|
2000
|
|
|
Ezinezkoa, esango
|
nuke
nik.
|
|
|
palomitaz eta txokolatez eta goxokiz eta aldizkari pornografikoz horni zitzaten bitartean, ez zen haiengan errezelo arriskutsurik sortuko, ez zen haien kontzientzia esnatuko. Eta puntu horretantxe etenalditxo bat egin nahi
|
nuke
nire buruari dagozkien kontuekiko, garrantzitsua baiteri  tzot oso ikusleen kontzientzia lozorrotuaren gainean egindako aipamena argitzeari eta luzetxoago azaltzeari. Begira.
|
|
|
Eta hantxe gertatu da. Hantxe aldatu da itzulipurdikatu, esango
|
nuke
nik bidaia honetaz nuen irudipena. Super batean bidailagunekin erosketak egin, egin ditut, baina guztiz gosegabetu naiz haren atariko telefonotik Tomen aparailuarekin etxera deitu, erantzungailuaren hitzak entzundakoan hirua sakatu, eta noren eta, gainera, Karmeloren mezua topatu dudanean...!!!
|
|
2001
|
|
|
Sobera elkar ezagutzen genuen, sakonki. Ezinago hobeto esango
|
nuke
nik.
|
|
|
Eta axalekoak izanik ere, ez dira gurean bakarrik aurkitzen tankera horretakoak. Egingo
|
nuke
nik behintzat ugaritasunari tink lotua dagoela aspergarritasuna, hiztegietan (oraindik) ager  tzen ez den hitz batez balia banaiteke. Erdal literaturetan, beraz, aurki dezakegu horrelakorik eta, orain aditzera eman dudan legea zuzena baldin bada, euskal literaturan baino maizago.
|
|
|
Gure artean bakarrik, eta zenbaiten jokabide zentzugabea dela medio, sortu da bitasuna, batasunaren truk. Horrelakorik nola gerta daitekeen ez
|
nuke
nik azaldu behar, are gutxiago galdera gure dialektikoen ahotik datorrenean, horixe baita, inon aurki badaiteke, dialektika jokoaren adibiderik garbienetakoa. Kondairaren aldetik, ahaztu egiten da hemen, gainera, oharkabez ala ohartuki, zertzelada huts bat:
|
|
|
Batzuengandik besteenganako bideak eta zubiak zabaltzen saiatu behar genuke. " Ori desio
|
nuke
nik", behintzat.
|
|
|
eta Mendibururen lanez, zahar eta berriez1, esatekoak esanak daudelakoan, goraxeagotik hartuko
|
nuke
nik gaia hemen mintzatu behar dudanez gero pixkaren bat bederen. Eta Mendiburu baino gorago, eta beste orduko eta geroko beste hainbeste baino gorago orobat, Aita Manuel Larramendi daukagu, euskal gaietan.
|
|
|
Larramendik ongi ikasia zuen, iparraldetik hegoaldera zetozen Akademien garaian bizi zelarik, euskarak ere, hizkuntza landuen sailean sar  tzeko, neurri, lege eta erregela jakinak behar zituela, idazle eta hizlarien artean (predikarien artean, gurean) onarturik zabalduko zirenak. Honelaxe neurtuko
|
nuke
nik Aita Manuelen ekarria lanbide honetan:
|
|
|
Onerako ala gaitzerako izan den, ez
|
nuke
nik esango. Aldi joanen nolabaiteko berpizte horrek neurri meharragoak ditu, beharbada, natur zientzien eremua mugatzen dutenak baino eta, harrigarriro hazi bazaigu ere, hurbil du agian, natur zientziak baino hurbilago noski, goi aldetik eta noraezean hertsatzen duen asintota moduko lerroa.
|
|
|
Irakatsi hauen muina honelaxe bilduko
|
nuke
nik. Jorratu dituen sailetan, beste edozein jakintzatan bezalatsu, teoriek, metodoek, azterbideek edonon eta edonorako balio dute gehienbat edo, orobat dena, ez dute inon eta inorako balio:
|
|
|
Alde eta alderdi ugari ditu Tovar-en bizitzak, ez guttiago bere lanak. Bestetangoak areago izan dira, esango
|
nuke
nik, gure artekoak baino. Halaz guztiz, ordea, urriago direlako batetik eta geurekikotzat dauzkagulako bestetik, ez lukete isilpean gelditu behar.
|
|
2002
|
|
|
Baina gaur goizean kaleratu dugun aleak, argazkilariaren abileziari esker, osatu egin du informazioa. Eduki etikoz bete, esango
|
nuke
nik.
