|
2000
|
|
|
ez dut irakurri Sagastizabalen" Kutsidazu bidea Ixabel" liburua, baina nire orduko esperientzia ere antzekoa izango zen. Orain oroitzapen goxoa dut, baina orduan ikusi
|
nuen
zer den euskara bizia. Ordura arte ikasitakoa ere bizia da, Bilboko tabernetan eta asko egiten genuen, baina baserriko mundua zer den, eta...
|
|
|
Zeren, hunkiturik banengoen ere alde batetik, bertzetik ezin ahantzi
|
nuen
zer ondore ekarri zizkien amaren eta aita Bartolomeren arteko laguntasunak osaba Joanikoti eta Maddaleni... baita neuri ere.
|
|
|
Ama Birjina indiar bat zen, bere bularrak erakusten zituena, nondik esnea edoskitzen ari baitzitzaizkion bular batetik Jesus haurra eta bertzetik san Jose. Eta paratzen nintzen koadro hari beha, eta anitzetan pentsatzen
|
nuen
zer aurpegi jarriko ote zuen aita Bartolomek, eta aita Bartolome bezalako hainbat apezek eta eliz jendek, baldin koadro hari beha paratu izan balira.
|
|
|
Zenbait hilabete lehenago aurkituko
|
nuen
zer erranik gerri izterrak hain ongi markatzen zizkioten galtza fin udatiarrez edo txaleko gorriztaren gibelean kukuketan ari zen top distiratsuaz. Gisako ateraldi batek, ordea, ongi etorri eskasa hartuko zuen orain.
|
|
|
" Konpainia ona", berriz, nire andrea zen. Ez
|
nuen
zertaz harritu Kristina Ximurraren izeba Milagrosen hilarietan egoteagatik. Azken finean, hura ere lagun taldekoa zen eta Ximurraren emazte Josefinaren lagun mina haurretatik.
|
|
|
Poltsa betea neramala atera nintzen merkatutik. Beharrik asteguna izaki eta halako ordu goiztiarretan ez
|
nuen
zertan Kristinarekin topatzeko beldurrez egon. Elkarrekin bizi izandako urteetan erosketa guti egina nintzen etxerako.
|
|
|
Atze  rritar aurkitzen nuen neure burua. Irtenak irten, atea nire atzean itxi bezain laster jakin
|
nuen
zer gertatuko zitzaidan.
|
|
|
Halaxe, hurrengo gauean jakin
|
nuen
zer zen suaren ertzean prestatzen zuen kutixia: tarantula, armiarmatzar iletsua, armiarma galanta.
|
|
|
Esan dezaket balkoietan igaro nuela gerra haren zati handi bat. Nik ez nekien hura benetako gerra zela, balkoitik ikusten
|
nuen
zer drama zegoen argazkiaren atzean. Eskolarik gabe, ezer egin beharrik gabe, opor luzeak ziren niretzat.
|
|
|
" Izan zaitez azeria, sar zaitez gauzetan eta arbuia ezazu garaipena." Arrazoia zuen Margak. Ez
|
nuen
zertan kirol markarik ezarri. Ez zuen ezertarako balio bide guztia, pausoz pauso, oinez egina zela esateak.
|
|
|
Ondo aztertuta, ordea, nik ez nuen funtsezko heldulekurik, ez
|
nuen
zeri eutsirik nire bidaiari ekiteko. Ez nintzen On Kixote bezain ausart, bipil eta indartsu sentitzen, ez nintzen inori ezertan ganorazko laguntzarik emateko gauza; altxorraren maparik ez nuen, eta ez nekien zein geltoki izango nituen bidean zain; ez nuen piszinadun adiskiderik, ezta piszinarik gabe nituen urriak bisitatzeko gogo handirik ere; nire ibilaldiak ez zuen ez Etiopia lurralderik eta ez Etiopia poema libururik hartuko bere baitan, inongo etiopiarik ez...
|
|
2001
|
|
|
Aholku sinple horren babesean idatzi
|
nuen
Zergatik Panpox.
|
|
|
" Hil zenean ikusi
|
nuen
zer egin nuen. Egia esan, baina, zer egingo nuke orain beste neska batez erdi banintz?
