|
2000
|
|
|
Baina lehendik erran nizuke, benturaz, nola iragaiten genituen gauak osabak eta biok, ostatu edo benta bateko gela berean komunzki, nor bere ohean eta Arkimedes zoko batean, ene hainbat jokabideren ulertzeko inportant izan daitekeelakoan. Izan ere, osabak zurrunga egiteko ohitura zuen, eta, nahiz eta gehienetan ez
|
nituen
haren zurrungak aditzen, loak ni hura baino lehenago hartzen ninduelako eta behin loak hartuz gero nekez itzartzen nintzelako, halarik ere, guti batzuetan, astean behin edo, hura ni baino lehenago lokartzen zen, eta halakoetan ez nuen gozorik izaiten, zeren urduri jartzen bainintzen eta nekez hartzen ninduen loak eta nekez egiten nuen lo handik aitzina eta, egiten nuenean ere, urduri egiten nuen,... Eta urduritasunak ezinegona ekartzen du, eta ezinegonak ez ohiko jokabidea...
|
|
|
Haatik, zer zen haren finezia hura, arestian erran zizkidan munstrokeria haien ondoan? Eta nik ezin ahantzi
|
nituen
haren munstrokeriak, eta ezin ahantzi nuen Goruki, zeren eta hango indiarrak, beltzak eta gainerako miserableak zinez baitziren esklaboak, eta halatan aritzen ziren egun osoan egiteko batetik bertze egiteko baterat, azukre kanaberen artean, atsedenik gabe, kapatazek eta guardiek makilaz zein zigorrez zafratzen zituztela...
|
|
|
Eta nola oroitu nintzen egun haietan Miguel de Sandovalez, Salamancan ezagutu nuen zure lagun hartaz, zeina ere baitzen Utopiaren defendatzaile sutsu! Eta nola oroitu
|
nituen
haren hitzak!, Alfonso de Valdésen testu batetik ekarriak: " Zer da itsukeria hau?
|
|
|
Felisaren heriotza... Eta zer zirrara eragin zidan berri ilun hark, eta nola malenkoniatu ninduen... eta zenbat nigar purpuila isuri
|
nituen
haren tonbarat joan nintzenean! Zeren eta, dakizun bezala, Felisa izan nuen nik, neure lehen urteetan, ama bihotzeko eta odolaren erdiko; eta haren bularreko izan nintzen, eta haren bularrek zaindu ninduten.
|
|
|
Ibilia mantsotu zuen, baina ez erabat baratzeko adina. Hogei pauso zenbatu
|
nituen
hura mintzatu arte.
|
|
|
grabagailurik ez. Eguzki betaurrekoen gibeletik, azterrean sumatu
|
nituen
haren begiak. Kasik oharkabean, haren menpeko Ramirez Zamaketariak lehengo arratsean kokotsean utzitako oroigarri hanpatuxera eraman nuen eskua.
|
|
|
Begiak ttipitu
|
nituen
haren begitartea hobeki ikusi beharrez. Ez nuen ulertzen zertaz ari zitzaidan.
|
|
|
Botilakadaz gorrituriko ilajearen azpian, emakumearen aurpegi basak, bezeroei harrera egiteko baino areago, jendea hastantzeko zegoela zirudien. Soinez eta bisaiaz zabala, esperoan egondako bortz minutuak aski izan
|
nituen
harendako izengoitia atzemateko: " Basandere".
|
|
|
Lehengusina sugea iritsi zen bere botila ardorekin. Izarren argia ezkuta  tzen zuten haren begiek, eta tik tak azkar batean sumatzen
|
nituen
haren bularrak.
|
|
|
Aurrez aurre ikusi nuen egun beretik liluratu egin ninduen eta ezin izan nion neure grinari eutsi: ahalik eta aukerarik gehienak baliatzen
|
nituen
harenera joateko, telefonoz ere hots egiten nion, edo gutunak idatzi... jarraitu du begirada apalduz.
|
|
|
Baina heriotza, sentitu, larrualdietan sentitu izan dut niregandik inoiz baino hurbilago: Dabidekin larrua jo  tzen ibili eta gero, hura niregana abailtzen zenean, ezin argiago sumatzen
|
nituen
haren taupada artean bortitzak, artean ohiko erri  tmotik oso urrun zeudenak. Taupada bizkor haiek, une batetik bestera geldi zitezkeela ziruditen haiek, bizitzaren hauskortasuna sentiarazten zidaten, eta Herio edozein momentutan etor zitekeela Dabid eramatera.
