|
2007
|
|
|
Erabaki zuten hurrengo urtean Hondarribian elkartzea ere batasun ortogra, korako bideak ezartzeko, alde batetik, eta Fédération> Littéraire> Basque> elkarte literarioa sortzeko, bestetik. Era berean, Piarres Broussain eta Resurreccion Mª Azkue batzarkideek azpimarratu zuten bereizirik
|
sortu
behar zirela euskararen ortogra, a estandarizatuko lukeen Akademia eta Federazio literarioa 202.
|
|
2008
|
|
|
Ezaugarri horien haritik, honako baliabide hauek proposatu dizkiegu, besteak beste, Hasiberrien testuak
|
sortu
behar zituztenei.
|
|
|
–Antzoki itzak. Azkue jaunak, arlo auxe gai artuta, txosten bat irakurri digu, esanik, ez dala nolanai izen berririk
|
sortu
bear. Arau batzuek dakarzki, auxe ondo moldatzeko.
|
|
|
Herrian herriko euskara idazteko, leku bakoitzerako euskara batua
|
sortu
behar da eta nonork aukeratu forma desberdinen artean, eta arautu, ezen eskolan inork ez du ikasten amarena, bere amarena, herrikoa ikasi arren.
|
|
|
Ideologia eta politika aitzakiak ulergarriak ziratekeen beste garai batean: hain katolikoak baitziren euskaldunak (boza gorri ematen zutenak ere bai), hain hertsiki estekatuak elkarri elizgizonak eta euskara, eta halako guduak III. Errepublikan non halabeharrez euskarazko kazeta gorriak eta xuriak
|
sortu
beharrak baitziren elkarren kontra borrokatzeko. Estatuaren eta Elizen arteko Bereizkunde Legearen (1905) ondorioz kalapitak eztituz joan ziren; izan ere Andere Errepublika eta Aita Saindua elkarrekin ezkontarazi zituzten, eta 1905eko dibortzioak luzara on egin ziela batzuei eta besteei ez da dudarik.
|
|
|
Neke handirik gabe ontzat eman daiteke teknologia eta ofizialtasunaren aurreko kultura mailan dauden jendeen hizkuntzak ere, orain duten egoera apal horretatik irtenda, aurrera egin eta munduko jende garatuagoen mintzairen mailara, hel daitezkeela?. Halere, horretarako, jakina, besteek mende askotan zehar asmaturiko eta prestaturiko lexikoa eta esapideak
|
sortu
behar dituzte, azken orduan bada ere, egokitze lan ikaragarria eginez.
|
|
|
Gerora ere, adibidez 1897ko Euskalzale aldizkarian, Gasteizko seminarioan euskara katedra
|
sortu
beharra justifikatzeko, besteak beste argudio adierazgarri hau aipatzen zuen: «Berari [euskarari] zor dautsagu oraindino (oso osorik ezarren) oitura onak, mendu maitagarriak eta Elizarakoitasuna geure artean eukitea»210 Euskara fedearen eta moralaren harresi gisa ikustea ohikoa zen garaiko elizjende eta tradizionalisten artean.
|
|
|
Giro honetan, literatura eta folklorea nahastu egiten ziren. Hola, 1882ko artikulu batean, Antonio Truebak, ingelesek 1876an eratutako Folklore Society aren eredura, Euskal Herrian ere gisa bereko folklore elkarte bat
|
sortu
beharra aldarrikatu zuen. Truebaren ustez, euskal herri jakintzen bilketa lana ordurako nahiko aurreraturik zegoen, eta balantze gisa honako mugarriak aipatzen zituen:
|
|
|
Euskarari literaturarako uzten zitzaion batez ere tokia, gehien bat olerkiei, gutxiago prosari. Azkuek bada, intelektual gisa euskaraz aritu ahal izateko ezer baino lehen kazetal oinarriak berak
|
sortu
behar izan zituen. Funtzio hori zuten hein handiz Euskalzalek eta Ibaizabalek:
|
|
|
1891n, Izkindea argitaratu zen urte berean, egin zuen Azkuek Euskal Akademia
|
sortu
beharraren aurreneko aipua: «Onetarako [ortografia kontuez ari da] ta bezte gauza on asko egiteko?
|
|
|
Une hartan, Hondarribiko kongresua bertan behera uztea aipatzen zuten iritzien aurrean Azkuek argiro adierazi zuen berak ez zuela aukera hura galdu nahi, Akademiaren sorrera kongresuari lotuta (ez horren aurka) ikusten baitzuen: «Akademia
|
sortu
bear bada (eta nere ustez gauza bear bearra da), Biltzarre biziaren barrenean bizia erne liteke; baiño Biltzarre ori ilten bada, bere erraietan aur bizia ernetea gauza zaila, nekea eta oieza izango genduke»140 Arbelbide eta Broussain ez ziren ordea askorik fidatzen, eta kongresua Aranaren bidetik ezin ateraz gero pentsatua zeukaten alternatiba: euskarazko bost aldizkari nagusien arduradunak. Azkue (IbaizabalEuskal Erria), Artzak(), HiriartUrruti (Eskualduna), Larrieu (Ziberoko?
