|
2003
|
|
|
Jenialtasuna ez dela, dio, harribitxietan bildurik aurkitzen, hautsa bezala barreiaturik baizik, eta gutxi batzuek bakarrik lortzen dutela distirak egiteko adinako multzoak pilatzea. Gizaki orok duela artista izateko eskubidea, txikienak ere baduela bere lekua adierazi nahi nion, baina ez
|
nuen
esateko modu egokirik aurkitu.
|
|
|
–Bere autobiografia hori aurreratu samarrik zuelarik jakin nuen maitale berri bat zuela, nola jakin
|
nuen
esaten ez badakit ere. Neskaren ahotsagatik hasiko nintzen errezeloak hartzen, ahots gardena zuen, edo ausarta, ez behinik behin larritua, eta Romainengatik galdetzen zuenean nire konplizitatea nahi zuela iruditzen zitzaidan, gizon bera bion artean partekatzeko prest zegoela adieraziz bezala.
|
|
2005
|
|
|
–Hemen lagun bat larri jarri zaigu... –lortu
|
nuen
esatea.
|
|
2006
|
|
|
Sarri gertatu izan zait (ia gehienetan) idatzitako abestiak entzuterakoan arrotzak nabaritu izan ditudala. Hasieran banekien gutxi gorabehera zer nahi
|
nuen
esan, baina gero esan nahi nuen hura eskuetatik joan egin zait; labur gelditu nintzela iruditzen zait, edo hitzak gehiegi puztu nituela, edo gauzapen poetikoan huts egin nuela. Edo anpua izan nintzela; baldarra ere bai agian.
|
|
|
–Eskerrik asko –asmatu
|
nuen
esaten.
|
|
2007
|
|
|
Baina orduan galdera bota zidan Eduk: . Hik ez duk hala uste, Etxe??, eta nik ez
|
nuen
esan une hartan buruan neukana, ezpada halako diskurtso ideologiko bat: aberri guztiak kaka zaharra direla, baina bat hautatu behar bazen, nahiago nuela Euskadi Espainia baino, edo halako zer edo zer.
|
|
|
–Beti elkarrekin? esan nahiko nukeen, baina kursi samarra iruditu zitzaidan eta ez
|
nuen
esan. Horren ordez, tabako paketea atera eta zigarro bat piztu nuen, eskuz esku pasatuz hiruren artean erre genuena.
|
|
2009
|
|
|
Ez zidan begirik kentzen eta astia ematen zidan zerbait esateko, baina, sarritan gertatzen zaidan bezala, ez
|
nuen
esateko ezer.
|
|
|
Zein legegizon nahi
|
nuen
esan zidaten. Nik ez nuela legegizonen beharrik.
|
|
|
–Ez, ilegal zegoen, bisatu eta paperik gabe, ez nien argibide gehiagorik eman nahi eta ez
|
nuen
esan euskaldun iheslaria zenik; Irailaren 11koaren ondoretik dena baitzen susmagarri.
|
|
|
Hurrengo goizean esnatu zenean, oharra zeukan ohean bertan. Haize freskoa behar
|
nuen
zioen notak, zatoz, gosaltzen duzunean. Charlottenburg jauregiaren helbidea ere utzi zion, taxistarentzat. Iritsi zenean, harrizko aingeruek harrizko umeak zituzten besoetan eta izozturiko lorategian elur negarrak zituzten zubiek eta elur hostoak zuhaitzek eta elur beldurra Norak.
|
|
|
Ez dakizue zenbat barre egin zuen nire Ekialdeko ipuinen zaletasunaren berri eman nionean. Luzaroan Bagdad asmaturiko lekua zela uste
|
nuen
esan nion, ipuinetakoa. Eta barrez lehertu zen.
