|
2000
|
|
|
Erran dizut ezen bakearen eta soseguaren xerka ibili nintzela, noiz eta indiarren lurraldetik etorri bainintzen, eta bakea eta sosegua ediren nuela, bai trabailuaren aldetik, don Venancioren etxean; bai neure adimenduaren aldetik ere, jende ikasi hartaz inguratzen nintzela eta liburuaren mundua berreskuratzen nuela; eta baita, finean, neure sentimenduen aldetik ere, Rosa de Osoriorekin ezkonduz gero. Eta hargatik guztiagatik sentitu izan
|
nituen
ordu arte hain urrun, benturaz, plantazioneko indiarren eta beltzen kantak eta dantzak, noiz eta haiek gauez itzartzen baininduten aldian behin, haien munduarekin zer ikusirik ez banu bezala... haien alde egon nintekeen arren, bertzalde.
|
|
2003
|
|
|
liburuak. Hantxe, apal altuen abaroan, argi txiki baten babesean pasatzen
|
nituen
orduak eta orduak, maiteen nuen liburua leitzen: atlasa.
|
|
2004
|
|
|
Nire egoera, osasunari zegokionez, ona zen, baina ezer gogoratu barik jarraitzen nuen eta horrek arriskuan jartzen zuen nire egoera psikikoa. Hari eta horri galdezka pasatzen
|
nituen
orduak. Honek eta hark esandakoaz, non nengoen jabetzen joan nintzen eta gertatzen zenaren berri jakiten, baina nire pertsonari buruzko ezertxo ere ezin jakin.
|
|
|
Lanpeturik ibiltzeak on egiten zidan. Baina libre
|
nituen
orduak izugarriak ziren. Bizi nintzen ganbarako ohe gainean etzan eta gerrako irudiak buruan bueltaka hasten zitzaizkidan.
|
|
2005
|
|
|
Denbora igaro ahala eguraldia gozoago egiten zen. Gauetan etxera joan baino lehen pub erdi hutsetan igarotzen
|
nituen
ordu batzuk; normalean itxi arte egoten nintzen, toki erdi huts haietan edalontzi erdi huts baten aurrean.
|
|
2006
|
|
|
Nik ez nuen hondorik jo Mirra falta zenetik, baina branka ondo beheratuta nenbilen. Belarritakoari begiratzen nion eta gure artekoa gogoratuz ematen
|
nituen
orduak. Osaba ez zen ohetik jaikitzen eta bonbilla pizteko ordua zela abisatzen nionean, erantzun bakarra izaten zuen:
|
|
2008
|
|
|
Trajea jantzi edo ez ere zalantzak izan nituen, baina gehiegizkoa iruditu zitzaidan, ez nuen nahi heriotzak tratuan edo trukean hasteko prest nengoela pentsa zezan. Hozkailutik izotz zati batzuk atera eta edalontzi bi prestatu nituen whiskyarekin, eta nirea poliki poliki edanez eman
|
nituen
orduak, nekeak ohera eraman ninduen arte. Goizeko argiarekin esnatu nintzen, erabat harriturik bizirik jarraitzen nuelako.