|
|
|
Eta nik artekatu nuen ene behialako hitzaz gain," Bai" ahoskatzea deliberatu
|
nuen
zer gerta ere. Lasaitu nintzen gure eskualdeetako euskalki ezagun bat ezpainetan ez zeramatela ohartzean.
|
|
|
Egia esan, nik beste zer edo zer espero nuen. Une batean pentsatu
|
nuen
zer harrera klase egingo zidaten Arantzazun gizaki estrafalario harekin iritsi eta" hemen daukazue kanona" esaten banuen. Gainera, ez zuen berez eta onez etorri nahiko, eta Arantzazuraino garraiatzea ere... laurogei laurogeita bost kilo izango zen kabroia.
|
|
2002
|
|
|
Gidariek klaxona jotzen zuten arren, haien deiadarrak hutsaren hurrengo gertatzen  ziren, izan ere bat batean sirena hots beldurgarriak entzuten hasi ziren, haien soinua irentsi zutenak. Nik berehala jakin
|
nuen
zer adierazi nahi zuten sirena hots beldurgarri haiek. Beharginentzako deiak ziren.
|
|
|
" euskaraz egingo dugu!" zioten," ofizialtasuna!". Eta nik, nire baitan pentsatzen
|
nuen
zer ikustekorik ote duen Euskaltzaindiak horrekin, horixe zen pentsatzen nuena, edo gu ote ginen euskaraz egitea debekatzen genienak. Ez, badirudi, jendetasunaren maila, nor den nor, nor den zer, zer den zer, oinarri oinarrizko bereizketa horiek egiteko behar den jendetasun eta sen arrunta amildegian beheiti bota dugula, zenternaren zolaraino, han ito dadin ur uher gazien artean.
|
|
2003
|
|
|
Eta Irunera bitartean zer egin, nola jokatu erabaki bitartean, trenean beste ibili bat egiteak on egingo zidala pentsatu nuen. Hasiera batean nire asmoak bestelakoak baziren ere, ez
|
nuen
zertan sakela huts joan. Gutun bat, Teresarena.
|
|
2004
|
|
|
Gaueko ilunpetan, oraindik ere musika izugarri hark durundi egiten zidan belarrietan. Orduan ulertu
|
nuen
zer zen amesgaiztoan antzeman ezinik ibili nintzen musika.
|
|
|
Bat batean dena ulertu nuen. Ulertu
|
nuen
zer egin nahi zuten SSetako gizon haiek, eta mendeetan zehar zer egin zuten beste gizon handinahi anitzek ere. Baita zergatik aukeratu zuten Arma hura Jainko bat hiltzeko.
|
|
|
Gela hartatik ateratzeko behar larria nuen, arnasa hartzeko premia. Eta Alemaniatik ekarri
|
nuen
zer hartatik urruntzekoa ere.
|
|
|
Hasieran urduritasunak eragindako irudipen paranoikotzat hartu nituen begirada izutu haiek. Denda itxi bateko erakusleiho baten aurrean geldituta, ordea, ikusi
|
nuen
zerk beldurtzen zituen oinezko haiek: aurpegiaren ezkerreko aldea odoletan nuen, dotore jantzitako pistolariaren errebolberrak leherturiko ate markoko ezpal zorrotzek zaurituta.
|
|
|
Neure etxea nahi nuen, bertara lagunak eramateko, edo bakarrik egoteko. Eta, lehenarekin ez ezik, bigarren dirutxoarekin ere pentsatua
|
nuen
zer egin: kirol denda bat jarri.
|
|
|
Wittgensteinen Tractatus aren euskal itzulpenari paratu nion Hitzaurre luzean hobespen horren arrazoi sendoak eman nituen aspaldi. Hitzaurre hartan frogatu
|
nuen
zergatik egokiago den perpaus logikoez mintzatzea proposizio logikoez baino (ik. op., 22). Gogoratu behar da Frege eta Wittgenstein Satz hitzaz baliatu zirela beti eta jakinaren gainean, sekulan ez* Proposition ez.
