|
2004
|
|
|
Beraz, isildu egin nintzen. Baina, aurrerantzean, gogoan izan
|
nuen
bere erreakzio hura, denborarekin hartuz joango zen portaeraren lehen seinalea.
|
|
|
Ez ordea, polikitasun hura, Setatsuari obeditu eta paseatzeko asmoa nuelako, baizik eta La Vacheren aldaketak indarge utzi berria ninduelako. Jakina, espero
|
nuen
bere erabakia, baina hala ere kolpea hartu nuen bera basurde artean etzaten ikusitakoan. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Ez ordea, polikitasun hura, Setatsuari obeditu eta paseatzeko asmoa nuelako, baizik eta La Vacheren aldaketak indarge utzi berria ninduelako. Jakina, espero nuen bere erabakia, baina hala ere kolpea hartu
|
nuen
bera basurde artean etzaten ikusitakoan. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Ordea ez nuen hura bakarrik ikusi. Ilargi, zeru eta mendi haiekin guztiekin batera, ni jaiotako harana ikusi
|
nuen
bere baso, belaze eta etxeekin; etxe bat errekaren ezkerraldean, beste bat eskuineko aldean, Balantzategi hurbilago, eta are eta hurbilago errota. Ordea, ilargi, zeru, mendi, haran, baso, belaze, etxe eta errotarekin batera, nire begiek beste lau izaki ere ikusi zituzten aurrez aurre.
|
|
|
Zer esan nahi zuen arrozarenak? Ezagutzen
|
nuen
bere iritzia, alegia nire kabuz pentsatzen ikasi beharra neukala, eta gogoratzen zitzaidan otsoen arazo hartan berak hartutako joera axolagabea, baina aldi hartan lagundu egin behar zidan. La Vachek eta biok tratabidea genuen berriro; errotua zirudien, geranio puxka tarro berrian bezalaxe, garai batean hautsita egondako adiskidetasunak.
|
|
2010
|
|
|
presi tanta dolcezza... Halakoa izaten zen bihotzean sentitzen nuen eztitasuna bere agurra jasotzean non, horditurik bezala, nire gelako bakardadera jo beharra izaten
|
nuen
beragan pentsatzera.
|
|
|
Zenbat eta hurbilago Virginiagandik, orduan eta handiagoa zen nire nahia. Ez nuen arratsaldeko seietan bakarrik ikusi nahi, tximeleta bat bezala pasatzen lokatzaren eta burdinaren artean; ez
|
nuen
berarekin emandako paseoak hiru mila pausotan erabakitzerik nahi: hogeita hamar mila pauso eman nahi nituen bere alboan, hirurehun mila, laurehun mila.
|
|
|
Baina guztiz bere onera etorri gabe. Bere buruari galdezka jarraitzen zuen, zer egiten
|
nuen
bere alabaren gelan bere alaba sendatu eta gero. " Teresa ez dago hemen.
|
|
|
" Joan zaitez harira, mesedez", esan nion. Ez
|
nuen
berarekin hitz egin nahi, ez bazen bere aitormena entzuteko: " Koadernoko gorilak egia adierazten zuen, hiltzaileekin ibili nintzen gerra garaian.
|
|
|
Ni ohartarazi besterik ez zenuten."" Profesionalak ez dik bere postua uzten! Jotzen jarraitu behar huen bera atera arte."" Ni ez naiz profesionala eta ez naiz behin ere izango!" Ezin
|
nuen
bere tonu hura sufritu.
|
|
|
Garbi esatearren, beti ipuin berarekin ari den agure baten pare utzi ninduen bere lagunen aurrean. Ez
|
nuen
beragandik horrelako joera krudelik espero.
|
|
|
Izan ere, ama askotan ibiltzen nuen gogoan. Sufritu egiten
|
nuen
beragatik. Banekien oso erorita zegoela Villa Lecuonan polizia nire bila azaldu zenetik.
|
|
|
Paulinak hartu zuen telefonoa, eta egia jakin
|
nuen
berak hitz bakar bat esan aurretik. Ez zen normala ordu hartan nire etxean egotea.
|
|
|
Holaxe esango zioat Carlosi." Eskerrak eman nizkion.
|
nuen
bere apoioa etorkizunean. " Goazen zuzenean Monsieur Gabastourengana", esan zidan Josebak.
|
|
|
Ez zuen negarrik egiten, baina erortzeko zorian ematen zuen. Ulertu egin nuen, bat batean, ni ezkutatu nintzen egunaz gero alaba bat izan zela nire amarentzat, berak bete zuela nik utzitako hutsunea, eta esker ona sentitu
|
nuen
berarekiko.