|
|
2001
|
|
|
Iluntzen zihoan bitartean, norbaitekin mintzatu behar nuela errepikatzen niolarik, hil edo bizikoa zela erantsiz, biltzarrera eraman ninduen kideak irriz ihardesten zidan. Ulertu nitzakeen arren, ez
|
nituen
haren algarak jasaten ahal, sentitzen zuen pozaren eta neure dolore desesperatuaren artean, distantzia hedatzen zuelako. Lagunaren behako malgua gurutzatzen nuen baina ez zidan sosegurik ekartzen:
|
|
2002
|
|
|
Ai, nola irabazten ninduen Sarak halakoetan, eta nola estimatzen
|
nituen
haren argialdietako hitzak, desertuko ibiltariak euri tantak bezala! Hala ere, errehabilitazio programako psikiatraren oniritzia behar genuela esan nion.
|
|
|
Ezagutzen nuen, aurretik beste bizpahiru aldiz etorri baitzitzaidan. Gogora nezakeenez, barre txiki batzuk ere egin izan
|
nituen
harekin, bere grazia baitzuen atsoak. Gauero gauero buruko minarekin oheratzen omen zen.
|
|
|
Tirogileari dagokionez, sentitu, bai, sentitu nuen hura eta sentitu
|
nituen
haren pausoak, nire ondotik pasatu baitzen, baina nik ez nion begiratu. Itzal bat, horixe.
|
|
2003
|
|
|
Ordu luzeak ematen
|
nituen
hari begira. Egongelan esertzen nuen eta berari hitz egiten nion, amona bertan izango balitz bezala.
|
|
2004
|
|
|
Bestalde, nire lehengusu batzuen etxean Fotogramas aldizkaria jasotzen zuten. Nik egunak pasatzen
|
nituen
harekin, eta hamar hamaika urterako banekien zer produkzio egiten ari ziren non, zein aktore zebiltzan, zein zuzendari zen... Artxibo bat neukan buruan.
|
|
|
Erratu egingo nintzela esan zidan. Onartu
|
nituen
hark emandako azalpenak, baina nik neure zalantzak neuzkan horri buruz. Beraz, ordutik aurrera, ahalik eta gutxien ikustea erabaki nuen.
|
|
|
Ordurako, ordea, denbora pasatzen ari zela eta, nire begi aurreko maindirea mantxatzen hasia zegoen. Erdi gris erdi beltz ziren forma batzuk ikusten
|
nituen
haren goiko aldean. Zuhaitzak ematen zuten, zuhaitz tontorrak.
|
|
2005
|
|
|
Baina Alpeetatik etorri nintzenean osaba buruz burukoa jokatzeko prestatzen ari zen. Entrenamendu batzuk egin
|
nituen
harekin eta berak garbi esaten zidan pilotan asko jokatzen nuela. Beste profesionalekin ere ibiltzen zela, eta nik haiek baino lan gehiago ematen niola.
|
|
|
Jai nuen Kixmirekin kontsolamendua nahi banuen: labanaz begiratu zidan, galdera ikur zorrotzak ikusi
|
nituen
haren begi ninietan.
|
|
2006
|
|
|
–Liburutegiko idazmahaia. Bertan aurkitu
|
nituen
haren betaurrekoak. Baina paper asko bota nituen garbitu nuenean.
|
|
|
Uste dut orduan izen gehiago erran nizkiola Deabruari. Adiskide gehiago jarri
|
nituen
haren erpe kirastuetan...
|
|
|
Errana da ministro baikorra genuela Donapaleun. Hamaika urte egin berria nintzen, eta bihotza hanpaturik aditzen
|
nituen
haren hitzak.
|
|
|
Hamabortz egun baizik ez
|
nituen
hura ikusi gaberik. Urtebete iragana zela erran zitekeen.
|
|
|
larderiatsua, piperra. Nik, behintzat, ukabilkada batzuk balira bezala sentitu
|
nituen
haren hitzak.
