|
2003
|
|
|
Eta tenperatura altu horrek irauten badu, abesbatza ahuldu egiten da hil arte”, dio Thomas Goreauk, NBIPren bozeramaileak eta Global Coral Reef Alliance (GCRA) koralak defendatzeko erakundeko lehendakariak. 80ko hamarkadan, zientzialariak hasi ziren ikusten koralak zuritu egiten zirela, baina 1998an, mende hartako
|
urterik
beroenean, areagotu egin zen fenomenoa. Urte horretako bost hilabeteetan, gutxienez, itsasoek eta ozeanoek ohi baino tenperatura altuagoak izan zituzten, eta horrek kalte handia egin zien Seychelleak, Maurizio uhartea, Maldivak eta Sri Lanka inguruko arrezifeei.
|
|
2005
|
|
|
" El Niño" eta emisio kutsatzaileek historiako
|
urterik
beroena bihur lezakete 2005, NASAren arabera
|
|
|
“El Niño” izeneko fenomeno meteorologikoak eta gizakiak eragindako berotegi efektuko gasen emisioek
|
urterik
beroena bihur lezakete 2005, 1800 urtearen amaieran tenperaturak erregistratzen hasi zirenetik, NASAren Azterketa Espazialen Goddard Institutuaren arabera. “Azken 30 urteotan, berotze joera handia izan da, eta joera hori, batez ere, atmosferan berotegi efektua eragiten duten gasen igoerarekin lotuta egon da” esan zuen James Hansenek, New Yorken egoitza duen zentrokoak.
|
|
|
Lurreko eta ozeanoen azaleko batez bestekoa 1951 eta 1980 artean erregistratutako batez bestekoak baino 0,48 gradu zentigradu handiagoa izan zen. 1998an izan ziren historiako tenperaturarik altuenak, eta 2002 eta 2003 izan ziren
|
urterik
beroenak, hurrenez hurren. 1998ko tenperaturen igoera azken mendeetako “El Niño” ren korronte indartsuenetako bati lotuta egon zen —ur beroa Ozeano Bare tropikalaren zati handi batean hedatzen denean—, eta horrelako beste fenomeno bat, ahulagoa baina 2002an eta 2003an ohiz kanpoko tenperatura maximo globaletan eragin zuen, esan zuen NASAk.
|
|
2006
|
|
|
NASAren datuek erakusten dutenez, 2005 izan zen
|
urterik
beroena XIX. mendearen amaieratik.
|
|
|
INMk egindako txostenak adierazten du 2006ko batez besteko tenperaturak, urtarrilaren 1etik abenduaren 17ra bitartekoak, 1,46 gradu handiagoak izan direla 1961 eta 1990 artean erregistratutakoak baino. Klima aldaketari eta berotze globalari tenperatura igotzea goiz da, baina datuak “bat datoz” Beraz, ekitaldia ixteko bi aste falta zirela, 2006a
|
urterik
beroena zen, eta 2003ko (1,32 gradutan), 1997ko (1,27 gradutan) eta 1995eko (1,21 gradutan) balioak gainditu zituen, XX. mendeko azken hamarkadako beroenak. Bestalde, Munduko Meteorologia Erakundeak (ONM) ondorioztatu du 2006an izango dela erregistratu den urtetik seigarren urterik beroena, nahiz eta eskualde batzuetan maximo historikoak lortu diren, Europako zati handi batean bezala.
|
|
|
Klima aldaketari eta berotze globalari tenperatura igotzea goiz da, baina datuak “bat datoz” Beraz, ekitaldia ixteko bi aste falta zirela, 2006a urterik beroena zen, eta 2003ko (1,32 gradutan), 1997ko (1,27 gradutan) eta 1995eko (1,21 gradutan) balioak gainditu zituen, XX. mendeko azken hamarkadako beroenak. Bestalde, Munduko Meteorologia Erakundeak (ONM) ondorioztatu du 2006an izango dela erregistratu den urtetik seigarren
|
urterik
beroena, nahiz eta eskualde batzuetan maximo historikoak lortu diren, Europako zati handi batean bezala. Arturo Gonzalo Aizpiri Poluzioa eta Klima Aldaketa Prebenitzeko idazkari nagusiak azaldu zituen datu horiek atzo, Diputatuen Kongresuko Ingurumen Batzordean agertu zenean.
