|
2015
|
|
|
Laida Rock probatzen aritu nintzen luze, konbentzitu nintzen arte. da behar dudana>>, esan nion nire buruari, eta deskontu ona lortu eta gero Gibson ederra eraman
|
nuen
nirekin. Laida Rock izena jarri nion gitarra berriari, nola bestela?
|
|
|
Lehen eguna bidaiatzen pasatu ostean, Los Angeleseko hotel batean egin behar genuen gaua, eta, urteak betetzen nituenez, mexikar jatetxe batean ospatu genituen. Ez inori kontatu, baina glamour pixka bat espero
|
nuen
nire eguneko afarian. Tako eta fajita arteko “Zorionak zuri” hura bueltaka dabilkit oraindik, pikantea urdailean bezala.
|
|
|
Urduritasunaren ajeak eta barruen pisuak apenas utzi zidan lo egiten, baina bigarren egunaren garrantziak goiz esnatu ninduen. Taxi horian gerturatu ginen kotxeak alokatzera, eta, derrepente, Los Angelesetik urruntzen ikusi
|
nuen
nire burua. Chevrolet eta Ford markako kotxe eta furgoneta aukeratu genituen.
|
|
2016
|
|
|
Koldo Tapia ikusle hutsa izan zen orduan, eta antzezlana Barakaldon ikusi zuela oroitzen du: “Euskaldun berri kuadrilla bat eraman
|
nuen
nirekin. Erakutsi nahi nien euskaraz ere egiten ahal zela antzerkia, demontre!
|
|
2017
|
|
|
Bi kasete bidali zizkidan garai hartan andre nahi eta orain emazte dudanak, Amaiak, eta haiek ere buruz ikasi nituen gehien gehienak. Amuriza epaile izana zen 1967koan, eta Arrasateko ikastolan irakasle nenbilela plazaren batean edo bestean ikusia eta entzuna nuen arren, deskubritu txapelketa hartan deskubritu
|
nuen
nik Amuriza, munduan beste askok bezala. 1982ko txapelketa da, Euskaltzaindiak antolatutako azkena, entzule soil gisa entzuteko aukera izan dudan bakarra.
|
|
|
Ez nuen aspertzeko betarik izaten; parrandarako ere ez. 1973ko uztailean bukatu nituen ikasketak eta urte horretan erosi
|
nuen
nire lehen autoa, Morris 1100 bat. Ikasketak gainditu ondoren, neure buruari egindako oparia izan zen, neuk ordainduta, 6 urte baineramatzan lanean.
|
|
|
Orduan ulertu nuen zergatik zen kanta hura hain garrantzitsua euskaldunentzat. Bertso bat entzuten nuenean sentitzen
|
nuen
niri ari zitzaizkidala kantatzen, modu naturalean, melodia sinpleekin, zuzenean bihotzera. Kantuaren hotsak berak poza eragiten zidan.
|
|
|
Loidisaletxe, Zepai, Uztapide, Zubeltzu eta beste hainbat ibili ziren. Zubeltzu ezagutu
|
nuen
nik. Mutilzahar bat zen.
|
|
|
Iritsi ginen, baina arratsalde osoa jarraitu genuela ikusi nuen, eta esan nien nik bukatu egingo nuela, berdin zitzaidala ordaintzen ez bazidaten ere. Hogeita lau ordu pasa eginda bukatu
|
nuen
nik. Batzuk haserretu egin ziren, baina beste batzuek arrazoia eman zidaten.
|
|
|
Baina beti ez zuten asmatzen. Askotan kontatu izan dut, behin, Elosuko baserri batera bidean, etxekoandrea alargundu berria zela esan zidan informatzaileak, eta han jardun
|
nuen
nik mundu honetan lagundu baldin bazion, zerutik ere lagunduko ziola senarrak esanez, eta ahalik eta kopla txukunenak egiten. Baina saioa bukatu nuenean esan zidan oso ondo jardun nuela, baina senarra oraindik bizirik zuela.
|
|
2018
|
|
|
Bertsolaritzaren munduan izandako nondik norako batzuk idatz ahal nitzakeen esan zidatenean, hustasun bat sumatu
|
nuen
nire baitan. Zer konta nezake bertsozaleek ez dakitenik?
|
|
|
1969an, oholtza gaineko nire bidea zeharo aldatuko zuen jauzia eman nuen. Hala, Muxika, guztiz euskalduna eta bertsozalea zen herri batetik, erdaldun hutsa eta bertsoa zer zen ere ez zekien Abornikano herrira aldatu
|
nuen
nire bizitza, Bizkaitik Arabara. Horrela, Bizkaian, plazan kantatzea “Gobernadoreak” debekatu bazidan, aldaketa honek bigarren hesi bat jarri zidan, hala nire euskararekiko zein bertsolaritzarekiko nuen harremana, zeharo murriztuz.