|
|
2005
|
|
|
hau eta hau gaizki idatzia dago, baina beste hori lan dezakezu, segi horrela, beste aldi bat artio! Nirekin bizi den neskak euskara biziki ongi daki, eta animatu
|
nuen
zer edo zer aurkeztera. Baina hark ez zeukan gogorik:
|
|
|
Nengoen tokian nengoela, burua orri madarikatu horretan nuen etengabe; non zegoen? Nahiago
|
nuen
zer zekarren ez pentsatzea; oraindik kosta egiten zitzaidan sinistea, ez nuen onartzen Anderrek diru trukean norbaiti zerbait egin ziola, baina ez nuen beste aukerarik ikusten.
|
|
|
–Ahaztuta
|
nuen
zer zen bizitzea –esan zidan behin Mateok irribarrez, afarietarako txalota apur bat xehatzen zuen bitartean.
|
|
|
Etxe aurrean gau osoan piztuta dauden farola horietako bat zegoen, etxea eraiki zutenek bertan jarrita. Giltzak esku batean eta coca cola botila bestean, atea oso hurbil izan nuen arte ez nuen ikusi, baina ikusi bezain azkar jakin
|
nuen
zer zen atean iltzatuta zegoena, odol tantak zerizkiola: bihotz bat zen.
|
|
|
Burutazio haiek uxatu behar nituen. Gainera, ez
|
nuen
zertan heroi bilakatu, aski izango nuen betiko tipo kikildua ez izatea: etxean bezala, urrutira jo gabe.
|
|
|
Haurrak esku biak zabaltzearen imintzioa egin, eta, oso ondo, Julinho, oso ondo, esaten dute andereñoek, karameluak oparituz bezala baina esku hutsik, umeen begirada laku gisakoarekin maiteminduta. Inoiz eskolara joan izan banintz jakingo
|
nuen
zer den hori, maistra bat nire laku gisako begiradarekin maitemintzea eta enparaua, esku bietan hamar hatz ditudala bezain seguru, horixe jakingo nuela. Ongi eutsiko diot eskuekin oholari.
|
|
2006
|
|
|
–Telefonoa hartzen ez zenidanez, moduren batean jakin behar
|
nuen
zertan zenbiltzan. Detektibe bat kontratatu nuen zelata zintzaten.
|
|
|
Dagoeneko gertatua aldatzea ez zegoen nire esku, bistan da, baina gertatu haiei ez jaramonik egitea izan zitekeen nire ondoeza azaltzeko modu bat: nik ez
|
nuen
zertan ezetz erantzun, zertan irakasle batekin gaitzitu, ordura arte maisu hura estimutan izan banuen. Baliteke bihurri samarra izatea nire arrazoibidea, baina zure bideak ere ez ziren zelai eta lau lauak.
|
|
|
Oraindik adorez beteta jarraitzen nuen, eutsiko nion goiari, ez
|
nuen
zertan zurekin berriketan hasi. Euskaldunak ginen biok, bai, eta zer?
|
|
|
kito ene adiskide eta anaitakoaren ikasbidea. Arruntean jakiten
|
nuen
zer komeni zitzaidan, eta nahiago izaten nuen aitatxiri ez kontra egin. Oraingoan ez nintzen isildu.
|
|
|
Ez batean ez bertzean ez zen bera Nabarrenkoxetik aterea eta Nabarrenkoxera itzulia. Nire hamahiru urtetan, lehen aldiz jakin
|
nuen
zer den inori aurpegia ikaraz zuritzea nirekin begiz begi egitean.
|
|
|
Lehenagoko denboretan ni nintzen mintzatzen eta hark aditzen zuen. Orain ez
|
nuen
zer erranik aurkitzen.
|
|
|
Ahalkeak Katalinarenean sartzeko denbora iraun zidan, ongarritegi usaina ekarriko ote nuen ipurdian itsatsia. Ez
|
nuen
zertaz beldur egonik. Gela barneko kiratsak ostatu batekoa ematen zuen, baleztari talde baten mozkorraldiaren ondoan.
|
|
|
Berehala ulertu
|
nuen
zerk eragin zidan urdaileko larritasuna, puxtarriak eskutik ihes egitean.
|
|
|
Nik ez entzuteko moduan. Inork ezer esan ez bazidan ere, susmatzen
|
nuen
zer egin asmatu ezinik ibiliko zela naturaren eta gizonaren legeen kontrako lehia hartan. Berak arioak ziren, ni ez.