|
|
|
Elkarrizketak izaten nituen, bai, baina ez nintzen zer esan nuen eta zer esan zidaten gogoratzeko gauza. Jaten nuen, bai, baina ez nintzen kapaz zer bazkaldu
|
nuen
esateko. Orduak ere labaindu egiten ziren garai hartan:
|
|
2010
|
|
|
Nik neuk guztia izango
|
nuen
esateko, baina ez zitzaidan ezer otu. Mihia aho-sabaian nuen itsatsita.
|
|
|
Ia ahaztu
|
nuen
esatea goiz eta gauez guardiako zelatari bat ere badela nire gelako atarian, eta nire begiak ezin ditudala karratuetara jaso haren begi biak topatu gabe, beti zabalik eta finko.
|
|
|
Alexek barre egin zuen, Junek niri lapurtutako txistearekin. Ez
|
nuen
esan behar baina esan egin nuen:
|
|
2011
|
|
|
Baina egun hartan bertan, arratsean, heldu zen lehenengoa; ingelesezkoa, jakina: hartaraino banekien, ordea, Internetera jo gabe, eta lehenagotik ere bildumaratua
|
nuen
esan modu hura. Hala ere, eskerrak eman nizkion sender ari, arrapostu eman zuen estreinakoa zen eta:
|
|
|
Betiko agintea berreskuratuz, nora joan behar
|
nuen
esan zidan.
|
|
|
Ez da egia, idatzi dudana. Esan nahi dut, egia izan liteke nerabezaroa pasa eta hasi zela nigan indar handiz zerbait aldatzen, baina ulertzen
|
nuen
esan nahi zuena, hamalau urte nituenetik berdina pentsatzen dut eta askoz inteligenteago kontsideratzen zintudan. Horregatik izutzen ninduen, nireak izandako argumentuak ari nintzen nire kontra entzuten, zuk egiten duzunari ihes egitea deitzen zaio, ez dago aldatzeko beste modurik egia ikusi baduzu, Egia; ez da berdina fedea ezagutu ez duen sinesgabea izatea, ala heretikoa.
|
|
2012
|
|
|
Baina mojak esan zidan ezetz, gaur ez dun inor agertu. Pasillotik urruntzen ari nintzela entzun
|
nuen
esan zidana. Esan ninan hemen bisitak ondo asko aprobetxatu behar izaten direla, urrunetik etorri behar izaten din jendeak, eta bidaia egitea ez dun batere erraza ez merkea.
|
|
|
Psikologoarekin kontu asko libratu nituen, Elirekiko harreman estu bezain zaila, esaterako, edo amarekin lortutako hurbilpen txikiak, artez zihoan Ignaziorekiko harremana? Abentura eroaz txintik ere ez
|
nuen
esan, sasoi labur hura ondo baitzegoen eremu oniriko hartan: paradisu galduan, Bob hamsterrarekin batera.
|
|
|
Edukirik gabeko mezua, konbentzioanala. Gezurrik ere ez
|
nuen
esan, detaileak omititu baino ez. Emozioak uhin bihurtzeko prozesuan detaileak galtzen dira, itzulpenetan bezala.
|
|
|
Ez
|
nuen
esaten zuenaren hitz bat ere sinetsi, eta hala adierazi nion Jonani. Ez zitzaion batere gustatu gezurtitzat har nezan, eta ondorengo eztabaidak oso urrun eraman gintuen:
|
|
|
–Etzanera ederrekoa, nahi
|
nuen
esan.
|
|
|
Hori okerragoa izan zen. Ezin nuen eraman egun santu osoan amak zer egin behar
|
nuen
esatea: –Egidazu zuk mesede bat niri, ama:
|
|
|
Hemen bat batean isildu nintzen berriz ere, eta txundimen gogorreko sentipen batez oraingoan, zeren dudarik batere gabe une horretan bertan entzun bainuen (nahiz eta nondik zetorren inola ere ezin
|
nuen
esan) garrasi edo kirrinka hots guztiz ezohikoa, apala, itxuraz urrunekoa, baina lakarra eta luzea: eleberrigileak deskribatutakoari jarraituz nire irudimenak osatu zuen dragoiaren garrasi bitxiari emandako erantzun zehatza.
