|
2001
|
|
|
Gogoan daukat txikitan desiatzen nengoela 12 urte bete eta hilekoa jaisteko. Amonak esan zidanez, adin horrekin haziko zitzaizkidan titiak eta orduan izango
|
nuen
garaia bularretakoa janzteko. Ordutik, ia hilero erosten dut kulero eta sosten berriren bat.
|
|
2004
|
|
|
Aitak are gehiago zabaldu zuen irribarre herabetia–: Bai, orain sinesgaitza gertatzen bazaizu ere, Gerra Handian borrokatu nintzenean, baita zure ama ezagutu
|
nuen
garaian ere, ni sozialista porrokatua nintzen. Nire heziketak eta ikasketek kultura maitatzera eraman ninduten.
|
|
|
La Salleko ikastetxea utzi berria, Sportingekin fitxatu
|
nuen
garai hartan –auzoko taldearekin, alegia–, eta, neure debutean –iraileko goiz hegohaizetsu bat zen, Herrerako futbol zelaian–, defentsa bati txapela egin eta, baloia airean zegoela, obus bat atera zitzaidan, zurezko zutoina dar dar jarri zuena, atean sartu aurretik.
|
|
2009
|
|
|
Eta tarteka telebistari begiratzen nion, eutsi ezinik. Pultsio eskopikoa esaten zioten horri nik psikologia ikasten
|
nuen
garaian. Agian orain ere bai.
|
|
|
Haurretan, gaztelutik aditzen genituen Garrüzeko elizako kanpaiak. Egunen batean betikoz isilduko zirela amesten
|
nuen
garai hartan. Delako soinua gerlarekin batera urrundu zen nire belarrietatik, harik eta Parisen berriz ere aurkitu nuen arte.
|
|
2010
|
|
|
Zerutik hasten ditu marrazki guztiak?; ni amaren parez pare nengoen, baina markesak besoetatik heldu, bere ondora eraman eta honela esan zidan: . Zuri, beraz, hodei baten gainean agertuko zaizu Ama Birjina, inoiz agertzen bazaizu??; eta nik, aukera baliatuz, halaxe egin
|
nuen
garai hartako marrazki bat baino gehiago, Ama Birjina hodei koloretsuen gainean ipinita, ez dakit amets hura neure ere egin nahi nuelako, edo ama neure mende nahi nuelako, ai, amaren besoen babesa?!?, gauza horietan ez da sekula jakiten eta: amak, halakoetan, irri konplize bat luzatzen zidan bederen, hori ziur?
|
|
|
EZ aitak ez Mikelek ez zidaten aurretik ezer esan, eta ustekabean harrapatu ninduen berriak. Herrian bizi nintzenean ez bezala, egunkaria egunero eta arretaz irakurtzen
|
nuen
garai hartan, baita albisteak gure artean komentatu ere. Nik irakurri aurretik, baina, Josemak eman zidan notizia:
|
|
|
Zerutik hasten ditu marrazki guztiak"; ni amaren parez pare nengoen, baina markesak besoetatik heldu, bere ondora eraman eta honela esan zidan: " Zuri, beraz, hodei baten gainean agertuko zaizu Ama Birjina, inoiz agertzen bazaizu..."; eta nik, aukera baliatuz, halaxe egin
|
nuen
garai hartako marrazki bat baino gehiago, Ama Birjina hodei koloretsuen gainean ipinita, ez dakit amets hura neure ere egin nahi nuelako, edo ama neure mende nahi nuelako —ai, amaren besoen babesa...! —, gauza horietan ez da sekula jakiten eta: amak, halakoetan, irri konplize bat luzatzen zidan bederen, hori ziur...
|
|
2011
|
|
|
izengoitiak ere horren adierazgarri izan litezke, ezizen horiek klandestinitateak behartuak direnean ere. Nik Alfonso ezagutu
|
nuen
garaian, lagunek. Zamora, deitzen zuten, Errealeko erdilari ospetsua bezala, izengoiti horrek sortarazten zuen irri ironikoa gorde nahiz.