|
|
|
Esango nuke kezka hori aski hedatua dagoela idazle eta euskaltzaleen artean, nahiz arras gutxitan ageri den hain modu garbian. Hitz pare bat gaineratu nahi
|
nuke
nik ere kontu honetaz, Zuazoren eta Rubioren liburuak hartuz elepide, biek adierazi baitituzte beren ideiak liburuen bidez. Baina esan dezadan zerbait orokorragoa lehenik.
|
|
|
Arazoa bestelakoa da. ...rmazio eta iritzi bila hurbildu den irakurlea goseak utzirik; noizean behin, bestalde, iruzkindutako liburuarekin zerikusi handirik ez duten gogoetak plazaratzeko erabiltzen du batek edo bestek komunikabideak eskainitako tartea; ez da falta, Xabier Izagak salatzen zuen bezala, aurreiritzi politiko ideologikoetan oinarritutako kritika ukatzailerik (oso joera ezberdinetako aurreiritzietan, erantsiko
|
nuke
nik, hau da, ez bakarrik ezker abertzaleko idazleen aurkakoak). Eta, gehienetan, deskribapen gehiegi eta hausnarketa gutxi dago:
|
|
|
Bilatutakoa aurkitu al nuen? Baietz esango
|
nuke
nik. Azken finean, oroitzapenen bila, nire buruko ganbaran gordetako irudi eta bizipen haien bila joana nintzen, eta horietako asko berritzeko aukera izateaz gain, ganbara oroitzapen berri askorekin ederto zamaturik ekarri nuen bueltan, batzuk beren beregi bilatutakoak, beste batzuk nahi gabe errepidearen bazter batean idorotakoak.
|
|
2006
|
|
|
Beraz, horrek esan nahi du, aldi berean, ezin izango dudala oporretan joan. Zer egin
|
nuke
nik orain. Negar?
|
|
|
–Etxe honek duen akats bat..., eta bainugela bakarra edukitzeaz batera ia besterik ez duela esango
|
nuke
nik; ba, esatera nindoan bezala, etxe honek duen akats hori garajerik ez edukitzea da. Bestela, zoragarria da, ikuspegi guztietatik begiratuta.
|
|
|
Eta ganbara. Tamaina egokia; ederra ere badela guretzat esango
|
nuke
nik.
|
|
|
Beste Munduko kolorea. Beharbada, Nunavut-erantz zuzendu
|
nuke
nire bidaia berria, eskimalen Kanadako paradisura.
|
|
|
Ez
|
nuke
nire asmoa igartzeko arrastorik eskaini behar.
|
|
2007
|
|
|
–Biharko? Arratsalderako esango
|
nuke
nik!
|
|
|
Onerako edo gaitzerako, baina, ideologia bat baino gehiago dira foruak. Subsuntziotzat joko
|
nuke
nik foruzaletasuna, historian barrena alderdi eta klase interesak bere inguruan ezkutatzeko erakutsi duen trebeziagatik. Gaur egun ere, oso nafar gutxi ausartzen da jendaurrean foruen eta eskubide historikoen kontra mintzatzera, ezker muturretik eskuin muturrera eta abertzaletasun muturretik espainolismo muturrera, adostasun bat dagoelako haien alde (besterik da norberak nola interpretatzen dituen).
|
|
2008
|
|
|
J.P. Vernant eta Vidal Naquet ikertzaile handiek zehazten duten bezala tragediak, polisaren erritu kolektiboa ziren. Erritu kolektibo sakratua, gehituko
|
nuke
nik. Beno, bi adituoi jarraituz, tragedia sortzen da" giza jarduera buruaskia izateko erabat autonomoa ez dela, gogoeta eta eztabaida helburu bilakatzean".
|
|
|
Igurtzia egin diot besoetan, ur berunkarari so. Begiak bilatu eta bertan dagoena ikustera behartu
|
nuke
nire burua, baina ez naiz ausartu.
|
|
|
gero eta gutxiago ditudala, edo saiatzen naizela behintzat gero eta gutxiago izaten. Ideien azpian zer dabilen edo gelditzen den ikusi nahi
|
nuke
nik, baina horrek, ulertzen dut, beldur haundia eman lezake.
|
|
|
Jo dezagun ekonomia hartzen dugula biziaren ispilutzat. Orduan produkzio bakartzat masustarena aukeratuko
|
nuke
nik, masustak ez baitu preziorik; edo, oraindik hobeki, perrexilarena, ez baitago garbi perrexilak preziorik duen edo ez duen.
