|
2003
|
|
|
Ateari pitin bat bultza egin eta pasillo hutsari begiratu nion. Une horretan Monika, esku batarekin bere bularrak maindirearekin estaliz eta beste eskua ahoan zuela bere gelatik atera izan balitz, ez
|
nuen
jakingo zer esan edo zer egin, berriro atea itxi eta ihes egitea ere pentsaturik nuen, Monikak ez ninduen hain erraz ezagutuko, begi zelatari bat baizik ez zuen ikusiko ate zirriztutik, oraindik garaiz nengoen atea pausatuki itxi eta itzultzeko, baina erabaki bat hartu eta kontrakoa egiteko inoiz izaten dugun adurrarekin zabaldu nuen atea, gainditu nuen muga, jarri nuen oin bat etxe barruan eta l... gauzak bere lekuan zeuden, edo hormak gutxienez, aspaldian margotu gabeko horma gris zikinduak; marko pare baten hutsuneak nabari ziren, lauki argiago batzuk paperaren jatorrizko kolorea agerian utziz, aurreko jaberen batek inora eramanak, nik beti horrela ikusi nituen, ez lehen gauean, gau horretan Monikari jarraiki sartu nintzenean adiago bainengoen bere keinuei, aginduei edo esanei," hasi zaitez biluzten, segituan nator" esan zuenean, baina bai biharamunean, eguzkiaren argiak etxeko bi gelak eta, zeharka, pasilloa ere argitzen zituenean eta ni Monikak ukitzen zuen guztiaz, ez oheaz bakarrik, interesatzen hasia nengoenean.
|
|
2004
|
|
|
Liburua atera eta dokumentazioa eskatu zidan. Zenbat egunetarako izango nintzen han galdetu zidanean, ez
|
nuen
jakin zer erantzun; azkenean pare bat egun izango zirela adierazi nion. Ez zuen egin inolako keinurik ez komentariorik estatubatuarra nintzela ikusi zuenean.
|
|
|
Une batean ez
|
nuen
jakin zerk harritzen zituen hainbeste gizon haiek. Baina haien begiradei jarraituta Lantzari erreparatu nionean, zur eta lur gelditu nintzen neu ere.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo egonik galdetzen digutenean" eta zuek, zertan zarete ezberdin?", ez
|
nuen
jakiten zer erantzun, hizkuntzaren berezitasuna azaltzeaz aparte. Aspaldidanik, baina, beste berezitasunen batek definitzen bagaituela azaltzen dut:
|
|
2005
|
|
|
Lekeitio, Gernika, Kortezubi... ez nintzen etorri geratzeko asmoaz. Ez
|
nuen
jakin zertarako nentorren.
|
|
|
Mateo Urresti desagertu zela esan zidatenean ez
|
nuen
jakin zer pentsatu. Non ote zegoen?
|
|
2006
|
|
|
Gymnasiumean ikasitako italiera akademikoak nekez laguntzen zidan gizonaren jardunaren erdia ere ulertzen, baina ulertutako laburra aski
|
nuen
jakiteko zertaz ari zen eta bere hegazkina non egiten ari zen ra ta ta ta!
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer esan. Zer esan nezakeen Nevadan baskoei buruz, artzainena eta hori dena ez bada.
|
|
2007
|
|
|
Roberrek ez dakit zer aitzakia erabili zuen, baina anaiaren babesa zeukan, apaiz kontu haiek denak txorradak zirela eta denbora alferrik galtzekotan modu hobeak bazeudela ziurtatzeko. Nik ez
|
nuen
jakin zer aitzakia asmatu, eta amaren marmarra jasatea baino arinagoa iruditu zitzaidan apaiz jendearen sermoi haiekin galtzea neure denbora. Sermoi ugari entzun nuen, batzuk besteak baino arinagoak, eta denbora franko galdu ere bai, baina zenbait gauza ikasi nuen, orduan inportanteagoak iruditu zitzaizkidanak orain baino, eta zenbait lagun ezagutu ere bai, horien artean Txema Viñaspre.
|
|
2008
|
|
|
Nire laguna hiltzen bazen, ez nekien zer bilakatuko nintzen; nire lagun hoberena zen, bakarra. Hiltzen bazen ez
|
nuen
jakinen zer egin.
|
|
|
Eta ezin nion neure galderari erantzun. Ezin
|
nuen
jakin zer zen itxurazko nahaste borrasteari eusten zion hori.
|
|
2009
|
|
|
Eramango nauzu berriro GorozikaezdaMuxikadesanexioa ra? , ez
|
nuen
jakin zer erantzun, ezeroso sentitzen nintzen?. Markusek dio ez dagoela udaberrira arte itxaron beharrik, udazkenean ere bildu daitezkeela marrubi beltz batzuk.
|
|
2010
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun. Zorionez, Teresak hartu zuen telefonoa.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun. Izan ere, zer esan nahi zidan?, bazela uste zuen?