|
|
|
Handia zen zoko usaina. Alde egitekotan nintzela, hitz egiterakoan ere zigarroa ezpainetatik kentzen ez zuen gizon txiki beltzaran bat ikusi
|
nuen
zer nahi nuen galdetzen zidala ke artetik. Kafesne bero beroa eskatu nion.
|
|
|
Berriro ikusi nahi nuen pelikula, eta elkarrekin joateko gonbita egin nion Elsbethi. Larunbata noiz iritsiko pasatu nuen aste osoa, ipi apa guztiekin planeatu
|
nuen
zer esango nion eta zer egingo genuen zinean eta zinetik irten ondoren. Goetheplatzen elkartu ginenean, ordea, esan zidan nahiago zuela paseatzea.
|
|
|
Umbertoren begietako espresioak harritu egin ninduen: nire erreakzioren baten zain zegoen, eta nik ez
|
nuen
zer espero zezakeen ulertzen. Kolpean, ordea, nobelako pertsonaia nagusiak pasaporteko nire izen bera zeramala ohartu nintzen eta barrendik kanpora zabaldu zitzaidan hotz erabatekoa sentitu nuen.
|
|
|
Haien ondoan, zoruan zulo bat eta zuloaren estalkia. Orduan ulertu
|
nuen
zergatik ez nuen aurkitu irratia, orduan ulertu nuen poliziak zirela Angeloren bila etorritakoak.
|
|
|
Arrapalada batean esan nion pasaportean nire jaioleku gisa agertzen zen hiriaren izena. Alemaniatik urrun nengoen; teorian behintzat, ez
|
nuen
zertan kezkaturik, baina nire egoera kontuan hartu behar etengabeak atezuan nindukan baita horditu itxurako gizakote batekin hitz egiterakoan ere. Eta, gaiaz beste egiteko, arrapalada are arinagoan galdetu nion non ikasi zuen alemana.
|
|
|
Behar
|
nuen
zer edo zer. Jolasa.
|
|
|
Trantsizioaren urte horietan atera zen kalera, eta Alderdi berrian sartu, klandestinitatean burkide izandako gehienak bezala. Garai horietan ere tratatu
|
nuen
zer edo zer.
|
|
2007
|
|
|
erantzungo lukeela, zalantzarik gabe, gizona bazen. Ez
|
nuen
zertan pentsatu delako hura gizona ez zenik. Denok ez al gara gizon?
|
|
|
Elisari begira geratu nintzen. Haren lasaitasunak nire onera ekarri ninduen eta pentsamenduaren labana zorroztu zidan, eta berehala jakin
|
nuen
zer egin behar nuen. Ezer ez.
|
|
|
Arazoa da askotan arkitektura moderno ona egitea eta dirua irabaztea bateraezintzat jotzen dituztela. Horregatik jakin nahi
|
nuen
zer pentsatzen zuen Keith ek Herbeheretan ikusi nituen etxeez.
|
|
|
Horietako bati Euskal Kultura eta EuskalHerriko ekonomia zeritzan. Ni ados antolatzearekin, mundu ekonomikoarenbarnean bizi garelako, baina nik nahiago izan
|
nuen
Zer deitzen dugu euskal kulturataldekoekin jardun. Elkarrizketa ongi zihoan.
|
|
|
Erabat ahantzia
|
nuen
zertarako hor nintzen, disgustuak kateztatzen ninduelako. Bizkarreko zaku txikia ireki nuen, argazkiak lehen xixtan atzeman gabe.
|
|
2008
|
|
|
Gehienez ere galderaren bat egingo zidan urari edo bainuari buruz, eta nik bere tonu berean erantzungo nion. Ez
|
nuen
zertan ihesi ibili, bera zen azken finean nire toallan etzanda zegoena, bera zen lekuz kanpo zebilena.
|
|
|
Ez, ez dago horrelako gauza bitxirik momentua iristen denean. Amatxi eta otto hil zitzaizkidanean, beti pentsatzen
|
nuen
zer sentituko ote zen azkeneko momentu haietan. Inoiz ez nuen pentsatuko nirea hain azkar iritsiko zenik.
