|
2001
|
|
|
Gaixoak eta haren emazte edo lagun sentimentalek ebaluatu zuten eraginkortasuna”. “Erekzioaren disfuntzioa gaixotasun bat da, ez bakarrik erekzioa duen
|
pertsonari
eragiten diona, baita bere emazteari edo bikotekide sentimentalari ere”, adierazi du Udo Jonas irakasleak, Hannoverko (Alemania) Medikuntza Fakultateko Urologia Saileko buruak.
|
|
|
Marquések dei bat egin zien atzo biztanleei, oso kezkatuta egun hauetan izan diren berri eta builoekin, eta azaldu zuen legionella gunea ia itota zegoela, nahiz eta oraindik ez den jakin zein hozte dorrek eragin zuen epidemia. Bien bitartean, Murtziako guardiako epaitegiak eginbideak ireki ditu “osasun publikoaren alde”, ekainaren 28an agerraldia detektatu zenetik 632
|
pertsonari
eragin dien legionella epidemia horren inguruan. Epidemiak bi pertsonaren heriotza eragin du, eta kopuru ofizialen arabera, 237 kasutan legionellaren proba positiboa izan da.
|
|
|
Behin baino gehiagotan frogatu da urak garrantzia handia duela gaixotasunak transmititzeko. Hala nabaritu zen, adibidez, 90eko hamarkadan, Estatu Batuetan agerraldi bat aitortu zenean, Milwaukee-n 400.000
|
pertsonari
eragin ziela. Inplikatutako produktua ura eta agente etiologikoa izan ziren Cryptosporidiuma. Adibide argi horiez gain, beste mikroorganismo batzuk ere badaude, hala nola enterobakterioak (Escherichia coli, Salmonella eta Shigella, besteak beste), baziloak (horien artean patogenoak, hala nola Bacillus anthracis, ikatza edo antraxa) edo birusa (A hepatitisa eta Norwalk motako birusa).
|
|
2002
|
|
|
Ezagunenen eta ohikoenen artean ondorengo hauek ditugu: artrosia, bi milioi pertsona baino gehiagok jasaten dutena eta kartilagoaren higaduragatik sortzen dena; artritis erreumatoidea, artikulazioak handitzea dakarrena, eta osteoporosia, gaitz honek bi milioi eta erdi
|
pertsonari
eragiten baitio eta gehienetan menopausia pasatu duten emakumeei.
|
|
|
Bazako (Granada) Oinarrizko Ospitale Orokorrean atzemandako sarna agerraldiak dagoeneko 35
|
pertsonari
eragin die, osasun zentroko langile guztiei eta horien familiakoei, gaixo bati izan ezik. Agerraldiaren jatorria barne medikuntzako gunea aldi baterako ixtea izan dela baieztatu da.
|
|
|
Egun horietan, 5.000 bat aditu elkartu dira Lisboan, arazo kardiobaskularren atzetik osteoporosiari buruzko datu berriak bateratzeko. Epidemia isila, patologia deritzona, mundu osoko 150 milioi
|
pertsonari
eragiten diena, oso infradiagnostizatuta dago. Hezur masa galtzen duten Europako emakumeen erdiak baino gutxiagok dakite gaixotasuna dutela.
|
|
|
Hospitalet eta Espluguesko legionella agerraldiak hamabi
|
pertsonari
eragiten die dagoeneko
|
|
|
Kataluniako Santa María de Palautordera herrian (Bartzelona) erregistratutako intoxikazio masiboak, ur kutsatua kontsumitzeagatik, bi ehundaka
|
pertsonari
eragin dienak, herri horretan erabiltzen diren ura hartzeko eta edateko ur bihurtzeko sistemetan akatsak daudela erakusten du. Aurreko egunetan izandako eurite bortitzak, errua ofizialki egotzi baitzitzaien, osasunean ondorio larriak dituen ingurumen arazo baten eragilea baino ez ziren izan.
|
|
|
Minusbaliotasunak aitortzeko, aitortzeko eta kalifikatzeko prozedura abenduaren 23ko 1971/ 1999 Errege Dekretuan jasota dago. Bertan baremo aplikagarriak ezartzen dira eta azterketa hori egiteko organo eskudunak zehazten dira, hau guztia,
|
pertsonari
eragiten dion minusbaliotasun mailaren balorazioa eta kalifikazioa Estatuko lurralde osoan uniformea izan dadin. Horrela, bermaturik geratzen da herritarrek ematen dituzten onurak, eskubide ekonomikoak eta zerbitzuak eskuratzeko aukera berdintasuna.
|
|
|
Unicefen zuzendariak goseteak mehatxatutako Afrikako hegoaldeko herrialdeetako egoera dramatikoa ere aztertu zuen. Egoera horrek hamahiru milioi
|
pertsonari
eragin diezaioke, horien erdiak haurrei. “Gure konpromiso eta ekintzei premiazko izaera eman behar diegu”, eskatu zuen.
|
|
|
La Vanguardiak dioenez, azken urteotan Txinan izan den pozoitze kasurik okerrenetako bat da. Iaz, intoxikazio mota horrek 146 pertsona hil zituen, eta 15.000 bat
|
pertsonari
eragin zien, kopuru ofizialen arabera. Inguru horretan bertan, duela urtebete inguru, antzeko eskandalu bat izan zen, inguru horretako denda batek giza kontsumorako egokiak ez ziren produktuekin pastelak egiten zituela jakin baitzen.
|
|
|
Gaitz horrek 240.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira.
|
|
|
Urriaren 2tik 4ra, 300 espezialista baino gehiago elkartuko dira Palma de Mallorcan, epilepsien nazioarteko sailkapen berri bat egiteko, Espainiako Ligako XL. Urteko Batzarrean, Epilepsiaren aurka. Gaitz horrek 240.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira. Epilepsia konnotazio fisiko, psikologiko eta sozial garrantzitsuak dituen gaixotasun bat da, eta sei milioi pertsonari eragiten die Europa osoan.