|
|
|
Testuinguru horretan, idazkari nagusiak Ministerioak egindako Klima Aldaketara Egokitzeko Plan Nazionalari buruz hitz egin zuen, eta laster sail horrek autonomia erkidegoei proposatuko diela “klima aldaketaren arloko ikerketa programak koordinatzea, bereziki lehentasunezko sektoreetan”. Maximo historikoak Bestalde, Munduko Meteorologia Erakundeak (ONM) ondorioztatu du 2006an izango dela erregistratu den urtetik seigarren
|
urterik
beroena, nahiz eta eskualde batzuetan maximo historikoak lortu diren, Europako zati handi batean bezala.
|
|
2007
|
|
|
\ Azken hamabi urteetatik hamaika izan dira 1850etik neurtutako
|
urterik
beroenak.
|
|
|
“Gure datuek milioika urte betetzen dituzten arren, Aro Paleozoikoaren amaieran erregistratutakoak bezalako fenomenoak askoz denbora laburragoan gerta litezke”. 2007rako presagioak Britainiar klima adituek uste dute 2007a izan den
|
urterik
beroena izango dela. Britainia Handiko Meteorologia Bulegoaren (Met) eta Erresuma Batuko East Angliako Unibertsitatearen arabera," El Niño" izeneko fenomeno klimatikoaren ondorioz, tenperaturak luzaroan igo daitezke, eta, ondorioz, tenperatura globalak igo.
|
|
2008
|
|
|
XIX. mendetik aurrera datuak erregistratzen direnetik izandako
|
urterik
beroenen artean, hamargarrena izan da 2008a. Horrez gain, aurten munduan muturreko fenomeno meteorologikoak gertatu dira. Lurrak berotzeko duen joera baieztatzen du horrek.
|
|
|
Txostenak Munduko Meteorologiako Erakundeak emandako datuak jaso ditu. Aurtengo urtea 1850etik hamargarren
|
urterik
beroena izan dela jasotzen du. Ziur asko Lurraren berotze progresiboa berotegi efektuko gasengatik da, eta horiek gizakiek sortuak dira, azaldu du Peter Hoppe Munich Re-ko kideak.
|
|
2009
|
|
|
80ko hamarkadan azken ehun urteotako 4
|
urterik
beroenak bizi izan ditugu.
|
|
2015
|
|
|
|
urterik
beroena
|
|
2016
|
|
|
2014a izan da dokumentatutako
|
urterik
beroena
|
|
2017
|
|
|
Azken hiru hamarkadetan berotu da gehien mundua. Are, 2001etik sekula izandako
|
urterik
beroenak izan dira bai 2016a eta bai 2017a, orain arte, behintzat?. 32 urte baino gutxiago badituzu, ez duzu ezagutu hilabete bakar bat ere non Lurreko batez besteko tenperatura XX. mendeko batezbestekoaren azpitik zegoen; izan ere, azken aldiz, 1985eko otsailean egon zen tenperatura batezbesteko horren azpitik? 12, 1ºC ren azpitik, alegia?.
|
|
2019
|
|
|
2018 sekulan izan den
|
urterik
beroena
|
|
|
urtetako bana bestekoa baino 1,4 gradu gorago. Orain arteko
|
urterik
beroenak 2014a(+ %1, 2) eta 2011(+ %1, 1) izanak genituen. Izariz kanpoko berotasun hori bizi izan dute ere berdintsu Alemanian eta Suitzan.
|
|
2020
|
|
|
Turismoaren sektoreak asmatuko al du bere burua berrasmatzen, ala UNWTO k nahi bezala, lehengo kopuruetara itzuliko dira nazioarteko hegaldiak, etengabe hazten jarraitzeko? Erreportaje hau idazten ari garen unean NASAk klimari buruz eskuragarri dituen azken datuen arabera, 2020koa izan da historiako apirilik beroena, bataz bestekoa baino 1, 15ºC beroagoa; eta diotenez, 2020a historiako
|
urterik
beroena izan daiteke.
