izan zuen ikuskaritzak, konstituzioa eta legeen kontra ezer egiten ez zela egiaztatzeko kontu handia izan zuen108
|
|
|
Gauza jakina da, edozein hezkuntza politikak ikuspegi ideologikoari erantzuten diola, eta orduan jokoan zegoena eliteen formazioa zen, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa zen klase nagusiarena hain zuzen. Beste modu batean esanda, Estatu modernoaren eraikuntzaren erronkari erantzuteko, burgesiaren oinarri politiko ideologikoak finkatu behar ziren, eta Estatuak kontu handia izan zuen hori horrela gertatu
|
zedin
(kontuan izan behar da institutuek Estatuaren aldetik jasotako mimo berezia) 217 Gauza bera esan daiteke goi mailako irakaskuntzari dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genioenez, funtsean zubi funtzioa betetzen du.
|
|
|
Estatuak erabakitzen zuen zer irakatsiko zen unibertsitate bakoitzean, eta zentro pribatuetan egindako ikasketek ez zuten balio akademikorik izango. Beraz, hezkuntza sistema nazionalaren partituran Estatuak irakaskuntza maila ezberdinen instrumentazioa egokitu zuela esango genuke, berak zuzentzen zuen sinfonian harmonia nagusi
|
zedin
.
|
|
|
Horretarako, Estatuaren inpregnazioa gauza
|
zedin
, gorputz zentral horrek beharrezko besoak sortu zituen, modu honetan Estatuaren presentzia ziurtatu ahal izateko: adibidez, probintzia bakoitzean. Subdelegado de Fomento?
|
|
|
Hain zuzen, legearen 286 artikuluak ezarritakoak: alde batetik, legean ezartzen zen edozein gairen inguruko informazioa Gobernuari ematea (baita honek eskatzen zuen edozein kontsultari erantzutea); beste aldetik, lehenengo eta bigarren mailako irakaskuntzako establezimenduen hobekuntza bultzatzea eta hauen ondarearen administrazioa zuzena izan
|
zedin
zaintzea; azkenik, bere kontrolpean zeuden eskola eta institutuen huts eta okerren berri errektoreari edota gobernuari ematea.
|
|
|
Asmoak asmo, Estatuaren ahulezia begien bistakoa da: alde batetik, legea bete
|
zedin
, beharrezkoak ziren eskolak falta ziren, baina Estatuak ez zuen honen ardura hartuko aldiz, zama hau herrien bizkar gainean utzi zuen, lehenago esan dugun bezala eta, beraz, ezin zuen legea betetzeko beharrezkoa zen oinarrizko baldintza ziurtatu. Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak, esate baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe.
|
|
|
Gehitu genuke, halaber, ikuskaritzaren egiturak logika hierarkikoa segitzen zuela (lehenagoko batzordeak zutenen antzera): goreneko ikuskaritzaz arduratuko ziren ikuskari orokorrak eta probintzia bakoitzeko ikuskariak, hots, eskolatik gertu zeuden gobernuko begiak, zeintzuek, legeak ezarritakoa bete
|
zedin
, herriko batzordeen estimulu gisa jokatuko zuten (bete beharreko lanen zerrenda luzearen barruan, ikuskarien betebehar nagusiak burokrazia eta kontrola zirela esan daiteke).
|
|
|
Baina Estatuak eta hau da guk azpimarratu nahi duguna bere presentzia politikoa ziurtatzeaz gain, kontrola ezartzeko helburu garbiarekin, hezkuntza arloko kontrol tresna espezifikoa garatu zuen, kontrol mota zehatz hori benetan eraginkorra izan
|
zedin
, bere hezkuntza politika gauza zedin hain zuzen; ondorioz, probintzia bakoitzeko ikuskariak bere espazioa zuen, eraikitzen ari zen hezkuntza sistema nazionalerako funtsezko zutabea zen aipaturiko. Juntas de Instrucción Pública, delakoan252 Beste aldetik, eta ez du garrantzi txikiagorik, ikuskarien erakundeak bere onespen legala izan zuen, baita ikuskarien, cuerpo, aren eraketa hasiberriak ere, azken alderdi honek, irakasleriarekin gertatzen zen eran, Estatuaren zerbitzurako eraiki eta funtzionario estatusa zuen administrazio sareko zutabe nagusiaren aurrean jartzen gaituelarik.
|
|
|
Baina Estatuak eta hau da guk azpimarratu nahi duguna bere presentzia politikoa ziurtatzeaz gain, kontrola ezartzeko helburu garbiarekin, hezkuntza arloko kontrol tresna espezifikoa garatu zuen, kontrol mota zehatz hori benetan eraginkorra izan zedin, bere hezkuntza politika gauza
|
zedin
hain zuzen; ondorioz, probintzia bakoitzeko ikuskariak bere espazioa zuen, eraikitzen ari zen hezkuntza sistema nazionalerako funtsezko zutabea zen aipaturiko. Juntas de Instrucción Pública, delakoan252 Beste aldetik, eta ez du garrantzi txikiagorik, ikuskarien erakundeak bere onespen legala izan zuen, baita ikuskarien, cuerpo, aren eraketa hasiberriak ere, azken alderdi honek, irakasleriarekin gertatzen zen eran, Estatuaren zerbitzurako eraiki eta funtzionario estatusa zuen administrazio sareko zutabe nagusiaren aurrean jartzen gaituelarik.