|
|
|
Gaitz horrek 240.000 pertsonari eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira. Epilepsia konnotazio fisiko, psikologiko eta sozial garrantzitsuak dituen gaixotasun bat da, eta sei milioi
|
pertsonari
eragiten die Europa osoan. Haren ustez, hamabost bat pertsonak krisia izango dute bizitzako uneren batean.
|
|
|
Mundu osoko 177 milioi
|
pertsonari
eragiten die diabeteak, eta bihotza mehatxatzen du, baina baita begi bistakoa ere. Itsualdia ere eragin dezake, adituek atzo, osteguna, Diabetesaren Aurkako Nazioarteko Eguna zela eta.
|
|
2003
|
|
|
Era berean, alergiak identifikatu eta horien guztien erregistroa egiteko eskatu du. Espainian, gaur egun, elikagaiek eragindako 800.000
|
pertsonari
eragiten die, batez ere bi urtetik beherako haurren artean (%6 edo %7). Alergia mota hori immunitate sistemaren desbideratze bat da, eta “etsai” gisa onartzen ditu zenbait elikagai, hala nola arrautzak, esnea, arraina edo fruitu lehorrak.
|
|
|
Hiesean adituak diren 4.000 adituk baino gehiagok hitzaldi bat ireki zuten atzo Bostonen (AEB) gaixotasun horren aurkako borroka aztertzeko. Mundu osoko 42 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta urtean hiru milioi heriotza baino gehiago eragiten ditu. Topaketa horrek iraungo duen bost egunetan, garapen bidean dauden herrialdeetan tratamenduak eskuratzeko funts publikoak handitzeko eskatuko da.
|
|
|
DMAEk ikusmen zentrala galtzea eragiten du, eta 50 urtetik gorakoen lehen itsutasun arrazoia da. 750.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta adituek uste dute kopuru hori hirukoiztu egingo dela hurrengo hamarkadetan. Urtero 9.000 kasu berri agertzen dira.
|
|
|
Ondoren, gaixotasuna zuten 35 laborategi arratoiri aplikatu zitzaien konponbidea, eta gero emaitza “adoretsuak” eman zituzten, zientzialariak ziurtatu zuen. Gutxienez 23 pertsona hil dira, eta Celebes uhartean urte honen hasieran sortutako denge epidemia batek 546
|
pertsonari
eragin die. Dengea “Aedes aegypti” eltxoaren bidez transmititzen da, eta haren aldaera hilgarria, dengue hemorragikoa, 1950eko hamarkadan detektatu zen lehen aldiz Filipinetan eta Thailandian, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera.
|
|
|
Carlo Urbanik Vietnamen tratatu zituen pazienteen gaixotasuna harrapatu zuen. Ahalegin handiak egin arren, koronabirusak eragindako arnas sindrome horrek, hotzeriaren herena eragiten dutenen familia berekoak, 1.550
|
pertsonari
eragiten die 15 herrialdetan, eta 54 pertsona hiltzen dira ofizialki. Bestalde, gai horrekin estu lotuta, New Yorkeko osasun arduradunek pneumonia atipikoaren kasu berri baten berri eman zuten atzo, eta, horren ondorioz, orain arte bost gaixo zeuden hirian.
|
|
|
Air France eta British Airwayseko supersonikoak lanean egon ziren aldi baterako, 2000ko uztailean Concorde de de la aerolinea frantses batek Parisen kanpoaldean izandako istripuaren ondorioz. Istripu horrek 113
|
pertsonari
eragin zien bizia. Konpainia frantsesak azpimarratu zuen erabakia “harreman estuan” hartu dela Airbus eraikitzailearekin.
|
|
|
Kontusio horiek, Espainian, urtean 800
|
pertsonari
eragiten diete.
|
|
|
Stephen MacMahon ikertzaile ingelesaren arabera, zelulen birsorkuntzari buruzko hiru ikerketa ildo nagusien konbinazioa izan liteke urtero 800
|
pertsonari
eragiten dieten muineko lesioak sendatzeko terapia kliniko “eraginkorrena”. MacMahonek eskolak ematen ditu Londresko King´s Collegen, eta azpimarratu zuen molekula inhibitzaileen blokeoari buruzko ikerketak, birsortzeko sistemaren trebetasunaren garapena eta bizkarrezurraren hazkundea bultzatzen duten zelulak sartzea direla muineko kalteak konpontzeko hiru lan ildo nagusiak.
|
|
|
Ustezko maula horrek 600 bat
|
pertsonari
eragin die Euskadin
|
|
|
Gaixotasun horrek herrialdeko hainbat estatutako 33
|
pertsonari
eragin die, gutxienez.
|
|
|
Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak (CDC), Atlantan (AEB). ), baieztatu dute Afrikatik maskotatzat inportatutako karraskarietatik datorrela “tximuaren baztanga” agerraldia, herrialdean gutxienez 33
|
pertsonari
eragin diona. Zehazki, CDCek baieztatu zuten Ganbiatik zetorren arratoi erraldoi batean zegoela gaixotasuna, bai eta AEBra inportatutako hiru arratoi eta bi katilutan ere. apirilean.
|
|
|
Aragoiko komunitateko osasun arduradunek ezarritako itxiera gorabehera, sukaldaritzak bere zerbitzuak berriro ireki zituen beharrezko baimenik gabe, eta horregatik zigortu dute. Zabarkeria horrek berrogeita hamar bat
|
pertsonari
eragin die, ikasleen, irakasleen eta zentroko langileen artean, deskonposizioak, sukarra, gorakoak eta ezinegon orokorra jasan baitituzte. Inkesta epidemiologikoa egiteko zain dauden teknikariek ez dute baztertzen kasu berriak agertzea.