|
|
2009
|
|
|
Erabat ahitua zegoen emakume hura, arduratuta, bakarrik, eta pentsatu nuen: " Zer egingo
|
nuke
nik jakinez gero nire Daniel txikia gaixorik dagoela eta haren ama bakarrik?". Ezerk ez ninduke geldiaraziko.
|
|
|
Egia zen, hark ere gizakiaren forma zeukan, begiratze hutsaz ikus zitekeen bezala. Ondo pentsatuta, gizakiarena ez ezik, doña Mercedesen beraren itxura ere bazeukala esango
|
nuke
nik. Biak ziren meharrak, artezak eta luzangak.
|
|
|
Irribarretxoa egin nien ikusitakoan. Haienek irribarrearen eta haserre edo ardura keinuaren artean erdi-bideko zeozer izan gura zutela esango
|
nuke
nik. Autobusa gelditu, eta jaisteko altxatu nintzenean, zorabio txiki bat sentitu nuen.
|
|
|
Ez itxaron gehiago etxean" esanda alde egin eta herritik kanpo zazpi urte eman ondoren etxera itzuli gura zenuela esateko, telefonoz deitu zenidanean ere eguraldi petrala egiten zuen. Orduan ere gustura jan zenuela, esango
|
nuke
nik, prestatu nizun afari berotxoa.
|
|
|
Berandu bazen ere, sasoi hartarako irekita neuzkan begiak. Uste dut hasiera hasieratik harrapatu nizula esku artean zenerabilen jokoa, bezperatik esango
|
nuke
nik. Hala ere konturatu nintzen, ez zena esaten zenidan arren, zu ez zinela gezurretan ari.
|
|
|
Nor banakoa etxe bat bada,/ besteengandik bereizi,/ zure adatsen teilatupean,/ maizter nahi
|
nuke
nik bizi. // Bizitza golpe bortitza denez,/ kopetan zimur ildoak.
|
|
|
Barealdiari, antizikloi. Jakin nahiko
|
nuke
nire amama Sebastianari zer piztuko zion bere buru argian hitz horietako bakoitzak: nirean socorro hitzak pizten zuen sokorrazoa bezala... auskalo!
|
|
|
–Geuk batez ere, esango
|
nuke
nik. Pailazoen begiradaren premia nork du historian zehar jazarri eta baztertutako herriek baino gehiago?
|
|
|
–Horrela ibiltzea ez dela oso erosoa esango
|
nuke
nik, zorrotz?. Beharturik egongo dira betiko, historia atzekoz aurrera ikustera eta estropezuka ibiltzera?
|
|
|
–Eta zertan ikusten duzu zuzentze hori? Gero eta okerrago gabiltzala esango
|
nuke
nik. Eta aipatzen duzun mintzo komunitate miragarri hori, gero eta sorgortuagoa.
|
|
|
–Ez, ez dut uste. Alderantziz esango
|
nuke
nik. Izan ere, haien borroka eta sufrimenduak zentzu sakonagoa hartuko lukete.
|
|
|
–Aldaketak aldaketa, alde, esango
|
nuke
nik.
|
|
|
Harritzekoa al da, haserrealdi batean, Ibiltarik hau esatea?: Filosofiari buruz euskaraz idaztea harribitxiak txerrien askara botatzea bezala da (Filosofiari buruz bakarrik?, gaineratuko
|
nuke
nik). Halere, Ibiltarik euskaraz idazten jarraitzen du," few happy" delako horiek aurkitzeko itxaropenez (horregatik, beharbada, Sthendal atsegin du).
|
|
2010
|
|
|
Hara non, baina, Lotsatiren heriotza lazgarriak eta horrexetara eraman zuten balizko arrazoiek piztu dute orain askoren artean harenganako interesa, eta bere figuraren inguruko nolabaiteko kondaira ere sortu dela esango
|
nuke
nik. Izan ere, bere lanaren zatirik garrantzitsuenak, amodioarenganako ezinaren islak hain zuzen, bere heriotzarekin, aldez edo moldez, zerikusia izan dezake.
|
|
|
Inork deus ez dakigunean, denok dakigula esatea. Horregatik jakin nahiko
|
nuke
nik, pasarte hori nola, noiz, eta nork txertatua den Orixeren Euskaldunak poema handian. Itsuak ere ikus bailezake haritzenbor bihurrian baino behartuagorik sartua dagoela Iru Bigaen Zerga ezaguneko leienda horren sarreran.
|
|
2011
|
|
|
–Alexandra laku bateko uretan, zementu puska bati lotuta eta begirik gabe azaldu dela esan diedanean, normalena litzateke biak negarrez hastea; neskak, berriz, ase eta betean geratu dira: lasaiegi esango
|
nuke
nik. Ez dirudi elkarren lagun minak zirenik.