|
|
|
Estatuak oso seriotzat hartu zuen gaia dugu hori; dagoeneko 1849an, sistema métrico? delakoaren derrigortasuna ezarri zuen eta hiru urteko epea eman zuen gobernuak sistema indarrean jar
|
zedin
, erabaki hori betetzen ez zuten zentroak ixteko mehatxuak eginez266 Gainera, Moyano legeaz geroztik, indar handiagoa izango zuten neurriak hartu zituen gobernuak; adibide bat aipatzearren, 1892ko legeak garbi adierazi zuen zein zen Estatuaren helburua267: sistema metriko hamartarra eta honen nomenklaturaren erabilpen nahitaezkoa inposatzea Estatu, Probintzia edota Udaletako dependentzia guztietan, arlo zibil, militar, judizial zein eklesiastikoan, baita kontratu publiko eta pribatuetan ere.
|
|
|
Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art). Hala eta guztiz, badaezpada ere (hori gutxi balitz edo), Estatuak neurri zorrotzagoak hartu zituen bere asmoa burutu
|
zedin
; horra hor Moyano legeak testu liburuei eskainitako atal berezia: irakaskuntza maila guztietan testuliburuen bidez ikasi behar zen????
|
|
|
Hurrengo eguna Derryko udal liburutegian eman zuen berriro. Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu nahi zituen, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat nahi zuen, mendekua osoa izan
|
zedin
, poz txikia algara ikaragarri bihur zedin, liburutegiko arduradunak kalera bidal zezan hain barre ozena egiteagatik. Hori nahi zuen.
|
|
|
Hurrengo eguna Derryko udal liburutegian eman zuen berriro. Azken hilabeteetako egunkari guztiak arakatu nahi zituen, Ralphen argazkiekin konforme geratu ez eta orain Eiderri buruzko aipamenen bat nahi zuen, mendekua osoa izan zedin, poz txikia algara ikaragarri bihur
|
zedin
, liburutegiko arduradunak kalera bidal zezan hain barre ozena egiteagatik. Hori nahi zuen.
|
|
|
Gero, abioia hartu eta etxera, bere pisura. Pertsianak igoko zituen argia sar
|
zedin
, eta oroitzapenez kutsatutako gelak berrituko zituen. Zerrendatxo bat egin zuen berekiko:
|
|
|
Eta memoria halakoa bada, eta hemen han bada eta han hemen, nola ahantzi, bada, osabaren lezioneak, noiz eta zientziaren sekeretuak desestaltzen eta erakusten hasi baitzitzaidan, niri bakarrik, eskola partikular haietan!, zeren Mattin gero eta administratzailearen erranetarago baitzegoen eta haren ondoan egiten baitzituen orduak eta orduak, harekin treba
|
zedin
, usa zedin eta ohi zedin etxeko diru kontuetan eta aitaren negozioetan, osaba Joanikoten eta bion arteko harremanak are hertsiagoak eta sekeretuagoak egiten zirela, bide batez...
|
|
|
Eta alkimista jakintsu batena ote zen esku hura, malkoen gazitik bozkarioaren gozorat eraman ninduena, eta kateen mundu hertsitik libertatearen mundu zabalerat...? Eta itxuraldatze hura eta mudantza hura obra
|
zedin
eta konpli, zer on egin zidan zure jokabideak...! Zeren, noiz eta uste bainuen ezen zapaldu eginen ninduzula, baita atzaparkatu eta larrutu ere, nola katuak txoria, gizon ezin miserableagoa nintzelako eta bertzerik merezi ez nuelako, aitzitik, eskua mahai meharraren bertzalderat luzaturik eta ene adatserat eramanik, erran zenidan:
|
|
|
Eta lur sendo hura fedearen aieru eta seinale zen, federik gabe ez baitzegoen deus ere eraikitzerik. Edo, bertzela adierazirik, lur sendo hura behar zuen fedearen katedral hark azpian eta oinarrian, egin bitartean edo egin orduko desegin ez
|
zedin
eta zerurat egin baino lehenago lurrerat egin ez zezan. Zure irakaspen hartan, aldiz, lur sendoaz baino areago lur mugikorrez mintzatu zintzaizkigun.
|
|
|
Errezibimendua ikusgarriagoa izan
|
zedin
, bertzalde, apaingarriz eta edergarriz josi genuen jauregia, sala nagusia batik bat, jangelatzat eta dantzalekutzat erabiltzekoa zena, non dafaila dotore batzuek mahaiak estaltzen baitzituzten; mahaien gainean, mahai tresnak —platerak, zerbietak, koilarak, sarfurtxak, nabalak eta ganibetak— eta argi mutil batzuk zeuden, zilarrezkoak, argiaren eraginaz dir dir egiten zutenak; sabaitik di...
|
|
|
Bigarren zezena gure aitak toreatu zuen, arkabuzez tiro egitea toreatzea bada bederen —aitaren auzia, ordea, ez zen toreatzea edo ez toreatzea, baina errege Felipe IV.aren parean paratzea, hark ere, kondearen eta dukearen erranetan, bertze hainbertze egin baitzuen Madrilen, zezen ikuskizun batean—, zeren, bertzenaz, Curro Banderas zeritzàn toreatzaileak toreatu baitzuen. Hiruzpalau burtzi soilik sartu zizkion toreatzaileak zezenari, eta bere morroietarik batek haga luze batez zulatu zion bizkarra, lau hankakoak odol apur bat gal zezan eta, halatan, ahul
|
zedin
. Baina zezena, halarik ere, kementsu zegoen artean eta, aitak zaldi gainetik zirikatu zuenean, indartsu abiatu zen hura... harik eta tiro hots bat entzun, eta zezena hil mutu geratu zen arte.
