|
2007
|
|
|
3.20 irudia. 8 urtetik 10
|
urtera bitarteko
haurrek beste pertsonen pentsamenduaketa sentimenduak anizkuntzat hartzen dituzte (argazkia: www-us.flickr.com).
|
|
|
Hori ez ezik, telebistak ezagutzaren garapena ere bultza dezake. AEBn, Sesame Street (Sesamo Auzoa) telesaioa haurrentzat hezitzailea ote zen aztertzeko, ikerketa bat egin zuten 3 urtetik 5
|
urtera bitarteko
haurrekin. Emaitzek adierazi zuten saio hori askotan ikusten zuten haurrek honako hau lortzen zutela:
|
|
|
Orain, autoestimuan haurtzarotik nerabezarora arte gertatzen diren aldaketak deskribatuko ditugu. Haurtzaroaridagokionez, ikerketek adierazten dute 4 urtetik 7
|
urtera bitarteko
haurrek bi gauzakontuan izaten dituztela, nagusiki, autoebaluazioak egitean: gauzak nola egitendituzten (gaitasunak) eta noraino dituzten gustuko beste pertsonek (gizarteonarpena) (Harter, 1983, 1990, in Berk, 1999).
|
|
|
8.6 irudia. 4 urtetik 7
|
urtera bitarteko
haurrek beren gaitasunak eta gizarteonarpena kontuan izaten dituzte autoebaluazioak egitean (argazkia: L. Reizabal).
|
|
|
Sozializazio-estiloek ere eragin handia dute haurren autoestimuan.Coopersmith-ek (1967 in Shaffer, 2002) 10 urtetik 12
|
urtera bitarteko
haurren laginbatean egiaztatu zuen autoestimu altua zuten haurren gurasoek hiru ezaugarrizituztela. Batetik, onartu egiten zituzten seme-alabak.
|
|
|
Zenbaitetan, atzerriko herrialdeekiko atsegin-maila erlazionatuta dago horiekbisitatu izanarekin. Bourchier-ek eta kolaboratzaileek (2002) ikerketa bat eginzuten Ingalaterran, 6 urtetik 13
|
urtera bitarteko
haurrek bost herrialderi buruz (Frantziako estatuari, Alemaniari, Irlandari, Italiari eta Espainiako estatuari buruz) zituzten sentimenduak balioesteko. Ikertzaileek egiaztatu zuten Frantziako etaEspainiako estatuak bisitatu zituzten haurrek herrialde horiekiko sentimendupositiboagoak zituztela beste haurren aldean.
|
|
|
Bada azken urteotan gai hori ikertu duen ikertzailerik. Gimenez, Belmonte, Garcia-Claros, Suarez eta Barrett (1997) ikertzaileek ez zuten aurkitu ezagutzageografikoaren eta afektuaren arteko erlazio esanguratsurik, Andaluzian 6 urtetik15
|
urtera bitarteko
haurrekin egindako ikerketa batean. Barrett-ek eta kolaboratzaileek (1997) Britainia Handian, Katalunian, Andaluzian eta Italian 6 urtetik 15urtera bitarteko haurrekin egindako nazioarteko ikerketa zabalago batean, berriz, harreman esanguratsua aurkitu zuten Britainia Handian, Espainiako estatuan etaItalian; ez, ordea, Alemanian eta Frantziako estatuan.
|
|
|
Norberaren aberriarekiko atxikimenduari dagokionez, Barrett eta Davey (2001) ikertzaileek honako hau aztertu zuten Ingalaterran: harremanik ote zegoen 5urtetik 10
|
urtera bitarteko
haurrek Ingalaterrako paisaia tipikoen argazkiak etaIngalaterrakoak ez zirenak bereizteko zuten gaitasunaren eta paisaia horiekikoatxikimenduaren artean. Paisaiekiko atxikimendua neurtzeko, honako galdera hauerabili zuten:
|
|
|
13.8 irudia. Ez zen aurkitu ezagutza geografikoaren eta afektuaren arteko erlazioesanguratsurik, Andaluzian 6 urtetik 15
|
urtera bitarteko
haurrekin egindakoikerketa batean (argazkia: www.turismosevilla.org).