|
|
2009
|
|
|
Parisen ezagututako ideia eta autoreetatik interesatzen zitzaidan karrikako antzerkia, eta ohartua nintzen Toberak ere hori zirela. Entzuna
|
nuen
zer ziren baina hemen ez zen izan toberarik 1946tik. Beraz, Iholdin egin nahi zuten urtegi baten kontrako mugimenduaren barruan antolatu genuen Tobera.
|
|
|
Baina Elenaren mezua zen. Etxera itzultzean erabakiko
|
nuen
zer egin. Orain lagunekin nengoen.
|
|
|
Enrollatu, enrollatu? , galdetu
|
nuen
zer eta nola jakin gabe.
|
|
|
Azken garaiotan ez diot kasurik batere egin Anari, zorua betetzen zuten paperak seinalatu zituen?. Begira kasu hauei guztiei, ideia arrastorik ere ez
|
nuen
zertan ari zen lanean! Gaur goizean, inoizko lotsarik gorriena pasatu dut Goikoetxearen bulegoan.
|
|
|
Ahaztua
|
nuen
zer zen hura. Goiz jaiki eta egun guztia aurretik izatea, eguna bera hasi aurretik ere.
|
|
|
Nire inozokerian, galdegin
|
nuen
zergatik ez zen Joanes Ezponda gurekin gelditzen, liburu horiek irakurtzen edo handik kopiatzen egiten genuen denboran. Ahoan bilorik gabe erantzun zidan Etxeberrik:
|
|
|
Lantza bat eskuan nuen eta nire ezpata zaharra gerrian loturik. Izanen
|
nuen
zerekin ene burua defendatu, besamotzak erasoz gero. Bakarrik ote zen, ordea?
|
|
|
Ni, berriz, barnean. Ongi baino hobeki aditu
|
nuen
zer erran zion Guisek Agaramontekoari:
|
|
|
Jakin mina
|
nuen
zer inpresio hartuko nuen berriro, hamar urte eta gero, grabazioak entzutean. Ahotsen atzean dauden hots horiek harritu naute.
|
|
|
Arduradunaren jarrera ikusita, eztabaidan sartzeko gogorik ez genuenez, gauzak bere horretan laga genituen. Ondoren, ordea, berriz ere zerbitzura deitu
|
nuen
zer gertatu zitzaigun azaltzeko. Bertatik, eurak ere harrituta, erantzun zidaten arduradunarekin hitz egingo zutela.
|
|
|
Haren pausoek zahar batenak ziruditen; agian atzetik irtengo zinela espero zuen, harrapatu eta beste epai onberago batez kontsolatuko zenuela. Zuk, ordea, tente iraun zenuen, begirada urrunean galdurik; nik zeharka begiratzen nizun, eta ikusten
|
nuen
zer nolako amildegia eta zirimola sortzen zenituen zure inguruan modu hartan jokatzen zenuenean.
|
|
|
Momentu hartan ez nekien zertara itzuliko nintzen hurrengo egunean, argi nuen gauza bakarra itzuli egingo nintzela zen. Jada etxera ailegatuta, afaltzen nengoela ikusi
|
nuen
zertara hurbilduko nintzen berriro zuregana: janari apurren bat eramatera.
|
|
|
Instantean jakin
|
nuen
zer egin.
|
|
|
Ordukoak grazia egin zidan, eta entzun nahi zidan orori kontatu nion pasadizoa: gaztea nintzen ni, ez
|
nuen
zertaz lotsa, nire ile zuriak nahastu zuen neska! Orain, ordea, irudipena dut ile zuria baino zerbait gehiago izan dela jaso dudan abisuaren kausa.
|
|
|
Ez naki
|
nuen
zer egiten ahal nuen gehiago. Nere burua haren belaunetarat bota, negarrez hemen behartan kuntuarraren edurra trenpatu, zernahitarat deliberatua nintzen.
|
|
|
Inpresaren martxa, zer dakit nik! Nik beti erran nautena egin dut, ez ziaten nere opinionea galdetzen, zenta batzuetan
|
izango
nuen zer errana. Eta hola, bate ere preparazionik gabe, inpresaren martxa.