|
|
|
Hala, Hermannen aitari buruzko zurrumurruak etortzen zitzaizkidan askotan gogora, zurrunbilo betean. Nik ez nuen laguna mindu nahi, eta gordean errenditzen
|
nituen
haren aitak eragiten zizkidan irudi eta kabalak. Izan ere, gauez, logelako argia itzali, eta Hermannen aitaren bizitza bikoitzeko parterik kilikagarrienak imajinatzen nituen atsegin morbosoz, baina irudiotako protagonista kitzikagarriari Hermannen aurpegia jartzen nion.
|
|
|
Berak, bera izango zela notarioa, nik hark agindutako lanak bete besterik ez nuela egin behar. Bederatzi hilabete egin
|
nituen
harekin. Ondo garai tristea zen, industria krisiak jota zegoen eta.
|
|
2008
|
|
|
Oraindainokoan batak bestearen bizimoduari lapurtutako uneak baizik ez genituen bizi izan elkarrekin, ageriko bikote bizitzarik ez genuen egin eta ez genuen, nolabait esateko, egunerokotasunaren eremurik zapaldu. Nik ez nekien, esate baterako, goizean jaiki eta zer aurpegi edukiko zuen Nataliek, amets lizunez betetako begirada izango zuen edo bi itsaso garden eta bare ikusiko
|
nituen
haren begietan, ez baikenuen egundo gaua egun bihurtu arte luzatu. Loaren eta egunaren arteko muga hori arintasunez gaindituko zuela irudikatzen nuen, halaxe egiten baitzuen ohetik ere jauzi nirekin egon ondoren, jarduera batetik bestera aise igarotzeko gaitasuna baitzuen.
|
|
|
–Klaseko lan bat da, erantzun nion nik, aurpegira begiratu gabe, eta marrazten jarraitu nuen. Ordurako ondotxo ikertuak
|
nituen
haren aurpegiko adierak. Ea aurpegi horretan zer aldatuko nukeen galdetu zidan gero kirurgiako irakasleak.
|
|
|
SNIDER: Ondo ulertzen
|
nituen
haren arazoak, zera, (OFF) klaseko ergela izan eta super heroia zarela ezin esatea.
|
|
2009
|
|
|
Baina, aitortzen dut: lanak izan
|
nituen
haren izena ikasten.
|
|
|
Ez nintzen guti harritu ate ondoan Frantziska ikustean. Hiru hilabete abantzu
|
nituen
hura ikusi gabe, Saint Germaindik Vincennesera aldatu ginenez geroztik. Gabesten nituen harekiko solasaldiak, baita haren ondoan egiten nituen ibilaldiak ere.
|
|
|
Hiru hilabete abantzu nituen hura ikusi gabe, Saint Germaindik Vincennesera aldatu ginenez geroztik. Gabesten
|
nituen
harekiko solasaldiak, baita haren ondoan egiten nituen ibilaldiak ere.
|
|
|
Nire eskua atxiki zuen, pot eman zidan eri bakoitzean eta bere paparretik sartu zuen. Hilabeteak
|
nituen
haren titien azal beroa nire hatz mamietan sentitu gabe. Biktoriarenak halako bi ziren, gutienez.
|
|
|
Zinegotzien kapelua janzten zuen, bertzeak bezala. Ongi bereizi gabe ere, sentitu
|
nituen
haren begiak nire larruazala zulatzen.
|
|
|
Erresumako lehen kaparea. Lau hilabete
|
nituen
hura ikusi gabe, nire erregerekin eta d. Aubignérekin Normandiara abiatu zenez geroztik. Eta hilabete baino gehiago, Armagnac-en bitartez haien berriak azkenekoz jaso nituenetik.
|
|
|
Horixe, galduta edo galtzen zihoan gauza bat zen hura niretzat, hautsak kentzerakoan buruhausteak ematen zizkidana lantzean behin: bero egiten zuenean bigundu egiten zitzaion bere inguruan batuta zeukan argizarizko haria eta itsatsita geratzen zitzaizkion hautsa eta lohia; halakoetan, komeriak izaten
|
nituen
hura behar bezala garbitzeko. Argizaiolari buruz zeozer galdetuz gero, nik ez nuen hemen aipatutakoa baino gehiago esaten jakingo Santa Eufemia egun hartan artisauak eman zizkigun azalpenak entzun artean.