|
|
|
Hitzaldi, horretan, Akademiaz gain euskal ikastetxeen beharra eta Gasteizko seminarioan ere euskara katedra bat
|
sortu
beharra aipatu zituen152 Hitzaldi ostean, antza, Azkue Gipuzkoako Diputazioko kideren batzuekin mintzatu zen eta badirudi hitza eman ziotela Akademiaren kontuan laguntzeko153 Baina zernahi esan ziotela ere asmo horrek ez zuen segidarik izan. Hola Akademiarena, berriro ere asmo izoztu bihurtu zen.
|
|
|
Eta euskal intelektual izan nahi zuenez, hau da, Euskal Herri osoko euskaldunei zuzendu, merkatu hori hein handiz berak eraiki behar izan zuen. Horregatik diskurtsoak eskaini ez ezik, beroriek transmititzeko bitartekoak ere
|
sortu
behar izan zituen. Hori izan zen funtsean bere euskarazko aldizkarien asmoa, euskal irakurlego bat eratzea, euskal merkatu bat artikulatzea, euskal komunitate nazional bat sortzea.
|
|
|
1918 urtearen amaieratik 1919ko uda akaberaraino Akademiaren eraketa prozesua itxarote aldi batean egon zen: araudiaren arabera Akademia euskal Diputazioen babespean
|
sortu
behar zenez, lau probintziotako korporazioek araudia aztertu eta ofizialki onartu arte ezin urrats berririk egin. Bitarte horretan, hala ere, prestaketa lanek aurrera segitu zuten, akademikogai posibleen izenak aipatuz, etab. Giro horretan, 1919ko martxoan, Azkuek Broussaini kontatu zionez, ez zen optimistegia Akademia sortu eta izango zuen geroaz:
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzaindiari aspaldidanik datorkion itzulpenen iskanbila aztertu ondoan ikusi da, lehenik, ez dela Akademiaren eginkizunetan sartzen itzulpenak egitea. Itzultzaileen eskola
|
sortu
behar luke, edo sortzen lagundu, eta erakunde ofizial bakoitzak bere itzultzaileak izan ditu.
|
|
|
Andoni Sagarna XV. Barne Jardunaldietan batzordea
|
sortu
beharraz mintzatu zenean, testu corpusak elikatu, egituratu, bateragarri bihurtu eta gizarteratzeko lanei lehentasunik handiena emateaz jardun zuen, eta batzorde berriak egiteko horri heldu behar ziola azaldu: –Edukiak gizarteratzeko planaren barruan, leku berezia izan lukete, alde batetik, euskarazko testu corpusak elikatzeko, egituratzeko, estandarizatzeko eta erabiltzaileen eskueran jartzeko lanak koordinatzeak eta bestetik Euskararen Erreferentzia Corpusa lantzeko oinarriak jartzeak?.
|
|
2010
|
|
|
Sermoilariak hurbildu nahi du, taldearen eta artaldearen ale izan nahi du, baina gogorra ere izan behar. Diskurtsiboki dramatismoa
|
sortu
beharra dauka.
|
|
|
Hartzen den bidea hartzen dela, azken xedea komuna da sistema osoarentzat: euskaraz eta gaztelaniaz jarduteko gai diren gazteak (parez pareko elebidunak, nolabait esanik)
|
sortu
behar ditu eskolak.
|
|
|
–Pagaldaik esaten zidan: ikastola zabaldu ahal izateko, kooperatiba bat
|
sortu
behar dugu hor. Gutxienez, hiru lagun.
|
|
|
Saioka n argi zuten euskaraz
|
sortu
behar zela ikasmateriala, ez itzuli. Eta, euskara batuari buruzko eztabaida pil pilean zegoen arren, egileek argi zuten ere euskara batua erabili behar zutela, Saioka Euskal Herri osoari begirako proiektua zelako.
|
|
|
Egoera hartatik abiatuta, Euskal Eskola Publikoa eskola transferituak eta ikastolak batzetik
|
sortu
behar zela iritzi zion Jaurlaritzak. Baina bateratzeak, ezinbestez, aldatzea eskatzen zuen.
|
|
|
Horrek guztiak, alde batetik ikastolen izaera kolektiboa, talde sena, sendotu egin zuen; bestetik barne dinamismoari leku edo espazio formalagoak
|
sortu
beharra ekarri zuen. Horregatik, lurralde guztietako ikastolak hartuko zituen Ikastolen Batzarra abiatu zen Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioaren gidaritzapean, bertako idazkari nagusi Mirari Bereziartuaren lan itzelari esker.
|
|
|
Leioan eta Elorrion, adibidez, betiko eraikina edo egoitza ikastolaren aldekoen esku gelditu zen, Beasainen eta Azpeitian ez bezala. Azken bi herri hauen kasuan, ikastola berriak
|
sortu
behar izan ziren, zerotik hasita, eta auziak benetako gatazka soziala eragin zuen.