|
|
|
Baina ongi zenioen zuhaurk ere, noiz eta jakinarazi baitzenidan Paristik skribatu zenidàn zure lehen gutunetarik batean, nola errege Louis XIV.ak manatu zuen, larriki eri egon ondoren Pariserat itzuli zenean, ezen jar zitzatela ispiluak eta mirailak, errenkadaz errenkada, bere palaziorako zubian, zabal
|
zedin
bere iduria harat eta honat eta toki guztietarat... Eta erraiten zenidan:
|
|
|
Eta aski zuen, bertzalde, haien burezurrak erakustea: ...edo hainbat buru dituela, hala, galderari galdera eratxikitzen diodala, burezurra baizik ez erakusteak ez ote zekarzkion aitari bi ondore, zeren, alde batetik, nola burezurrak gorputz osoak baino toki gutiago hartzen duen, ale gehiago sar baitzitzakeen espazio berean, eta zeren, burezur haiek guztiak, bertzetik, behetik gorako horma bertikalean jar baitzitzakeen, ikusleen behakoa ere halakoa izan
|
zedin
, beheitik gorakoa, nola izan ohi baita bere sumisionea eta menekotasuna sinatzen dutenen behakoa?
|
|
|
Eta, aitak akabatu orduko hizketan hasten zelarik, zeren eta huraxe izan baitzitekeen modurik onena aitaren zalantza gorpuz ez
|
zedin
eta ez mami, osabak erran zuen:
|
|
|
Muga haien aitzinean, ordea, bazuen dohain bat, gizonen artean batere ohikoa ez dena, eta zen ezen bazekiela bere mailaren eta bere neurriaren berri, eta haren arauaz jokatzen zuela, itxurarik egin gabe. Gurasoak, izaitez, laborariak zituen, eta ez zen bere etorkia ezkutatzen ibiltzen; etxeko zamaria asto bat zuen, eta ez zen Kaligularen zaldiari beha bizi, bere asto hura ere kontsul noiz eginen ote zuten, halako moldez, non ez baitzuen zaldirik nahi izan, bai gurasoek eta bai aitona Nikolasek ere zaldi eder bat erregalatu nahi izan ziotenean, jende printzipalaren eredurat eta haien idurirat ibil
|
zedin
.
|
|
|
—Aitari hitz eman nioan, eta bete egin behar nian hari emanikako hitza, nitaz ahalke ez
|
zedin
amoreakatik, ezta nihaur neure buruaz ere. Horregatik, noiz eta pintatzeari utzi bainion, berdintsu segitu nian, urtean karta pare bat skribatzen, donejoanetan bata eta gabonetan bertzea, aitak pentsatzen segi zezan ezen ez nuela etsiko eta amak sinets ezen berak taroteko kartetan ikusi izarra noizbait loratuko zela Italiako zeruan...
|
|
|
Jaun Marcelek mahai baten inguruan emaiten zuen eskola, eta bera alde batean paratzen zen, ni bertzean; eta nahi izaiten zuen, bertzalde, nik hitz egitea eta ene zalantzen azaltzea eta guztian parte hartzea, kasik berdinetik berdinerat ariko bagina bezala; eta zuka mintzatzen ginen, eta ez zuen boza goratzeko ohiturarik. Aita Bartolomek, ordea, lehen egunetik beretik, ene mahaiaren aitzinean, bere mahai partikularra ipinarazi zuen, oholtza baten gainean —oholtza baten gainean, bai, jaun André! —, ene behakoa beheiti goitikoa izan
|
zedin
beti ere, eta jakin nezan nor zen nor, eta hargatik eginarazten zidan, amaren kontsentimenduarekin, berorika ere, gela hartan geunden bitartean; eta bera zen, bertzalde, eskola haietan kasik beti mintzatzen zena, ozentki, halako tailuz non neke eta gaitz baitzen jakitea enekin ari zenetz, edo bere buruari aditzen ari zitzaionetz.
|
|
|
Baina derradan ezen, Pedro Huizik bere fresko hura egiten eman zuen denboraren azken partean, aita eta Mattin harat eta honat ibili zirela, anaia negozioen munduan treba
|
zedin
eta aitzina; ni, berriz, kasik ez nintzen denbora hartan jauregitik atera, eta osaba are gutiago bere dorretxetik: horregatik, aita etorri zenean, eta erran zuenean ezen freskoaren inauguraziorako osaba Joanikot ere gonbidatu behar zuela, urduri jarri nintzen.
|
|
|
Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua? ...ber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak berak asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren bidetik egia
|
zedin
bete eta konpli. Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren!
|
|
|
..., zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin beregana zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman zezan eta hartarat ausart
|
zedin
.
|
|
|
Eta, handik harat, hitz haietan jarri nuen neure fede osoa, halako suertez, non, Felisaren eskuetan uzten zintudala eta nihaurk lehen marratik eta lehen lerrotik bigarrenerat egiten nuela, urrunetik behatzen hasi bainintzaizun, igurikirik ezen Jainkoak egunen batean bere hitza bete eta dei eginen zizula, eta hala libratuko gintuela biok nik egin bekatutik... Eta, bitartean, ene barrengo hutsa mila arauz eta bertze hainbat ordenantzaz bete nuen, jauregiko kide guztiak eta gauza guztiak zein bere tokian paratzen nituela, gure mundu tipi hura osoki eta konplituki ibil
|
zedin
amoreakatik, akatsik gabeko makina bat bezala.