|
|
|
Gehiago kontatzera ez nintzela ausartzen erantzun nion, ez bazidan behintzat bere ohore hitza ematen ez zela minduko, eta orduan esango nizkiola sarri agindutako harrigarriak. Konforme zegoen; eta aurrera jarraitu
|
nuen
esanez, neu bezalako izakiek egin zutela ontzia, nik bidaietan ezagututako herrialde guztietan, baita neurean ere, gobernuan zeuden animalia adimendun bakarrak baitziren; eta hara iritsi ondoren, oso harritua geratu nintzela houyhnhnmak izaki arrazional gisa jokatzen ikusita, bera eta bere lagunak egongo ziratekeen bezala hark yahoo deitu nahi zuen izakiarengan adimen zantzuak aurkituz gero; eta ... Gaineratu nion, zorte onak inoiz itzularazten baninduen sorterrira eta han neure bidaien berri ematen banuen, ez zen gauza esaten nuela pentsatuko zutela guztiek, neure baitan asmaturiko istorioa zela; eta berarekiko, bere familia eta lagunekiko ahal zen begirune guztiaz, eta ez zela minduko hitz eman zidanez?
|
|
|
Beste jende mota batez hitz egitera nindoakion, gaixoak zainduz bizimodua ateratzen dutenei buruz alegia, behin baino gehiagotan esan bainion jaun ohoragarri hari gaixorik hil zela nire ontzilarietako asko. Baina orduan zailtasun izugarria izan
|
nuen
esan nahi nuena ulertarazteko. Hark erraz ulertzen zuen houyhnhnm bat ahul eta mugigaitz egoten hastea hil baino egun batzuk lehenago, edo istripuz gorputz adarren batean min hartzea.
|
|
|
mahai gainean ipini ninduten. Nire inudetxoa aulki txiki apal batean zegoen mahai ondoan, ni zaindu eta zer egin behar
|
nuen
esateko. Jendetzarik ez pilatzeko, aldi berean hogeita hamar pertsonari bakarrik uzten zien sartzen ugazabak.
|
|
|
Egunean hamar aldiz erakusten ninduen, jende guztiaren harridura eta atseginez. Ordurako, aski ongi hitz egiten nuen haien hizkuntza eta oso ongi ulertzen
|
nuen
esaten zidaten guztia. Gainera, ikasia nuen haien alfabetoa, eta moldatzen nintzen tarteka marteka esaldi batzuk interpretatzeko; izan ere, Glumdalclitch izan bainuen irakasle etxean egon nintzen bitartean eta bidaian izandako aisialdietan.
|
|
2013
|
|
|
Eta Espainiako justiziak bereizi gabe jo du euskal independentismoaren aurkako kanpainetan. Nik ez
|
nuen
esan PP garbi zegoela terrorismoaren aurkako borrokan, badaudelako tortura eta bestelako gehiegikeria batzuk, esate baterako. Gainera, PPk gerra zikina ez erabiltzea ez da etikari dion atxikimenduarengatik.
|
|
|
–Ezagutuz gero irabazi egiten duela esan dudanean, ez
|
nuen
esan nahi bere pentsaera ez moldeak hobetuta zeudenik, baizik eta Darcy jauna hobeto ezagututa bere izaera hobeto ulertzen dela.
|
|
2014
|
|
|
Garai horretan oraindik ez nekien, baina amorrua ematen zidan jada nire, dohainekin? zer egin behar
|
nuen
esateak. Hain azkarra baldin banintzen, zergatik ez zidaten iritzia eskatzen?
|
|
|
–Zer nahi duk? , lortu
|
nuen
esatea, hamar segundoko isilunearen ostean.
|
|
|
Sasoi hartan, ez
|
nuen
esaten zutena benetan ulertzen, baina ez nintzen horretaz konturatzen. Izan ere, uste nuen irakurritakoa ulertzen eta barneratzen nuela.