|
|
|
Orain arte, ikur nazionalen ezagutzaren garapenari buruz ikerketa bakanbatzuk besterik ez dira egin. Jahoda-k (1963b) ikertu zuen ereserkien, banderen, jantzien, pertsonaia historikoen, etxeen eta antzeko ikur nazionalen ezagutza, 6urtetik 11
|
urtera bitarteko
haur eskoziarrek osatutako lagin bat hartuta. Barrett-eketa kolaboratzaileek (1997; de Rosa eta Bombi, 1999), berriz, Britainia Handiko, Kataluniako, Andaluziako eta Italiako 6 urtetik 15 urtera bitarteko haurrezosatutako lagin batean aztertu zuten haur horien gaitasuna Britainia Handiko, Frantziako estatuko, Alemaniako, Kataluniako, Andaluziako eta Italiako banderak, txanponak, monumentuak, paisaiak, janariak, edariak eta zeremoniak identifikatzeko.
|
|
|
Forrest eta Barrett (2001) ikertzaileek ikur nazional historikoen ezagutzarengarapena aztertu zuten, Ingalaterrako 11 urtetik 15
|
urtera bitarteko
haurrak hartuta.Ikertzaile horiek eskatu zieten parte-hartzaileei, oso ingeles, tzat jotzen zituzten bipertsona, bi toki eta bi gertakari aipatzeko. Haurrek oso maiz aipatu zituztenHenrike Vlll.a, Buckingham jauregia eta Hastings-eko gudua (horretan GilenKonkistatzaileak Harold II.a garaitu zuen).
|
|
|
Tarteko haurtzaroan ere, estereotipazio-maila urritu egiten da. Barrett etaShort ikertzaileek (1992) 5 urtetik 10
|
urtera bitarteko
haurrei estereotipo nazionaleiburuz galdetu zieten: ea halakoak ziren talde horietako kide guztiak, gehienak edobakan batzuk bakarrik.
|
|
|
Hala ere, ikerketek ez dute iragarpen hori baieztatu. Ikusi dugunez, 6 urtetik 15
|
urtera bitarteko
haur britainiarrekin, espainiarrekin eta italiarrekinegindako ikerketa batean Barrett-ek eta kolaboratzaileek ikusi zuten ez zegoelainolako harremanik identifikazio subjektiboaren mailaren eta beste talde nazionalekiko sentimenduen eta jarreren artean. Horrekin batera, ohartu ziren nazioidentifikazioaren mailaren eta barne-talde nazionalarekiko atsegin-mailaren arteankorrelazioa zegoen arren, korrelazio hori ez zela beti gertatzen eta ez zegoelainongo harreman sendorik nazio-identifikazioaren mailaren eta barne-talde nazionalari egotzitako ezaugarrien artean (Barrett et al., 2004).
|
|
|
5 -6 urte dituztenetikaurrera, gehienek badakite beren herrialdearen izena. Jahoda-k (1963a, 1964), adibidez, Glasgowen 6 urtetik 11
|
urtera bitarteko
haurrekin egindako ikerketabatean, egiaztatu zuen haurrek (txikienek ere) Eskozia hitza ezagutzen zutela. Alabaina, txikienek ia ez zuten ulertzen zer zen Eskozia.
|
|
|
Izan ere, ikertzaile horiek ohartu ziren Italiako iparraldean biziziren haurrek beste herrialdeei buruzko ezagutza hobea zutela hegoaldeko italiarren eta ingelesen aldean. Azkenik, Jahoda eta Woerdenbagch (1982) ikertzaileekegiaztatu zuten 11 urtetik 16
|
urtera bitarteko
haur nederlandarrek adin bereko hauringelesek baino ezagutza hobea zutela beste herrialdeei buruz; hala ere, bi haurtaldeek ezagutza kaxkarra zuten Europar Batasunari eta estatuz gaindiko antzekoerakundeei buruz.