|
|
2010
|
|
|
8 urterekin hasi nintzen ni, eta segituan ikusi nuen pianoa jo nahi nuela. Institutura joatean ere oso garbi
|
nuen
zer nahi nuen. Ez zitzaidan denbora galtzea iruditzen, baina, batik bat, kontserbatoriora joateko amaitu nahi nuen.
|
|
|
umetan, burbuila batean bizi nintzela esaten zidaten, amona Ursulak sinbolizatzen zuèn iraganeko mundua, baserria, txistua eta euskara? amets; gero, tuberkulosia harrapatu eta urte batzuk egin nituen hil edo bizi; gaixo nengoela, Felipe Gastaminza debozionisten ikastetxeko ikaskide ohiarekin harremanetan jarri eta haren bidez ezagutu
|
nuen
zer zen abertzaletasuna; gero, Helenaz maitemindu nintzen, baita, gauzak okertu zirenean, suizidio saio bat egin ere, hain sentitu nintzen une batez galduta, erabateko porrot existentzialaren mende; gero, Jainkoaren graziak ezustean ukitu, eta gauetik egunerako aldaketa izan nuen, apaiz edo fraide egiteko bokazioa orduantxe errotzen zitzaidala; gero, Pagoagako Ama Birjinaren agerketei buruzko gorabeherak bizi behar izan nituen, gorakakoak gertatu zitzaizkidanak hasieran, beherakakoak bukaeran; gero, fraidegaitegian sartu?
|
|
|
Nik ongi ikusten
|
nuen
zer esan nahi zidan Gerhardek, zeinak, hitzekin batera, hatz erakusleaz erakusten baitzidan erakutsi beharrekoa, baina, hatzetik eta hitzetatik harat, beste zerbait ere ikusten nuen, nahiz eta orduan ere mutu geratu nintzen. Zer ikusten nuen?
|
|
|
Berak ezetz, 22a, larunbata zela, berak egunero etorri beharra zuela eta egun bakar bat saltatzerik ez zuela. Horrela jakin
|
nuen
zer ordu zen eta asteko zein eguna ere. –Eskerrik asko.
|
|
|
Jendea edozer asmatzeko gauza da, eta ni nazka nazka eginda nengoen halako kontuekin. Ez nintzen modelo bat, banekien; ezker abertzalekoa nintzen, eta harro asko gainera; eta nire bizitza sexualaz ez
|
nuen
zertan azalpenik eman inori.
|
|
|
–Pelikula batean ikusi
|
nuen
zer edo zer: eguzkia sartzen ez den Ipar Poloko zona hori, ezta?
|
|
|
Eta zama zen, seguru, berak" purutasuna" bilatzen zuelako amodioan, alde bietako sentimendu orobatsu ideala. Ulertzen
|
nuen
zergatik ez zuen irtenbiderik ikusten, eta konprenitzen nuen ez zuela inoiz biderik egingo bihotzetik bihotzera –gorputzetik gorputzera egina zuen bezala– bere borondatez eta premiaz.
|
|
|
Gezurra iruditu zitzaidan, urteak zeramatzan gurean eta! Ez
|
nuen
zertan harritu baina: milaka pertsona ez dira sekula igo beren bizilekuko teilatura.
|
|
|
Nik ongi ikusten
|
nuen
zer esan nahi zidan Gerhardek, zeinak, hitzekin batera, hatz erakusleaz erakusten baitzidan erakutsi beharrekoa, baina, hatzetik eta hitzetatik harat, beste zerbait ere ikusten nuen, nahiz eta orduan ere mutu geratu nintzen. Zer ikusten nuen?
|
|
|
Nire berri badakizu, eta badakizu, ondorioz, nondik nora ibili naizen: umetan, burbuila batean bizi nintzela esaten zidaten, amona Ursulak sinbolizatzen zuèn iraganeko mundua —baserria, txistua eta euskara— amets; gero, tuberkulosia harrapatu eta urte batzuk egin nituen hil edo bizi; gaixo nengoela, Felipe Gastaminza debozionisten ikastetxeko ikaskide ohiarekin harremanetan jarri eta haren bidez ezagutu
|
nuen
zer zen abertzaletasuna; gero, Helenaz maitemindu nintzen... baita, gauzak okertu zirenean, suizidio saio bat egin ere, hain sentitu nintzen une batez galduta, erabateko porrot existentzialaren mende; gero, Jainkoaren graziak ezustean ukitu, eta gauetik egunerako aldaketa izan nuen, apaiz edo fraide egiteko bokazioa orduantxe errotzen zitzaidala; gero, Pagoagako Ama Birjinaren agerketei buruzko g...