|
|
2015
|
|
|
–Ez
|
nuen
esan nahi konturik zor didatenik, dio emakumeak?. Ez ezazu pentsa, ditudan urteekin, oraindik kumeak habiatik nola hegaldatu diren begira nagoela?
|
|
2016
|
|
|
Kondeak xalotasun handiarekin entzun zidan; osterantzean ez
|
nuen
esango ezta erdia ere, eta behin edo birritan esan ere zuen: C, est bien dit.
|
|
|
Emakumea ez zegoen ados, eta nik harekin bat egin
|
nuen
esatean ezinezkoa zela berea bezain ondo gobernaturiko izpiritu batek inori irain egitea.
|
|
|
«Ulertzen dizut, zure gurasoak ere primeran ulertzen ditut» asmatu
|
nuen
esaten, eta arnasa sakon hartu berriro ere, aurrera jarraitu aurretik, «baina ez dut uste argitaratuko denik, goi goian naukazun arren, ez daukat idazle mailarik, afizionatu hutsa naiz ni ere, eta hau zugatik hasi nuen, zuri sendatzen laguntzeko. Zurekin gehiagotan egon eta elkarrekin merezi duen zerbait egiteko aitzakia da niretzat, bost axola zait liburu bihurtuta etorkizunean publikatzeko aukera».
|
|
|
Uzkurra zen, pixka bat izua, apala eta, ez dago esan beharrik, lotsatia, baina eraldatu egiten zen bere idazle kutunei buruz hitz egiten hasten zenean, irlandarrak edo txekiarrak zirenean are gehiago. Nik askotan galdu egiten
|
nuen
esaten zuenaren haria, eta tarte luzeak ematen nituen bere keinuei edo ileari begira, eta galdegiten nion neure buruari, ile gorrien aurrean gizonezko gehienek egiten duten moduan, gorputzeko beste ataletan ere urre gorriaren kolorea izango ote zuen. Gau horretan minigona, belarritakoak eta bere adatsa korapiloan lotuta agertu zenean pixka bat arrotza iruditu zitzaidan, hasieran batez ere, eta behartuegiak taldeko emakumeen laudorioak.
|
|
|
Kontua da gau hartatik aurrera etengabe nire bertsoak ozenki errezitatzen hasi zela, esanez lerro apur haietan posible zela «irekiune» bat antzematea kaligrafismoaren eta hermetismoaren ur meheetan hondartuta zegoen Italiako poesia garaikidearentzat. Eta, aitortu dut, orduan askoz gusturago entzuten
|
nuen
esaten zuena. Haren laudorio hiperbolikoen aurrean, noizean behin protesta ahulen bat egitera mugatzen nintzen, bihotza esker eta itxaropenez mukuru nuela, berriro horretaz pentsatzean arbuiagarria baino areago hunkigarria iruditzen zaidan moduan.
|
|
|
bost bat ateratzeko doia ikasten nuen, eta askotan ezta hori ere. Zer garrantzi ote zeukan matematikak unibertsitatean letrak aukeratu behar zituen batentzat?, jarraitzen
|
nuen
esaten goiz hartan neure artean, Corso Gioveccatik gora nindoala Guarinira bidean. Bai algebran eta bai geometrian ere ia ez nuen ahoa zabaldu, tamalez.
|
|
|
–Eta zuri zer? Agureek arazoak baino ez dituzte ematen, jakin nahi baduzu, horren aurrean ez
|
nuen
esateko ezer.
|
|
|
–begirada eutsi nion. Atzera egin nahi nuen, baina ez
|
nuen
esateko behar beste adorerik. Ezetz egin nuen buruarekin?.
|
|
|
Gauza askotaz hitz egin da, baina ez zegoen ezer zehaztuta. Nik ez
|
nuen
esan ezer lapurtuko nuenik.
|
|
2017
|
|
|
–Ez, ez, ez naiz adarra jot... , ezin izan
|
nuen
esan nahi nuenarekin hasi ere.
