|
2006
|
|
|
Hau da, hizkuntzak honetarako balio du: gauzak eta gertakariak azaltzeko (errepresentazioa); bizipenak adierazteko eta subjektu bakoitzaren autoaurkezpenerako (adierazpena); eta azkenik,
|
pertsona
arteko harremanak ezarri eta berritzeko (interakzioa). Gure autoreak arreta berezia eskainiko dio aipatutako azkenari:
|
|
|
Gure autoreak arreta berezia eskainiko dio aipatutako azkenari:
|
pertsona
arteko harremanetarako baldintza unibertsalei buruzko azterketan fokalizatuko du arreta.
|
|
|
Legitimoki araututako
|
pertsona
arteko harremanak
|
|
2008
|
|
|
ametsak interpretatzea, adierazpen eta hitzen nahi gabeko (asmorik gabea) erabilera, hipnosia, haurtzaroko esperientziak zehazki aztertzea eta ideien elkarketa librea delakoa. Bestalde, aldarrikatu zuen berak aztertutako arazo gehienak
|
pertsona
arteko harremanetan garatzen diren desio sexualak asetzeko zailtasunaren ondorioz sortutako gatazka sexualekin lotzen direla. Azkenik, heldu askoren arazoen jatorria umezaroan eta, batez ere, garapenaren lehen urteetan zegoela planteatu zuen, eta, beraz, haurtzaroari izugarrizko garrantzia ematen zion (Palacios, 1990).
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, osasun mentala hain kontzeptu zabalaizanik, nahaste psikopatologikoen sailkapenek ezin dute irizpide bakar bateanoinarritu. Lehenago aipatu bezala, pertsona baten osasun mentala ebaluatzekoorduan, asko dira kontuan hartu beharreko alderdiak, autonomia funtzionala duenedo ez; errealitatearen pertzepzio zuzena duen edo ez; bere testuinguruarekikoduen adaptazioaren egokitasuna; inguruko eskakizunei erantzuteko duen gaitasuna;
|
pertsona
arteko harreman egokiak dituen edo ez; autokontzeptua; edota estresariaurre egiteko dituen estrategiak, esate baterako?. Eta beraz, nahasteei gerturatzenzaizkien sailkapen irizpide hauek, giza konplexutasunaren adierazgarri izan nahibadute, elkarren osagarri behar dute izan (Belloch eta Sandin, 1995).
|
|
|
Preskripzioaren edukia ulertzeko, mendekotasun harremanaren izaera ulertu behar da. Dependentziarik handiena
|
pertsona
arteko harremanetatik, harreman hurbiletatik dator.Beraz, preskripziorik gogorrenak emakumeen pertsona arteko ezaugarriekin lotuago daude (emakumeak lagunkoiak, goxoak eta atseginak izan behar dira), gaitasundimentsioarekin baino. Hau da, preskripzioa da emakumeak nola portatu behardiren pertsona arteko mailan, ez hainbeste nola portatu behar diren lanean.
|
|
|
Horrela bada, lantestuingurua norberaren identitate positiboa irabazteko eremu esanguratsua da. Lantestuinguruko portaera positiboak negatiboak baino abstraktuago deskribatzeannorberaren taldearen identitatea babestea lortzen da (Tajfel eta Turner, 1979). Etxeko testuingurua, berriz,
|
pertsona
arteko harreman hurbilekin lotzen da. Eremupribatuan emakumeen eta gizonen arteko elkarrekintzak, talde arteko mailan lankidetzakoak izanik, ez dute norberaren identitate soziala babesteko motiborik ematen.
|
|
|
alde batetik, erretiroa zuzenean bizi dute, berarekin bizi den gizabanakobatek (senarra) aldaketa erradikal bati aurre egitean; bestetik, emakume horienbizitzek aldaketa sakona pairatzen dute, bere bikotekidearekin zuten bizimoduaaldatu egiten da-eta. Askatasuna murrizten da, denbora gehiago igarotzen duteelkarrekin, nahiz eta eguneroko ardurak emakumearen eskuetan jarraituko duen.Bestalde,
|
pertsona
arteko harremanak ez dira bat batean aldatzen. Azkenik, ez dutesentitzen lantokia edo enpresa uzteak eragiten duen partaidetza sentimenduarengalerarik, batez ere, haien nortasuna etxean nahiz familian egon daitekeelako.
