|
2000
|
|
|
Zeren eta zure gutun berri bat iritsi baitzait orain berean —esker mila, bihotzez! —, eta hori ez da egunoroz gertatzen den pozgarria... ...z, irakurri dut kolpe batez, begia orrien gainetik kendu ga be... eta bikaina iduritu zait Brunori eta Hobbesi buruz egiten duzun gogoeta —oker ez banago, osaba Joanikoti aditu nion lehen aldiz Hobbesen izena, zeren eta osaba Joanikotek Pierre Gassendi filosofo ezaguna izan baitzuen aldi batez irakasle, eta Pierre Gassendik lagun eta adiskidetzat zuen Hobbes—, baita orain artean ezezagun
|
nuen
bertze filosofo horri buruzkoa ere: Spinozari buruzkoa.
|
|
|
Baina nik ezin ahantzi nuen osabaren ukabil jasoa, ezin ahantzi haren mehatxua. Eta ikusten nuelarik ezen arimaren leiho batetik beldurraren itzala ihesi zihoakidala, bertze itzal bat sartzen ikusi
|
nuen
bertze leiho batetik, hiraren eta koleraren itzala izan zitekeena, eta belarrirat halaxe mintzatu zitzaidana: " Mattinek azpian eta bere menean hauka, osabak bere menean hauka, mundu guztiak hauka bere menean... eta hik ere noiz altxatu behar duk heure ukabila?"
|
|
|
AITZINA egin nahi
|
nuen
bertze gai batekin, baina berriro barkatu didazu, jaun André. Izan ere, Nafarroa, Espainia eta Frantziari buruz arestian skribatuak zure bertze gutun baterat narama.
|
|
|
Baina, Indietarik Europarako bidaia ezin luzeagoan galdu gabe, xuxen heldu nahi nioke Pasaiako portutik Urbiainerat egin
|
nuen
bertze bidaia hari, edo, hobeki, Irundik Urbiainerat egin nuenari, zeren Pasaiatik Iruneraino elkarrekin joan baikinen kapitaina eta biok, eta zeren Irundik Urbiainerat egin nuen bertze bidaia hura Indietarikoa baino laburragoa gertatu baitzitzaidan, bistan da, baina baita beteagoa eta erranahitsuagoa ere, berehala endelagatuko duzu zergatik.
|
|
|
Baina, Indietarik Europarako bidaia ezin luzeagoan galdu gabe, xuxen heldu nahi nioke Pasaiako portutik Urbiainerat egin nuen bertze bidaia hari, edo, hobeki, Irundik Urbiainerat egin nuenari, zeren Pasaiatik Iruneraino elkarrekin joan baikinen kapitaina eta biok, eta zeren Irundik Urbiainerat egin
|
nuen
bertze bidaia hura Indietarikoa baino laburragoa gertatu baitzitzaidan, bistan da, baina baita beteagoa eta erranahitsuagoa ere, berehala endelagatuko duzu zergatik.
|
|
|
—Hala, bada —erran zidan alkaideak—, baldin hemendik atera nahi baduzu, hil iduri egin duzu, eta ongi egin duzu gainerat, izan ez dezan nehork ere sospetxarik —eta, segidan, bere asmoen berri eman zidan: nola, gure engainamenduaren aitzina eramaiteko, guardia haietarik batekin kalapita iduriko bat jokatu behar
|
nuen
bertze presoen aitzinean, tuak, muturrekoak eta ostikoak bitarteko, guardiek, halatan, gela berezi batean bakar nintzaten, non, biharamunean, ene buruaz bertze eginik eta urkaturik aurkituko baininduten; eta, guardietarik bat barrenean sartzen zela eta bertze batek atea zaintzen eta begiratzen zuela, aterako ninduten, finean, orgatila batean, ahozpez, soka lepotik dilindan nuela... hilen mundurat... bizien mundurat, alegia, non Venancioren bi morroi izanen bainituen aiduru, mando batekin.
|
|
|
Baina egoera orok muga bat du eta onargarri izan daitekeena onartezin bihurtzen da mugatik harat, nola berriro gertatu baitzitzaidan neuri, anaiarekin izan
|
nuen
bertze afera hartan, agertuko dizut nola...
|
|
|
Eta, hala, haize hura ene kontzientzian ezin bortizkiago sartzen zela eta ene azken zalantza hura hankaz gora jartzen zuela, hiru hilabeteko itsasaldi haren ondotik, ba ote
|
nuen
bertze aterabiderik, jaun André?
|
|
|
Baina, esperientzia haren ulertzeko, Piarres Oihartzabal kapitainarekin izan
|
nuen
bertze konbertsazione bat agertu behar nizuke lehendik. Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik beretik kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik nengoela munduan, etxetik ihesi.