|
|
|
Amorratzen nengoen. Doinuan babestu
|
nuen
nire burua, ahots kordak sentitu nahi nituen. Baina aretora sartzen hasi nintzenean isildu egin nintzen, gelditu egin zitzaizkidan ahots kordak eta nire gorputzetik joan egin nintzen.
|
|
2019
|
|
|
Serapio eta Feliperekin egin
|
nuen
nire lehen plaza, eta batez ere Feliperekin —eta gero eta erosoago—, behin baino gehiagotan izan dut bertsoak botatzeko aukera: bertso bazkariak, bertso triki poteoak, bertso meriendak… ematen du zaintzen garela!
|
|
2020
|
|
|
—Egia ala gezurra? —jarraitu
|
nuen
nik, eta egia zela aitortu zidan.
|
|
|
Iruditu zitzaidan puntu ona harrapatu ziola. Asko gustatzen zitzaidan aurkezterakoan zeukan puntu lakonikoa, eta ikusten
|
nuen
nik hasitako proiektu beraren luzapena zela.
|
|
|
Eta nahiko serio aukeratu behar izan nuen, une batean, nire bizitza posible guztietan zein nahi nuen. Zori on edo txarrez, urteetan oraindik bertsoari oso lotuta nengoen eta euskaraz bizitzen irudikatzen
|
nuen
nire burua, eta itzultzea erabaki nuen, baina, aldi berean, asko gustatuko litzaidake Jon Martin bat Indian utzi izana, eta, hamar urtera, itzultzeko eta pertsona horrekin hitz egiteko aukera izatea”. Bidaia hartan ezagutu zituen bizimodu hori aukeratu zuten pertsonak, eta harrigarria egin zitzaion lortzen zuten gaitasuna.
|
|
|
Amenabarri gorputzaren kontzientzia izaten eta bere buruarekin ziurrago sentitzen irakatsi dio yogak: “Gertatu izan zait, txapelketako saioetan batez ere, han egon izan ez banintz bezala sentitzea saioa amaitutakoan, eta Bizkaiko azken txapelketan, dela bi urtekoan, lehen aldiz oso ondo pasatu nuen, han sumatu
|
nuen
nire burua, eta ingurukoek ere esan zidaten inoiz baino presentzia handiagoz ikusi nindutela. Aurten, hein batean, horregatik egin dut astean bi klasetara joateko apustua, sentsazio horiek berreskuratzeko”.
|
|
|
Zuzendariek esaten zidaten ikergaia mugatu beharra zegoela, hasierako planari eutsi behar niola. Baina argi samar ikusi
|
nuen
nire intuizioari jarraitu behar niola. Egoskorkeria horren erruz, askoz lan gehiago eman dit tesiak, 200 urteko historia mediatiko eta sozial batean murgildu bainaiz, eta hanka sartzeko arriskuak ere biderkatu egiten ditu zabalera jotzeak… Baina gustura gelditu naiz hartutako erabakiarekin:
|
|
|
Izango zen, suposatzen dut, baina ez ninduen inork bultzatu, bertsoak berak ez bada. Ikastolara bertsolaritza tailerrak ematera Lontxo Aburuza etorri zenerako, bertsotan egiten
|
nuen
nik. Eta ez diot harrokeriagatik; izugarri bitxia egiten zaidalako baizik, nola gaitasun eta dohainak, edozein dela ere, berezkoak izaten diren maiz.
|
|
2021
|
|
|
Beñat– Esaera zaharra aukeratu, horri buruzko idatzi bat egiten
|
nuen
nik, eta Unaik marrazki bat. Geroago, esaera berriak asmatzen ere hasi ginen.
|
|
|
Dama batek nai zidan karga bat arindu/ pretenditu ninduen, ez nion agindu;/ amets gaixtoa pranko geroztik egin du/ trixtia urriki
|
nuen
ni artu banindu (…)
|
|
|
J.I.– Joxe Lizasoren liburuko hitzaurrea batuan idatzi
|
nuen
nik, Joxerena batuan ez badago ere, eta Zavalak ez zuen inolako trabarik jarri. Pellok [Pello Esnal] liburu horretarako idatzitako testua ere batuan eginda dago; baita Mondragoiko kalezaiñaren bertsoaklibururako idatzi nuena ere… Zavalaren inguruko guztiek, Inozentzio Oleak, Ibai-ertzek, Joxe Mari Lertxundik, Txomin Garmendiak, Joxe Aierbek, h gabe idazten zuten, eta berak ere halaxe, baina ez zegoen batuaren kontra.
|
|
|
Argazkilaritza zaletasun izan dut txikitatik. Denbora askoan aurrezten jardun ostean erosi
|
nuen
nire lehen kamera txukuna. Karretedun kamera haietan argazki bakoitza preziatua zen, prezio bat ordaindu beharra baitzegoen klik bakoitzarengatik.