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erran, eta Thierry berriz jarri zen itsasoari so. Orduan, denak batean, haurrak galdezka hasi zitzaizkion:
|
|
2011
|
|
|
Horretaz gain, txekeak kobratzeagatik edo irinarengatik komisioak kobratzen nituen. Astean behin Ordiziara joaten nintzen, uniformea jantzita trena ez ordaintzeko, eta han ere komisioa izaten nuen, baina sekula ez
|
nuen
jakin zer zen hura, eskutitzak beti itxiak etortzen baitziren.
|
|
2013
|
|
|
Besarkada bat emateko keinua egin duela iruditu zait, bi besoak zabaltzeko imintzio doi bat egin baitu pauso bat aurrera ematen zuen bitartean, baina erdibidean geratu da zorionez. Ez
|
nuen
jakingo zer egin, baldin horrelakorik egin izan balu.
|
|
|
Askotan egunkarietatik deitu ohi dute hil berriari buruzko iritziak biltzeko, lagun baten lana, bizitza eta ametsak dozena bat lerrotan laburbil daitezkeelakoan. Ni zurrun, mutu, deseroso geratu ohi nintzen, ez
|
nuen
jakiten zer erantzun, eta horregatik hasi nintzen neure adiskideak zerrendatu eta haiei buruzko gorazarre posibleak prestatzen. Tarteka, lanean txango bat egiten nuenean edo etxean zeregin hoberik gabe geratzen nintzenean, adiskide horien bizitzako pasarteak bildu, pasadizoren bat gogoratu edo izaerari buruzko zertzeladak zirriborratzen ematen nituen orduak.
|
|
|
Badakik zein zorrotza den legioetako araudia, guda sasoian are zorrotzagoa bihurtzen dena. Oso zaila egin zitzaidan niri baztertze egoera hura; ondokoek galdetzen zidatenean zer dela-eta nindoan beraiekin, ez
|
nuen
jakiten zer erantzun, beraiek, ordea, zeregin garrantzitsuren bat izaten zuten beti, bizian aurrera egiteko folisak lortzen lagunduko ziena; edo, aita edo senarra izaten zuten gudari haien artean, guda galduz gero, beraiekin batera galduko zuten askatasuna, edo bizia bera. Eta nik ere bai; baina ezertxo ere ez egiteaz gain, ez nuen han aitarik, eta are gutxiago senarrik.
|
|
2014
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun. Bufalinoren eleberriko orrialde gutxi batzuk baino ez nituen irakurriak, eta Sciasciarekin beti berdin gertatzen zait:
|
|
|
Ez nuen batere argi hori ona edo txarra ote zen. Minduta sentitzen nintzen alde batetik, ezin ukatu, baina erosoagoa zen bestalde, ez
|
nuen
jakingo zer esan egoera horretan, ez nekien zer espero zuten nigandik.
|
|
|
–Gurekin afalduko duzu Gabon gauean, ezta? , esan zidan Garazik, eta nik ez
|
nuen
jakin zer esan.
|
|
|
Zurrumurruak hedatu ziren, hilabeteetara, Ainhoaren amak igandeetako esne opilak ordaindu gabe uzten zituela okindegian. Eta ez
|
nuen
jakin zergatik ez zidaten gehiago esne opilik eman: Ainhoa azterketak suspenditzen hasi zelako, edota okinak, jada, esne opil gehiago doan eman nahi ez zielako.
|
|
2015
|
|
|
Istant batean, ni pasa nintzen bietarik galduena izatera. Ez
|
nuen
jakin zer esan, ez nintzen kapaz izan galduta ote zebilen galdetzeko, eta haren hilarritik hilarrirako ibili herrenari batu nintzaion, hildakoen hizkuntzan solasean.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun eta nire hurrengo gutunean, aurrekoetan ukitu gabeko gaiez mintzatu nintzaion. Maitanek, bizitzak eskaintzen zizkion esperientzia guztietatik edan beharra zuela zirudien, ez zuela argi zein zen bere bizi lerroa, eta ziurgabetasun hartan batera eta bestera dantzatuz zebilela, behar zuen nektarra zein lorek eskainiko ote zion galdezka.
|
|
|
Ezin
|
nuen
jakin zer komeni zitzaigun gehiago, Rita behin betiko Hansi agur esatera joatea ala, besterik gabe, geure artekoa bere horretan bizitzen jarraitzea.