|
|
|
Derradan behingoz: ez
|
nuen
bertze nora jorik. Ospitalean nire falta sumatzen hasiak izan behar zuten honezkero, Josuren ondoan, eta hutsune hori are barkagaitzagoa eginen zen, han izanen zirenek —Edurne, ama, arreba Marixa— jakitean anaia gertatua zela nik hartu beharreko kolpeen petzero.
|
|
|
Izenburua," Lurrorotako igarlea". Banekien ez zuela gogoko izanen, baina ez
|
nuen
bertze deus eskura, hutsunearen estalki. Konprenitzen jakinen zuen agian.
|
|
|
Manuel Sarasa Gonzalez, izengoitiz" Kalpar latz", izengoitiz" Sagarroi", izengoitiz" Manolo Potzolo", nahiz eta orain aski mehartua izan, zubiaren erdian zen, gizon batekin solasean. Lehenagotik ezagutzen
|
nuen
bertze hura, elkarrekin suertatuak eta abuztuko ortziral goiz horretakoa bezalako egiteko tristeren batean: Gomez de Segura, epaitegiko forentsea.
|
|
|
—Osaba Josuk hiretako goraintziak eman zizkidak —gezurra erran
|
nuen
bertze zigarro bat piztu behar ez izateko.
|
|
2001
|
|
|
Gure postura berean, marmolak eta paretak bat egiten zuten txokoan, bijilantziako guardia zibilak ikusi nituen (gaueko langileak lasai ibiltzen ahal ziren), Lainez bere bibote luzearekin eta ikustez bakarrik ezagutzen
|
nuen
bertze bat. Isilik, ontziak hustu eta zorroak bete.
|
|
2006
|
|
|
Garrüzeko eta Mauleko mintzairen artean aldea ez da hain handia, erresumak ezberdinak izan arren. Ez zen gainera Amikuzeko moldea Zalgizek bere izkribuetarako hautatua, ezta nik hobekienik ezagutzen
|
nuen
bertzea ere: Iruñeko karriketako larru apaintzaile eta zapataginena, Migel Mailuk bizi artean erabili eta nik haren ahotik ikasi nuena.
|
|
|
Ez
|
nuen
bertze lanik!
|
|
2008
|
|
|
Uste
|
nuen
bertze bortz mila liberako errenta edo intres bat firmatuko zuela erran den akademia horrentzat. Duela hirur edo lau urthe [beraz 18921893 artean], egin ahalak egin niozkan gauza horren burutaratzeko:
|
|
2009
|
|
|
Ezta hark ni ere. Nire ilun hartan, ez
|
nuen
bertze nori heldu.
|
|
|
Hala ere, kexa edo arrangura bakarrik ere ez nion aditu. Ez
|
nuen
bertze inola espero Orthezen nire buruzagi izan zena: harro, inguruko milaka ikusleei erdeinuz begira.
|
|
|
Kanpoan haizia gero eta gehiago altxatzen ari da, bazterrak astinduz. Nik uste
|
nuen
bertzetatik difenta zinela. Independentia, zure libertadiari lotua, ez zinuela ez senarrik eta ez umerik nahi.
|
|
|
Ez zen egia, baino ez nintzen atrebitzen bertzerik erraitia. Eta maite
|
nuen
bertzeen protestazioak aditzia. " Zer, ez aizela hi pollita?
|
|
|
Ahal nuen bezala pasa
|
nuen
bertze oren hura, eta azkenean nere tornua izandu zen. Ez zen goizegi, ongi idari bat zen, bai, neri azkeneko pasazitzia.
|
|
|
Eta nik, nola ez
|
nuen
bertze bizitzeko manerik izagutzen, uste nuen haren gisa gizon txar bat hartzen banuen, infernuko su guziek izagutuko nintuela hogei eta hamar urtetarat alleratu baino lehenago. Beldur hori aitz urrun sartua nuen barrenean.
|
|
|
Ez dut erraten ahal aitz oroitzapen ona dutela arrats hartaz. Nere burua piska bat arintzeko edan nuen sagardu baso bat ero bi, zenta nik ere
|
nahi
nuen bertzearekin batean momentu on bat pasatu, nere beldur guziak bazterrerat utziz, eta behingoan bederen bertzenerat.
|
|
2010
|
|
|
Ez nuen horretarako nahitaezkotzat jotzen nuen sosegu askirik, ezta behar adinako tenplerik ere. Hobe
|
nuen
bertze baterako utzi.
|
|
2013
|
|
|
Zer bertzela? Delako momentua buruan erabilia nuen aldiro, ez
|
nuen
bertzerik irudikatu: ni, zaldi gainean, lauhazka, aitatxi zenaren ezpata zaharra zeru aldera begira, eta nire ezpainek deiadar:
|
|
|
Ez
|
nuen
bertze dobloi bat haien eskutan jartzeko asmorik.