|
|
|
Urtero milioika
|
pertsonari
eragiten dien gaixotasun horren sintomak hobetzen lagun dezake elikadurak
|
|
|
“Ausartzen da, zuk zeuk hitz egin dezakegu” lemapean, gaixotasun batzuk dituztenei lagundu nahi die, eta gaixotasun horien eragina, elkartearen arabera, bost aldiz handitu da azken urteotan. Prentsaurrekoan, erakundeko koordinatzaile nazionalak, María del Carmen Gonzálezek, adierazi zuen 1997an, azken datu ofizialak eman ziren egunean, 250.000
|
pertsonari
eragiten zietela arazo horiek, eta orain uste dute kopuru hori boskoiztu egin dela, eta are gehiago, diagnostikatu eta aitortu gabeko kasuak direla eta. Gainera, biztanleria marjina handiagoari eragiten dio, ez bakarrik nerabeei, pentsatu ohi den bezala, baita menopausia ondoko emakumeei ere, 45 eta 55 urte bitarteko gizonei, eta bost eta sei urte bitarteko haur kaltetuei ere.
|
|
|
Kasu hori bera gertatzen ari da gaur egun Aurora ontzian. Ontzi horrek, Mediterraneoan zehar egin duen bidaian, infekzio agerraldi bat izan dela jakinarazi du, eta ehunka
|
pertsonari
eragin die (1900 bidaiari inguru). Egunak igaro ahala, intzidentzia murriztu egin da, 30 pertsona baino gehiago izan gabe, infekzio egoera akutuan.
|
|
|
Begietako konjuntiban folikuluen bidezko hantura erreakzioa eragiten duen mikroorganismo batek sortzen du, eta kalte konponezinak eragin ditzake, itsutasuna eragiten dutenak. Gaixotasun horrek 48 herrialdetako 146 milioi
|
pertsonari
eragiten die; horietatik 6 milioi ikusmena galdu dute, eta emakumeak dira kutsatzeko joera handiena dutenak. Gaixotasuna kentzeko ITIren programak beste herrialde batzuetan ere jarri dira abian, besteak beste, Ghanan, Mali, Tanzania, Vietnam, Sudan eta Nigerren.
|
|
2004
|
|
|
Madrilgo Erkidegoko Osasun Publikoko, Elikadurako eta Kontsumoko Zuzendaritza Nagusiak kautelaz itxi du El Acebo landetxea, Villanueva de Peralesen, Sukar Q izeneko zoonosiaren edo animaliek transmititutako gaixotasun infekziosoaren agerraldi baten ondorioz. Sukar horrek 15
|
pertsonari
eragin die, eta horietako bat ospitale batean dago. Ukituak okupazio zentro baten erabiltzaileak dira.
|
|
|
Hori dela eta, agentziak gomendatu zuen gaixo guztiak azter daitezela botika horiekin terapia bat egiten hasi baino lehen, asaldura emozional hori duen jakiteko, eta tratamendu garaian gaitz hori duten gaixoen zaintza estua eskatu zuen. Espainian Depresioak lau milioi
|
pertsonari
eragiten die Espainian, biztanleen %10i. Horietatik %73 emakumeak dira.
|
|
|
Parkinsonen gaitza duela ia 200 urte identifikatu zuen James Parkinson zirujau eta paleontologoak, baina ordutik ezin izan da zehaztu gaixotasunaren jatorria, Espainian 90.000
|
pertsonari
eragiten baitie. Bizi itxaropena handitu egingo da, patologiak 65 urtetik gorako 50 pertsonatik bati eragiten baitio.
|
|
|
Legionella agerraldi batek 10
|
pertsonari
eragin die Zaragozan
|
|
|
Zaragozako Lozano Blesa Unibertsitate Ospitale Klinikoko hozte dorreetan sortutako legionela agerraldi batek hamar
|
pertsonari
eragiten die oraingoz. Atzo hiru kasu berri detektatu ziren, eta horietako bi zentroko Zainketa Intentsiboetako Unitatera (ZIU) pasatu dira; beraz, sei gaixo daude zaintza intentsiboaren pean, Aragoiko Gobernuko Osasun Sailaren arabera.
|
|
|
Baina, zalantzarik gabe, udan beti izaten da elikadura toxikazioen gorakada; izan ere, manipulazio praktika kaskar batzuen ondorioz, tenperatura igo egiten da. Madrilen, iaz, 126 agerraldi izan ziren, eta 2.538
|
pertsonari
eragin zieten. Horietatik arazo nagusia haurtzaindegi eta ikastetxeei dagokie, %45ekin, eta bai, kezkatzen gaituen gaia da.
|
|
|
Diabetesa Pertsona helduek diabetesa dute, gorputzak intsulinarekiko erresistentzia handitzen duelako edo intsulinak behar adina ez duelako sortzen. Diabetes mota horrek 17 milioi
|
pertsonari
eragiten die AEBn, eta, azken azterketen arabera, gehiegizko pisuak eragiten du. Azterlan horien arabera, estatubatuarren %65ek gehiegizko pisua du edo gizenak dira.
|
|
|
Hori AEBko hiriko ibai sareari aplikatuko zaio, adibidez, baita garapen bidean dauden herrialdeetako putzuei ere. OMEren arabera, edateko uretan mikrobioek eragindako agerraldiek ehunka mila
|
pertsonari
eragin diezaiekete. Duela gutxi, herrialde garatuetako komunitate handi zein txikiei edateko ur kutsatuak eragin die.