|
|
|
Anitzetan, arratseko freskuran edo afalorduan terrazarat iltkitzen ginen, non baitzegoen alabastrozko mahai bat eta, han, kopa bat arno edateko ohitura izaiten genuen. Eta kopa hark luze irauten zuen gure ezpainetan, eta guk arno hartaz busti nahi izaiten genuen, xortaz xorta, gure solasa, argiz argi piz
|
zedin
gure arima batuen egoitza, non itxuraldatzen baitziren solas haietan atzemaiten genituèn bai harkaitzak, zelaiak eta latsak, eta bai basoak, basoko txoriak eta basoko animaliak ere...
|
|
|
Eta, norbait hiltzen zenean, sartzen zuten hilotza txalupa haietarik batean, eta ibaian beheiti egozten zuten, joan
|
zedin
bertze paradisu hartarantz, non bizi baitziren tribuko arbasoak, eritasunaren eta heriotzaren mugetarik harat, betiko.
|
|
|
Zeren eta oraindanik aitzinatzen baitizut ezen osaba Joanikotenganako amorio ezkutu hura izan zela amaren bizitzako gorabehera guztia, haren geroko jokabidea guztiz baldintzatu zuena. Eta" ezkutua" diot, zeren baitirudi, batetik, ezen amak ez ziola osabari hitzez deus adierazi, harekin ohi baino atseginago izaiterat entseiatu bazen ere, eta zeren uste baitut, bertzetik, ezen amaren atsegintasuna ez zela arrazoinik eta argudiorik aski izan, osaba Joanikot hartaz ohar
|
zedin
. Eta amorio hark, gainerat, bertze bide batzuk hartu zituen denborarekin, nola jakinaraziko baitizut segidan.
|
|
|
Eta neurri hura erabiltzen zuen, konparazione, grabitatearekin loturik egon zitezkeen hainbat mugimendu studiatzeko, hala nola erortzerat uzten zuenean brontzezko bola tipi bat zortzi cubitumeko ohol inklinatu batetik, zeinak kanal luze bat baitzuen, brontzezko bola desbidera ez
|
zedin
. Eta, orain handik eta orain hemendik erortzen uzten zuela, neurtzen zituen distantziak, neurtzen zituen, halaber, denborak, eta ondorea izaiten zen ezen distantziak denboren karratuekin loturik zeudela, oholaren inklinazinoa edozein zelarik ere.
|
|
|
Jauregitik ez oso urrun bazen, baso ertzean, zelai zabal bat, norat eramaiten baikenuen tigrea gurdi batean, begiak oihal batez estalirik, eta norat erakartzen baitzuen aitak inguruetako ehiza, morroiek lagundurik beti ere eta morroiek soilik, ez orek, zeren eta hauek, halakoetan, etxean uzten baikenituen, tigreak arretarik gal ez zezan eta ehizaren bidetik desbidera ez
|
zedin
, orei zien ezinikusi hura zela kausa. Halarik ere, ehiza ugaria zen arren, ez zen beti gauza segura eta, izaiten ez zenean, guhaurk eskaintzen genion, libratzen genituela, hartarakotz, kaiola batzuetarik, bat banaka, untxiak edo erbiak, Uraitzeko hudozain baten trabailuari esker geureganatzen genituenak; eta kentzen genion tigreari begietarik oihala, eta untxien eta erbien gibeletik abiatzen zen hura, jauzi arin ezin bizkorragoetan.
|
|
|
Edo, aitzitik, ez ote nuen nik hura neure nahikeriaren nahikeria bihurtu, hau nahi dut eta hura ere nahi dut, eta nahi dudan guztia zilegi dut eta sori dut, zeren halakoa baita zorionaren bidea...? Zeren libertatea ez baitzen, benturaz, arauen guztiz haustea, baina hautsi gabe haustea, eta zeren ez baitzen, berdinzki, neurriz kanpoan neurrigabeki ibiltzea, baina neurriz kanpoan neurriz, libertatearen eskua zorabioaren eskuko izan ez
|
zedin
: nahikeriaren eta gehiegikeriaren zorabioarena.
|
|
|
Eta memoria halakoa bada, eta hemen han bada eta han hemen, nola ahantzi, bada, osabaren lezioneak, noiz eta zientziaren sekeretuak desestaltzen eta erakusten hasi baitzitzaidan, niri bakarrik, eskola partikular haietan!, zeren Mattin gero eta administratzailearen erranetarago baitzegoen eta haren ondoan egiten baitzituen orduak eta orduak, harekin treba zedin, usa
|
zedin
eta ohi zedin etxeko diru kontuetan eta aitaren negozioetan, osaba Joanikoten eta bion arteko harremanak are hertsiagoak eta sekeretuagoak egiten zirela, bide batez...
|
|
|
Eta memoria halakoa bada, eta hemen han bada eta han hemen, nola ahantzi, bada, osabaren lezioneak, noiz eta zientziaren sekeretuak desestaltzen eta erakusten hasi baitzitzaidan, niri bakarrik, eskola partikular haietan!, zeren Mattin gero eta administratzailearen erranetarago baitzegoen eta haren ondoan egiten baitzituen orduak eta orduak, harekin treba zedin, usa zedin eta ohi
|
zedin
etxeko diru kontuetan eta aitaren negozioetan, osaba Joanikoten eta bion arteko harremanak are hertsiagoak eta sekeretuagoak egiten zirela, bide batez...