|
|
2010
|
|
|
Denboraren zentzua ere galduta izan nuen bizpahiru egun haietan, etxebizitza batetik bestera ninderabiltela. Pertsianak jaitsita egon behar nuen beti uzten ninduten tokian, ahalik eta hots gutxiena eginez badaezpada; denbora azkarrago iragan zedin lo egiten saiatzen nintzen, eguna ala gaua zen jakin gabe; ez nuen beti lortzen, baina erdi lo erdi itzarritako egoera nahasi batean eman
|
nituen
orduak, amets edo eldarnio ote ziren ez nekien irudiek erasotzen zidatela. Jaime ikusten nuen etengabe, telebistan erdizka sumatutako irudi hura, ohatila batean eta oinazezko aurpegiera zuela; auto baten maletategi barruan nindoala, Jaime imajinatzen nuen, bere bahitzaileek autoaren maletategian sartzera behartua, eta han barruan beldurrak dardarka, ni neu nindoan bezala, edo ez, askoz beldurtuago seguru asko, nik atxiloketaren ikara lausoa bainuen, eta hark berriz azio txar baten segurtasun beldurgarria, autoa gelditu eta maletategia irekitzen ziotenean; Jaime oinazetuaren eta tormentatuaren irudiekin batera haren beste hainbat ikuspen zetozkidan gogora:
|
|
2011
|
|
|
Baina ez nintzen, noski, kontu horiek guztiak gutunean, eleberrian edo dena delakoan sartzen hasi. Hain zuzen ere, gertakari horiek ahaztu eta zerotik hasi nahi nuen berriro, bizimodu berri bati ekin, etxea lanerako egokitu, itsasoari begiratzen dion leihoaren ondoan eseri eta inspirazioaren zain eman nahi
|
nituen
orduak, basamortuko jendeak euriaren zain ematen dituen moduan, eroapenez, isilik, ia ia mugitu ere egin gabe, baina egunen batean iritsiko dela jakitun, banekien-eta iristen zenean xanpain botila ireki berriari aparra bezala aterako zitzaizkidala ideiak, irudiak eta esaldiak, borborka egingo zidatela gainez eta esku dardaratiz hasiko nintzela nire Macintosh zaharrean eleberriaren edo dena delako...
|
|
|
Ea neskaren oroitzapena ezabatzea lortu nuen galdetzen zidatenean zalantza handiagoak izaten nituen, eta batzuetan baietz eta besteetan ezetz erantzuten nuen, aldartearen arabera. Bi morroirekin ohean aurkitu nuenetatik bi urte pasatu ziren arren, oraindik tarteka, ilunabarretan batez ere, berarekin gogoratu eta esku ezkutu batek estutzen zidan zintzurra, eta gehienetan kalera atera behar izaten nuen arnas bila eta, etxetik alde egin nuen gau hartan bezalaxe, nora ezean ematen
|
nituen
orduak, bihotzak gorrotoaren eta maitasunaren arteko zuku nahasi bat destilatzen zidan bitartean, begiratu batera hilgarria zirudiena, baina niri on egiten zidana, arnasa lasaiago hartuz itzultzen bainintzen etxera. Ez beti, baina batzuetan elkarrekin zapaldutako kaleetan barrena ibiltzen nintzen eta, tabernaren batean sartu eta bion adiskide izandako jendea aurkitzen banuen, ezagunei buruzko mila zertzelada galdetzen nien lehenik, eta orduak aurrera joan ahala nire neska etortzen zitzaidan gogora, nire neska ohia esan nahi dut, eta azken orduan gogoratu nintzen itxurak eginez galdetzen nien berari buruz, askorik axolako ez balitzait bezala, baina ahotsak salatzen ninduen, dardara puntu batekin ateratzen baitzitzaizkidan galderak.
|
|
|
Inoiz edo behin, nire autoa hartuta kostaldeko errepidetik barrena joaten ginen, eta itsasoari begira eduki nezakeen neska altzoan hartuta, baina ez luzaz, ez baitzekien geldirik egoten, beti asmatzen baitzuen jolasen bat, mugitzeko aitzakiaren bat, haurtzaroa erabat gainditu gabe balu bezala. Egia esan behar badut, batzuetan nekagarria ere egiten zitzaidan haren gaztetasuna eta etxeko bakea hobesten nuen, baina Karlarekin etzanda ematen
|
nituen
ordu aspertuetan, alderantziz, Nadia izaten nuen tarteka gogoan. Alferrik direla zalantzak erabaki nuen, eta biak maitatuz bakarrik gaindituko nuela bikote bizitzak eragiten zidan izua.
|
|
|
Aste guztia eman nuen gela barruan, beroak itota. Gaueroko oihuak oihartzun bihurtzen zitzaizkidan egunez, eta zain ematen
|
nituen
orduak, gaua berriz noiz iritsiko. Gauak, aldiz, ostirala noiz iritsiko bizi nituen, oihu horien iturria begi berde bihurtzeko irrikaz, kontua kitatzera Narinhel bera etorriko zen esperantzaz.
|
|
2012
|
|
|
Egurrezko bankuan ematen
|
nituen
orduak. Oinazpiak babaz beteta neuzkan, txingarren erreduren eraginez, eta behatzetako azkazalak txikituta.