|
|
|
En la vieja lengua de ustedes. Aurreneko aldiz Stonehamera iritsi nintzenetik, mikaztasun izpi bat antzeman
|
nuen
bere hitzetan. Berak oso ondo hitz egiten zuen espainolez, azentu mexikar eta guzti, eta esana izango zion Davidi behin baino gehiagotan:
|
|
|
Bat batean andenean azaldu zen eta hoska hasi zitzaidan. Korri egin
|
nuen
bere besoetara. Urtu egiten nintzela sentitu nuen.
|
|
|
Ugartek ikusiko ninduen, beste gauza bat da ezagutzea. Nik ez
|
nuen
bera ikusi behar, autokarabanan zetorrena ongi ezagutu arren. Gelditu gabe pasa zen aldamenetik, nork dio ostrukarenak ez duela inoiz funtzionatzen?
|
|
|
Esaldia bukatu bezain laster antzeman
|
nuen
bere burua ere susmagarrien artean ikusi zuela Irantzuk, azken batean nirekin zegoen-eta. Ez zuen ezer esan, bai neska jatorra.
|
|
|
Zoritxarrez Roberto bere onetik aterata zebilen eta bulegoraino antzeztu behar izan
|
nuen
berarenganako menpekotasun jatorra.
|
|
|
Amaren etxera joan ordez nahiago izaten
|
nuen
bera plazoletan harrapatu, aita tabernan bezala. Biak zeuden osasuntsu eta nirekin jator portatzen ziren ezbairik gabe.
|
|
|
Ateraino ailegatu ginenean koadrilako Tito lagunak hartu zigun sarrera. Ez
|
nuen
bertan espero, herriko eskola bateko maisua bada ere.
|
|
2011
|
|
|
Behea jota nengoela, gogoak eta, are, horretarako asmotan. Hark, zer ote
|
nuen
bertan geratzeko. Nik, Jon Bilbao nire ondoan izateak ni bertan gera nendin asko lagunduko zuela erantzun nion.
|
|
2013
|
|
|
Atzera bota zuen gorputza, eta begiak itxita jarri zen. Hutsune handi bat bezala imajinatu
|
nuen
bere burua, eta hutsune hartan, gaueko zeru ilunean bezala, milaka eta milaka letra zuri jiraka, batzuk su artifizialetako txapliguak bezala lehertzen zitzaizkiola, kaleidoskopioko letra loreak edota letra jauziak sortuz.
|
|
|
—Eskerrik asko zaintzeagatik. Ez
|
nuen
bere soinekoa aurkitzen —entzun zuen atzean. Beatriz zegoen logelan— Jantzi egin behar dugu, txiki!
|
|
|
—Etorri nirekin, bestela ez haiz iritsiko esan nion. Pentsatu
|
nuen
bere autoa kanposantuko errepidean ez zikintzearren joan nahi zuela oinez. Mercedes Benz S 500 berri berri bat zeukan.
|
|
|
—Ez dut uste bere fantasmarekin egokituko garenik —esan zuen berak. Goiz osoa berarekin pasatuta hobeto ulertzen
|
nuen
bere umorea. Berlin oso bakarti zegoela esan nahi zuen, fantasmek berek ere abandonatu egin zutela tokia.
|
|
|
Konexioa izan genuen bat bateko kantuaren espiritua ulertzeko moduan. Handik bi urtera elkarrekin emanaldi bat egin genuen Euskal Herrian, eta hartarako euskaltasunari buruzko gogoeta bat prestatu
|
nuen
bere hizkuntzan. Hiztun komunitatearen ahaleginez honela zioen dezima baten zatiak:
|
|
2014
|
|
|
Bon. (Minberaki) Hori
|
nuen
beraz merexi zure ganik. (Bortizki) Badakizu zer hitz ibili ditugun.
|
|
|
Epaiketa bat ikusi genuen beraz bere pertsonaia guziekin. Hau denboran ez nuen jujatu, ez nuen iritzirik izan horretaz, dantza ikusi
|
nuen
bere testuinguruan, bere bi kideekin, antzerkia eta bertsolaritza. Ondotik saiatu nintzen holako zerbaiten muntatzen Ezterenzubin, solasean ari izan nintzen Xeaxtian Ihidoiekin eta hark ezagutzen zuelako, testua eskatu zion Landarti, Irisarrin Iturri taldearen ikuskizun baten ondotik, ene ustez Manez Azeri zen.