|
|
|
Ene Jainkoa! Zer egin behar
|
nuke
nik gizon batekin!
|
|
|
–Ba! oraintxe behar
|
nuke
nik, ez bihar, hain nago lur jota, bazeneki...
|
|
|
Ikaragarri kostatzen zait talaia horretan jartzea. Nola jokatuko
|
nuke
nik zure orduko ataka haren antzeko zerbait bizi banu, nola erreakzionatuko nuke semea gero eta gehiago urrutiratzen ari zaidala ikusitakoan, negarrik egingo nuke hainbat gautan biharamuneko egunkaritan semearen fotoa ikusteko beldurrez?
|
|
|
Amak etxean egiten zuen lana; makinatxo batean cotton perlé deitzen zen hari finezko galtzerdiak egiten zituen Donostiako denda baterako. Amak aitak baino eskola gehixeago zuela esango
|
nuke
nik.
|
|
|
Mundu gutxi genuen alde batetik, eta hori aitortu beharra dago. ...u xamar gintuzten, eta gure jarreretan ere bai, eta gero nolabait izaera hori estilo bihurtzen genuen, eta beharbada gehiegi, eta aburrituak ba garai hartako joerak eta manerak eta erak aburrituak zirelako, eta hala zen janzkeran, adibidez, jantzi ilunak, beti jertse beltzak, eta gero gure pentsaeran ere eskema batzuk genituen eta haiei atxikiz beti ibiltzen ginen eta beti karril berdinetik esango
|
nuke
nik, erregistro gutxirekin.
|
|
2012
|
|
|
Ba, bai, Tribunaleko jaun eta andere agurgarriok: gure ikasleek Axular eta Apuleio, Mirande eta Flaubert ere irakurtzea nahi
|
nuke
nik. Badakizue zertarako?
|
|
|
Izango
|
nuke
nik hemen maitale sekretu bat,
|
|
|
atsegingo
|
nuke
nik
|
|
2019
|
|
|
" Maizago egin genioke galdera hau geure buruari: zer balioko
|
nuke
nik, bihar munduaren sistema osoa behera etorriko balitz. Zer eskain dezaket nik, trukean bizirik ateratzeko?
|
|
|
Itzulpen oso baten zain dago. Euskarara itzuli gabeko liburu bakar bat eskatu banu hil aurretik gozatzeko, horixe estimatuko
|
nuke
nik: Moby Dick.
|
|
2020
|
|
|
Irribarretxo maltzurra atera zaio Lizartzari, esango
|
nuke
nire pentsamenduak entzun dituela.
|
|
|
irakurketa paralizatzaile suertatu da. Hemendik aurrera, zergatik jarraitu
|
nuke
nik, 1984 urtean, idazten kontaketa lineala duen testu bat, non pertsonaia kanonikoki arruntak ustez" ohiko" gertakizunetan murgilduta baitaude, Blood and Guts in High School existituko ez balitz bezala?
|
|
|
Nahasketa, dio Letek. Uztardura, esango
|
nuke
nik, ez baita gauza aldrebesa. Partikulartasuna da unibertsaltasunaren oinarria, eta, Lekuonatarrentzat, euskaltasunari loturiko herri jakintza zen kultura unibertsalean kokatzeko modua.
|
|
|
gelditu nahi
|
nuke
nere lurrean.
|
|
2021
|
|
|
Halatan, inoiz pentsatu izan dut azken batean ez naizela hain zorigaiztokoa izan bizitzan, eta bidegabea naizela patua salatzen dudanean onginahi oro ukatu didalakoan, hiru seme alaba eta lanbidea eman baitizkit. Gainerakoan, ezin izango
|
nuke
nire bizitza imajinatu ere egin lanbide hau gabe. Beti egon da hor, sekula ez nau utzi ezta lipar batez ere, eta lokarturik zela uste nuenean, niri begira zegoen haren behako erne eta dirdaitsua.
|
|
|
–Eskasa, esango
|
nuke
nik. Badakigu Nantxo Lopidana nanik gabe zebilela munduan, eta hemen ere horixe azpimarratzen dute.
|
|
|
â Bilatu? Asmatu esango
|
nuke
nik. Protagonista bat gidoian... norberaren bizi gidoian sartuko dena... ondo emango duena.
|
|
|
Kar! â Oooso jipia, esango
|
nuke
nik, kur! â³ Takarkeria boteretik sustatu zuten:
|
|
|
ⳠJabe izatea eta jabetzea: boterea eta jakintza... funtsean senideak direla esan  go
|
nuke
nik. ⣠Hori, hori:
|
|
2022
|
|
|
Beste bandokoa da hori, nik uste. Colganen espia dela esango
|
nuke
nik. Buelta bat eman ezazu ea zer moduz ari diren.