|
|
|
Adineko emakumezkoen kasuan (etxekoandrea delakoan), ordea, egunaren ordu gehienak etxean igarotzen dira, bizitzaren ardatz nagusia familia eta etxeko lanak dira; ordutegi desegituratuakdituzte (eguna antolatzerakoan aldaketak egiteko aukera), eta, halaber, nolabaitekoautonomia, norberarentzako espazioak eta astialdi gutxi. Lehen aipatu bezala, gizonezkoen erretiroa gertatu ondoren, ordu gehiago igarotzen dituzte etxean; bizitzaren ardatz nagusia definitzear dago; partaidetza sentimenduan aldakuntzagertatzen da,
|
pertsona
arteko harremanak murrizten dira, denbora egituratzen zuenelementua (lana) desagertzen da; astialdia gehiago izaten dute; autonomia etanorberarentzako espazioa murrizten dira, besteak beste. Adineko emakumezkoaren (etxekoandrea) kasuan, ordea, ez da aldaketarik gertatzen, ez eguneko ordugehienak igarotzen dituen tokiari dagokionez, ez lehentasunezko funtzioeidagokienez, ezta haren bizitzaren ardatz nagusiari dagokionez ere.
|
|
2011
|
|
|
bere buruaren zentzu gutxi du eta besteekin harreman emozionala edukitzeko gaitasun gutxi du. Deutsch ek (1942), «balitz bezalako» nortasun moduan deskribatzen du; jendeak
|
pertsona
arteko harremanetan erabiltzen duen mekanika ikasteko gai izan arren, besteak konturatzen dira eskizoideak ez duela benetako erantzun emozionalik ematen. Itxuraz zuzenak dirudite eskizoidearen adierazpen emozionalek, baina mekanikoak eta formalak dira, eta haren barneko hutsunea adierazten dute.
|
|
|
Eskizoide urrunduak txikitatik baztertuak izan dira eskuarki, eta hertsatu egiten dituzte
|
pertsona
arteko harremanetara bultzatzen dituzten desira eta emozioak. Harremanetarako duten interesa inkontzientean gordetzen dute.
|
|
|
Bere bizitzarekin asebetea sentitzen da eta ez du besteek duten aspirazio sozialik. Bizitzaren hasieratik
|
pertsona
arteko harremanetarako gabeziak ditu. Atxikimendu oso arina du bere gurasoekiko.
|
|
|
Bereizi egin behar dira estilo eskizoidea duen pertsona eta nahaste eskizoidea duena. Nahastea duenak ez du
|
pertsona
arteko harremanetan gozatzen, baina estilo hori duen pertsona besteekin erlazionatzeko gai da, beharrezkoa denean, jarduera bakartietan gehiago gozatzen badu ere. Estiloa duena gai da besteekin harremanean jarduteko, helburu jakin batzuk lortzearren.
|
|
|
Nortasun eskizotipikoaren nahastea duenak gizarteko harreman txiroak ditu,
|
pertsona
arteko harremanetarako gaitasun eskasa, defizit orokortua eta gabezia emozionalak dituelako. Bakardadean eta besteengandik urrundua bizi da, bere barne munduan bakartu egiten da; ingurumeneko ohiturak ez ditu kontuan hartzen, ez delako gai besteak zer sentitzen duen jakiteko.
|
|
|
Mundu dikotomiko batean bizi direnez, zuria eta beltza bakarrik ez daudela sarri gogoratu behar izaten zaie. Mugako nortasunaren nahastea dutenek ezegonkortasun nabaria ageri dute umorean, afektibitatean eta
|
pertsona
arteko harremanetan, eta oso oldarkorrak ageri dira. Egonkortasunik eza eta anbibalentzia agertzen dituzte pertsona arteko harremanetan, gogo aldarteetan, kognizioetan eta identitatean.
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea dutenek ezegonkortasun nabaria ageri dute umorean, afektibitatean eta pertsona arteko harremanetan, eta oso oldarkorrak ageri dira. Egonkortasunik eza eta anbibalentzia agertzen dituzte
|
pertsona
arteko harremanetan, gogo aldarteetan, kognizioetan eta identitatean. Berehala iragaten dira zerutik infernura, sutan kiskaltzetik izotzetan jelatzera.
|
|
|
Helburu argirik eta estrategia koherenterik ez du, eta, ondorioz, besteen mendean gelditzen da. Bereizketa beldurrak sortzen dion barne herstura da mugako nortasunaren
|
pertsona
arteko harremanak motibatzen dituena. Horregatik, beretzat esanguratsuak diren pertsonak berarengandik aldentzerik ez du onartzen.
|
|
|
Psikopata gehienak antisozialak dira, baina antisozial guztiak ez dira psikopatak. Antisozialak portaeraarazoak agertzen ditu, baina afektibitatearekin lotutako sintomak edo
|
pertsona
arteko harremanekin zerikusia duten sintomak ez ditu agertzen.
|
|
|
Entrenamendu hori onuragarria da antisozialekin, baina psikopatekin kaltegarria izan liteke, beste pertsonen sentimenduei buruzko informazioak lagun baitiezaieke manipulatzaile eta harrapari hobeak izaten. Horregatik, terapiak ez du prozesu kognitiboetan bakarrik zentratu behar, baizik eta prozesu afektiboetan eta pertsona arteko sentimenduetan ere zentratu behar du, hau da,
|
pertsona
arteko harremanetan gozatzen irakatsi behar du.