|
|
|
Baserrian alabarik zaharrena nintzen eta nik neraman kargarik handiena. Hogeita zortzi urte pasatxo
|
nituen
ordurako eta denek ikusten ninduten gurasoak zainduko zituen neskazaharra bezala. Nik ere ez nien inoiz kontrako jarrerarik erakutsi.
|
|
|
Saiatzen nintzen ohetik altxatu eta eguneroko zereginei heltzen, baina ezinezkoa zitzaidan. Seme alabak, txikiena batez ere, negar batean entzuten
|
nituen
orduak joan orduak etorri eta ezin izaten nintzen harengana gerturatu. Bi urte besterik ez zituen.
|
|
|
Zertarako eman heriozkoak baino izugarriagoak izan ziren ordu luze luze haien berri; altzairuaren zabu durunditsuak kontatzen eman
|
nituen
ordu haiek, zertarako aipatu! Ontzaz ontza, mantso mantso, urteak ziruditen tarteen ondoren bakarrik sumatzen zen jaitsialdian, behera zetorren pendulua, eta beherago!
|
|
|
Beti izango ditut gogoan Usher Etxeko nagusiarekin bakarka eman
|
nituen
ordu larri haiek guztiak. Hala ere, huts egingo nuke Usherrek erakusten edo ezagutarazten zizkidan ikasketen edo egitekoen nolakotasunaren ideia zehatzik eman nahi izango banu.
|
|
|
Itsasertzera iritsi bezain laster, harritu ninduen ikusteak nire egoitza uhartearen lekurik okerrenean jarri nuela, han hondartza ezin konta ahala dortokaz baitzegoen betea; eta beste aldean, berriz, hiru besterik ez nituen aurkitu urte eta erdian. Era askotako hegazti kopuru ikaragarria ere bazen; batzuk lehenago ikusiak nituen eta beste batzuk ez
|
nituen
ordu arte ikusi; askok oso haragi ona zuten, baina ez nituen izenak ezagutzen, pinguino izenekoak izan ezik.
|
|
|
Mediku izan nintzen bi ontzitan jarraian, eta sei urtetan zenbait bidaia egin nuen Ekialde eta Mendebaldeko Indietara, eta horrela zerbait gehitu nituen neure ondasunak. Idazle zahar eta berri onenak irakurtzen egoten nintzen astia nuenean, beti liburu kopuru handi samarrez hornitua; eta lehorreratzen nintzenean jendearen ohitura eta izaera aztertzen ematen
|
nituen
orduak, baita beraien hizkuntza ikasten ere, erraztasun handia bainuen hartarako neure oroimen sendoagatik.
|
|
2013
|
|
|
Adibidez, txikitatik bakoitzak oso zehatz markatu zuen bere lurraldea, eta, biok ere izaera gogorrekoak izaki, gauza aski ezberdinak egiten hasi ginen gaztetatik. Ni saskibaloian jokatzen hasi nintzen eta zu tenisean; nerabezaroan ni barnerakoiagoa izan nintzen, musika entzuten eta irakurtzen ematen
|
nituen
ordu asko, eta aldiz zu beti ibiltzen zinen jendez inguratuta. Ameslaria nintzen ni, zu errealistagoa, eta eztabaida asko izaten genituen nire fantasia idealen inguruan.
|
|
|
Ni zurrun, mutu, deseroso geratu ohi nintzen, ez nuen jakiten zer erantzun, eta horregatik hasi nintzen neure adiskideak zerrendatu eta haiei buruzko gorazarre posibleak prestatzen. Tarteka, lanean txango bat egiten nuenean edo etxean zeregin hoberik gabe geratzen nintzenean, adiskide horien bizitzako pasarteak bildu, pasadizoren bat gogoratu edo izaerari buruzko zertzeladak zirriborratzen ematen
|
nituen
orduak. Ez dut esango denbora pasa kitzikagarria denik, badaude ederragoak, baina, gauzak ondo egiten badituzu, eginkizuna da gutxienekoa, harrapatu egiten zaitu.