|
|
|
Baina haizea aurpegian, arrisku sentsazio hura, joko batean zehar lasterka banindoa bezala, hamabi, hamahiru, hamalau, hamabost? hogeita ez dakit zenbat urte izan arte, jarraituko banindute bezala, lasterka poliziaren aurrean baino egiten ez
|
nuen
garaian bezala; geroztik ez dut lasterkarik egin, ez naiz gehiago jazarpen publiko eta eszenografia hain esplizitudunaren helburu izateko adinako mehatxu izan, ezta propagandarako hain erabilgarri diren gaizto ofizialaren parte ere, ikus entzunerako ezin hobe, estereotipo morboso, exotiko eta aurresangarriekiko hain obediente.
|
|
2012
|
|
|
Beste aire batzuk zebiltzan euskal musikaren uhinetan. Modernoa izan nahi
|
nuen
garaian Benito atenporalegia zitzaidan. Garaikidea izan nahiaren sindromeak ez zidan uzten bere lana zeharkatzen duen amaigabetasunezko lurrina dastatzen.
|
|
|
Diskoa bukatu behar nuelako utzi nion, eta gaur arte ez dut lapitz bat eskuan hartu. Akuarelan ere margotzen
|
nuen
garai batean. Kantuan bezala defendi nintekeela uste dut, baina ez dakit bi gauza batera egiten.
|
|
|
Lan horretan eman nituen egunak ekainaren 15a arte, janaria eskuratu behar
|
nuen
garaian izan ezik, eta hori itsasgora zenean egiten nuen beti; bitartean zeregin horretan aritu nintzen, itsasbehera iristean lanerako prest egon ahal izateko. Ordurako itsasontzi bikain bat eraikitzeko adina egur, ohol eta burdinki nahikoa bildua nuen, nola egin baneki.
|
|
2013
|
|
|
Ez dut bizi nahi zu sufriarazten; eta ez dut bizi nahi nigatik sentitzen duzuna entzun gabe; ez dut bizi nahi zu gabeko iragan hau etorkizunean; zure onena ezagutu
|
nuen
garai batean, eta berriz ezagutu nahi dut; ez zaitut urrun maitatu nahi; maite zaitudan adina maite nazazun nahi dut.
|
|
|
–Nik ere izan
|
nuen
garai batean Londresen ezartzeko asmoa... estimatu egiten baitut goi mailako jendea; baina ez nengoen oso ziur Londreseko giroak ondo egingo ote zion Lady Lucasi.
|
|
2014
|
|
|
12 Eman dudan azalpenari erreparatuta badirudi aise ikasi nuela ez nuela txupitorik edan behar biharamunak saihestu nahi banituen, hizkera errazean adierazita norbaitek irakatsi izan balit bezala, adibidez, Bizenta Mogelek euskaratutako Esoporen alegia bateko ikaskizun errimatuen formatuan, baina egiatan askoz ilunagoa eta korapilatsuagoa eta konplexuagoa izan da beti nire alkoholarekiko harremana, horretan eragina izan dute, besteak beste, gure gizarteak alkohola droga onargarritzat eta are sozialki sustagarritzat jotzeak eta odolean nahastuta daramatzadan aurrekari genetikoek. ...ke jada jakinaren gainean behar nuela egon, alegia, hamasei urterekin estreina ia kordea galdu arte mozkortu nintzenean udako jai batzuetan 90eko izurritearen ostean herrian gauzatu zuten bizioaren gentrifikazioari biziraun zion azkenengo antro likatsuko barran, ordubetez tantaka baina atergabe mililitro gutxiko edukiontzietan dosifikatuta ginebra botila osoa agortu nuenean betiko izango zela uste
|
nuen