|
|
|
Hosto horitu bat hartu zuen arbolatik eta sudurreraino eraman. Aukera probestu
|
nuen
bertze zerbaiten jakinaren gainean paratzeko:
|
|
|
Egina
|
nuen
bertze zenbaitetan. Ez zen ahalegin handiko afera.
|
|
|
Mudantza ez zen batere nabari Auverniako bideetan barna sei egunez zamalkatu ondotik. Ikasi berria
|
nuen
bertze herri batzuk nirea bezain aberats direla mendiz eta oihanez, eta nirea bezain pobre gainerakoez. Ene zaldia bezain lokazturik nengoen Carlateko murruen parera ailegatu nintzelarik.
|
|
|
Ote zekien sorgin hark zer gertatu zitzaidan arratsaldean? Argia itzali eta buelta eman
|
nuen
bertze aldera.
|
|
|
Malixari bisita egin behar geniola. Nik ez
|
nuen
bertzerik aditu behar izan. Gabika eta Mateo ere seguru genituen.
|
|
2015
|
|
|
Niri ere komeni zitzaidalako egin nuen. Egia erranda, niri komeni zitzaidalako egin
|
nuen
bertze deusen gainetik. Orain dela guti ohartu naiz horretaz, ez da erraza izan.
|
|
2017
|
|
|
Estu. Behar
|
nuen
bertze zerbait. Eta saiatzea erabaki nuen.
|
|
|
Bai. Hautu hori egin, eta ezagutu
|
nuen
bertze hainbat artista: Rafael Ruiz Balerdi, Esteban Vicente, Joan Mitchell, Sam Francis... haien bidez, ate handi bat zabaldu zitzaidan aurrean, lan egiteko bertze modu bat azaldu zidana.
|
|
|
ni Mexikora joanen nintzen bizitzera, familiarekin eta zurekin harreman oro hautsiz, eta familiak etxeko istripu moduan mozorrotuko zuen aitaren heriotza, nire kontrako salaketarik paratu gabe. Bistan denez, zu hemen sarturik eta ama zeharo moteldurik, Iparragirre Agirrebarrena familiaren ondasunen kudeaketarako bidea libre izatea bilatzen zuen Felix Seisdedosek, baina nik ez
|
nuen
bertze aukerarik izan eta onartu egin nuen akordioa. Barkatu, Antonio.
|
|
|
Eta triste nintzen! Lan guti nuen egiteko, ene lanpostutik Boulogneko oihanera joaten nintzen irakurtzera, ez
|
nuen
bertze egitekorik. Baina orduan alderdi komunista kanbiatua zen, anitz irekiagoa zen.
|
|
|
Azpimaratu zuen Maiderrek. Beharrezkoa zen, enigma argitzeko. Bai, baina ni izan naiz torturatua. Beharrezkoa zen. Ez
|
nuen
bertze konponbiderik nire jokoa segurtatzeko. Uler dezakezu hori. Zanpatuko nindukezun bizitza galdu arte" beharrezkoa balitz" esaten duzun bezala... Ez, zanpatzen nuen baina ez nituen sekula presoak hiltzen.
|
|
2021
|
|
|
Amerikako egunkaririk zaharrena da, prestigio handikoa, baina kolpista, kriminala, eta esku zikinak ditu. Hau egin behar
|
nuen
bertzeak egin ahal izateko. Gainerako nire filmetatik oso ezberdina da, berezia niretzat.
|
|
|
(Hurbilen udaberrian, izan
|
nuen
bertze gertaera bat zerbitzuan egoteagatik/ nengoelako.)
|
|
2022
|
|
|
Berriki gertatutako pasadizo bat jarri du egoera horren adibide: " Mahai inguru batean parte hartu
|
nuen
bertze hainbat marrazkilarirekin. Denak gizonak ziren, eta elkarri maisu erraten zioten; ni, berriz, mahaiko neska bertzerik ez nintzen", salatu du.
|
|
|
Hala ere, haur eskolara penaz eraman nuen, sosak guztiz baldintzatuta. Haurrarekin egon nahi nuen, baina ez
|
nuen
bertze aukerarik ikusi. Libre nuen egunetan, ez nuen eramaten.
|
|
2023
|
|
|
Bitxia izan zen denak han elkarrekin aritzea. Hogei inguru ginen, eta ez
|
nuen
bertze inor ezagutzen. Duela 30 urte inguru izan zen ikastaroa!
|
|
|
Nire karabanari jo eta jo hasi ziren, ingelesez handik ateratzeko erranez. Haragia pikatzeko nabala eskuetan hartu eta atearen parean gelditu nintzen, ez
|
nuen
bertzerik. Hura momentua, burua ere joan zitzaidan...
|