|
|
|
–Hark bezalaxe, auzokoen bizimodua arakatzen ematen
|
nituen
orduak lehen, semea etxeko lanak ekartzen hasi zitzaidan arte. Azken urte hauek txostenak irakurtzen eman ditut, eta askoz ere interesgarriagoa da.
|
|
2015
|
|
|
Pagadira iritsi nintzenean uxatuak
|
nituen
ordura arteko prebentzio guztiak, eta toki seguru baten babesean bezala barneratu nintzen pagoen arteko gure aterpe hartan. Ordu asko ematen genituen lagunok han udako arratsalde beroetan, errukirik gabeko eguzkiaren erasotik libratzen gintuen abaro gozoan.
|
|
|
Orain, aspaldiko partez herrira itzuli eta paseatzen ibili naizen honetan, lehengo tokiak itxuraldatuta ikustean, denborak betiko itzali dituen ahotsak eta berrikuntzaren oldeak ezabatu dituen txokoak berpiztu zaizkit, han eta hemen ikusitako detaileek oroimenaren itsas hondarretik azalera erakarri balituzte bezala. Orain aparkaleku bihurtuta daukaten plazatik igarotzean ez ditut lehengo platano zaharrak aurkitu, ezta zuhaitzen artean zeuden egurrezko banku zahar haiek ere, baina haizearen epela azalean sentitzean banku haietan ilunabarrean egiten genituen orduak etorri zaizkit gogora, afalondoan lagunekin igarotzen
|
nituen
orduak.
|
|
|
Kontatu al dizut inoiz ipuinetatik gehien gustatzen zitzaidana beti izaten zela sorgin sudur luzea? Sudur haiek marrazten pasatzen
|
nituen
orduak eta orduak. Lagunek bihotzak eta loreak marrazten zituzten bitartean nik sudur luzedun pertsonak zirriborratzen nituen.
|
|
|
–Ez nuen denbora gehiegi holako gauzetan ibiltzeko, egin diozu itzuri?, ikasketa sindikaletan eta lanean eman behar izaten
|
nituen
ordu gehienak.
|
|
2016
|
|
|
Saiatzen nintzen hala gerta ez zedin, baina alferrik: ibaira iritsi baino lehentxeago dauden bihurguneetara heltzen zenean autoa, berriro agertzen ziren ordura arte ilunpean edukitako alhadura guztiak, eta zapuztu egiten zizkidaten familia giroan ematen
|
nituen
ordu gutxi haiek.
|
|
|
Iruditzen zait komunitate guztietan astindu dituztela hegoak emakumeen arimek, errebeldiaz. Neure izate ilunaren zuntz oro matxinatu egiten zen, matxinada isilean izanik ere, hantxe eserita ematen
|
nituen
orduetan, eskularruak josten huskeria baten truke, eta huskeria hura, gainera, neuk irabazi arren, ez zen sekula neurea. Lan egin nahi nuen, baina nire zereginak hautatu nahi nituen, eta zegozkidan soldatak jaso.
|
|
2017
|
|
|
Pasa den asteko asteburuan jakin minaren uhartean pasa
|
nituen
ordu, minutu eta segundoak. Inoiz gertatu ez zaidana gertatu zitzaidan:
|
|
|
Ez nion dramarik egin nahi izaten, ez nion ahotsik altxatzen, ez mehatxurik egiten (ez zitzaidan burutik pasatzen), baina bi morroien irudi hori buruan itsatsita neraman eta gertatua argitzen nuen neurrian bakarrik gaindituko nuela egoera uste nuen eta hasten nintzaion gero eta gutxiago disimulatzen nuen irrikarekin galdetzen ea nik ikusi nituenean bezala egin al zuten beti, gihartsua atzetik eta flakozta aurretik, ea denborarik galtzen zuten aurrekarietan edo hasten ziren zuzenean lanean, ea bera biluzterako kirtenduta egon ohi ziren, ea birekin atsegina ere doblea zen, ea mutil lagun izan zituenean ere horren onak ziren larrua jotzen, horren profesionalak al ziren ohean, horren ikasiak alegia. ...umorearekin jarraitzen nuen itxurak eginez, baina artega nenbilen, gero eta lo erreagoa egiten nuen, esnatzen nintzen gauaren erdian eta ikusten nituen bi morroiak nire neskaren gainean trosta hain dotorean non iruditzen baitzitzaidan esaten zidatela, ikas ezak, motel, nola jo behar den, bestela jai daukak?, eta jarraitzen zuten jardunean, erakustaldia eginez bezala, eta nik sabaiari begira egiten
|
nituen
orduak, irudi hori noiz desegingo ote zen zain.