|
|
|
Ez dakit nork erran zuen —poetaren batek zuen, segur: Plauto ote zen? — ezen bizitzako amets zuela mundua hitz bakar batez adieraztea, mundua hitz bihur
|
zedin
amoreakatik, eta nago ezen Villagrandeko dukea kasik heldu zela poeta haren ametsa betetzeko punturat, bere zera haiekin guztiekin, nahiz eta keinu batekin errematatu behar izan zuen bere erretolika... Eta hala izan ez bazen ere, berdin, zeren, ulertu, guztiok ulertu baikenion bederen.
|
|
|
Eta hartzak Mattin hil zezan nahi izan nuen mementu batez, baina deabrua baino gaixtoagoa izan behar nuen sentimendu hari men egiteko, eta ezetz erran nion neure buruari, ezetz eta ezetz, eta, hala, otoitz egin nion san Migel arkaingeruari, Mattinek hartza akaba zezan eta bete
|
zedin
, halatan, Ubarneko damatxoaren profezia.
|
|
|
...tean, ezen ene galtzoin haiek, goiko partean eta erdialdean, xilkoaren azpian doi, urratu bat zutela, txulo bat erakusten zuena... larritu ere egin nintzen, pentsaturik ezen erromatarrek jaurtirikako lehen lantza handik iltki zitekeela... halako suertez, non, handik harat, ahalik eta disimulurik handienaz entseiatu bainintzen, lantzak apur bat goiti egiten zuenean, hura eskuz meneratzerat, mantena
|
zedin
eta sostenga alde baterat edo bertzerat, ezkerreko edo eskuineko partean...
|
|
|
Eta neuri ere zeinen barrenerat sartu zitzaizkidan hitz haiek, jaun André, eta zer ondore oneko gertatu zitzaizkidan, nahiz eta hortzak estutu behar izan nituen, odolak masailetan eztanda egin ez ziezadan, kapitaina nesken kontu harekin hasi zitzaidanean! Eta marinel zaharraren hitzek Piarres Oihartzabal kapitainaren adimendua argitu zuten, eta enea ere argitu zuten... eta bide bat ere erakutsi zidaten, nondik egin behar bainuen handik aitzina, ene mundu hertsi hura zabalduz joan
|
zedin
. Zeren ni ere gogaiturik bainengoen orduko, bai neskatxekin loturikako edozein kontu bekatutzat hartzeaz, eta bai gazte debot defot baten izaiteaz ere!
|
|
|
Zabor itsaso bat ni irentsi beharrean zegoen eta, horrela gerta ez
|
zedin
, olatu ilunetan argi une bat bilatzea nuen aterabide bakarra.
|
|
|
Agudoxko edanak noski, kankarroak. Atearen hotsean, bi hirutan begiak luzatu Tomasek, nor sartuko, eta denetan erregu isiletan ni, nahi zuena aurkitu eta nitaz ahantz
|
zedin
. Guztietan, ordea, adore eta kemen biderkatuaz berrekiten zidan.
|
|
|
Nire ingurukoen oihuxka eta madarikazioak baizik ez nituen sumatu hainbat segundotan. Argia nire begietara itzuli zelarik, koadernoa ere bustita neukan eta poliziak bulkaka ari zitzaizkigun, lekua zabaldu nahi eta hilotz hegalaria lurrera
|
zedin
. Isabel Sanjose, lehen lerroan oraingoan ere, eztabaidan zen haiekin, kexa ozenetan.
|
|
|
Handik goiti, kanpora joaten nintzen aldiro," talde bilera" nuen, edo" talde afaria", edo" talde batzarra"... Zuri begietara jo zizuten liburu horiek ere, Magia zuria/ Magia beltza eta abar, antzezpena sinesgarriagoa izan
|
zedin
erosi nituen.
|
|
|
—Soria hilik ez diagu inoiz zuzen jakinen zein zen haren jokoa. Ez duk hain aldrebeskeria handia pentsatzea berak ere antzeko planak zituela Ripodasendako —Potzoloren ahoak jaurtitako galleta puska beratza niganaino ailegatu zen kasik— Laguna etorrita, gauzak moldatu nahiko zitian, zuen hilketa Ripodasek berak egin zezan edo, horretara ezin makurtua bazuen, bai gutienez haren armaz egin
|
zedin
. Neke handirik gabeko afera izanen zuan, bertzalde:
|
|
|
Bortz urte baizik ez bainituen, ez dut gogoan zer kaxkoratu zitzaidan, ama, anaia berria altzoan zuela, etxeko atetik agertzen ikusi nuen egunean. Aita zenari aditua naiz aire gaiztoak jo eta bere hartan fundi
|
zedin
desiratu niola arrotzari.
|
|
|
Ederra zeukan; gure haurretan mutiko gazteak gorrotatzen bazituen, gorrotatzenago neska maripertxentak. Badaezpada ere, ez nion aditzera eman, behar baino lehenago ikara ez
|
zedin
. Nahiago nuen ez oroitu nire aho handiak sartua zuela halako atakan.