|
|
|
esatea, ezin saihestu daitekeena geure borondatez egindako zerbait bihurtzea, beharbada horixe da gizakiaren salbabide bakarra. Nik banekien hori, eta horregatik ez
|
nuen
esan ezer.
|
|
|
–Ez
|
nuen
esan behar, onartu zuen boxeolariak.
|
|
|
«Kenny», esan zuen bigarrenak. Esaiozu Aitari esango al diozu bai ni naiz nire aitaren Sortzailea nik asmatu nuen nik sortu
|
nuen
Esaiozu Aitari ez da horrelakorik izango zeren hark ez nintzela ni izan esango baitu eta orduan zuk eta biok nork bere sortzailea maitatu behar duela eta
|
|
|
Baina nire eztarriak hotsa ateratzen segitzen zuen T.P. tiraka ari zitzaidan bitartean. Ateratzen segitzen zuen eta nik ezin
|
nuen
esan negarrez ari nintzen ala ez, eta T.P. nire gainera erori zen, barrez, eta hark hotsa ateratzen segitzen zuen eta Quentinek ostikoz jo zuen T.P. eta Caddyk bere besoak nire inguruan jarri zituen, eta bere belo distiratsua, eta nik ez nuen gehiago zuhaitzen usaina aditzen eta negarrez hasi nintzen.
|
|
|
Nik horrela ohi heldu
|
nuen
esan nahi dut aditu al duzu esan dudana esan dut
|
|
|
Goroldio artean loretxo zurbilak hazten ziren, eta ur mutu eta ikusi gabearen sentsazioa. Nik horrela ohi heldu
|
nuen
esan nahi dut heldu ohi nuen Atean geratu zen guri begira eskuak aldaketan zituela
|
|
|
Askotan erabili dut buruan, alabaina: gau hartan andrea laztandu eta, noraino behar
|
nuen
esanez, larrua jo izan bagenu, agian andrea oso gustura ez, ohi baino zabarrago, basatiago ere bai, izan zitekeelako?, ikuskera hark ez zuen ondoriorik izango. Andrearen ondoan geratu nintzen ordea, gorputza geldi, begiak bildu ezinik, gogoa bestaldeko leihoan.
|
|
|
Ondoren, burua okertu eta kazetariari esan zion?: Hori baino ez
|
nuen
esan nahi. Eskerrik asko?.
|
|
|
Jasateko, distantziaz hartu behar da, umore ona erakutsi eta potro eder bi. Hamaika eztabaida erabakitzeko ea eskubiderik ote
|
nuen
nioena esateko. Emakume bat.
|
|
2018
|
|
|
Farraday jaunak etxearen goialdean hasi zuen bisita, eta, gonbidatuak behera eraman zituenerako beheko solairuko gelen handientza ikuskatzera, irudi zuen ur gaineko bitsetan zebilela, erlaitzetako eta leiho markoetako xehetasun guztiak seinalatuz eta hotsandi poxi batez deskribatuz «zer egin ohi zuten lord ingelesek» gela bakoitzean. Nahiz ez nuen, noski, ahaleginik egin deus aditzeko, nahi gabe atzeman
|
nuen
esaten ari zenaren funtsa, eta sor eta lor geratu nintzen nire nagusiaren jakinduriarekin, zeren, inoiz huts egin arren, ingeles maneren alderako suhartasun bizia ageri baitzuen. Ohargarria zen, bestalde, wakefieldtarrei, bereziki Wakefield andreari?
|
|
|
Beharbada, ez
|
nuen
esan behar, zeure bila?,, zeugatik, baizik, baina ataka saihesgaitzean ipini nahi izan dut, hain era pertsonalean erasoz non taldetasun orokorretan ezabatzerik ezin zezan izan.