|
|
|
batetik, adin guztietako haurrek Ingalaterragehiago balioesten zutela beste herrien aldean; eta bestetik, lehentasun hori adinarekin areagotzen zela. Antzeko emaitzak lortu zituzten Jaspers-ek eta kolaboratzaileek (1972) Herbehereetan 7 urtetik 11
|
urtera bitarteko
haurrekin egindakoikerketa batean. Hala ere, Middleton-ek eta kolaboratzaileek (1970) Johnson-eklortutako emaitzak zehazkiago aztertu eta honako hau aurkitu zuten:
|
|
|
Ezagutza geografikoa da nazio-identifikazioaren mailan eragina duen bestealdagai bat. Adibidez, Barrett eta Whennell (1998) ikertzaileek egiaztatu zutenkorrelazioa zegoela britainiar eta ingeles identifikazio-mailaren eta ErresumaBatuari buruzko ezagutzaren artean, 5 urtetik 11
|
urtera bitarteko
haurrez osatutakolagin batean; hau da, zenbat eta ezagutza handiagoa, hainbat eta identifikazioindartsuagoa.
|
|
|
Zenbait ikerketaren arabera (Haslam, Oakes, Turner eta McGarty, 1995; Hopkins, Regan eta Abell, 1997, denak in Barret, 2005), konparazio-testuinguruakeragina du unibertsitateko ikasleek beren barne-taldeari buruz egiten dituztendeskribapenetan. Hori kontuan izanik, Barrett-ek eta kolaboratzaileek (1999, 2003) eskatu zieten 5 urtetik 10
|
urtera bitarteko
haur ingelesei haien talde nazionaladeskriba zezatela honako hiru egoera hauetan: lehen egoeran, haurrek beren barnetaldea soilik deskribatu behar zuten; beste bi egoeretan, berriz, horrez gain, alemaniarrak (2 egoera) eta amerikarrak (3 egoera) ere deskribatu behar zituzten.Ikertzaileak ohartu ziren egoerak ez zeukala eraginik, eta, ondorioz, haurrekberdin-berdin deskribatzen zutela beren barne-taldea, konparazio-egoera edozeinizanda ere.
|
|
|
Ildo beretik, Tajfel-ek eta kolaboratzaileek (1970, 1972) ez zuten barnetaldearekiko lehentasunik aurkitu 6 urtetik 12
|
urtera bitarteko
haur eskoziarrenlagin batean, argazkien balioespena erabiliz egindako ikerketa batean. Lambert-eketa Klineberg-ek (1967) egiaztatu zuten 6, 10 eta 14 urteko haur japoniarrekezaugarri negatiboak egozten zizkiotela beren barne-talde nazionalari.
|
|
|
Hala ere, badira salbuespenak. Adibidez, guk geuk egiaztatugenuen 6 urtetik 15
|
urtera bitarteko
haur euskaldunek zenbait kanpo-talderekikozituzten jarrerak ez zirela adinarekin aldatzen (Reizabal et al., 2004). Barrett-ek (2002), ostera, ikusi zuen: haur ingelesek alemaniarrekiko zituzten jarrerak, positiboagoak izan beharrean, negatiboagoak zirela.
|
|
|
Bennett eta kolaboratzaileek (2004), gainera, egiaztatu zuten ez dagoelaharremanik barne-talde nazionalarekiko eta kanpo-taldeekiko sentimenduen artean.Euskal Herrian egindako ikerketa batean, antzeko emaitza izan genuen. 6 urtetik15
|
urtera bitarteko
haurrez osatutako lagin batean, haur euskaldunek euskaldunekiko, espainiarrekiko, frantziarrekiko, italiarrekiko, britainiarrekiko eta alemaniarrekiko zituzten sentimenduak ikertu genituen, afektuzko eskalak eta ezaugarrienegozpena delako teknika erabiliz. Ikerketa horren arabera, barne-talde nazionalarekiko sentimenduak faktore bat dira, eta beste talde nazionalekikoak, beste faktorebat (Reizabal et al., 2002, 2004).
|
|
2008
|
|
|
XX. mendearen bigarren erdiaren hasieran, ikustezko hautemateari garrantzi handia ematen zitzaion, irakurketaren bilakaera aurresateko (Bryan, 1964). Frostig eta lankideen ustez (1963), hautematearen eta ikusmenaren garapena da irakurketaren garapenaren adierazlerik behinena, 3 urtetik 7
|
urtera bitarteko
haurrarengan. Baina, dirudienez, irakurtzen ikasten hastean bakarrik dute eragin handia hautemateak eta ikusmenak; hasiera horretatik aurrera, hizkuntza-estrategiek hartzen dute garrantzia.