garaiko zaldunari so; ondoren ondoeza eta batez ere sekulako logalea sentitu eta tabernazulo lohitsuaren kanpoko espaloi are lohitsuagoan etzan nintzenean gona laburra bernetan oso gora igota izterren alde samurrena bistaraziz ezagutzen ninduen norbaitek zerbait oso eskandalagarria ikusten denean jarri ohi den ahots gaitzeslearekin nire izena esan eta besoetatik bortizki tira eginez altxarazi nin... Zeren eta kasu horretan zure mugak identifikatzen hasten zara eta 1) igarotzen den asteburu bakoitzeko mugok zentimetro bat harago laxotzen direla deskubritzen, 2) ginebra botila mililitroka beharrean dezilitro saldoka eta tonikarekin urardotuta edaten baduzu kalterik ez dizula egiten baieztatzen, 3) likore mota desberdinak nahas ditzakezula ikasten (betiere hurrenkera zehatz bat gordeta), 4) logelara iristean horizontal bilakatu aurretik hatzak mihiaren amildegiraino sartzen (esofagoa bortxatzeko ahalik eta astindu kopuru txikienarekin lasaitua hartzeko ohea ekaitzaren aurka borrokan dabilen itsasontzi bilaka ez dakizun, aingerutxo baten moduan lo har dezazun), 5) (hala ere, hartutako neurri guztiak gorabehera lastaira mugitzen bazaizu botaka eraginez) mundu onirikotik haragizkoenera ito gabe oka egiten, 6) maindireko orbana inor konturatzeke garbitzen.
|
|
|
Nik banekien hori, ale bat kasualitatez aurkitu nuelako bigarren eskuko liburu denda batean, New Yorkera egin nuen aurreko bidaian, baina ez nion sekula komentatu, argi baitzegoen Marcusek ez zuela horri buruz hitz egiteko asmorik; La Côte Basque Brasserie ra joan ginen egun hartara arte bederen. . Capote
|
nuen
garai haietan maisu, edo maisuetako bat behintzat. Ados nengoen berarekin:
|
|
2015
|
|
|
Horma hauen artean ikasi nuen opera maitatzen. Orkestra zuzendaria izan nahi
|
nuen
garai hartan, logelako posterreko neskaren bokazioari jarraituz, eta lehenengo minutuetan ez nuen begirada urruntzen trintxera antzeko horretan sartutako gizonarengandik. Orkestra zuzendaria eta magoa, posible al da biak izatea, Joseba?
|
|
|
Liburuaren eragina ez zen halabeharrezkoa izan ordea. ...ztua dut, neure buruaren definizio ideologikoa hainbat aldiz aldatu dut tarte horretan, liberalismotik marxismo leninismora sozial-demokrazian barrena, gauzak ez baititut batere garbi ikusten, zalantzan bainago beti, baina zalantza guztien gainetik eta definizio guztien azpitik, konturatzen naiz jarrera batzuek bere hartan segitzen dutela beti, jarrera anarkoideak alegia, neure burua akratatzat jo
|
nuen
garaikoak: autoritarismo eta nagusikeria guztien erro errotiko arbuioa, indibidualismo ezin garaituzko bat, formalismoen eta zurrunkerien gaitzespen sakona, epelak eta txepelak ezin jasan ia fisiologiko bat...
|
|
|
Ganbarara igo eta ordenagailua piztu nian kapitulu hura berriz irakurtzeko. Idatzi
|
nuen
garaian ez nekian garbi noiz gertatutako pasadizoa zen hura, eta Gerra hasi aurretikoa zela uste nian. Hala zeukaat idatzia gainera:
|
|
|
Nire portaera ulertu nahi bada, urrutira joan beharra dago, ordea. Gertaeren iturrira, hamar urte atzera, emaztea ezagutu
|
nuen
garaietara, egunero egunkarietan ospetsu gisa agertzen hasi nintzen denboretara: –Azkue ginekologoak lortu du estreinakoz haurrak laborategian egiteko metodo ziurra?