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, gizonek eraso fisikoen eta hitzezko erasoen bidez agertzen dute portaera antisoziala. Emakumeek, aldiz,
|
pertsona
arteko harremanen bidez erasotzen dituzte besteak: zurrumurruak zabalduz, besteak baztertuz (Crick eta Grotpeter, 1995).
|
|
|
Nerabeak ere gurasoekin bizi izaten dira eskuarki eta nortasun saiheskariaren nahastea duten gurasoekin identifikatzen badira, portaera eta bereizgarri saiheskariak garatuko dituzte. Nortasunaren garapenean aro garrantzitsua da nerabezaroa eta eragin handia edukitzen du nerabeengan
|
pertsona
arteko harremanetarako gaitasunik eza sustatzeak.
|
|
|
Hasieran gogoko zuten egoera bat ekiditen dute pertsona hauek, harremanetan sortutako kinada negatiboekiko erreakzio portaera batek eramanda (Fenichel, 1945). Horney k (1945)
|
pertsona
arteko harremanetatik aldentzen den nortasun «desatxeki» moduan deskribatu zuen jendearekiko harremanetan tentsioz betea sentitzen dena, eta tentsio hori ekiditeko bide moduan bakardadea aukeratzen duena; estilo desatxeki hori duenak ez du bere burua onartzen, eta ez du pentsatzen besteek onartuko dutenik; besteek mespretxatu egingo dutela pentsatzera heltzen da (Horney, 1950)....
|
|
|
Ez du saiheskariak bezalako autoestimu baxurik, onarpen desirarik eta gutxiagotasun sentimendurik. Ez ditu harreman intimoak ekiditen eta sarritan
|
pertsona
arteko harreman asebetetzaileak bizi izaten ditu.Beldurra eta barne herstura sintomak egoera sozial konkretuei loturik agertzen dira.
|
|
|
Paranoia jasaten duten pertsona gehienak(% 50 artean) ezkonduta egoten dira, baina senar emazteen harremanen haustura tasak altuak izaten dira eta ugalkortasun indizeak baxuak. Zenbait autoreren iritziz, gertaera horiek pertsona hauek oinarrian duten nortasun paranoidearen eta, ondorioz,
|
pertsona
arteko harreman pobreen eragina izan daitezke (Munro, 1991; Bulbena, 2001). Gainera, askok, beren eldarnioarekin kontsistentea den aldarte suminkorra edo disforikoa aurkezten dute.
|
|
|
Bornas eta Tortella ren (1999) arabera, tratamendu psikologikoak bi helburu nagusi ditu: fobia soziala duen pertsona beldurra ematen dioten gizarte egoeretara apurka apurka moldatzea, eta, gizarte harremanetarako defizitak dituztenekin,
|
pertsona
arteko harreman asebetegarriak izateko trebetasunak lantzea. Helburu horiek lortzeko asmoz, teknika kognitibo jokabidezkoak erabili ohi dira.
|
|
|
Salavert et al. (2003) en arabera, psikosi paranoidearen agerpena sustatu dezaketen faktore sozialen artean leudeke ondorengoak: emakumeen kasuan, sexu eraso bat jasan izana, lehen sexu harremana izatea edo norbere bikotea ez den pertsona batekin sexu harremanak izatea; sexu harremanetarako zailtasunak izatea; bikote harreman liskartsuak izatea edo bikotearekin gatazka epealdi bat eduki izana; bakartze soziala; istripuren bat eduki izana;
|
pertsona
arteko harremanetan intimitatearen gehiagotzea; lanean edo gizartean pertsonak dituen ardurak areagotzea; hiperakusia; arrotzak diren kultura eta hizkuntza batean etorkina izatea, etab. Azken finean, hipotesi psikologiko eta sozialek diotenez, inguruneko informazioaren interpretazioa korapilatzen duen edozein estres egoerak, pertsonaren nortasun ezaugarri jakin batzuekin konbinatuta (mesfidantza,...
|
|
|
Jendearengandik eta
|
pertsona
arteko harremanetatik urrun, ikuspegi kosmiko batetik aztertu nahi zituen Arthur-ek gertaerak. Schopenhauer-en ustez, talentuko gizonak, bakardade osoan, bere pentsamendu eta irudimenean aurkitzen du atseginez gozatzeko aukera; aldiz, gizaki mugatuak ezin izaten du bera zigortzen duen asperra ito, festa, ikuskizun, ibilaldi eta dibertsio askotara joaten bada ere (Schopenhauer, 1993a).