|
|
|
Asaldura horren emaitza hantura zelularra da, eta, azkenik, diabetea. Estatu Batuetan bakarrik, 2 motako diabetesak 18 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta urtean 200.000 heriotza inguru eragiten ditu. Orain dela gutxi arte helduen gaixotasuntzat jotzen zen, baina, orain, gazteengan eta haurrengan ere diagnostikatzen da, gehienek gehiegizko pisuarazo larriak baitituzte.
|
|
|
Duela gutxi, urriaren 19an, gastroenteritisaren agerraldi bat baieztatu da, eta Badajozen 100 pertsona baino gehiagori eragiten die. Oraingoz, agerraldi horrek 113
|
pertsonari
eragin die, eta 91 urteko gizon bat hil da. Kasu gehienetan, klinika enterikoa izan da nagusi, goragale eta okada biziekin, baita beherako libratze batzuk eta sabeleko min kolikoa ere, baina sukarrik gabe.
|
|
2005
|
|
|
Nahiz eta 1990etik 2002ra 1.000 milioi lagun baino gehiago igaro ziren saneamendu zerbitzuez, instalazio horietan sartzeko aukerarik ez zuten biztanleen kopurua 100 milioi besterik ez zen murriztu. Hamarkadako neurrien helburu nagusietako bat ur kutsatuaren kontsumoak eragindako gaixotasunak prebenitzea da, urtean 1,8 milioi
|
pertsonari
eragiten baitie. Oro har, beherako eritasunen %88 uraren kalitate txarragatik, saneamendu zerbitzuen ezegonkortasunagatik eta higienerik ezagatik sortzen dira.
|
|
|
Gaixotasun hori duten pertsona gehienek, %90 inguruk, II. motako gaixotasuna dute, gehiegizko pisuari eta sedentarismoari lotua. Gaixotasuna helduaroan agertu ohi da, eta 194 milioi
|
pertsonari
eragiten die munduan; kopuru hori 333 milioikoa izan daiteke 2025erako. Gaixotasun horrek areagotu egiten du kardiopatiak garatzeko arriskua, garun hodietako istripuak, itsutasuna, giltzurrunetako kalteak eta neuropatiak jasateko arriskua, eta horrek ultzerak eta gorputz adarren anputazioa eragin ditzake.
|
|
|
Shanxin, berriz, 860 milioi metro kubiko besterik ez dira geratzen hango zingira eta urtegietan, herrialdearen iparraldean probintziak duen urteko kontsumoa baino 200 gutxiago. Guangdongen, Txinako kostalde zabalena duen probintzian, azken 50 urteetako lehorte larrienak milioi bat
|
pertsonari
eragiten die; beraz, landa eremu askok ez dute ur hornidurarik. Euri egin beharrean gatz marerik txarrenak jasan ditu duela bi hamarkadatik.
|
|
|
Eskizofrenia buruko gaitz larri eta ezgaitzaileenetako bat da. Espainian 400.000
|
pertsonari
eragiten die (biztanleen %1), baina haien gizarte kostua askoz handiagoa da, gaixoak zaintzea kostatzen dena gaixoak ekoizteari uzten diona gehitzen baita. Espainiako eskizofrenikoen hiru laurdenak(% 73) ez dute ez ikasten ez lan egiten, eta hamarretik bederatzi familiaren mende daude bizirik irauteko.
|
|
|
Bertan kontsumitzaileen antolakundeari arrazoia ematen zitzaion, egin gabeko ordainketak bertan behera uzten zituen eta salatutako lau banku entitateei zordunen datu basean zeuden Opening eko ikasleen datuak bertan behera uzteko agintzen zien. Ebazpenak, hasiera batean, sei
|
pertsonari
eragin zien, baina urte horretako otsailaren 23ko auto batek eragina zuen EKA/ OCUko beste edozein bazkideri ere eman zion. Hala ere, Opening eko EAEko lau ikasle ohik BSCHren gutunak jaso dituzte berriro.
|
|
|
Gertaera horrek 1.435
|
pertsonari
eragin zien, eta horietatik 117 ospitaleratu behar izan ziren.
|
|
|
Kronika laburra Agerraldiak eragin handia izan arren, zazpi pertsona baino ez dira agertu auzi penalean. Auto judizialean bertan adierazten da orain arte egin diren instrukzio eginbideen artean egiaztatuta dagoela 2002ko 22, 23 eta 24an Torroella de Montgríko (Girona) gozotegi batean egindako koke batzuen kontsumoak 1.435
|
pertsonari
eragin ziela. Toxinfekzioaren eragilea salmonella enteriko serotipo enteritidis fagotipo 6 izan zen, kokak betetzeko erabili zen kreman agertzen dena.
|
|
|
Aurrez prestatutako eta hutsean ontziratutako elikagai hori jateak hogeita hamar bat
|
pertsonari
eragin die Katalunian
|
|
|
AESAk kutsadura horren berri eman zien autonomia erkidego guztietako osasun agintariei, Elikagaien Alerta Sarearen bidez, produktu susmagarriak salgai ez daudela bermatzeko. Generalitatearen arabera, Katalunian atzemandako kasuak lehen sintomak izaten hasi ziren uztailaren 25ean eta 27an, eta Gaiá (Tarragona), Rubí, Vic eta Terrassa (Bartzelona) eta Bartzelona hiriko bost familiatako hogeita hamar
|
pertsonari
eragin diete. Intoxikatuetako sei ospitaleratu behar izan dituzte (bat Terrassako ospitalean, lau Manresako Sant Joan de Déun eta bat Andorrako ospitalean).