|
|
|
Alabarengana itzuli, eta oraingoan neuk hartu
|
nituen
haren hatzak. Honek eta honek eta honek hasi nintzen, berari ikasi bezala.
|
|
|
Gizonezkoaren oinetakoak entzun nituen oholetan behera. Bizkar gainetik nabaritu
|
nituen
haren oinak igarotzen, hezetasunak eta pipiek jandako oholak kraskatzen. Burua atera nuen gordelekutik, artez.
|
|
2010
|
|
|
–Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b??, esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan nuen ama, eta bertatik bertara ikusi
|
nituen
haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak honela esan zidan, zeharo kezkatuta:... –Nork egin dizu mina, Gabi??;. Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz?
|
|
|
hura bai kointzidentzia, izeba Ernestinak eta arrebak berak Probidentziaren seinaletzat hartu zutena? baita aitak ere, dozena bat arrosario errezatuko
|
nituen
harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain?, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten, nik hala uste?
|
|
|
Psikoanalista emakume zahar samar baina dotorea zen, eta astean bitan hartzen ninduen. Miresmenez jarraitu ohi
|
nituen
haren mugimenduak. Esku luze hezurtsuak zeuzkan, beti neurriz higitzen zituenak, bere hitz neurtuen laguntzaile.
|
|
|
Zergatik? Ba... gaizki interpretatuko
|
nituen
haren adeitasun keinuak. Bada teoria bat –ez dakit zer izen duen sindrome moduko bati buruzkoa–, zeinaren arabera, maiteminduta dagoen pertsonak maiteminaren zantzuak hautematen dituen maite duenarengan, batzuetan xehetasun garrantzi gabeei sekulako esanahia emateraino.
|
|
|
anaietan zaharrenak, izan ere, orduz ordu eta minutuz minutu izan zuen Bibi bere aldamenean... arrebak lan egiten zuèn ospitalera eraman baitzuten gure anaia: hura bai kointzidentzia, izeba Ernestinak eta arrebak berak Probidentziaren seinaletzat hartu zutena... baita aitak ere —dozena bat arrosario errezatuko
|
nituen
harekin aste hartan, hamaika aitagure, agurmaria eta gloriaz gain—, hain zegoen aita guztiaren beharrean mirari baten posibilitatean sinesteko! Aitak, izan ere, ez zuen mirarietan sinesten, nik hala uste... baina otoitz egiten zuen, eta otoitzak zabaltzen zion beste lur baterako aukera:
|
|
|
" Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b...", esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan nuen ama, eta bertatik bertara ikusi
|
nituen
haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak honela esan zidan, zeharo kezkatuta:... " Nork egin dizu mina, Gabi?";" Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz" esan nion, malkoak xukatu eta irri egiten nion bitartean.
|
|
|
Ikasturte batean Yoyesen anai arrebek beren etxera gonbidatu ninduten egun batzuk pasatzera, Ordiziako ez dakit zein jai zela-eta. Horrela ezagutu
|
nituen
haren gurasoak ere. Oso jende eskuzabala zen, eta oso alaiak denak.
|
|
2011
|
|
|
–Beleen karranka ez duk kantua, protesta oihu bat baizik, eta nik, injustiziaren bat dagoenean, protesta oihuak ditiat atsegin. Beleak, gainera, ekintzaile hutsak dituk, aberatsei zilarrak eta urreak ebasten dizkietenak??; horrela ikasi
|
nituen
harengandik bertze erran batzuk, gogoan iltzatuta geratu zaizkidanak: –Originala eta diferente izatea duk, ez Elizak ez estatuak eta ez jende arruntak mundu honetan onartzen ez dutena?,. Guardia zibilak jostailutzat ditik kometak, baina airea ere badituk, ametsa ere badituk, dantza ere badituk; iraultza, berriz, aireak eta ametsak eta dantzak bat egiten duten tokian bakarrik duk posible?, eta abar.