|
|
|
Louise ezagutu
|
nuen
garai hartan Donostian egiten nuen lan eta Zinemaldira etorria zela ezagutu nuen, 1989 urteko irailaren egun batean. Nire kontsultan agertu zen, hiriburuan frantsesa nekien ginekologo bakarretakoa nintzela esan baitzion baten batek.
|
|
|
Ordena gehiegirik gabe eta bakarka, negutegiko lanarekin batera, txostenak irakurri eta aztertzen jardun
|
nuen
garai hartan. Batzuetan, borroka armatuaren kontuari buruzko hausnarketak ageri ziren, baina ideologiaren aldetik bakarrik eta nahiko modu orokorrean.
|
|
|
Begiak jaso nituen, erantzun zakar bat ezpainetan... baina hantxe utzi behar izan nuen, ezpainetan josita, nigandik urrats pare batera begira neukan aingeru hark ez baitzuen halako purrustadarik merezi, inola ere. Aingeruak, geroago jakinen nuenez, Angela zuen izena eta ezagutu
|
nuen
garaian hamaika urte zituen. Bere adinerako ohi baino luzeagoa zen, eta ohi baino meheagoa ere bai:
|
|
|
Hilde anderea da, segurtasun osoz, neure denboran ikusi dudan emakumerik ederrena. Emakume bikain hura Bavaria garagardotegiaren jabea zen eta nik ezagutu
|
nuen
garaian berrogei urte aspaldi beteak izanen zituen. Nolanahi ere, seguru nago emakume hura hogei urte lehenago ez zela nik lehenbizikoz ikusi nuenean bezain polita.
|
|
|
Hor munduarekin komunikatzen naiz, hitzaren bidez. Leku askotatik deitzen didate, eta kronikak egiten ditut munduko edozein herrialderentzat. Hala kolaboratu
|
nuen
garai batean Egin Irratiarekin, eta kolaborazioak egin izan ditut Euskadi Irratiarekin ere?. Kazetaritzari eta Historiari buruzko eskolak ematen ditu Habanako Unibertsitatean, eta Kubako Herri Boterearen Batzar Nazionaleko diputatua da.
|
|
|
Beti beti elkarrizketetan agertzen ziren bokalok, egileak herri hizkera islatu nahi zuenean. Beranduago jakin
|
nuen
garai bateko Ondarroako euskara ekarri nahi zuela gogora Agirrek, bera txikia zenean zaharrek halaxe hitz egiten zutela, hitzaren azken bokal hura errepikatuz.
|
|
|
Bertatik bertara bizi izan
|
nuen
garai hori neure jaioterrian, Eibarren. 30.000 bizilagunetik gorako herri hazia zen; kanpotik etorritakoak haietako asko.
|
|
|
–Euskarazko prentsa eta gizartea bultzatu nahi genuenon artean, ahalegin berezia sumatu
|
nuen
garai hartan. Baina aldi berean, elebitasuna bultzatu behar zela uste zutenek indar politiko handiagoa zuten.
|
|
2016
|
|
|
Herensugea katua zela uste
|
nuen
garaietan, katuak bidaietan eramateko kutxatxo bat erosi nuen Pitxirentzat. Han pasatu zuen gaua; juxtu samar bazen ere; ez zegoen beste modurik.
|
|
|
Ordenaren baten arabera jarduteko, hiru hamarkada baino gehixeago atzera egin eta haurtzarora itzuli behar dut, sei edo zazpi urte besterik ez
|
nuen
garaira. Coruñatik hogeita hamar bat kilometrora dagoen kostaldeko herri batean bizi ginen sasoi hartan, Pontevellan.