|
|
|
Botulismoak hiru
|
pertsonari
eragiten die Vigon ontziratutako zezina kontsumitu ondoren
|
|
|
Alzheimerra eta beste dementzia batzuk dituzten Gaixoen Senideen Espainiako Konfederazioak (CEAFA) irailaren 21ean egingo den Alzheimerraren Nazioarteko Egunaren aurkezpenean emandako datuen arabera, Alzheimerraren dementziak 1,2 milioi
|
pertsonari
eragingo die Espainian 2025ean. Horrek esan nahi du hogei urtean bikoiztu egingo dela egungo gaixoen kopurua:
|
|
|
Botika horretan, zenbait gobernuk itxaropena jarri dute hegazti gripearen izurritea izateko arriskua saihesteko. Hegazti gripearen birusak orain arte 118
|
pertsonari
eragin die Vietnamen, Indonesian, Thailandian eta Kanbodian, eta horietatik 62 hil dira, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera. Osasun agintariek uste dute “Tamiflu”, Rochek ekoitzia, eraginkorra izan daitekeela gizakien arteko pandemia hipotetiko baten aurrean, gaixotasunaren birusa aldatu delako.
|
|
2006
|
|
|
Horrek guztiak esan nahi du burdina falta osasun publikoko arazo bat dela, bai mantenugaia segurtatzeko, bai aberastutako elikagaiak kaltegabeak izateko. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) berriki argitaratu duenez, burdinaren urritasunak 2.150 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta kopuru horrek kezka handia sortzen die agintari politikoei eta komunitate zientifikoari. Urritasun hori handiagoa da hazkunde azkarreko biztanle taldeetan (haur eta emakume nerabeak) eta ugaltzeko adinean dauden emakumeetan, batez ere haurdunetan eta edoskitzaroan.
|
|
|
Arnasbideetako infekzioak milioika
|
pertsonari
eragiten die urtero, bereziki gazteei eta helduei.
|
|
|
Horiek arlo horretako ezagutza areagotzen eta medikuen zein pazienteen hezkuntza eta prestakuntza hobetzen jardungo dute. Arnasbideetako infekzioak milioika
|
pertsonari
eragiten die urtero, bereziki gazteei eta helduei, eta kostu handia eragiten dio Europako gizarteari. Erresistentzia eta antibiotikoen erabilera asko aldatzen diren arren herrialde batzuetatik besteetara, adituek diotenez, bronkitisa edo pneumonia bezalako gaitzetarako botika horiek gehiegi preskribatzeak haiek eragiten dituzten organismo patogenoen erresistentzia areagotzen laguntzen du.
|
|
|
Hego Koreako zientzialariek aurrerapauso handia eman zezaketen milioika
|
pertsonari
eragiten dien desordena neurologikoa, Parkinsona, amaitzeko. Chung Jong kyeong katedradunaren taldeak, Hego Koreako Zientzia eta Teknologia Institutu Aurreratuko biologoak, gaixotasunaren arrazoi nagusia eman duela dio.
|
|
|
Zientzialariek onartzen dute 3a proteina dela SRAGren birusa zeluletan sartzen laguntzen duen lehen hodi ioniko baieztatua, baina ez dakigu beste sarbiderik dagoen. Arnas sindrome akutu eta larriak 814 pertsonaren heriotza eragin zuen, eta 8.470
|
pertsonari
eragin zien 2003ko udaberrian. Eragin handia izan zuen munduko 32 herrialde eta eskualdetan.
|
|
|
“Gure azterketaren balio berria da aldaken aldean gerriko tasa bat erabiltzen dugula, sabeleko obesitatearen neurketa bat, eta ez aurretiko azterketetan erabili zen gorputz masaren indizea (GMI) ”, adierazi zuen espezialistak. Mundu osoko 194 milioi
|
pertsonari
eragiten die diabetesak, eta adituek diote 2025ean 333 milioi izatera irits daitekeela. Bihotzeko eritasuna, garun hodietako istripuak, itsutasuna, giltzurrunetako mina eta nerbio desordenak izateko arriskua ere areagotu egiten du minak, oinetan ultzerak eta anputazioak eragin baititzake.
|
|
|
Gaixotasun infekzioso horrek 50 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan, eta itsutasunaren arrazoi nagusietako bat da. Izan ere, Espainiako ikertzaileek beren prebalentzia eta intentsitatea %38 murrizteko gai den tratamendu bat aurkitu dute, ivermectina izenekoa.
|
|
|
Hori dela eta, AEBetako emakumeen% 40 obesoen kategorian sartu zen. Nazioarteko osasun erakundearen arabera, obesitateak gutxienez 300 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan. Kopuru horiek gaixotasunaren dimentsio kulturala froga dezakete, adituek diotenez, zifren %5 baino gutxiago Japonian eta Txinan baitaude, eta %75 baino gehiago Afrikako nazio batzuetan.
|
|
|
Gaur egun, munduan milioika pertsonak ez dute osasun zerbitzurik: Latinoamerikan eta Karibean bakarrik, Osasunaren Erakunde Panamerikarrak (OPS) uste du egoera horrek 250 milioi
|
pertsonari
eragiten diela. “Egoera hori aldatzeko, ezinbestekoa da kalitatezko azpiegitura eta zerbitzu gehiago izatea, bai eta osasun profesionalak ere, herrialde askotan populazioaren oinarrizko beharrei erantzuteko behar dena baino askoz gutxiago direnak”, azpimarratu du Intervida GKEk.
|
|
|
Jatorri ezezaguneko sindrome bat agertu delako gertatu da hori. Oraingoz, 31
|
pertsonari
eragin die sindrome horrek, eta 20 pertsona hil dira giltzurruneko gutxiegitasun larri baten ondorioz. Joan den igandean azken biktima erregistratu zen, eta bost pertsona egoera kritikoan daude duela astebete lehen kasuak agertu zirenetik.