|
|
|
Nire besoen artean kiribildua eman zitzakeen orduak eta, biluzten nuelarik ere, begiak itxi eta bere gorputzean nire eskuak, nire musuak sentituz egotea gustatzen zitzaion, batere mugitu gabe. Buruz ikasi
|
nituen
haren neurriak, alderik alde arakatzen nuen haren orografia, aditu baten plantak eginez dastatzen nituen haren zaporeak, igotzen nituen haren aldapak, jaisten nituen pendizak eta, piztia ehizakiarekin bezala, jolasean aspertzen hasten nintzenean esnatu ohi zen bere lozorrotik, ustekabean bezala, eta herioan ematen zizkidan aginduak, kontraesankorrak askotan, eta ez nuen jakiten non eta nola etzan... Berehala jartzen zituen, estasietan bezala, begiak zerurantz begira eta hasten zen aiuma laburrekin, gozatzen baino areago sufritzen, eta gozamen edo sufrimendu hori oso urrun, oso barruan, ni inoiz iritsiko ez nintzaion lekuren batean gertatzen zela pentsatzen nuen.
|
|
|
Nire besoen artean kiribildua eman zitzakeen orduak eta, biluzten nuelarik ere, begiak itxi eta bere gorputzean nire eskuak, nire musuak sentituz egotea gustatzen zitzaion, batere mugitu gabe. Buruz ikasi nituen haren neurriak, alderik alde arakatzen nuen haren orografia, aditu baten plantak eginez dastatzen
|
nituen
haren zaporeak, igotzen nituen haren aldapak, jaisten nituen pendizak eta, piztia ehizakiarekin bezala, jolasean aspertzen hasten nintzenean esnatu ohi zen bere lozorrotik, ustekabean bezala, eta herioan ematen zizkidan aginduak, kontraesankorrak askotan, eta ez nuen jakiten non eta nola etzan, non zer sartu edo atera. Berehala jartzen zituen, estasietan bezala, begiak zerurantz begira eta hasten zen aiuma laburrekin, gozatzen baino areago sufritzen, eta gozamen edo sufrimendu hori oso urrun, oso barruan, ni inoiz iritsiko ez nintzaion lekuren batean gertatzen zela pentsatzen nuen.
|
|
|
Nire besoen artean kiribildua eman zitzakeen orduak eta, biluzten nuelarik ere, begiak itxi eta bere gorputzean nire eskuak, nire musuak sentituz egotea gustatzen zitzaion, batere mugitu gabe. Buruz ikasi nituen haren neurriak, alderik alde arakatzen nuen haren orografia, aditu baten plantak eginez dastatzen nituen haren zaporeak, igotzen
|
nituen
haren aldapak, jaisten nituen pendizak eta, piztia ehizakiarekin bezala, jolasean aspertzen hasten nintzenean esnatu ohi zen bere lozorrotik, ustekabean bezala, eta herioan ematen zizkidan aginduak, kontraesankorrak askotan, eta ez nuen jakiten non eta nola etzan, non zer sartu edo atera. Berehala jartzen zituen, estasietan bezala, begiak zerurantz begira eta hasten zen aiuma laburrekin, gozatzen baino areago sufritzen, eta gozamen edo sufrimendu hori oso urrun, oso barruan, ni inoiz iritsiko ez nintzaion lekuren batean gertatzen zela pentsatzen nuen.
|
|
|
Emazte maitagarria nuen. Desestimuan nuela konturatu nintzen, saminez gogoratu
|
nituen
hark egindako onak eta nik hari urtetan emandako desplazer guztiak. Lore saltzaile bat ikusi eta arrosa sorta bat erosi nuen.
|
|
|
Hantxe zegoen, mugimendurik gabe, bera ere urduri, ezpain lodiak erdi zabalik eta begi berde biak dirdiraz, hil nezan igurikatzen. Bi pauso eman
|
nituen
harenganantz, baina ezin nuen deus egin. Golem berpiztuaren antzera nengoen.
|
|
|
Ametsetan ere ikusten
|
nituen
haren begi berdeak.
|
|
|
Harry etorri zenerako prest
|
nituen
haren gutun guztiak, eta eraztuna eta opari emandako brotxe txiki pottoko bat: zilarrezko txori bat, mokoan kate batekin, eta katearen azkenean bihotza, daga batekin.
|
|
|
Lucía bortxatzen saiatu zen. Ikusi
|
nituen
haren zauriak, Mikel. Gaixoa ezin zen ibili ere egin.