|
|
2016
|
|
|
Nik ate atzetik entzun nien pare bat aldiz. Eskubidea
|
nuen
jakiteko zer egiten ari ziren ama aurkitzeko, ezta?
|
|
2017
|
|
|
Hala nola askatasun publikoei loturriko auzi handiak, hor nire ardura zen baserri munduko lurren antolaketa eta Arjeliatik etorri ziren aberriratuen kalte ordainen ordaintzea hogeita hamar urteren buruan. Idazkari nagusiak eskaini zidalarik lan aldaketa errefuxiatuen edo iheslarien batzordean, gogo onez onartu
|
nuen
jakin gabe zer zen zuzen.
|
|
|
Santiagoren argazkiarekin batera, Cesarren argazki bat ere ageri zen egunkarian eta Laura, Adriana eta Valeriarena ere bai. Irakurtzen ez nekienez, ezin
|
nuen
jakin zer zioten baina polizia beren atzetik ibiliko zela pentsatu nuen. Hala, Montealegre familaren etxera berriz ez itzultzea erabaki nuen eta plantazioan lanean hasi nintzen berriz.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer egin. Amaren atzetik abiatu nintzen.
|
|
2018
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun. Isilune aski deseroso baten ondotik, Kenton andereñoak txokolatearen kikararen hondoari josi zion bere begirada, zerbait ikusi eta miraz gelditu izan balitz bezala.
|
|
|
–Ostiralean anbulantziak Xabi eraman zuenean Martarekin egon nintzelako. Oso ondo etorri zitzaidan borrokarena eta zuen arteko enkontruarena, bestela ez
|
nuen
jakingo zertaz hitz egin. Uda osoa elkar ikusi gabe eman ondoren?
|
|
|
Behin bakarrik idatzi zidan hamar urte haietan. Sekula ez
|
nuen
jakin zergatik. Gutun konbentzionala zen, garbira pasea, akatsik gabea, kaligrafiatua.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer esan. Nire asmoa lehenbailehen ezkondu eta neure bizimodua egiten hastea zen, baina ez nintzen halakorik esatera ausartu.
|
|
|
–Baina zu gizon dotorea zara, erakargarria? , eta ez
|
nuen
jakin zer gehiago esan.
|
|
|
–Ostiralean anbulantziak Xabi eraman zuenean Martarekin egon nintzelako. Oso ondo etorri zitzaidan borrokarena eta zuen arteko enkontruarena, bestela ez
|
nuen
jakingo zertaz hitz egin. Uda osoa elkar ikusi gabe eman ondoren...
|
|
2019
|
|
|
Terriblea. Pentsatzen
|
nuen
banekiela zer zen tratu txarrak pairatzea, eta ez nekien, konturatu nintzen ez nekiela. Deklarazioetan egotea, etengabeko tortura entzutea...
|
|
|
–Ondo zegok? , galdetu zuen, eta une batez ez
|
nuen
jakin zertaz ari zen?. Hire arreba, ondo zegok?
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer egin. Eskuak erakutsi nizkion, hutsik.
|
|
|
Irakurri izan ez banitu, oraindik ez zenukeen jakingo zer den “jadezko harpa” edo “Budaren hortza”; ezta neuk ere. Egia esan behar badut Jin Ping Mei eskuetan hartu arte, ez
|
nuen
jakin zer esan nahi zuen yunyük, eta liburuetan ikasia daukat, era berean, “bederatzi bider bederatzi” hori zertan den.
|
|
2020
|
|
|
Andreeik harrituta begiratu, eta galdetu zidan zein zen nire malkoen arrazoia, ea niri inoiz antzeko zerbait gertatu zitzaidan. Ez
|
nuen
jakin zer esan, une batean pentsakor gelditu nintzen, aitormenari ekiteko tentazioa izan nuen, nire barrua askatzeko; izan ere, modu naturalean hasteko aukera nuen, baina, azkenik, orduan ere, ezetz esan nion, ez nuela inoiz izan harreman luze eta egonkorrik.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun. Boteprontoan ergelkeria iruditu zitzaidan.
|
|
|
Begiak zabal zabalik neuzkan, haren aurpegieran zantzuren baten bila. Hark begia kliskatu zidan, eta ez
|
nuen
jakin zer pentsatu.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer esan. Haren aurpegian ez nuen pistarik topatu.
|
|
|
Zur eta lur geratu nintzen. Ez
|
nuen
jakin zer erantzun.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer erantzun, baina egia zen Aiurrek zioena: amaren galeriak ez zuen auzoan interesik pizten.