|
|
|
Ingurumen poluzioak 1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten dizkie gaixotasunak munduan
|
|
|
Blacksmith Institute talde ekologista estatubatuarrak (New Yorken du egoitza) munduko hamar leku poluituenen zerrenda egin du. Izan ere, ingurumen poluzioak 1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten dizkie gaixotasunak munduan, iturri beraren arabera. Ingurumen arazoek heriotzen %20 eragiten dute garapen bidean dauden herrialdeetan, non bizilagunek pozoitzeko, minbizia eta biriketako infekzioak izateko arriskua duten; haurtxoak, berriz, adimen urritasunekin jaiotzen dira, esan zuen Blacksmith eko zuzendariak, Richard Fuller ek.
|
|
2007
|
|
|
Zaragozan aitortutako trikinosi agerraldi batek lau
|
pertsonari
eragiten die
|
|
|
Iaz, antzeko lagin kopuruari dagokionez, 11 kasu positibo hauteman ziren. Autonomia erkidego honetan erregistratutako azken trikinosia Zaragozan gertatu zen 1998an, eta 61
|
pertsonari
eragin zien. Adituek diote arriskua ez dagoela haragi freskoaren kontsumoan bakarrik, gaixotasunaren parasitoak lehortze, enbutitze eta gazitze prozesuak jasaten baititu.
|
|
|
Azken egunotan, intoxikazio botulinikoko agerraldi bat detektatu da, eta horrek Euskal Autonomia Erkidegoan bi
|
pertsonari
eragin die, Peruko kontserbako orburuak kontsumitu ondoren. Osasun agintariek orain ikertu behar dute Perun tratamendua jaso duen produktua den, Nafarroako enpresa batek inportatu duen edo inportatu eta gero Espainian tratatu den.
|
|
|
Handik pasatzen diren pertsonek bideo-jokoa kanpin denda batean probatu ahal izango dute, eta eremu horietako bizitzaren irudi errealak ikusi. GKEaren arabera, mundu osoko 8,4 milioi
|
pertsonari
eragiten dien arazo bati buruz informatu eta sentsibilizatu behar da; horietatik %80 emakumeak eta haurrak dira. Bideo-jokoen deskargen bidez bildutako dirua Intermón Oxfamek Darfurreko errefuxiatu esparruetan egiten dituen proiektu humanitarioetarako erabiliko da.
|
|
|
Tuberkulosiak urtero bederatzi milioi
|
pertsonari
eragiten die munduan. Orain, Santiagoko Unibertsitateko (USC) zientzialariek arrastoak aurkitu dituzte, gaixotasuna eragin duen bakterioaren kontrako antibiotiko berri bat garatzeko.
|
|
|
Gaixotasun neuro-degeneratibo horrek 28 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan
|
|
|
Diabetikoek aukera gehiago dituzte oroimenaren desoreka jasateko, eta horrek Alzheimer gaitza ekar dezake. Gaixotasun neuro-degeneratiboa eta sendaezina da, eta mundu osoan 28 milioi
|
pertsonari
eragiten die, atzo “Archives of Neurology” aldizkarian argitaratu zen ikerketa baten arabera. Lanaren egileen arabera, diabetesaren ondorio hori Alzheimerra prebenitzeko ahaleginak areagotzeko beste arrazoi bat da, Columbiako Unibertsitateko Zentro Medikoko ikertzaileak baitira.
|
|
|
Neuroscience aldizkariak atzo jakinarazi zuen Alzheimer gaitzaren prozesuan gene baten jarduera eragiten duen mekanismo molekularra zientzialari estatubatuarrek aurkitu dutela. Aurkikuntzak gaixotasun neurologiko eta sendaezin horren aurkako tratamendu berrietarako atea ireki lezake, mundu osoko 28 milioi
|
pertsonari
eragiten baitie. Hamarkada bat baino gehiago da gene mota jakin bat duten pertsonek gaixotasuna izateko joera handiagoa zutela, oroimena galdu eta dementzia eta heriotzarekin amaitzen dena.
|
|
|
Inolako tratamendurik gabeko ongarri organikoa erabiliz gero, mikroorganismo patogenoak transmiti dakizkieke, gaixorik ez dauden animalia eramaileen gorozkietatik elikagai biologiko horien kontsumitzaileei. Kasurik argiena Escherichia coli O157: H7 barazkietan da, eta horrek dozenaka
|
pertsonari
eragin die herrialde horretako hainbat estatutan. Beraz, eta bereziki nekazaritza ekologikoan, beharrezkoa da azpiproduktu organikoen kontrol espezifikoa, etorkizunean arazorik ez izateko.
|
|
|
Gerra eta tentsio zibileko hamarkadetan, leishmaniasia berriro agertzeko baldintza egokiak sortu dituzte Afganistanen. Gaixotasun horrek milaka
|
pertsonari
eragiten die Asiako herrialdean. Parasito batek sortua eta flebotoaren (intsektu txiki bat) ziztadaren bidez transmititua, gaixotasun honek orbain larriak eragin ditzake, sarritan aurpegian.
|
|
|
Gaur egun, Chagasen gaixotasunak 10 milioi
|
pertsonari
eragiten die munduan, eta Latinoamerikako osasun publikoaren erronka garrantzitsuenetako bat da. Eritasun infekzioso endemikoa da, hau da, modu erregularrean eta eskualde geografiko jakin batean aldaketa nabarmenik gabe agertzen da.
|
|
|
EAEn azken 15 urteetan izan den paper kopuru handienak ehunka
|
pertsonari
eragiten die
|
|
|
Klima aldaketa ez da txantxa. Lurra berotzea dagoeneko gertatu da, eta horrek mundu osoko ehunka milioi
|
pertsonari
eragingo die, NBEren Ingurumenerako Programaren (NBIP) txosten batek dioenez. “Asiako mendietako elurra eta glaziarrak galtzeak soilik eragingo luke munduko populazioaren %40 inguru”, adierazi du NBIPk gaur ospatzen den Ingurumenaren Nazioarteko Eguna dela eta argitaratutako lan honek.