|
|
|
Deusez ohartu orduko, paper guztiak sinatuak zituen eta ezin eragotzia guk. Apartamentua erosi bai, baina herrian, familiaren etxetzarra atxiki zuen tokitik berrehun bat metrora eta, deus falta ez
|
zedin
, ahizpa neskazahar batekin erdibana.
|
|
|
Lehengo ortziraleko barregarrikeria errepika ez
|
zedin
, gelatik kanporatu baino lehen ikuskapen zorrotza egin nion neure buruari, armairuko ispilu zahar arrailduan. Hango figura makartsua edertzea nire ahal kaskarretik kanpora zegoen.
|
|
|
Nor nintzen jakin bezain laster ireki zidan atea. Eskuz kontu nion, berriz ere itxi ez
|
zedin
, sartu gabe, ordea.
|
|
|
Zer egin behar zuen orain? Zer egin behar zuen has
|
zedin
arte. Berez etorriko al zen, besterik gabe, ala berak ere aktiboki esku hartu zuen?
|
|
|
Bai. Eta arrazoibidea arrazoizkoago izan
|
zedin
, eta sakonago, idazle txekiar buruzuri baten ahotik hauxe adieraziko nuke jarraian: " Gizakiak eternitatea irrikatzen du, baina ezin lor dezake haren suzedaneo bat baizik:
|
|
|
Lasaitasuna aginduko zuen Zuzendaritzak. Zinpeko zaindariak ere adiago ikusi ahal izan nituen, ehuntsu bat, zartailuarekin erdi jolasean bezala, titiriteroen antzera, baina disziplinaren legea ezarriz, ez gehiegizko erakustaldiz, ez; nahikoa izan zuten bi tximino lizun eta errutilo hegatsgorri kantari bat garbitzearekin, bakea egin
|
zedin
. Sakrifizioa gure onerako izango zelakoan, bazterrean utzi nituen behingoz nire kontzientzi eragozpen bazterrezinak.
|
|
|
Itxurak itxura, Otsotzarmendi jaunari ez zion gertaerak mesederik egin, eta, izkirimiriek lehen une arriskutsu hura nolabait saihesten lagundu bazioten ere, sakon sakonean halako erredura ozpin bat jasan zuen aurkezle sasijainkotuaren banitateak, aldartea zeharo gaiztotuko ziona. Ez zion astirik eman bere haserreari bare
|
zedin
; sekulako garrasien artean, bere onetik kanpo, errudun errukarriaren burua eskatu zuen. Deere jauna ez zen otzanago ibili; hark ere errudunaren burua eskatu zuen, baina bere lankideak baino esplizitoago, alegia labana esku artean nabarmen erakusten zuela.
|
|
|
nonbait, hasiera hasieratik, Luisek adoretu zuen niregana hurbil
|
zedin
, baina Rubenek ez zuen halako laguntasunaren beharrik (Las Vegasen, azkenik, aitortu zidan Luisek aspirina bat eta kondoi bat eman zizkiola ni benefiziatzeko; baina haren harropuzkeriaz aspertua, Mesa Verdeko kanpinean afaltzen ari ginela, Luisek coca cola bat edaten ari zela ikusirik, ezkutuka berari bota zion, berez, ni ble ble jarri behar ninduen aspirina Mesa Verdeko hartan ez al nuen bada Es...
|
|
|
e) Amaitzeko, zorigaitzez gaur Dabidek ez du Karmeloren mezua entzuterik izango. Mezua entzundakoan, hura ezaba ez
|
zedin
, berriro ere hirua sakatu behar nuen, baina hain ustekabe handiarekin, guztiz ahantzi dut. Baina zer mila sorgin!
|
|
|
Nola esango nuke. Dabidek egiaz tiro egin zidanean, haren heriotza desiragarria egin zitzaidan, ezin desiragarriago (berdin zitzaidan nola, baina egin zidana egin eta gero, berriro zerotik hasteko aukera zor zidala sentitzen nuen); hala ere, nire heriotza ere tarteka desiragarri egiten zitzaidan (hartara Dabid galdu zuenaz kontzienteago eta, aldi berean, errudun senti
|
zedin
).
|
|
|
Baziren, hori bai, jakintsu dozena batzuk, euskara dotoreago eta landuxeagoa erabil zezaketenak, era horretan beren emaitza zientifiko edo ideologikoak idatziz. Baina taldetxo hori urriegia zen hizkuntzaren batasunaren arazoa helburu egiaz sentitu eta orokorra izan
|
zedin
. Gizarteak, egia esan, ez zuen halakorik eskatzen.
|
|
|
Logikaz, hasierako premisa egiazkoa balitz, hau da, euskara euskaldunen kultur aurrerapenerako benetako oztopo izanez gero, Unamunok uste zuenez, begien bistan dago haren gomendioa, ikaragarri eta bortitza izanik ere, erabat zuzena zela. Zuzenago eta zintzoagoa, nolanahi ere den, Pfo Barojarena baino, beronek, bilbotarrak bezala, euskaldun eskolatuei euskara alde batera uzteko deia egin arren, ez baitzuen nahi gure hizkuntza baserritarren eta maila apaleko jendeen ezpainetatik gal
|
zedin
, horrela herri kantak, bertsoak eta folklorea bederen gorde zitezen. Beraz, Barojak hiritar multzo bi proposatzen zuen Euskal Herrirako:
|
|
|
Aipatutakoaren adierazgarri, besteak beste, honako hauek dira: prentsa nazionalistan argitaratzen ziren artikulu ugari, euskal gatazkaren nazioarteko dimentsioa azpimarratzen baitzuten; EAJk Eusko Idazkaltza Buruba sortu izana, kanpo propagandaz ardura
|
zedin
; hainbat naziotara egindako bidaiak; EAJk Europako Nazionalitateen Biltzarrean sartu eta urteko bileretan parte hartu izana (Ramon Bikuñaren esanetan," dar caracter mundialanuestro pleito" esan nahi zuen horrek);" Euzkadi Europa" goiburua erabili izana.