|
|
|
Saizarbitoriaren liburu bat lehen aldiz irakurri nuenean munduko pertsona atseginena izango zela pentsatu nuen, baina bera ezagututakoan zakar samarra iruditu zitzaidan eta oso aiurri zailekoa. Denboratxoa behar izan
|
nuen
zer bihotz oneko gizona zen konturatzeko, zer eskuzabala eta leiala. Behin Anjel Zelaietaren Gabriel Arestiri buruzko biografian irakurri nuen poeta bilbotarra oso gaixorik Basurtoko ospitalean zegoenean egunero joaten zitzaiola Saizarbitoria bisitatzera, eta garai hartan ez zegoen autopistarik (honelaxe dio Ramonek bere hirugarren eleberriko epilogotxoan:
|
|
|
Tesia liburu moduan Euskal Herriko Unibertsitatean berak zuzentzen duen bilduma batean argitaratzea eskaini zidan Jon Kortazarrek. Saizarbitoriari ale dedikatu bat eman behar nion, noski, eta denbora luzean hausnartu
|
nuen
zer jarri. Beti iruditu zait berba goxoak ez direla Ramonen oso gustukoak, eta asko pentsatu ondoren hitz gutxi jartzea erabaki nuen," Ramonentzat adiskidetasunez", idatzitakoa benetakoa zela eta ez konpromisozkoa ulertuko zuelakoan, eta berari hainbeste laket zaion Unamuno handiari gogoratzea gustatzen zitzaion Tirso de Molinari hartutako esaerak dioenagatik ere bai:
|
|
|
Haurrak noiz jantziko nuen galdetu zidan. Ez
|
nuen
zer erantzun jakin. Amak, ordea, berak berea janzteko agindu zion, afaltzeko ordua zelako.
|
|
|
Beste biek alde egin zutenean, ziega zulo hartako atea ixteko agindua eman zidan Antxonek, bai eta bere aurrean egin ere. Orduantxe jakin
|
nuen
zer egin behar nuen.
|
|
|
Ni han nengoen. Distantziatik jakin
|
nuen
zer ari zen gertatzen. Aldakuntzaren prozesu ideologiko, sozial edo instituzionala nire gisara eta nire erritmora eraman ditut.
|
|
|
Beraiek diote eraso egin zietela, baina hori ez da egia. Nik ikusi egin
|
nuen
zer gertatu zen. Kostaldetik 70 bat miliatara geunden [112 kilometrora], eta oso motel gindoazen.
|
|
2011
|
|
|
Hitzok entzun eta gero, beste talde bati buruz ari zela pentsatu nuen, nafarrek erraztasun franko ematen baitute defentsako lanetan. Baina gero ulertu
|
nuen
zer esan nahi zuen, partida ikusten ari nintzela: defentsako lana egiten duenean, marrazki ia perfektua erakusten duela Osasunak.
|
|
|
Erran behar ote dizut, hala ere, Satur, Atilanok kometa dantzatzen irakatsi zigùn aste hartan, baita gero ere, bizpahiru elkartze ustekabekotan?, elkarrizketatxo isilpeko batzuk izan nituela harekin? Horrela jakin nuen bere familiaren historia, baita bera familiako ardi beltza zela ere; horrela jakin
|
nuen
zergatik maite zituen beleak, bere izaeraren ikur bihurtzen zituenak: –Beleen karranka ez duk kantua, protesta oihu bat baizik, eta nik, injustiziaren bat dagoenean, protesta oihuak ditiat atsegin.
|
|
|
MALEN. (Irriz) Eskerrik asko zure kezkagatik, baina ezta holakorik gertatuko. (atsegin) Ahaztuta
|
nuen
zer den lagun bat izatea ondoan!