|
|
|
Hala, 2003 eta 2005 bitartean, bi agerraldi izan ziren, 19 eta 431 kasurekin, hurrenez hurren, «etorkinen ehuneko handi batekin, eta erdiak, gutxi gorabehera, Latinoamerikako emakume ugalkorrek jasan zituzten. 2005 urtearen amaieran, beste agerraldi bat hauteman zen Katalunian, eta Brasilgo zortzi
|
pertsonari
eragin zien», zehaztu dute Ory, Sanz eta García Bermejok bere azterketan. Hori dela eta, txertaketa egutegiak eguneratu lirateke, Martínez Roig en arabera, errubeolaren aurkako txertoa beti ematen ez den herrialdeetatik iristen diren pertsonei txertoa jartzeko.
|
|
|
Zafar Adeel ikerketaren egile nagusiak eta NBEko Urari, Ingurumenari eta Osasunari buruzko Nazioarteko Sarearen zuzendariak adierazi zutenez, desertizazioa da gure garaiko ingurumen erronkarik handiena. Gaur egun, desertizazioak 100 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan, etengabe murrizten baitu elikagaiak, ura eta funtsezko beste zerbitzu batzuk lortzeko gaitasuna, txosten honen arabera: “Desertizazioa gainditzeko politikak berriro ebaluatzea”.
|
|
|
“Atera zen ondorioa da abian diren politikak ez direla funtzionatzen ari”, esan zuen Adel ek. Are larriagoa da basamortutzeak datozen urteetan 2.000 milioi
|
pertsonari
eragin diezaiekeela, planetako biztanle guztien herena, horri aurre egiteko politika globalak abian jartzen ez badira, gehitu zuen. Iraganeko politikek porrot egin dute, eta klima aldaketa gero eta handiagoa da.
|
|
|
Ordainketak babesteko aseguruak (SPP) diru sarrerak galduz gero mailegu baten ordainketa bermatzen duten finantza produktuak dira. Oro har, aldi baterako ezintasuna, langabezia, istripuak, gaixotasuna eta heriotza estaltzen dituzte, nahiz eta produktu berrien joera produktu hau kontratatzen duen
|
pertsonari
eragin diezaioketen kontingente berriak gehitzea izan. Abantaila handienetako bat da hori aplikatzea, produktu gehienak hartzen baititu:
|
|
|
Tratu txarren arazoaren benetako irismena ez da ezagutzen, kasu asko isiltzen baitira. Beraz, ezin da kalkulatu haien prebalentzia (zenbat
|
pertsonari
eragiten dien) eta eragina (urtero agertzen diren kasu berriak). Ezjakintasun hori dela eta, nahiz eta horri aurre egiteko bitartekoak jarri, ez da inoiz jakingo ondorioak izaten ari diren, Martinezek dioenez.
|
|
|
Monsterrek esan zuen atariko erabiltzaileen datuen lapurreta masiboak 1,3 milioi
|
pertsonari
eragin ziela, baina gehiago izan ziren, Sal Iannuzzi enpresako zuzendari exekutiboak baieztatu duenez. “Onartzen dugu oso zenbaki altua dela.
|
|
|
1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten dien gaitz horren aurkako ahalegina handitzeko borondatea zehaztu lezakete.
|
|
|
Era berean, etorkizuneko plan estrategikoan desertifikazioaren aurkako borrokan helburu berriak ezarri behar direla azpimarratu zuen. Munduan 1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten die gaitz horrek, eta ia erdiak Afrikako herrialdeetan bizi dira, eta Espainiako lurraldearen %30 basamortu bihurtzeko arriskuan dago.
|
|
|
Hala adierazi du lehendakariak, Pilar Pérez Bermúdezek, bere helburuen artean ezgaitu guztiak gizarteratzea duena. Espainian, ezgaitasunak hiru milioi eta erdi
|
pertsonari
eragiten die, hau da, biztanleen %9ri, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) datuen arabera. Langabeziak pertsona horiei ez direnei baino %40 gehiago eragiten die, eta egoera are gehiago larriagotzen da emakumeen kasuan, horien herena bakarrik okupatuta baitago.
|
|
|
Espondilitis ankilosatzaileak 200.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, CEPEA erakundearen arabera
|
|
|
Espondilitis Anquilosante (CEPEA) duten Pazienteen Espainiako Koordinakundeak datu batzuk argitaratu ditu, urriaren 20an gaixotasun horren egun nazionala dela eta. Datu horien arabera, gaixotasunak 200.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian. Gaixotasun hori, populazioaren artean oso gutxi ezagutzen dena, immunitate sistemaren nahaste bat da, eta, tratatzen ez bada, agertzen den artikulazioak “soldatzea” lortzen du urte gutxiren buruan, mugikortasuna ezabatuz eta pazienteei “oso bereizgarria” den silueta inprimatuz, sorbaldak, lepoa eta burua aurrerantz eta bizkar zurrunarekin botata, koordinatzaileak azaldu zuenez.
|
|
|
Berotze globalaren aurkako borrokak nazioarteko komunitatearen konpromiso serioak eskatzen ditu. Herrialde pobreenetako milioika
|
pertsonari
eragiten die, eta ez jardutea “kriminala eta arduragabea” litzateke. Mezu hori bidali zen atzo Valentzian, Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Taldearen (IPCC) 27 bileraren inaugurazioan.
|
|
2008
|
|
|
Duela urte batzuk arte, ez zen argi izan arazoaren berri. 1999an, iodo urritasunaren arazoari buruzko txostena egin zuen Osasunaren Mundu Erakundeak (OME), eta, haren arabera, 740 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan, eta hori da adimen atzerapenaren arrazoi nagusia eta prebenitzeko errazena. Duela urte batzuk, Espainiako Endokrinologia Elkarteko talde batek egindako azterketa batek egiaztatu zuen Espainiako kudeatzaileen iodo mailak OMEk gomendatutakoak baino askoz txikiagoak zirela.