|
|
|
2019 izan da munduan
|
urterik
beroenetan bigarrena
|
|
|
Amaitu berri den 2019 urtea izan da
|
urterik
beroenetan bigarrena munduko tenperaturak erregistratzen hasi zirenetik. Ez da beroena izan —2016a izan zen—, baina gutxi falta izan zaio:
|
|
|
Azaldu dutenez, amaitu berri den hamarkada orain arte erregistratutako beroena izan da. Halaber, historian inoiz izandako
|
urterik
beroenak azken bostak izan dira, ikerketa horren arabera: industria aurreko aroaren batez besteko tenperatura baino 1,1 gradu altuagoa izan da azken bost urteotakoa.
|
|
|
«Beste urte bereziki bero bat izan da 2019», esan du Copernicus zerbitzuko buru Carlo Buontempok; «gure datu baseen arabera, historiako
|
urterik
beroenetan bigarrena izan da, eta hilabete askok marka guztiak gainditu dituzte».
|
|
2021
|
|
|
Baina dena ez da positiboa izan: 2020
|
urterik
beroena izan zen, 2017arekin batera. Pobrezia energetikoaren alorrean ere, berri on gutxi egon ziren:
|
|
2022
|
|
|
Datuek ez dute laguntzen iragarpena samurtzen. Munduko Meteorologia Erakundearen urtarrileko txostenak jasotzen duenez, 2021a
|
urterik
beroenetako bat izan zen. Orain arte erregistratutako beroenen artean, zazpigarrena.
|
|
|
Are, berretsi dute gero eta ilunagoa dela klima larrialdiaren gaineko diagnostikoa: 2021a inoiz erregistraturiko
|
urterik
beroenetan bosgarrena izan da Europan –zazpigarren postuan ere kokatu dute zenbaitek, beste irizpide batzuen arabera–.
|
|
|
2020a izan da Pirinioetako
|
urterik
beroena, gutxienez 1959tik
|
|
2023
|
|
|
Aurten, halere, bi ezohiko elementu ikus ditzakegu: uren beroketak martxoan gelditu beharrean, apirilaren 23a arte jarraitu dute tenperatura altuek; eta orain arte erregistraturiko
|
urterik
beroenaren marka (2016koa) nabarmen gaindituta da.
|
|
|
Itsasoari dagokionez, aurtengoa
|
urterik
beroena izanen den jakiteko goizegi da, baina momentuz horretara bideratua da, batez ere El Niño deituriko fenomenoa berriz agertzen bada.
|
|
|
Columbia unibertsitateko James Hansen klimatologoaren arabera, 2024 izanen da
|
ordurarteko
urterik beroena, eta El Niño arrunta edo ahula izanik ere, tenperatura markak gaindituko dira. Erresuma Batuko Met Office erakundeko epe luzeko aurreikuspen zerbitzu arduraduna den Adam Scaifen arabera, litekeena da beroketa globalaren 1,5 graduko muga datorren El Niño indartsuan ikustea, eta hori datozen bortz urtetan ikusteko %50eko probabilitatearekin.
|
|
|
Ikerketan adierazi dutenez, erregistroak daudenetik, 2022a izan zen Europako
|
urterik
beroenetan bigarrena. Iazko uda izan zen beroena.
|
|
|
Ikerketan adierazi dutenez, erregistroak daudenetik, 2022a Europako
|
urterik
beroenetan bigarrena izan zen. Iazko uda, berriz, beroena izan zen.
|
|
|
Europan, gainera, iazkoa inoizko
|
urterik
beroenetan bigarrena izan zen, eta kontinente horretan udarik beroena ere izan zuten.
|
|
|
«Ia ziur esan dezakegu 2023a inoizko
|
urterik
beroena izango dela», ohartarazi du Samantha Burgess Copernicuseko Klima Aldaketarako CS3 zerbitzuko zuzendariondokoak, ohar batean. Horrek, klima aldaketari buruzko COP28 goi bileraren atarian, inoiz baino presazkoago bihurtu du neurriak hartzea.
|
|
|
Inoizko
|
urterik
beroenean, planetako lekurik beroenetako batean, eta petrolio ekoizlerik handienetako baten —Arabiar Emirerri Batuen— hiriburuan, Abu Dabin, ekin diote asteon klima aldaketari buruzko aldeen 28 bilerari, COP28ari. Mahai gainean dituzte klima aldaketari aurre egiteko neurriak hartzeko proposamenak, isuriak gutxitzekoak, egokitzekoak eta finantzatzekoak.
|