|
|
|
Hori ikusirik, Zaitegik bultzada berri bat eman nahi izan zion bere proiektuari, berez irakurlego potentzial nagusia aurkitzen zen ingurura hurbilduz. Horretarako, behin Gipuzkoan, Euzko Gogoa Hego Euskal Herrian argitara
|
zedin
zenbait urrats eman zituen. Dena dela, hasiera batean hori lortzeko aukerak bazirela pentsatu arren, oztopoak pilatzen hasi ziren harik eta Zaitegiren asmoa ezinezkoa bihurtu arte.
|
|
|
Neurathen ikusmolde entziklopedistak, hortaz, entziklopediaren ideia nahi zuen finkatu zientziaren esparruan, horrela ikus
|
zedin
zientzien arteko elkarlana eta orkestrazioa noraino ailega zitekeen, proiektu hura zientziarekiko ikusmolde hertsietatik bereizteko, hizkuntza zientifikoaren konplexutasunaren inguruan arreta gehiago jarriko zuten terminoak proposatzeko eta zientzia gehiegi idealizatzen zuten hitzak eta kontzeptuak —metodoa, sistema— arbuiatzeko. Labur beharrez, Neurathek enpirismoa zientziaren baitan nahi zuen, baina baita zientzia bera aztertzeko ere132.
|
|
|
Hortaz, Zirkuluak Watsonen jatorrizko konduktismoa onartu eta jaso zuen, eta behavioristika edo, geroago, neokonduktismo izenaz berrizendatu zuen, nahasketarik egon ez
|
zedin
. Alabaina, bazegoen beste modurik psikologia positibizatzeko, esaterako ezagutza psikologikoaren kontzeptualizazioaren bitartez —edo portaerarena, nahi baldin bada—, enuntziatu psikologikoak gizakien egoera neurologikoei buruzko enuntziatuetara murrizteko prozedura erabiliz.
|
|
|
Hortaz, etorkizunari buruzko enuntziatuek bazuten jadanik esanahia, egiaztagarritasun logikoa ‘hasiera bateko egiaztagarritasun’ soila zelako. Enuntziatu bat egiazta
|
zedin
, ez lirateke baldintza guztiak aurkeztu behar: nahikoa zen izan liratekeen baldintzak hitzartzearekin.
|
|
|
Kalkulu horrez gain, egun oso arrunt bihurtu den beste ideia gako bat zegoen Leibnizen proiektuan, calculus ratiocinator, alegia. Hau da, kalkulu matematikoaren kantitate hutsak baino haratago zegoen kualitateen kalkulu logiko bat nahi zuen asmatu, harrezkero filosofi eztabaidetan ager zitezkeen arrazoiketen edozein desbideratze kalkulu akatsa besterik izan ez
|
zedin
. Horrela, metodo honekin, eztabaidetan ez zen kalkulagailuekin eman litekeen denbora baino gehiago alferrik botako.
|
|
|
Leku batetik bestera zeramaten akademiaz kanpoko hainbat jardueratan erroldatu zen, behin bereziki bizitza motzeko Bavierako gobernu boltxebikean parte hartuz. Ekonomia xumeko intelektual judu baten semea zen, baina egoera horrek ez zuen bere aita atzera bota semea filosofian doktora
|
zedin
bihotz ematerakoan. Eta horrela egin zuen, bere lehendabiziko interesa ekonomia politikoan jarri zuen arren.
|
|
|
Hurrengoa esan daiteke: " burugabekeria da oso, modu honetan asmatua izan
|
zedin
". Ez ote da hau aurriak ikustea bezalakoa, esanez:
|
|
|
Aspaldisko izan gabea nintzen paraje haietan, baina asmatu nuen Uliko atsedenlekurantz eramaten zuen bidea hartzen. Lauaxeta zetorren nire atzetik, eta neskatoa ondoren, pistola ezkerreko eskuan zuela, jertse batekin ezkutatua badaezpada ere, bidean inorekin topo egiten bagenuen pistola zuenik ohar ez
|
zedin
.
|
|
|
" Hark?", galdetu zuen Xanek. " Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda
|
zedin
; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta, bazitekeen zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait esatekoa zuela; izan ere, antiojoak jarri eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero:
|
|
|
Detaile horrek pentsarazten zuen film bat izan zitekeela. Hala ere, izan
|
zedin
esatari bat, izan zitezen protagonista batzuk hain bertako itxurakoak, izan zezaten hain bertako azentua: bertako espainolaren azentua, horrek guztiorrek pentsarazten zuen, egiaz gertatua ez bazen, krimen, edo zigor baten errekonstrukzio bisuala zitekeela.