|
|
|
Helduaroa baino lehenagotik gutxiagotasun sentimenduak, inhibizio soziala eta besteen ebaluazio negatiboarekiko gehiegizko sentikortasuna agertu zituen Arthur-ek. Gaztetxotatik hasi zen
|
pertsona
arteko harremanak eskatzen zituzten jarduerak ekiditen eta onarpena aurrez ziurtatuko zioten lagunekin bakarrik ibiltzen. Bere burua gutxiesteak eta baztertua izateko kezkak beste pertsonekiko harremanak ekiditera eraman zuen.
|
|
|
Nortasunaren mugako nahastea dutenek eta mendeko nortasunaren nahastea dutenek abandonu beldurra sentitzen dute, baina mugakoak haserrez edo modu erasokorrean jokatzen du
|
pertsona
arteko harremanetan, eta mendekoak ez du horrelako portaerarik agertzen (Critchfield, Levy, eta Clarkin, 2004; Zidanik, 2002). Abandonu beldurraren aurrean, mendeko nortasunak mendetasunez jokatzen du, eta lehengo sostengu bera lortzen saiatzen da.
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea dutenek eta nortasun nartzisistaren nahastea dutenek (ikus 8.1 taula) ezinegon afektiboa eta
|
pertsona
arteko harremanen nahasteak dituzte. Inpultsibotasuna bietan agertzen da, baina modu ezberdinean.
|
|
2014
|
|
|
ametsak interpretatzea, adierazpen eta hitzen nahi gabeko (asmorik gabea) erabilera, hipnosia, haurtzaroko esperientziak zehazki aztertzea eta ideien elkarketa librea delakoa. Bestalde, aldarrikatu zuen berak aztertutako arazo gehienak
|
pertsona
arteko harremanetan garatzen diren desio sexualak asetzeko zailtasunaren ondorioz sortutako gatazka sexualekin lotzen direla. Azkenik, heldu askoren arazoen jatorria umezaroan eta, batez ere, garapenaren lehen urteetan zegoela planteatu zuen, eta beraz, haurtzaroari izugarrizko garrantzia ematen zion (Palacios, 1990).
|
|
|
Gertaera traumatikoekin erlazionaturiko kinadak ekiditen dituzte; haiei buruz ez dute pentsatu nahi izaten, edo ahaztuak dituzte (amnesia) eta besteenganako emozio positiboak makaldu egiten zaizkie. Gertaera traumatikoaren alderdi batzuk ahantziko dituzte, eta erantzun afektibo motela emango dute
|
pertsona
arteko harremanetan, emozio biziek traumaren oroitzapena berpitz baitezakete. Gertaerak eta gertaerak ahanztearen artean kulunka dabil pertsona.
|
|
|
Ez da harritzekoa fobia sozialaren eta nortasun saiheskariaren nahastearen artean komorbilitate tasa altua izatea, bi nahasteen diagnosi irizpideak oso antzekoak baitira. Fobia soziala duenak ez du saiheskaria duenak bezalako autoestimu baxurik, onarpen desirarik edo gutxiagotasun sentimendurik; ez ditu harreman intimoak ekiditen eta sarritan
|
pertsona
arteko harreman asebetetzaileak bizi izaten ditu; beldurra eta barne herstura sintomak egoera sozial konkretuei loturik agertzen ditu.
|
|
|
Polo bakarreko depresioa dutenekin portaeraren aktibazioaren tratamendua ere erabili izan da. Terapia mota horren asmoa ez da pazientearengan aldaketa kognitiboa eragitea, hura aktiboago bihurtzea baizik; horrela, ingurunean edo
|
pertsona
arteko harremanetan aktiboago eta parte hartzaileago izaten irakasten zaio.
|
|
|
Psikoterapian, tratamendu dimentsio anitzekoa da onena. Bakarkako terapian, alde batetik, barne herstura eta depresioa kontrolatuko dira,
|
pertsona
arteko harremanak eta emozioen agerpena indartuko dira, pazientearen identitatea berreskuratuko da, autoestimua eta identitatea landuko dira; beste alde batetik, elikadura arazoak landuko dira, kognizioen eta portaeraren ikuspegitik: pisuari, janariari eta norberari buruzko uste okerrak tratatzen dira.
|
|
|
Fairburn, Jones, Peveler, Hope eta O' Connor ek (1993) elikaduraren nahasteak tratatzeko hiru terapia mota alderatu zituzten: jateko ohiturak eta gorputzaren pisu nahiz formari buruzko jarrerak aztertzen zituen kognizio eta portaera terapia; jateko ohiturak aldatzera zuzendutako portaera terapia;
|
pertsona
arteko harremanak hobetzera zuzendutako pertsona arteko psikoterapia. Emaitzarik onenak eta iraunkorrenak pertsona arteko terapiak eta kognizio eta portaera terapiak eman zituzten.
|