|
|
|
Hurrengo egunean, zergatik ez zidan deitu galdetu nion eta hark ikasten gelditu zela esan zidan. Nik ez nion sinesten, Gorka ikasketetarako alperra baitzen, hala ere, ahalegin guztiak egin
|
nituen
hura sinisteko.
|
|
|
Hura, ordea, honen senarra, hura gudaria zen. Nik entzunak
|
nituen
haren balentriak, haren gorespenak, haren odol hotza, haren kemena. Mirespena nion.
|
|
|
Hormetako adreilu askatuetan liburu debekatuak ezkutatzen zituen. Geroago, hantxe aurkitzen
|
nituen
haren gutunak, batak bestearen halako egarria edukitzen duen adin horretan baikeunden, ez elkarrekin egoteak ez laztanek asetzen ez duten egarri hori; horregatik, bereizi bezain laster idatzi egiten genuen; besarkaturik jarraitzeko beste era bat zen. Baina Renék deskribatzen zidan kiosko hura berri berria zen, gure ama neska koskorra zen garaikoa segur aski, aitonak harentzat eraiki baitzuen.
|
|
|
Radio Nazionalak ematen zituen kontzertu klasikoak entzuten nituen, Pablo Neruda edo Gabriel Aresti irakurtzen nituen bitartean. Sasoi hartan deskubritu nuen Maiakovski ere, eta Lenini gertatzen zitzaion bera gertatzen zitzaidan niri ere haren poesiarekin, ez nuela ulertzen, baina mezu ezkutu hilezkorrak balira bezala irakurtzen
|
nituen
haren poemak gaztelaniazko edizio klandestinoetan.
|
|
|
erdaraz bazen, erdara garbian, eta, euskaraz bazen, euskara garbian egiteko esaten zigun. Lagun handia nuen Eztebe eta, euskara eta erdara, biak ikasi
|
nituen
haregaz jardunean.
|
|
|
Etxahuni buruzko tesia egitean gauza asko lortu
|
nituen
haren biziari buruz eta haren kantuei buruz ere
|
|
2012
|
|
|
Asko nabari aduzu Raul Garciaren falta? Hasieran, arazoak izan
|
nituen
harekin. Euskarrian aritzeko ekarri genuen, baina berehala konturatu nintzen nik eskatzen niona ez zuela egingo hor.
|
|
|
Azkenean ere gertatu behar zuenaz jabetu izanak, lasaiago sentiarazi ordez, neure miserian metro batzuk gehiago hondoratu ninduen. Egunak behar izan
|
nituen
hari buelta emateko. Kakagixon bat sentitzen nintzen.
|
|
|
Baina Sandra urduri zegoen, hori seguru. Hiru urte generamatzan ezkondurik, ederki ezagutzen
|
nituen
haren erreakzioak.
|
|
|
Ondo baino hobeto ulertu zuen dei horren zergatia eta, batez ere, nire ahotsean sumatu zuen ezohiko premia. Boulevardeko erlojupean eserita gomutatu
|
nituen
haren erantzun soilak. Turista andanari so nengoela, hantxe bistaratu nuen, serio, pausoa mantso.
|
|
|
Nola edo hala, egun haietako adiskidetasunaren lehenengo urratsei eutsi genien Ernstek eta biok, eta ondorengo urteetan tarteka jaso
|
nituen
haren berriak, mailez edo, maizago, posta eskutitz arrunten bitartez. Gero eta kezkagarriagoak iruditzen zitzaizkidan:
|
|
|
Ertzaren azpi azpiko horma haztatuz, lortu nuen pusketa bat askatzea, eta amildegira erortzen utzi nuen. Segundo asko eman
|
nituen
haren oihartzuna entzuten, beherako bidean leizearen alboak jotzen baitzituen harriak; azkenean entzun zen nola murgiltzen zen bat batean uretan, eta ondoren oihartzun ozenak etorri ziren. Une hartan bertan ate baten zabaltze lasterraren hotsa zirudiena etorri zen nire gainetik, eta hura bezain ate ixte bizkor batena; aldi berean argi izpi mehe baten distira bereizi zen ilunean, eta agertu bezain azkar desagertu zen.