|
|
|
TALE (Irakurketa-Idazketaren Analisiaren Testa) (Toro eta Cervera, 1995): Haurraren irakurketa-eta idazketa-maila neurtzeko proba, 6tik 10
|
urtera bitarteko
haurrei eta irakurketa-nahiz idazketa-arazoak dituztenei zuzendua. Kopia, diktaketa eta idazketa espontaneoa neurtzen dira idazketan.
|
|
|
Evaluación de la discriminación auditiva y fonológica (Brancal et al., 1998), Entzumen-diskriminazioaren eta diskriminazio fonologikoaren ebaluazioa. 2 urtetik 8
|
urtera bitarteko
haurren artean egiten da azterketa. Inguruko soinuak diskriminatzen dituen eta irudia eta hondoa ongi diskriminatzen dituen aztertzen du; era berean, hitzen arteko diskriminazio fonologikoa, logotometako diskriminazio fonologikoa eta soinu-oroimen sekuentziala aztertzen ditu.
|
|
|
Haurraren garapen fonologikoa (Bosch, 1983). 3tik 7
|
urtera bitarteko
haurren garapen fonologikoa neurtzeko tresna.
|
|
|
Disgrafikoek irregulartasun handiak agertzen dituzte probaren puntuazio ezberdinen artean. WISC-R eskalak 6tik 16
|
urtera bitarteko
haurren adimen-maila neurtzen du. Hitzezko eskala eta ez hitzezko eskalak ditu.
|
|
2009
|
|
|
Adierazpen-bide hori, agresiosoziala izan daiteke, eta Crick, Casas eta Mosher-ek (1997) ildo horretatik buruturiko ikerketak hauxe adierazten du: irakasleek emandako informazioetatik ondorioztatuz, hirutik bost
|
urtera bitarteko
haurrengan genero-ezberdintasunak daudelaharreman-agresioan, neskak izanik honelako ekintzak gehiagotan erabiltzendituztenak. Haurrak eurak direnean informatzaileak, harreman-agresiozko jokaerakneskei mutilei baino gehiago egozten dizkiete, eta mutilei neskei baino agresiofisikozko jokaera gehiago (Giles eta Heyman, 2005).
|
|
2012
|
|
|
Ikusi bezala, eskolak lotura handia du osasungintzarekin, eta haurren jolasaz, loaz, eta otorduez gain, garrantzia handia ematen diote, baita ere, ariketa fisikoari; Estoniako neguetan hotz handia egiten duenez, izerdia botatzeko saunak erabiltzendituzte ikasle guztiekin: 18 hilabetetik 3
|
urtera bitarteko
haurrek 10 minutu igarotzendituzte 60 graduko saunan; eta 3 -7 urte bitartekoek, aldiz, 20 minutu 65 gradukosaunan. Osasungintzarekin loturik, botikina egoten da gela guztietan, eta erizain batdago eskolako.
|
|
2014
|
|
|
Haurraren hazkuntzaren une gorena jauzian agertzen da. 2 urtetik 3
|
urtera bitarteko
haur arrunt batek tarteka saltatuko du hanka baten gainean, ia beti gorputzaren goiko aldea zurrun mantenduz; 5etik 6 urtera bitartean, 30 cm-ko luzerako saltoak egingo ditu, edo hainbat alditan jauzi egin, lehenengo oin batekin eta gero bestearekin. Trebetasun motorrak ikasi ahala, jolasak eskolaurreko haurra sorginduko du.
|
|
|
Bi urte eta erditik bost
|
urtera bitarteko
haurrek gurasoekin dituzten eguneroko elkarrizketen behaketa naturalisten arabera, umeek gaiari lotutako arrazoibide kausal malgua erakutsi zuten. Azalpenak aldatu egiten ziren:
|
|
|
– 5etik 8
|
urtera bitarteko
haurrentzat, adin-tartea alda liteke denboran zehar, baina adina jaiotza-ordenaren araberakoa da.
|
|
|
EDAH eskalaren (Farré eta Narbona; 1997) bidez irakasleak 6 urtetik 12
|
urtera bitarteko
haurrak ebalua ditzake.
|