|
|
|
Nik ez nion jarraipen zehatzik egiten. Tarteka bakarrik joaten nintzaion saio batera edo bestera, eta ematen
|
nituen
ordu batzuk bere atzetik, egiaren bat aurkitzekotan gaueko ibilera horietan aurkituko nuelakoan, gaua egiatiagoa baita eguna baino, gauak jendea ireki egiten baitu, gauez askeago sentitzen baikara. Berak bazekien, noski, jarraipena egiten aritzen nintzaiola eta, inoiz tabernaren batean aurkitzen baninduen, ea bere biografia zer moduz zihoan galdetzen zidan eta barre egiten zuen, bere biografiaren sekretuak ulertzera ez nintzela inoiz iritsiko esanez bezala, eta inoiz edo behin txeratsu eskuarekin laztan arinen bat ere egin zidan, buruko xerlo bat ukituz edo masailean behera behatz punta bat irristatuz.
|
|
|
etsaia eta salataria izan zitekeelakoan. 1978an, polizia espainolak German hil zueneko San Fermin haietan ausartu nintzen kalera ateratzen, neure amorrazioa harrika eta aldarrika adieraztera, eta barrikadan neure aldamenean ikusi
|
nituen
ordura arte beti mesfidantzaz begiratu izan nien auzokoak. Haiek ere iritzi bera izango zuten beharbada nitaz.
|
|
|
Hotelean geratuko nintzen. Hiriari aukera ematea bazegoen arren, nahiago aukera Susanari eman; leihoan igaroko
|
nituen
ordu horiek, bazkalordura artekoak: eguraldi txarra baldin bazetorren sinesgarriena zen, sinesgarriena izatea nahi nuen?
|
|
2018
|
|
|
ume txikia nuen nire gain, aita lanean zegoen arratsaldero, gurasoek ez zidaten laguntzen batere? Frustrazioz sartzen nintzen haur eskolan, umearen bila, eta frustrazio gehiago sortzen zidan aurretik
|
nituen
orduak aurreikusteak, aurrez sufritzeak: bazkaria prestatu, Erik elikatu, siesta egin zezan saiatu, Niclasekin bazkaldu?
|
|
|
Bere etxea baino alaiagoa iruditzen zitzaidan, nahiz eta komun bakar bat genuen pasilloan bizi ziren neskame guztientzat. Gela horretan hasi nintzen libre
|
nituen
orduetan hizkuntza ikasten, liburuak irakurtzen edo irratia entzuten. Gela horretan ikasi nuen isilik neure baitara bilduta egoten ere.
|
|
2020
|
|
|
Batzuetan, egunak eta egunak joaten ziren zu ikusi gabe. Zure amaren ondoan xahutzen
|
nituen
orduak. Zorionez, hitz egitea ere ahaztu zitzaion, eta hala ez nuen haren irainik entzun behar izan gehiago.
|
|
2021
|
|
|
Neurtu behar nuen zelan hurbildu eta zer informazio eman, ea berari zer ateratzen nion. Urrats handiak
|
nituen
ordurako emanda eta egitasmoa nahiko zehaztuta, funtsezkoak izango ziren beste aurkikuntza batzuk falta bazitzaizkidan ere, baina ez nuen nahi beroaldi batean, harropuztuta, behar baino gehiago kontatu. Erakargarria eta aldi berean mehatxagarria gertatzen zitzaidan Kingsley, antz handia hartzen niolako neure buruarekin.
|
|
|
Eskerrak balkoiari! Han igaro
|
nituen
ordu asko, eguzkitan irakurtzen, edo irakurtzen saiatzen, ez baitzen erraza letretan zentratzea, hainbestekoa zen pantailetatik zetorkigun zarata! Liburua itxi nuen, balkoi ertzera gerturatu.