|
|
|
Gainera, askotan kanpora joan behar izaten nuen, eta oso tresna erabilgarria nuen, bai euritarako eta baita beroa egiten zuenerako ere. Neke handiak igaro
|
nituen
hura egiten, eta denbora luzea behar izan nuen haren antzeko zerbait egin arte; are gehiago, egiteko modua asmatu nuela uste izan nuenean ere, bizpahiru alferrik galdu nituen, nire asmoarekin bat zetorrena egin arte, baina azkenean lortu nuen nire gustukoa egitea. Zailtasunik handiena hura ixteko modua aurkitzea izan nuen.
|
|
|
hori lortzea ezinezkoa zela basati talde osoari eraso egin eta denak hil gabe. Hori ez zen huts egin zezakeen ahalegin zoro bat soilik; gainera, zalantza eta kezka handiak
|
nituen
haren zilegitasunaz, eta bihotzak dar dar egiten zidan horrenbesteko odol isurtzeaz pentsatzean, nire salbazioa lortzeko bazen ere. Ez ditut berriz aipatuko haren aurka bururatzen zitzaizkidan arrazoiak, lehen esandako berberak baitira.
|
|
|
Orduan konturatu nintzen dardarka ari zela, preso hartu eta, bere bi etsaien moduan, hiltzeko zorian balego bezala. Dei egin nion berriro niregana hurbil zedin, eta bururatu zitzaizkidan keinu guztiak erabili
|
nituen
hari bihotz emateko. Gero eta gehiago hurbildu zen, eta hamar edo hogei pauso ematen zituen bakoitzean belaunikatu egiten zen bizia salbatu niolako esker ona adierazteko.
|
|
|
Hori, zirudienez, handik aurrera nire zerbitzaria izango zela hitza emateko egin zuen. Lurretik altxatu nuen eta ahalegin guztiak egin
|
nituen
hura adoretzeko. Baina oraindik banuen beste zereginik, konturatu bainintzen lurrera bota nuen basatia ez zegoela hilik, kolpeak zorabiatu besterik ez zuela egin, eta bere onera etortzen hasia zela.
|
|
|
Egun batez, neure sorterriko nobleziaz hitz egiten entzun ninduelarik ugazabak, nire ustez, merezi ez nuen konplimendu bat egiteari ederretsi zion: alegia, ziur zegoela familia nobleren batean jaioa nintzela, zeren eta, itxuraz, kolorez eta garbitasunez zeharo gainditzen omen
|
nituen
haren nazioko yahoo guztiak, nahiz eta bazirudien indar eta bizkortasunean gutxiago nintzela, bizimodu ezberdinari, beste animalia haiena ez bezalakoari, egotzi zitzaiona; eta gainera, ez nengoela mintzamenaz bakarrik hornitua, baita adimen hastapen batzuez ere, zeinaren ondorioz bere ezagun guztien artean ere miragarritzat nindukaten.
|
|
|
Azkenean, ausartu zen atzetik hartzera, bere hatz erakuslearen eta erpuruaren artean, eta begietatik hiruren bat metrora eraman ninduen, nire itxura hobeto ikusi ahal izateko. Igarri egin
|
nituen
haren asmoak eta, nire zori onak behar hainbat adore eman zidanez, batere indarka ez egitea erabaki nuen behetik hogeiren bat metrora airean nindukan bitartean, nahiz eta alboetatik oso mingarriro estutzen ninduen, atzamarretatik ihes egingo ote nion beldurrez. Begiak eguzkirantz goratu eta eskuak erregu jarreran elkartuta ipiniz, egoera hartarako egokiak ziren zenbait hitz era malenkoniatsu eta apalean esatera baino ez nintzen ausartu.
|
|
|
Nik hemezortzi urte besterik ez nuen! Hil zen arte jasan behar izan
|
nituen
haren lerdea eta ukitze nazkagarriak. Eta, hori dena, zuk aitoren seme ahaltsuenaren itxurak egin zenitzan.
|
|
2013
|
|
|
Edo, bestela, telefono deiak harrapatzen ninduen lekuak eta orduak. Aitak gaueko hamaiketan deitzen zidanean, biok ere ez geunden hausnarketa sakona eskatuko zuen elkarrizketa egiteko aldartean; eta, lagun artean garagardo batzuk hartzen nengoela amak deitzen bazidan, hurrengo egunerako uzten
|
nituen
harekin izan beharreko kontuak.