|
|
|
Eta sare publikora pasatutakoek erakunde berria
|
sortu
behar zela ikusi zuten bezala, ez publifikatzea erabaki zuten ikastolen artean ere erakundearen moldaketa egin behar zela ikusi zuten. Kanpotik eragindakoa eta inposaturikoa izan arren, 1993ko prozesuak min handia eragin zuelako ikastola kolektiboan.
|
|
|
Partaideren sorrera zilegia eta guztion oniritziarekin harturiko erabakia izan zen baina, erabakiaren ondorioz, federazioei eutsi ez ezik beste egitura bat
|
sortu
behar zen. –Hor zegoen koska.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, antzinako artelan bateko hitzen asoziazioak desberdinak dira artelan hori beste garai nahiz kultura batean jasotzen duenarentzat. Itzulpenak, beraz, ez du jatorrizkoaren zentzua transmititu behar; aitzitik, testu itzuliak lotura edo harreman berriak
|
sortu
behar ditu orainaldiarekin. Itzultzailearen lana antzinako aro batean, hilda?
|
|
|
hizkuntzaren gaitasuna frogatzea, euskarak, noranahiko? izan nahi hartan zein bidetatik ibili behar zuen erakustea baizik; Orixerentzat, giza-pentsamenduaren oinarrizko kontzeptuei dagozkien hitz nahitaez berriak euskararen baitako baliabideetatik abiatuta
|
sortu
behar ziren eta, horretarako, filosofia eta inguruko jakintza alorrak jorratu behar ziren euskaraz beste ezer baino lehenago, grekoak, latinak eta alemanak egin zuten bezalaxe alegia, berak aipatu ohi zituen adibideak ematearren?. Honetantxe saiatu zen Aitorkizunetan:
|
|
2013
|
|
|
Noizbehinkako aldizkari xume haiek bozemaileengan zuten eragina dudan ezartzen hasi ziren, ordea, zenbait politikari. «Gorrien» hautagaiak pentsatu zuen aldizkari erregularrago bat
|
sortu
behar zutela beren ideia errepublikarrak hautesleengana heltzeko eta haien baitan errotzeko. Martial Henry Berdolyren ideia izan zen.
|
|
2016
|
|
|
Hauek izan dira obra lantzean etorri zaizkigun galderak, sortzaile bakartua baitzen, inguruan zeukan kezka agertzen zuen besterik ez baitzen. Berak
|
sortu
behar izan zuen giro bat. Anaitasun bat sortu zuen Telesforo Monzonekin, baina herritarra zen eta mugimenduaren antolaketari garrantzia ematen zion.
|
|
|
Artikuluaren bigarren partean gazteek obra berriak
|
sortu
behar dituztela dio, taldeen sorkuntza proposatzen du, lagun arteko sorkuntza.
|
|
|
Publikoa
|
sortu
behar dela dio, antzerki publikoa proposatzen du, hau da gerla ondoren frantses kultura mundua proposatu eta sortu zuena. Luzaz iraun zuen, antzerkia bultzatu nahiz eta gehiegikeria batzuetara iritsi eta publikorik gabeko antzerkigintza ere lagundu.
|
|
|
Dena ezezaguna zen. Anitzek dena eraiki behar izan dute etxeko erremintarik gabe,
|
sortu
behar izan dute. Publikoak ere haiengana joateko, erraten zutena entzuteko saihesbideak bilatu behar izan dituzte.
|
|
2017
|
|
|
Institut> Géographique> National> erakundearekin hitzarmena izenpetu du Euskaltzaindiak Saint Médard en Jalles en IGNek duen adarrarekin. Euskaltzaindia konturatzen da lurraldean dauden edo
|
sortu
behar diren toponimoen formaren kalitate ona segurtatzeko egiazko beharra eta nahia agertzen dela. Betiere, jarduera honek beharrezkoa du dokumentazio historiko edo geografikoa zehatz biltzea eta ongi antolatzea.
|
|
2023
|
|
|
Ikastolek urteak daramatzate Hizkuntza Trataera Bateratua lantzen, eta duela urte batzuk zenbait ikastetxek ere Ulibarri Programan parte hartu zuten, euskararen normalizazio eta sustapenean urratsak egiteko asmoz. Horregatik, ikastetxe batzuek IHP
|
sortu
beharra eduki izan arren, beste batzuek egokitu egin dute egina zutena.
|
|
|
Parkean Euskaraz egitasmoa 86 praktikatu; praktikatu ezik, ez dute euskaraz hitz egiteko gaitasuna behar bezain ongi garatuko, eta gaztelaniara joko dute lagunekin eta ingurukoekin komunikatzeko. Erabilerarako aukerak
|
sortu
behar ditugu, eskolaz haratago, aisialdian eta familian. Hiru arlo horietan eragina izanez gero, eredua arrakastatsua suertatuko da, zalantzarik gabe.
|
|
|
Alabaina, adierazpide horiek denboran zehar iraunen duten formak eskatzen dituzte. Beraz, usadioa
|
sortu
behar da, erabileraren poderioz finkatzen direlako eta nolabaiteko arau bihurtzen direlako askotariko testu, genero eta hizkuntzaerregistroetan.
|