|
|
|
Zeantza batzuen ondotik, goizez ez nintzen joan, ur handiak eraman ninduen ur haste batez arrantzan nintzela eta belauna kaskatu nuen arroka bati kontra, arratsaldez joan nintzen hara, maingu, eta nehor ere ez salan. Ofizioa ezagutzen nuen jada, ostatura jo
|
nuen
beraz eta han ziren denak samurturik. Ez nintzen bakarra beraz:
|
|
2015
|
|
|
—Etorri nirekin, bestela ez haiz iritsiko —esan nion. Pentsatu
|
nuen
bere autoa kanposantuko errepidean ez zikintzearren joan nahi zuela oinez. Mercedes Benz S 500 berri berri bat zeukan.
|
|
|
—Eskerrik asko zaintzeagatik. Ez
|
nuen
bere soinekoa aurkitzen —entzun zuen atzean. Beatriz zegoen logelan— Jantzi egin behar dugu, txiki!
|
|
|
Txirrina jo dute; postaria da, pakete bat eskuen artean. Nire poeman, hori bai, postaria emakumezkoa dela iradoki nahi
|
nuen
beraren agurtzeko irriaren bidez. Insaustiren poemaren" Firme aqui" nirean da" sinatu hemen". Etenalditxo horren ondoren, berriz idazketara itzulia, gauzak aldatu egin dira nire poeman.
|
|
|
Gogoan dut bertaratu ziren pertsonen artean Uzkudun zegoela. Pilotan jokatu
|
nuen
berarekin, eta irabazi egin nion. Festa amaituta Tolosarantz jaitsi ginen eta langile batzuek, pasaeran, esan zidaten Ejertzitoa matxinatu egin zela.
|
|
2016
|
|
|
" Goiz hartan ere ez
|
nuen
beraz nere galdearen bietan egitearen beharrik izan. Berehala abiatu ginen" Indianoak" direlakoen ondotik.
|
|
2017
|
|
|
Edonork esango luke dena galdu zuela amodio, etxe eta gaztaroa, baina sagar gozokia jaten eta xarma bereziarekin makilari eusten kale erdian ikusi nuenean, jakin
|
nuen
bera zela aurkikuntza.
|
|
2018
|
|
|
Bertan, Nafarroako Unibertsitateak argitaratu zuen liburuaren egileek izan zuten zer ikasi eta zer irakurri, haien liburuan ez bezala. Nik RIEVerako erreseina bat egin
|
nuen
bere liburuaz eta zertzelada batzuk gogoratu nahiko nituzke oraingoan ere. Gara egunkariak liburuaren berri eman zuen eta laburbilduz bertan jasotakoa aipatu zuen.
|
|
|
—Bai, imajinatu dezaket esan du Martak. Baina nik primeran pasatu
|
nuen
berarekin.
|
|
2019
|
|
|
Ba hori, okindegian baino nahiago nuen etxean aitarekin, zeren gure herrian ez zegoen kirola hark adina maite zuen gizonik, eta bera izan zen garai hartan, surf hitza ia inork ezagutzen ez zuen garaian, surf ikastaro bat egitera eraman ninduena Miarritzera. Nik ondo pasatzen
|
nuen
berarekin sofan eseri eta futbol partiduak telebistan ikusten, bera bere Monterrey purutxoak erretzen eta ni limonada edaten. Horretan ere ez nintzen amarekin konpontzen, zeren amak igande arratsaldeetan Martin eta hirurok elkartzea nahi izaten zuen, hain justu ere telebistan futbol partiduak ematen zituzten orduan, eta horregatik uste dut amak ez zuela momentua aukeratzeko dohainik, eta hiltzeko orduan ere ez du izan.
|
|
|
Bulegoa Arturo Soria kalean zegoen kokatua, kar, kar, horrela kale izen horrekin ez naiz inoiz ahazten nora joan behar dudan, esan zidan isekari don Arturo Albacetek lehen aldiz elkartu ginenean. Telefonoz hots egin, eta nor nintzen, zergatik deitzen nion eta nork eman zidan bere telefono zenbakia esan nionean, bulegoan elkartu nahi izan
|
nuen
berarekin, baina berak erantzun zidan ezetz, Arturo Sorian elkartu beharrean Fuencarral kaleko kafetegi batean hitz egingo genuela. Ez dakit, agian une hartan bere farmazietako batean egongo zen eta gertuago geratuko zitzaion.
