|
2001
|
|
|
Lauga rrena litzateke hizkuntz eskubideei dagokiena. Lehenik, eskubide zibilak; bigarrenik, eskubide politikoak; hirugarrenik, eskubide sozialak; eta laugarren belaunaldikoak dira eskubide linguistiko kulturalak,
|
talde
eskubide gisa ulertuta.
|
|
2003
|
|
|
Europako Batasuna giza taldeen artean gertatzen ari diren birmoldaketa bat da, bat gehiago, errealitatera moldatzeko saialdietan, gizakion bizitzak planetan dituen aukera berriez eratua (teknologia, informazioa, garraioa...). Estatuek eta nazioarteko erakundeek aintzat hartu behar dituzte Giza Eskubideen Adierazpenean bildutako eskubide indibidualak —adierazpen askatasuna, manifestazioa eta informazioa— baina ez da haien erabilpena bermatzen duen erakunde bakar bat ere. Eta ez zaie lege indarra ematen une honetan Estatua eratua ez duten herrien
|
talde
eskubideei.
|
|
2004
|
|
|
Nor hori, esan dezagun, gizatalde jakin baten mintzaira duen norbait dela, talderik gabeko gizakirik ez dagoelako. Horrexegatik, pertsonaren eskubideek, gai honetan,
|
talde
eskubidean dute sorburu eta izateko arrazoi. Egia esan, ez da sinestekoa auzi honetan ditugun uste ustelen metaketa.
|
|
2007
|
|
|
19 Requejok azpimarratzen digu, besteak beste, eskubide indibidualak eta
|
talde
eskubideak bereizteko zailtasunak: " resulta una distincion a menudo borrosa" (Requejo 2002a, 162).
|
|
|
Laburbilduz, Nazio Batuen itun horietan zerrendatutako eskubideak gizabanakoari zuzentzen zaizkio,
|
talde
eskubideei aipamenik egin gabe. Hau da, itun horietan ez zaie gizataldeei eskubiderik aitortzen.
|
|
2008
|
|
|
Erakundeek ezin dute bizirik iraun komunitateak ez badu aktiboki parte hartzen. Hizkuntza gutxiengoak ez baditu giza baliabide eta baliabide ekonomiko ugari, eta legitimitate soziala zapaltzen badiote, du kontrol instituzional handirik lortu estatuaren babesik eta
|
talde
eskubiderik gabe. Hurbiltasun soziala hizkuntza belaunaldi batetik bestera transmititzeko eta identitatea garatzeko oinarria da.
|
|
|
Telelangileek eta enpresetako lokaletan aritzen diren soldatapeko langileek babes bera izan dezaten lortu nahi da akordioaren bidez, eta honako hauek arautzen ditu: telelanaren definizioa eta ezarpen eremua, telelana aukera gisa, laneko baldintzak, datuen babesa, bizitza pribatua, ekipamenduak, osasuna eta segurtasuna, lanaren antolakuntza, trebakuntza,
|
talde
eskubideak, eta jarraipena.
|
|
|
Bake prozesua «alde anitzetako sufrimenduak amaitzera» bideratuta dagoela diote: «Banakako zein
|
talde
eskubideen urraketak eten egin behar ditugu». Prozesu horren protagonistak «gatazka armatuaren eragileek» izan behar direla zehaztu dute.
|
|
2009
|
|
|
Baina ikerketa eta identifikazio lanak errazteko bidean benetako politika global eta eraginkor baten faltan, egia osoa jakiteko garaiak oraindik urruti gera daitezke familiarteko askorentzat, adibidez EAE edo Nafarroatik fusilatzera edo kartzeletara urrun eramandakobiktimen kasuan. Lan hori eta identifikazio prozesuen sistematizazioa ez baldinbada erakunde publikoetatik sustatzen, eta batez ere Estatuak ez baldin badubabesten, oso zaila da biktimen eskubidea
|
talde
eskubide bezala gauzatzea.
|
|
|
Legitimoa da hori eskatzea, baina Frantziak duen antolaketa juridiko, administratibo eta politikoari begira, aldez aurretik galdutako borroka da hori. Frantziako Konstituzioan edo legedian ez dira
|
talde
eskubideak onartzen. Eskubideak norbanakoenak dira.
|
|
2010
|
|
|
7 aSKaTaSunaren auzia: Herri BaTen HelBuru KoleKTiBoaK eTa gizaBanaKoen eSKuBide indiBidualaK gizarte batek helburutzat izan dezake hizkuntza gutxiengotu bat gordetzea. arazoa sortzen da herri borondate hori onartzen ez dutenekin. iritzi kritiko asko agertu izan dira helburu kolektibo horrek, hizkuntza hori aukeratzen ez dituztenen eskubideak urratzen dituela esanez.