|
|
|
Seme alabengan jarri nuen arreta, haiek zaindu, artatu, eraman ekarri, erraz pasatzen zitzaizkidan egunak. Gauak izaten ziren zailagoak, Gomezekikoak errepasatzen ematen
|
nituen
orduak gorrotoa ezin bezaturik, hondoan erruduntasuna eta izan genuen harremanean berezko hoztasun bat zegoelako ustea nahasten zitzaizkidan. Bizitzeko beharrean erakusteko apaindutako egongela batean bezala bizi izan ginen, harreman zintzoegian.
|
|
|
Eta horretan jabetu nintzen herrikideak bilakatu ginela, eta jakin nuen biologia ikasi zuela eta lanean hastera zihoala. Eta hortik abiaturik, haren bizitza irudikatzen ematen
|
nituen
orduak, ez nahi nuelako, baizik eta kanpotiko har batek bultzatzen ninduelako, oroitzapenak, urte luzeetan gorpuzki, urteak berreskuratu nahiko balitu bezala. Ezkondu egingo zen, seme alabak izan, bizitza normal bat.
|
|
|
Autoan Gasteizko kale lauetatik barna egin genuen; inoiz egon gabea nintzen Gasteizen, arraroa Euskal Herriaren alde kartzelan ia hogei urte emandako batentzat, baina berdin esan nezakeen Baionaz edo Iruñeaz, herri txikiagoak ez aipatzearren, Hernani, edo Altsasu edo Hondarribia. Irunen nintzen egona, ekintza baterako prestakuntzan hara joan beharra izan genuelako Mikelek eta biok, baina bestela Bilboko laurogei hamarkadako zulo ilun hartan erre
|
nituen
orduak. Eta gero kartzelan.
|
|
2022
|
|
|
Zainak airean eman
|
nituen
ordu bakan haiek, mamuen edo Doneztebe erdi erretako baten bisita espero nuela. Hala ere, ama Mario, Luis eta aitaren ondoan lurperatu ostean, beldurrari aurre egin nion, eta erabaki nuen merezi nuela oroitzapen atsegin bat eramatea nire jaioterritik.
|
|
|
Iruñera joateko asmorik ez nuenez, Tafallan egin genuen hitzordua. Hala eta guztiz ere, zainak airean egon nintzen Zidakoseko hirian eman
|
nituen
ordu haietan.
|
|
|
" Aitzinetik ez nuen irudikatu nolakoa izanen zen lana, lantegia... deus ere ez. Izeba bat eta ahizpa bat
|
nituen
ordurako han lanean zeudenak, eta pentsatzen dut haiek aitzinetik azaldu izanen zidatela zerbait. Onenan lan egiteko ilusioa eta zortea izan nuelako kontent nintzen.
|
|
|
Baina kontua ez da nire anaia, ni neu baizik. Anaiaren etxaldean igaro
|
nituen
ordu gutxi haietan nire baitan gertaturiko aldaketa kontatu nahi nizuen. Gauean, tea edaten ari ginela, sukaldariak arakatz fruituz beteriko platera utzi zigun mahaian.
|
|
|
Urteak neramatzan neure burua heroi izateko prestatzen edo idulki baten gainean irudikatzen, eta kolpetik irudi hori lurrean ikus nezakeen mila zatitan apurtua. Hondakin horiei begira eman
|
nituen
orduak, eta biharamunean goiz aldera, artean eguna zabaldu gabe, atera nintzen etxetik eta utzi nuen mezu bat kontaktuaren buzoian muga igaro nahi nuela adieraziz.
|
|
|
Solteroei buruzko nire lana, besterik zirudien arren, batzuetan oso lan gogorra izaten zela konta niezaiokeen, ez hainbeste maiorazkoen jarrerak ikertzeko bazter batean eserita haiei begira egiten
|
nituen
orduengatik, informazioa emateko aitzakian gero eta emakume gehiago gerturatzen zitzaizkidalako baizik, eta horien artean bereziki itsusiak, gizenak eta arazoak zituztenak zirelako matraka gehien ematen zidatenak.
|