|
|
|
Edo, justu, kameraren presentziaz ohartu berritan eskaintzen duen irribarre konplizearen unean hartuak. Horretarako lagun ona izan
|
nuen
nire Panasonic zaharra. 300 milimetroko teleobjektiboak urrunetik hurbiltzea ahalbidetzen zidan eta, atzealdeko pantaila jiragarriari esker, ez zirudien argazkirik egiten nenbilenik.
|
|
2022
|
|
|
herrian egitekoak ziren bertso afari batean gai jartzaile jardutea proposatu zidaten, eta jakin ez nik ezetzik esaten. Konfortgunetik ateratzeak on egingo zidala esanez konbentzitu
|
nuen
nire burua. Zerrenda luze baten lehendabizikoa izan zen; ez zituzten, antza, gai jartzaileak sobran, inguruetan.
|
|
|
Ez dakit zer ostia egiten
|
nuen
nik watxap talde horretan, bikote maiteminduaren artean, baina kontua da tarteka txorakeriak idazten genizkiola elkarri eta kontaktua mantentzeko balio izan zigula, nik oso argi ez neukan arren kontaktua mantendu nahi ote nuen. Baina beranduegi zen ezer aldatzen hasteko, eta ez neukan taldea uzteko adina adorerik.
|
|
|
Sei frijitu zituen, zirt zart, jango dituk hik ere!, eta plater batean paratu, bata bestearen gainean zuringoak, baina ongi bananduta gorringoak. Sei begiko Tartalo itsusi bat ikusten
|
nuen
nik han, pixka bat deskuidatuz gero hamabikoa bihurtzen zena.
|
|
|
Ohetik atera zen hustualdia igarri zuenean. Bizkarka segitzen
|
nuen
nik. Ez nuen begiratu ere egin nahi.
|
|
2023
|
|
|
Txiki txikitatik eta kontzientzia dudanetik bertsoa presente egon da nire etxean, zaletasuna bazegoelako. Aditzez behintzat beti egon da hor, eta kantatuko edo errepikatu egingo
|
nuen
nik. Harremana hezkuntza arautuko garaian estutu zen, bertsolaritza ikastolan sartu zenean, zortzi urterekin edo”.
|
|
|
Ama akaso aita baino gehiago. Nik hamar urte inguru nituenean hasi zen aita Barañaingo bertso eskolan, eta hortik bideratu
|
nuen
nik ere zaletasuna”. Gero joan zitzaien ikastetxera Xabier Terreros, hezkuntza arautuko ekimenaren barruan:
|
|
|
“DBHko bigarren mailan, ez dakit nola, baina bertso eskolako ikasturte amaierako meriendan amaitu nuen, publikoan, bertsoak entzunez. Egun horretan edo handik aste gutxira erabaki
|
nuen
nik ere bertsotan hasi nahi nuela, eta ikasturte hasieran eman nuen izena”:
|
|
|
Eta atea ixten diozu, nolabait. Ni Amurrioko saioa eta gero, adibidez, ez nengoen inor kontsolatzeko; nahikoa
|
nuen
nire buruarekin.
|
|
|
Nik Lizarran egin nuen lehen saioa. Nahiko aldarte onez joan nintzen, eta oso solte nabaritu
|
nuen
nire burua saio osoan zehar. Gehiegi, aukeran.
|
|
|
Esperientziagatik banekien zein gorputzaldirekin ez nuen joan nahi, baina ez nekien nola probokatu nire buruari beste gorputzaldi bat. Beraz, lan dezente egin
|
nuen
nire burua arnasa luzeko lasterketa batean kokatzeko, jakinik, lehenengo txanpa gainditzeko ezin nuela aurrera begira egon, baizik eta egun horretan egin behar zela eta ondo egin behar zela, gainera. Estu iritsi nintzen; fisikoki, gaizki.
|
|
|
Estu iritsi nintzen; fisikoki, gaizki. Plaza mordo bat izan nuen irailean, eta ezin erantzun sentitu
|
nuen
nire burua horietan. Gotainera beldurrez iritsi nintzen, beraz, sentitzen nuelako ez zela momentua nire buruak ez erantzuteko.
|
|
|
Gotainera beldurrez iritsi nintzen, beraz, sentitzen nuelako ez zela momentua nire buruak ez erantzuteko. Behin hor egonda, ikusi
|
nuen
nire burua erantzuten, eta esan nuen: “Bueno, banago eta behar izan dudanean gorputzak erantzun dit”.
|
|
|
“Lan dezente egin
|
nuen
nire burua arnasa luzeko lasterketa batean kokatzeko, jakinik, lehenengo txanpa gainditzeko ezin nuela aurrera begira egon, baizik eta egun horretan egin behar zela eta ondo egin behar zela, gainera”
|