|
|
|
...ela pentsatzeagatik, tira, zera hori guztia ez zela niretzat, beste batentzat baizik, aurpegia pintoa duen kaskagorri txiki batentzat, izterren atzealdean laranja azalik ez duen batentzat, tira, neure burua konbentzitzeko aurrerago ezer ez datorkidala, edo ia ezer ez, betaurrekoen atzean lo egiten duen psikoanalista ez bada, behintzat, tapizera botako nukeen dirua jasotzera makurturik ikusi nahiko
|
nuke
nire psikoanalista, ordainetan jaso ez duen zerbaitengatik ordaindu behar izan duenaren erdeinuz, bezeroek nirekin egiten duten bezala orgasmoaren itxura ongi egiten asmatu ez dudanean edo behar zen garaian barre egin ez dudanean, kontatzen didatenean nola egin diren milioidun, nola oheratu diren aktorerik handienekin, kontatzen dizkidatenean beren esperientzietatik atera dituzten bizi ikasgaiak....
|
|
|
Kokatu beharrak dira, halaber, proletarioak, Haur Damutuak, banku zuzendariak, eta Charles Langelet (edo, areago, Langeleten fortuna). Damurik, Langelet hori erditik kendu beharra dela uste dut (eleberri luzea egingo luke horrek) eta haren lekuan Jules Blanc ezarriko
|
nuke
nik.
|
|
|
Zer pentsarazi behar dit jokamolde horrek? Zer egin
|
nuke
nik neuk?
|
|
|
Edo Harari Nietzscherengandik nahita aldetzen da edo ez du haren pentsamendua ezagutzen. Ezagutzen duela esango
|
nuke
nik, baina saihestu egin duela berarentzat Nietzscheren pentsamendua gehiegi delako.
|
|
|
Nik, inolako ondasun materialik, eta bestelakorik ere? ez daukan honek, etxebizitza bat erosi nahiko
|
nuke
nire liburu guztiak bertan sartzeko, eta horrela etxetik bota ez nazaten?. Etxebizitza bat soilik liburuak gordetzeko, eta gero noski, ihesaldiren bat probestuta, inoren interferentziarik gabe patxadaz irakurtzeko?.
|
|
|
Robert Walser aipatuko dut, hortaz, haren Paseoa lan deliziosa, 1917koa.
|
nuke
niretzat idaztean agertzen duen arreta, arintasuna, finezia, nola hil zen ere nahiko nuke niretzat, elurretan erori baitzen paseatzen ari zela; ez dakit elurrik geratuko ote den ordurako?. Bien bitartean, egin dezakegun gauzarik onena da paseatzen jarraitzea; nahiz jokabide espontaneoak eredu filosofiko jasoenekin bat etortzeko arriskua hor egongo den beti.
|
|
|
Robert Walser aipatuko dut, hortaz, haren Paseoa lan deliziosa, 1917koa. nuke niretzat idaztean agertzen duen arreta, arintasuna, finezia, nola hil zen ere nahiko
|
nuke
niretzat, elurretan erori baitzen paseatzen ari zela; ez dakit elurrik geratuko ote den ordurako?. Bien bitartean, egin dezakegun gauzarik onena da paseatzen jarraitzea; nahiz jokabide espontaneoak eredu filosofiko jasoenekin bat etortzeko arriskua hor egongo den beti.
|
|
|
Batzuk oso kontuan hartzekoak dira: adibidez, publikoan musuak mingainarekin ematea, are gutxiago soinua ateraz, gehituko
|
nuke
nik?.
|
|
2023
|
|
|
Antiojoduna ez; bestea bai. Jantziek asko aldatzen dute pertsonaren itxura, ehiztari jantziek behintzat baietz esango
|
nuke
nik. Ez dakidana da hirugarrena, lastategiko albatetik irten zena, antiojoduna izan zen; nengoen lekutik ezin nuen ondo ikusi, ikusteko ahaleginak egin nituen arren.
|
|
|
Berdin drogak kontsumitzen dituen pertsona baten inguruan: " Irtenbide errazena hartu du..."," Nola egin diezaioke hori bere gorputzari eta maite duen jendeari!"," Begira zer eragiten duten drogek, pertsonak suntsitzen dituzte..."," Lanean jarriko
|
nuke
nik hori!". Ohiko joera da subjektuarengan jartzea erantzukizun guztia.
|