|
|
2017
|
|
|
Une gaiztoak eta gogorrak bezainbatekoak ziren une gozoak eta atseginak, onak, lagun artekoak zein familia barrukoak. Hori bai, ulertu nahi
|
nuen
garai hura; ulertu nahi nuen ze mekanismok eraman zuen gizarte hura isiltasunaren gizartea izatera; nola izan zen posible hainbeste sekretu, hainbeste min, hainbeste kezka, hainbeste kontu isilean gorde izana, horrek zer nolako ondorioak utzi zituen gu guztiongan. Horixe interesatzen zitzaidan.
|
|
|
Eleizara joan nintzen beti bezala eta Sam Gaddisek aurrea hartuko zidala uste
|
nuen
garaira arte ohi nuen bezala koruan kantatzeko eskatu zidaten. Beraz, ozenki eta argiro aritu nintzen Jainkoa goratzen eta artzaina sermoia botatzen hasi zenean, Amen haiez sabaia altxako nuela zirudien, alajaina.
|
|
|
Gu bai garela tontoak, kutxatik kanpo gaudenok! Batzuetan pentsatzen dut emazteari kasu egin niola eta oposizioak prestatu, baina telebista ikusten ez
|
nuen
garaian fruiturik eman ez zuten hainbeste oposizio prestatu nituenez, ia ia nahiago dut hiru orduz kulebroi venezuelar bat agoantatu, urrutiko agintea erabili barik, hitza emanda?, berriro ere munduko hiriburuekin hasi baino.
|
|
|
Hango hark, berriz, betiko ondorioa ekarriko zigun Inesi eta bioi. Diskotekatik urrundu behar izan
|
nuen
garai batez; legea zen: kakanarruak izan zitzakeen lagunak, polizia, diskotekako segurtasun agenteak...
|
|
|
bihurtu zen, inperio berri bat sortu nahi zutenen ereserki gudazalea. Athletiaren aurrealde mitiko hura bezalaxe. Iriondo, Venancio, Zarra, Panizo, Gainza buruz jakin
|
nuen
garai batean hitz haien egileen zerrenda. Mourlane Michelena, Sanchez Mazas, Miquelarena, Ridruejo, Alfaro eta Foxá, baina, txikitan izen horien guztien gainetik gure herrikidea miresten nuen bezala, gure norabide politikoa aldatu ostean faxista saldo hura ahaztu eta Telleriarengana bildu ziren gure herra eta ezinikusiak.
|
|
|
Eta, era berean, iruditzen zait komenigarria dela ez izatea ez baikorregia, ez ezkorregia, horretan ere oreka bat aurkitu behar dela. Ni oso baikorra izan nintzen hasieran, ekintzaile moduan zerbait aterako zitzaidala uste nuen, eta ez zen hala izan; baina orain ikusten dut gauzak ez zirela dena beltz ikusten
|
nuen
garaian bezain konplikatuak, gaur ez deitzeak ez duela esan nahi inoiz ez didatenik deituko, eta gauza askotarako balio dudala; ez badidate deitzen dela balio diodan enpresa horrek ez nauelako ezagutzen edo ez garelako bat etorri denboran.
|
|
2018
|
|
|
Kenton andereñoa, berez, «Benn andrea» da gaur egun, eta halaxe izan da azken hamar urteotan. Hala eta guztiz ere, berarekin harreman estua ezkongabetan bakarrik izan nuenez eta behin ere ikusi ez dudanez «Benn andrea» izateko West Countryra joan zenez geroztik, barkatuko didazue berari modu trauskil horretan deitzea; alegia, bera ezagutu
|
nuen
garaian eta gaurdaino nire kautan deitu izan diodan bezala. Jakina, beraren gutunak aparteko arrazoi bat eman dit berari «Kenton andereñoa» esaten jarraitzeko, zeren, zorigaitzez, balirudike beraren ezkontza hautsia dela.