|
|
2019
|
|
|
Eta dena, garai batean elkarrekin bizi izandakoen oroigarri: han goian, gazteluan, egunero gurutzatzen ginen, eta nik agurtzen
|
nuen
esanez, eskuan muin damakiot berorri?, eta hark galde egiten zidan bere maiestatearen umoreaz eta egoeraz, edota, presaka zebilenean,, egun on, Cervenka?, besterik gabe. Labur esateko, baneukan nire lekua tribunaren goiko aldean, eta begi hauexekin ikusi ahal izan dut Jessenius doktorearen burua borreroaren eskuetan, nire jaun enperadore gorenak bere azken orduetan iragarri zidan bezala.
|
|
2020
|
|
|
Berehala ulertu
|
nuen
esaten ari zitzaidana. Inguruetan piromano bat zebilela sinetsarazi nahi zien Aintzanek.
|
|
|
Batzuek galderarik itxuragabekoenak jaurtitzen zizkidaten bitartean, besteek, argazki kamerak buruen gainetik altxaturik, flash eta flash, itsutu egiten ninduten, handik ihesi joateko bideak ikus ez nitzan. " Mesedez, mesedez", besterik ez
|
nuen
esaten, atzeraka ibiltzen saiatzen nintzela. Baina apenas lortzen nuen mugitzea.
|
|
|
Bainugelatik entzun nezakeen dutxa hartzen nuen bitartean. Azkenean, hartu eta ados baino ez
|
nuen
esan. Maitena zen.
|
|
|
Udako arratsalde bat zinen, bat batean euria zarra zarra botatzen duen udako arratsalde bat, non jendeak imintziorik egin gabe paseatzen segitzen duen, non jendeak ez duen aterperik bilatzen, euriak bustiko ez balitu bezala, zerutik erortzen den ur hori haientzat eroriko ez balitz bezala. Adore pixka bat bildu behar izan
|
nuen
esateko ezin zenuela horrela jarraitu, ahazteko behingoz hondoratutako proiektuak eta berriak pentsatzeko, olatu baten atzean beste bat datorrela. Kostako zaiola etortzen, igual, baina etorriko dela, seguru etorriko dela.
|
|
2021
|
|
|
Euskaldunei ez zitzaien asko gustatzen nik politikoa ez zen preso batekin harremanak izatea. Niri ez zitzaidan gustatzen haiek niri noren laguna izan behar
|
nuen
esatea. Ondorioz, ez nintzen haiekin, euskaldunekin, oso ongi moldatzen.
|
|
|
–Aizu, nik zer dakit –esan nuen– Ez
|
nuen
esan, baina orain esaten dut: ez dut zuen film hori ikusi nahi.
|
|
2022
|
|
|
–Beharbada bai, beharbada ez. Hil bizi moduan atera zen lehenengo urtea izan zen, baina nik ez
|
nuen
esan lehenago ez zenik inoiz etorri erromes moduan.
|
|
|
–Adolfok ez zuen planning a guztiz osatua orkatila haustea erabaki zuenean. Uste
|
nuen
esana nizula.
|
|
2023
|
|
|
Zaputzaldi askotxo hartuta nengoen sentiberatasunaren gai horrekin eta kremailera ixten ikasi nuen. Lehen Hezkuntzaren amaieratik ez
|
nuen
esaten Hori ez zaizu xelebrea iruditzen, fulano. Neu naiz ala mengano gezurretan dabil?
|
|
|
–Ez
|
nuen
esango nik behin zahartuta halako lekurik ezagutuko nuenik –Kottek hasperen egin zuen, zotzari tiraka.
|
|
|
Eta hori egia zen. Eta jarraitu genuen aurrera eta jarraitu
|
nuen
esaten ezagutzen nuela bidea. Hanka lur zingiratsu batean jartzea bezalakoa da:
|
|
|
Beldurrez jo nuen tinbrea, oraindik espero ez ninduen norbait ez eragoztearren. Ez
|
nuen
esan behar izan nor nintzen, zertara nentorren, erantzungailutik ezer entzun gabe zuzenean ireki zen portaleko atea. Lepo inguruan bilduta neraman tapauka askatu nuen barruko itomen bati erantzunez, eta eskaileretatik abiatu nintzen, igogailuari desafiorik egin gabe.
|