|
|
|
“Zergatik jarraitzen duzu berarekin? ” galdetu zidan duela gutxi, telefonoz Sevillatik, Rociok, ene Rociok. Eta ez
|
nuen
jakin zer erantzun, edo jakin bai, baina ahots altuan esan ez.
|
|
|
gau hartan ez zen esnatu. Ez
|
nuen
jakin zer egin, sorbaldaraino igo nion tapakia, ez nion musurik eman. Egunkaria nekarkion goizero bezala, eta irakurtzera eseri nintzen.
|
|
2021
|
|
|
Hor ere galdetu ziguten zer zen gure belaunaldia ezaugarritzen zuena, eta nik benetan ez
|
nuen
jakin zer esan. Azkeneko hogei urteetan edo ematen du dena izan dela aurreko hamarkadetako joeren nahasketa bat.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer pentsatu, egongelan hainbeste familia argazki ikusi nituenean, Tasio Ignaziorekin, beti elkarrekin edo besarkatuta, haurtzaroaz gero berdin jantzita. Mugikorra atera eta gurasoak ageri zituzten irudi guztien argazkiak egin nituen.
|
|
|
Jatorrizko bikotea bizitzako etapa ezberdinetatik igarotzen ari da. Ondoren, bi irudi mutilatu ageri dira, ezagutu ezin direnak; inoiz ez
|
nuen
jakin zer esanahi duten, eta ez nien ezer erantsi zaharberritzean. Hor ikusten duzuna beste lore bat da, erroseta bat, eguzkiarekin batera irekitzen eta jiratzen ari dena.
|
|
|
Ez
|
nuen
jakin zer egin,
|
|
|
Susan ezagutu aurretik, uste
|
nuen
banekiela zer zen maitemintzea.
|
|
2022
|
|
|
Sekula ez
|
nuen
jakin zer erranen zukeen Bogartek meriendaren perspektiba ospatzeko. Jokintxo piririka erori zen eskaileretan behera, besoak ero moduan astinduz eta zapata bat galduz bidean.
|
|
|
Une batez ez
|
nuen
jakin zertaz ari zitzaidan. Orduan, hankartea iluntzen zidan orbana ikusi nuen:
|
|
|
Ohartu nintzen zerbait zegoela patio estuaz beste aldeko tximinia baten ondoan. Une batez, ez
|
nuen
jakin zer zen. Itzal itxuragabe bat zen, ia nabarmentzen ez zena gaueko zeruaren kontra.
|
|
|
Behin baino gehiagotan pentsatu nuen barrura sartzea, baina ez
|
nuen
jakingo zer esan. Zer egiten zuen gure amak ilean:
|
|
|
Nola bihurtzen da emakume bat ama, ordura arte alaba, ahizpa edo arreba eta emazte baino ez denean izan? Autokritika baino, akaso aitzakia itxura gehiago du honek; baina, nik behintzat, ez
|
nuen
jakin zer egin aurrenekoz lehendabiziko semea besoetan izan nuenean. Eta, gerora ere, inprobisatuz egin nintzen ni ama, eta haurra seme.
|
|
|
Mutu geratu nintzen, landareak bezala, zeren Javierrek ez zidan inoiz bere bizi guztian, bere bizi guztian, jauna, guapa esan. Hainbeste denboran egon nintzen une horren zain, ez
|
nuen
jakin zer esan, beti imajinatu bainuen ezen, Javierrek azkenean guapa deitzen zidanean, pozez saltoka hasiko nintzela, aldarera joaten ere imajinatzen nuen neure burua, jauna, eta nire bizitza harenarekin zigilatzen, baina hori beste une batean izango zen, hori aurreko orainaldi batzuetan izango zen, beste urte batzuetan.
|
|
2023
|
|
|
Irriñoka denak. Garbi ikusi
|
nuen
bazekitela zer egitetik gentozen. Kontratua bete berri genuela gorputzean markaturik bagenu bezala.
|
|
|
Nork jakin dezake benetan? Nik, behintzat, sekula ez
|
nuen
jakin zer nahi zuen Rhadak. Kontratua ez zen argi geratu gure artean, hasieratik.
|
|
|
Une batetik aurrera, nik ez nuen nahi asteburuetan rockeroaren kapa jantzi eta astelehenetan kendu, beste lan batean aritzeko. Nik nahi
|
nuen
jakin zer sentitzen den astearte batean Berlinen jotzen. Orain argi daukat eta oso barneratuta daukat zerbait izatekotan musikaria naizela.
|
|
|
“Rimmel horrekin zure betileek autopistak dirudite”. Beste ezer ez zuen esan eta nik ez
|
nuen
jakin zer erantzun.
|