|
|
|
Kolpean ulertu
|
nuen
zer zen paretik kendu beharrekoa eta frenoa sakatu nuen.
|
|
|
Telmok eta Antonek nola alde egiten zuten begira egon nintzen luzaroan eta, urrunean galdu zirenean, hiriko kaleetan barrena ibili nintzen nora ezean. Lehen aldiz, ene bizi guztian, orduantxe jakin
|
nuen
zer zen bakardadea. Lagun asko ageri zen ene inguruan, lagun asko zebilen Nueva Pueblako kaleetan gora eta behera, baina jendetza haren erdian, guztiz bakarrik ikusten nuen neure burua eta nahigabe handi batek hartu zidan barrena.
|
|
|
Erich Frommek maisuki deskribaturiko sintomez ere idatzi
|
nuen
zer edo zer: izatearen ordez edukitzea lehenetsi duen gizartearen alienazioaz eta askatasunaren beldur garen gizakion handitasun ñimiño eta miseria txikiez, eta zelan yoga irakasleak eta masajistak lanez lepo zebiltzan, eta eurak ez ezik baita psikologo eta psikiatrak ere, eta jendeak larriminaren mapa zeukala marrazturik aurpegian, eta azti, igarle eta tankera guztietako sasiterapeutak erruz topa zitezkeela bazterretan...
|
|
|
Jaiotze agiri bat bilatu behar nuen elizako artxiboan, baina ezagutu nahi izan nuen ile apaintzailearen etxea. Etxea, etxe ondoko muinoak eta gaztainadiak, mugitzen ez zen zerua bera, konprenitu nahi
|
nuen
zergatik ez zuen gauza horien alde borroka egin. Baina nor demontre nintzen ni haren epailea izateko?
|
|
2012
|
|
|
Aldiz beste gizajoaren izenik ez dut atxiki, ohartzen zara?! Gero ulertu
|
nuen
zer gertatu zitzaiokeen".
|
|
|
Noiz edo noiz, handik kanpo imajinatzen nuen neure burua, baina berehala konturatzen nintzen ez nintzela hura ez zen toki batean bizitzeko gai. Ahaztua
|
nuen
zer zen ingurukoak zaintzea, hori besterik ez dut egin nire bizitzan eta ahaztu egin zait, pentsamendu horrek txikitu egiten ninduen. Ez badut horretarako balio, ez dut ezertarako balio.
|
|
|
Inork ez zuen azalpenik ematen norbait falta zenean, egia esatera, guk ere ez genuen galdetzen. Nahiago izaten genuen, edo behintzat nik nahiago izaten
|
nuen
zer gerta zekidakeen ez jakin. Ez hori bakarrik, Sendo kalean egon zitekeelako aukera, txikia bazen ere, ez baztertzea lortzen nuen horrekin, ezer ez jakitearekin.
|
|
|
Mokadurik probatu gabe, bisita gelara sartzeko atearen aurrean, dardarizo izugarria nuen. Ahaztuta
|
nuen
zer zen gorputza dantzan eta hortzak klas klas klas edukitzea.
|
|
|
Leonek bostekoa eskaini zion Etxeren bikoteari. Eta une hartan, Jokinen aurpegia ikusita jakin
|
nuen
zergatik etortzen zen hain gutxitan gurekin. Leon gustatzen zitzaion Jokini.
|
|
|
Maiatzak 17 Ontziaren zati batzuk ikusi nituen hondartzan, urruti samar, ni nengoen lekutik bi miliatara edo, baina erabaki
|
nuen
zer zen ikustera joatea. Ontziko brankaren zati bat zela ikusi nuen, baina astunegia nik handik eramateko.
|
|
|
Garai hartan kontsolatzen zintudan! Aurkitzen
|
nuen
zer esanik; baina orain...
|
|
|
Gotorlekura itzuli nintzenean, gertatu zitzaidan guztia eta ikusi nuen guztia kontatu nion Maxim Maximitxi; eta jakin nahi izan
|
nuen
zer pentsatzen zuen patuaz. Hasieran ez zuen hitz hori ulertu, baina ahal izan nuen moduan azaldu nion haren esanahia, eta orduan, hala esan zidan, burua modu adierazgarrian astintzen zuen bitartean:
|