|
|
|
Murrizketa horren ondorioz, etxebizitzako zuzeneko enplegua 1.188.000 langiletik 720.000 baino gehixeagora jaitsiko da, %38, 7 gutxiago, hau da, 466.000 lanpostu suntsitu. Langabe kopuru horretatik, enpresek kalkulatu dute 40.000 bat erreskatatu ahal izango litzatekeela; beraz, 426.000
|
pertsonari
eragingo lioke enplegu garbiak. Enpresaburuen itxaropenetako bat obra zibila da (zubiak, errepideak, portuak, trenbideak, ospitaleak, etab.).), baina onartzen dute ez dela etxeko eskulana bezain intentsiboa.
|
|
|
Histatina, listuan dagoen peptido antimikrobiar bat, organismoak patogenoen aurkako lehen defentsa lerro gisa erabiltzen duena, leishmaniasia eragiten duen parasitoa hiltzeko gai da. Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorenaren (CSIC) aurkikuntza horrek bide terapeutiko berri bat irekitzen du eritasun tropikal horren aurka, “ahaztutako” deiturikoen aurka, eta 12 milioi
|
pertsonari
eragiten die munduan, batez ere garapen bidean dauden herrialdeetan. Ikerketaren arduradunek, Luis Rivas buru zutela, mikrobioen aurkako peptidoetan jarri zuten arreta, patogenoen aurrean jarduteko gaitasun handia zutelako.
|
|
|
Gaixotasun arraroek hiru milioi
|
pertsonari
eragiten diete Espainian
|
|
|
Baina, txostenak adierazten duenez, gidari gutxik dute segurtasun tartea abiadura horretan. Horregatik, ez da harritzekoa ibilgailuen arteko gutxieneko espazioa bigarren arau hausterik ohikoena izatea —ia 16.000
|
pertsonari
eragiten die urtero, eta 4.680 istripu eragiten ditu— eta biktima gehien eragiten dituena (8.250, batezbestekoa baino %16 gehiago). Talka horien arrazoi ohikoenak abiadura, gidariaren esperientziarik eza, meteorologia eta obrak dira.
|
|
|
Britainia Handiko Errege Sozietate Geografikoak dio edateko ura artsenikoarekin kutsatzeak 137 milioi
|
pertsonari
eragiten diela
|
|
|
poluitzaileak@msc.es. Erresuma Batuko Errege Elkarte Geografikoak egindako ikerketa baten arabera, artsenikoak eragindako ur kutsadurak 137 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan eta elementu horrek kutsatutako edateko ura hartzen duten herrietan larruazaleko, biriketako, neurologiako edo hodietako patologiak hauteman dira, ikerketa britainiarraren arabera. Arazoak batez ere eskualde pobreenei eragiten die, hala nola Asiako hegoaldeari, Erdialdeko eta Hegoaldeko mendebaldeko eskualdeei eta Afrikako eskualde batzuei.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Enpresak ez du uste eragiketak berriro egin ditzakeenik; beraz, XL Airways konpainiaren hegaldi guztiak “berehala ezeztatu dira eta hegazkinak lurrera eraman dira”. Neurri horrek, alde batetik, 85.000
|
pertsonari
eragiten die, eta horiek lehorrean gera litezke britainiar eta atzerriko aireportuetan. Gainera, CAAren kalkuluen arabera, kolapsoak 285.000 pertsonari eragin liezaieke; izan ere, taldeko touroperadoreen bezeroen artean 50.000 pertsona ingururi eragiten die, XL Airways duten kanpoko 10.000 pertsona daude, eta beste 25.000 pertsona gehiago daude XL Flights hegaldien programazioa partekatzen zuten beste turismo talde batzuetako bezeroen artean, eta horiei 200.000 bezero gehitu litzaizkieke XL touroperadoreekin erreserbak Aberriratzeko hegaldiak Egoera horren aurrean, Abiazioko Agintaritza Zibila “aberriratze hegaldiak” antolatzen ari da kolapso horrek kaltetutako herritarrentzat.
|
|
|
Neurri horrek, alde batetik, 85.000 pertsonari eragiten die, eta horiek lehorrean gera litezke britainiar eta atzerriko aireportuetan. Gainera, CAAren kalkuluen arabera, kolapsoak 285.000
|
pertsonari
eragin liezaieke; izan ere, taldeko touroperadoreen bezeroen artean 50.000 pertsona ingururi eragiten die, XL Airways duten kanpoko 10.000 pertsona daude, eta beste 25.000 pertsona gehiago daude XL Flights hegaldien programazioa partekatzen zuten beste turismo talde batzuetako bezeroen artean, eta horiei 200.000 bezero gehitu litzaizkieke XL touroperadoreekin erreserbak Aberriratzeko hegaldiak Eg... Ruth Kelly garraio ministro britainiarrak azpimarratu du Gobernuak “behar duen laguntza operazionala” emango diola kaltetutako bidaiariak ahalik eta lasterren aberriratzeko.
|
|
|
Gainera, azken urteotan, “diabetesaren prebalentzia izugarri handitzen ari da”, ohartarazi zuen adituak. 2007an, mundu osoko 20tik 79ra bitarteko 246 milioi
|
pertsonari
eragin ziela patologiaren zenbatespena egin zen, eta espero da kopuru hori 380 milioiraino igotzea 2025ean; prebalentzia %6 handitu zen 2007an, eta %7, 3 2025ean, biltzarrean emandako datuen arabera. Era berean, gaixotasuna jakin gabe duen populazioaren proportzioa ere “oso handia” da, bereziki 2 motako diabetesa, adierazi zuen Conthek.
|