|
|
|
Eta nik bakarrik jakin ere, inork ez baitzidan ezer esan, ezta amonak berak ere, aurkikuntza hori nik geroago egin nuelako, amona ere hilda zegoenean. Idatzita horrela zegoelako, nik aitona Rondaallen herentzia jasoko
|
nuen
bera hil eta hiru urte geroago edo, bestela, amona hiltzen zenean, hori gertatzen baldin bazen hiru urte horiek pasatu baino lehen. Nire amonak uste izan zuen, bere logika erabiliz, bera aitona hil ondoren hilko zela, aurrena aitona joango zela, azken urte haietan oso gaixoturik egon zelako.
|
|
|
Solasaldi eta eztabaida politiko haiek ez zidaten inolako mesederik egiten, banekien hori. Gauean ohera joan eta ezin loak hartu, behin eta berriz ekiten nion afarian esandako guztia hausnartu eta errepasatzeari, eta biziki deprimituta amaitzen nuen.Jende guztia ikusten
|
nuen
bere posturan endrokatua, sinesmen politiko tinko eta aldagaitzetan iltzatua, zalantzan jartzeko edota aldatzen hasteko inolako imintziorik egiteke, eta horrek guztiak lur jota uzten ninduen, ezertarako gogorik gabe. Bestalde, Jonekin nuen harremanak ez ninduen betetzen, ez zidan ilusiorik pizten, ezta jarraitzeko kemenik ematen ere.
|
|
|
Hizketan hasi ginen. Azaldu nion nola aurkitu
|
nuen
bere arrastoa, nondik nentorren, egin nituen bidaiak argitu nizkion. Bazen denbora dezente, Mexikoko garaitik, ez genuela elkar ikusten.
|
|
|
Hamalau edo hamabost bat. Egun batean, zubian geundenean, militar aleman bat, nazi bat ikusi
|
nuen
bere auto dotoretik jaisten. Hantxe bertan, geunden tokitik oso gertu.
|
|
|
Horrek ere ez zuen deus esaten. Nik oso ondo ezagutzen
|
nuen
bere familia, horregatik saiatu nintzen egun batean berarekin hitz egiten. Ea zer kontatzen zidan, saioa egin nuen hitz eragiten, baina gizon hark ez zidan ezer aitortu.
|
|
|
" Gogoan daukat gurean bi aste igaro zituela eta denbora hori erabili genuen nire tesia zuzentzeko. Orduan hurbiletik ikusi
|
nuen
bere giza maila eta ohartu nintzen jakituria handia zuela".
|
|
2020
|
|
|
Hori orain pentsatzen dut. Baina orduan ez nuen aita galdu nahi, eta ez
|
nuen
berarengan pentsatu, nigan baizik. Bizitzari eusteko, saiatzen jarraitzeko eskatu nionean, neurekoia izan nintzen.
|
|
|
" Jorge Aguirre papelerako akzionista zen, Madrilen bizi zena, eta amistade bastante
|
nuen
berarekin, hura ere ehiztaria baitzen. Harek txakur bat ekarri zidan eta nik ere berari beste bat erregalatu eta horrela ibiltzen ginen.
|
|
|
Lurdes hil eta bost urtera hil zen Xabier, eta irudikatu nituen bost urte horietan hilerrira egin zituen bisitak. Imajinatu
|
nuen
bera hantxe, zutik, hilobiaren aurrean, kontu kontari zein isilik, negarrez edo irribarrez. Baina jada ez zegoen Xabierren figurarik, soilik haren izena Lurdesenaren ondoan.
|
|
2021
|
|
|
Karrera egiten ari nintzen bitartean, bisita egiten nion Pilarri bere zaintza orduetan, Grezierako mintegira. Jubilatu zenean, harekin elkartzen jarraitu
|
nuen
bere etxetik hurbileko kafetegi batean. Hari eskerrak eman beharrean sentitzen nintzen zuhurtziarik gabeko irakasteko modu harengatik, gu guztiongan fidaturik ematen baitzigun eskola.
|
|
2023
|
|
|
Bolada txar bat izan zuela eraikuntzarekin lotutako negozio batean, horixe besterik ez. Pentsatu
|
nuen
bere itxurak adierazten zuena izango zela seguru asko: iturgina.
|
|
|
Baina, nik pote gehiago hartzen nuen; Markos zoriontsuagoa zen errotu batekin klarete batekin baino. Askotan hitz egiten
|
nuen
berarekin marrazkiez, musikaz eta beste gauzez. Autodidakta izateko, talentu handia zuen."
|