|
|
|
Halako batean, burua jaso gabe: " Qué va a ser de nosotros", esan zuen amatxik; ez
|
zedin
hala tormentatu, Xanek hari eskua heltzekoa egin zuen; ordea, amatxiren esku bihurrikatuek goaitean zeuden piztiak begitandu zitzaizkion eta, atzera egin zuen; bere besoaz amatxirena apur bat loxinkatu zuen; agian lagun erakuspen sinple hartaz lortuko zuen, ez zedin ez une hartan amatxi bera ere zurrundu, nola baitzen aparientzia noiznahi gerta zitekeela; bitartean, aitatxi sofatik jaiki zen, xar... " Kojin bat hartu du", esan zuen Xanek.
|
|
|
Halako batean, burua jaso gabe: " Qué va a ser de nosotros", esan zuen amatxik; ez zedin hala tormentatu, Xanek hari eskua heltzekoa egin zuen; ordea, amatxiren esku bihurrikatuek goaitean zeuden piztiak begitandu zitzaizkion eta, atzera egin zuen; bere besoaz amatxirena apur bat loxinkatu zuen; agian lagun erakuspen sinple hartaz lortuko zuen, ez
|
zedin
ez une hartan amatxi bera ere zurrundu, nola baitzen aparientzia noiznahi gerta zitekeela; bitartean, aitatxi sofatik jaiki zen, xarraka xarraka koarto ilun batera joan, handik kojin bat hartuta poliki poliki etorri, berriz sofaratu zen;" zer egin du?", galdetu zuen, begiratu nahi ezik, kezkatuta amatxik. " Kojin bat hartu du", esan zuen Xanek.
|
|
|
" Bueno", esan zuen," utzi egin zaituztet". " Ja bazoaz?", esan zuen amatxi zaharrak; sinzeroa zen bere atsekabean; ogi kurruskoa barruan zela kikara mahaian utzi, Xani despedida ematearren jaikitzera zihoan; galarazi egin behar zion jaiki
|
zedin
Xanek; istant hartan atean jo zuten; une batez guztiak gelditu ziren para para eginda; segidan amatxi zaharrak, lurrean botoiak sailkatzen ari zen Ivani: " ireki ezazu atea polit horrek", eskatu zion.
|
|
|
Buru itzuli batean ikusi zuen gizon sendo, korbataz eta beroki ilunaz jantzitako bat zela. Hari galdetzekotan, bere parera hel
|
zedin
denbora ematearren pausoa moteldu zuelarik, baina, iruditu zitzaion gizonak ere pausoa moteldu egiten zuela. Eta, erabat gelditu zelarik, gizona ere gelditu egin zen.
|
|
|
Agian mozkortuta zegoen; hori zen seguru aski besteek pentsatzen zutena, horrexegatik mespretxatzen zuten, ederki ikusiagatik inor ez zen-eta hartaz axolatzen. Guztiarekin, probableagoa zen negarrez ari
|
zedin
. Xanek, ez urruti zegoen-eta, hitzen bat esango zion; hark berriz, ustekabeko konplikazioetara eraman zezakeen; eutsi egin behar zion hala ere bere balizko posizioari, bestalde hain dudagarria zena.
|
|
|
" Hemen trenak ez dira gelditzen", esan zuen. " A", esan zuen Xanek; enplegatua begira gelditu zitzaion; agian espero zuen beste informazioren bat nahi izango zuela, agian zain zegoen, Xan aldendu
|
zedin
, potajea lasai jaten segitzeko; Xanek ordea, ez zuen besterik esan; ahoa ere apenas ireki zezakeen, hotzak hormatuta zegoen; ez zuen baina, arrazoi berberagatik, berehalaxe handik aldentzekorik egin; zain zegoen, enplegatuak beste zerbait esango ote zion; edo, agian, jateko zerbait ez bazen, kobertizoan babes pixka bat eskaini ziezaion; enplegatuak baina, berak ere ez zuen ezer esaten; hartaz: " on egin dizula", esan zuen Xanek eta, trenbidea kruzatuz, errepide zuriari jarraitu zion.
|
|
2001
|
|
|
Akordio hartan bai euskal Ogasunak eta bai Estatuko Ogasunak berdintasun maila berean ordezkatuta egongo ziren organu bat ezarri zen, ogasun batek, Bizkaikoak esaterako, arau berri bat ezartzeko asmoa zuenean organu hari komunikatzeko. Eta organu horretan arau hori aztertuko zen, koherentea izan
|
zedin
. Akordio horretan Estatuak organu horri jarriko zituen neurrien berri emateko konpromisoa hartu zuen.
|
|
|
Lehenengo orrialdean agertzen zuenagatik," Geroaren koska" eta" Etengabeko aldaketa" zituen Z. ARGIAK buruan, 1971ko otsaila hasieran. Gauzak aldatzearen premia ikusten zuen, eta irakurlegoa bide beretik joan
|
zedin
nahi zuen, horretarako beharrezkotzat jotzen zituen arrazoi denak emateko prest zegoelarik.
|
|
|
Azken alderdi honek kritika leun batzuk egin dizkio dekretuari baina, oro bat, funtsezkoarekin bat datorrela erakutsi du. Irakaskuntza eta administraziorako dekretu berri bat egin
|
zedin
lanean ari zen aspaldi eta iazko ekainean Nafarroako Gobernuari hizkuntza politika sakonki berrikus zezan eskatu zion mozio bidez Legebiltzarrean. Administrazioan zein irakaskuntzan ezagutzen ari diren datu asko ez dira gobernuaren aurrekontua sostengatzen duten UPN eta PSNren gustuko:
|