|
|
|
Aspaldi ezagutu nuen Txetxu, bai, eta bera hemen ikusita eta gaia zelan desbideratu duzuen kontuan hartuta, argi daukat ez dela batere ahaleginik egin nire ahizparen hilketa ikertzeko eta, tristeena, ez dela egingo. Ezagutu
|
nuen
garaia etorri zait burura, M hura, eta orduan burutik ibili zitzaizkigun ideia asko. Eta begira non eta zelan amaitu dugun.
|
|
2019
|
|
|
Magistratu bat ezagutu
|
nuen
garai hartan. Poz pozik nengoen banuelako gizon egiazko bat maitatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Gerora jakin
|
nuen
garai hartan izandako lurrikara politikoarekin zerikusia zuela kontuak, aldundian gertatutako aulki aldaketarekin, bat baino gehiago jokoz kanpo harrapatu zuen harekin. Paperei hautsa kentzen hasi eta agintari berriek egindako salaketak haizatzearekin batera gaitzitu zela giroa.
|
|
2021
|
|
|
Begiak ixten zaizkit eta batzuetan formarik gabeko melodia batek ihes egiten dit ezpainetatik. Batzuetan minik sentitzen ez
|
nuen
garai baten oroitzapenak izaten ditut. Batzuetan negarrez hasten naiz.
|
|
|
Argazkilaritza ikasi
|
nuen
garaian eraikin berean ibili ginen, Xenpelar udal tailerrean, neu goiko solairuan argazkiak errebelatzen eta bera behean, egurra lantzen. Argazkiak garbitzeko uretan uzten nituenean bisita egiten nion, eta bere eskolakideek miretsita agurtzen ninduten:
|
|
2022
|
|
|
Annak, haurtzaroaz arduratuko den itxialdiko aholkulariak, galdetu zidan ea ezin
|
nuen
garai horretaz idatzi ironiarik erabili gabe, deskribapen soilak edo sotilak eginez edo poetarik aipatu gabe behinik behin, eta ez dela batere erraza erantzun nion, memoriaren zokoetan gorderik dauden irudi horiek ez baitaude inori erakusteko moduan, non eta ez diegun hautsa pixka bat kentzen eta distira ateratzen edo desitxuratzen edo zaharberritzen.
|
|
2023
|
|
|
Zerbait berria erakusten ari balitzait bezala hitz egiten zidan, bera irakasle eta ni ikasle. Txisteratik heteropatriarkatua, maitasun erromantikoa, harreman toxikoak, amodio ez normatiboak edo antzeko hitz protesikoak noiz aterako zituen zain nengoen, haiekin niri zerbait deskubrituko zidalakoan, ezer ulertzeko gai ez banintz bezala nire adinagatik, emakume izaten ikasi
|
nuen
garaiagatik, sudurrean uztai bat ez eramateagatik.
|
|
|
Txikia haur eskolara joaten zen, pixoihalak eta orgatxoa oroitzapen desatsegin bilakatu ziren. Ez dakit esaten zenbateraino itxaron
|
nuen
garai hura, askapen progresiboa, lehengoaren itzulera, edo antzeko zerbait. Edonola ere, iritsi zen azkenean.
|
|
|
Feminista zuri asko gogaitu egiten dira emakume zuriei leporatzen zaielarik gizonak jaun eta jabe zireneko arraza desberdintasunak sostengatzen eta babesten dituztela. Gehienek, baita Amnesty Internationalen lan egin
|
nuen
garaiko zuzendaritza batzordearen buruak ere, suhartasunez eta pasioz defendatuko lukete feminismo intersekzionala kontzeptu gisa. Praktikan, baina, anbizioa, nork bere burua babestu nahia edo norbere merezimenduz lorturiko arrakastaren ideologiari heltzeko beharra gailentzen da.
|
|
|
New Hampshirera eraman zuten. Nik ikaragarri maite nuen Juana, eta berarekin igaro
|
nuen
garai hura. Diruak lor ditzakeen abokatu onenak kontratatzeko zorpetu egin nintzen.
|