|
talde
eskubideak beraz, eskubide indibidualekin gatazkan aurkitzen dira helburu kolektibo hori ez bada guztien artean ontzat ematen.
|
|
2011
|
|
|
Negoziazio pean zegoena hori egiteko era zen, xehetasunak: Estatuaren izaera (Estatu unitarioa ala Federazioa); nola babestuko ziren herritarren oinarrizko giza eskubideak (gutxiengoen
|
talde
eskubideen ala banakoen giza eskubideen bidez); zein izango ziren Konstituzioa oinarritzeko printzipioak; zer prozesu jarraituko zen konstituzio berria egiteko eta nork parte hartuko zuen prozesu horretan; nolakoak izango ziren trantsizioko justizia mekanismoen izaera eta forma.
|
|
2012
|
|
|
Horien artean, ondokoak azpimarra daitezke: herritartasunaren afera10 (euskal herritar bilakatzeko baldintzak); immigrazioariloturiko kultura aniztasunaren auzia (kultura horiek Euskal Herriko gizarteko eremudesberdinetan, hezkuntzan, adibidez? izan beharreko lekua); immigrazioarenlanketan euskarak izan beharreko papera, eta Euskal Herriko beste hizkuntzen (gaztelania eta frantsesa) zein immigrazioaren ondorioz hitz egindakoen lekua; immigrante taldeen trataera eta eskubideak(
|
talde
eskubideen eztabaida); etorkinenintegrazio prozesua (integrazio hitzaren atzean ezkuta daitezkeen helburuenargipena, eta horretarako mekanismoak), eta abar.
|
|
|
Aitorpen horrek indigenak asimilatzeko helburuarekin amaitzen du eta kultura errespetatzeko, biziarazteko eta ondorengoei pasatzeko eskubidea ezartzen du. Are gehiago, 169 Itunak onartu egiten ditu
|
talde
eskubideak herri indigenen eskubideen elementu berezi eta berezko gisa (McKayk, 1999: 54).
|
|
|
169 Itunaren inguruko eztabaidan komentatu ditugu Populazioak vs Herriak izeneko eztabaida honen nondik norako nagusiak. Laugarren Munduak autodeterminazioaren erronka eta
|
talde
eskubideen defentsa planteatuz aktore kolektibo berri baten errealitatea erakutsi dio nazioarteko erkidegoari: talde eskubide bereziak merezi dituzten herri indigenena, hain zuzen.
|
|
|
Laugarren Munduak autodeterminazioaren erronka eta talde eskubideen defentsa planteatuz aktore kolektibo berri baten errealitatea erakutsi dio nazioarteko erkidegoari:
|
talde
eskubide bereziak merezi dituzten herri indigenena, hain zuzen. Errealitate hori herri indigenen kasua kategoria berria eta berezia izatean datza.
|
|
|
Diskurtso horren arabera, nazio izate horri dagozkion eskubideak onartu behar zaizkio eta gaur egun bizi duten egoeragatik ordainak zor. Diskurtso horrekin batera, giza eskubideekin loturiko diskurtsoa bultzatzen hasiko dira eta
|
talde
eskubideak eskatzen. Hamarkada honetan paradiplomazia indigena bideratzeko erakunde bereziak sortuko dira, hasiko dira kanpora joten, nazioarteko interesa erakartzen, nazioarteko gizarte zibilarekin harremanak sendotzen, eta NBEren mailan lehenengo harremanak izaten.
|
|
|
Ikuspegi hori neurri handi batean arrotza egiten zaie euron oinarrizko giza taldeak eta gizarteegiturak erabat ezberdinak direlako. Hala ere, euren
|
talde
eskubideak defendatzeko nazioarteko erkidegoan aski ezaguna den herri/ nazio deitura aukeratu egin dute (Buchanan, 1993) egokiena baina ez hoberena zelako.
|
|
2016
|
|
|
Uka ezinezko interesa eta gaurkotasuna ditu zalantzarik gabe gai honek. Norbanakoen eskubideak eta
|
talde
eskubideei buruz eztabaidatzen denean, horixe da azken finean eztabaidan dagoena: zer ontologia mota den gurea.
|
|
|
Horixe da arau nagusia. Eta horren ondorioz, eskubideak norbanakoarenak baino ez dira, eta ez dago
|
talde
eskubiderik. Dena den, esan bezala, ontologia produktu kultural bat denez, arauek beti izan ohi dute salbuespen eta kontraesanik.
|
|
|
Eneritz Zabaleta, Zuzenbide Publikoko Unibertsitalariak aurkeztu dauku Frantziaren berezitasuna sail horretan: " Frantses moldeko Berdintasunaren izenean,
|
talde
eskubide berezirik ez da herritar multzo batentzat, frantsesaren derrigorrezko erabilpena aldiz bai. Konstituzioak herrialde hizkuntzak Frantziaren ondarearen zati bezala onartzen ditu.
|