|
|
|
Ez zen gai izaten lepoko bat lotzeko, gutxiago bularretako bat askatzeko, eta hala ere, dantzan hasten zenean esate baterako, jendea harritu egiten zuen haren arintasunak. Nik takoiak jantzi behar izaten
|
nituen
haren bularrera iristeko. Ez zekitela zer ikusten nion esaten zidaten adiskideek, arruntegia iruditzen zitzaien nonbait, eta egia da ez zela intelektual bat, gutxiago artista bat.
|
|
|
Bere ibilera ikasiegiarekin egin zuen niganainoko bidea. Beharbada emakumezkoen jatorrizko ibilerak ahazturik zituen, baina horrexegatik ederresten
|
nituen
harenak, leku batetik bestera joateko ekintza sinple hori sorkuntza mailara jasotzen zekielako.
|
|
|
Errege bere zaurietatik ongitu ezean Frantziak izanen zuen galeraren handia ozenki deitoratzen ari izan zitzaidan, negar megarka, ostalerra. Ez
|
nituen
haren auhenak sinetsi. Higanoten koleraren beldur izanen zen hura ere, istant hartan Parisko papisteria guztiaren gisara.
|
|
|
Espainolen satorrez mukuru zeuden Lapurdi eta Nafarroa Beherea, eta satorretan satorrena, Undiano delakoa. Urteak
|
nituen
haren ondotik.
|
|
|
Lekuineko Mari Migeli erraten niolarik Orreagari noizbait su emanen niola, halakotsu irudikatzen nuen nik hango priorea. Puxika hanpatu hori ikusteak barnean pizten zidan gogo bortitza kanporatu gabe ihardetsi
|
nituen
haren galderak, kalonje gaztea bitarteko genuela. Hogei urte lehenago, Henrikerekin batera Parisen preso hartu nindutenean, bortxaz baina ongi ikasirik sarrarazi gintuzten Erromako Elizan.
|
|
|
Kobrezko sos batzuk utzi
|
nituen
haren esku zikinetan.
|
|
|
Nire anaia, inoiz anaiarik izan banuen. Urteak
|
nituen
harengan nire pentsamenduaren pizar bat ere xahutu gabe.
|
|
|
Begiak nire zango puntan finkatu
|
nituen
hark aztertzen ninduen bitartean. Gizonaren begitarte ilunari ohartzea aski, lagun latza zela konprenitzeko.
|
|
|
Gehiago gozatuko
|
nituen
haren belarriak laido bat zela erranda. Estakuru eske iduri zuen ezpata Le Cornuri erakusteko.
|
|
|
Auverniera itxian eman zizkidan eskatu nizkion xehetasunak. Kobrezko sos batzuk utzi
|
nituen
haren esku zimelduan, oharren truke. Nire pusken zakua atera nuen orga batetik.
|
|
|
Beste harekin endredatu nintzenean ere, oker ulertu
|
nituen
haren seinaleak (deiak, opariak, bisitak). Ez ziren sedukzio joko aurrez neurtu baten aztarnak, gabezia baten isla baizik, baina usainean zebilen ibili, hori egundo onartuko ez zukeen arren.
|
|
2014
|
|
|
Berriz ere, ziri zantzuak bilatu
|
nituen
haren aurpegi meharrean. Auzoan zuen ziria.
|
|
|
Gorago, iragaitzaz bada ere, bilbotar idazleaz luzaro ibili ziren zu rrumurruak aipatu ditudanez gero, ez nuke lantxo hau amaitu nahi Arestiren sentimendu politikoez zerbait gehiago esan gabe. Ga briel tratatu ahala, aukera ugari izan
|
nituen
harekin gauza asko ren gainean mintzatu eta eztabaidatzeko, eta horri esker beraren nortasun eta ideologia bereziak ezagutzeko ere. Lehenengo eta behin, Bilbo hartako giroan, hau da, gurean euskaltzaletasuna ia ia norbaitek ornitorrinkoen hazkuntzan jardutea bezain bitxia gertatzen zen garaian, ez dakit nola pentsa zitekeen espainolis ta maskaratua izan zitekeenik pertsona bat, bere kabuz euskara ikasi, gure literaturara hurbildu, euskal poesia landu eta prosa rako kaletar gai oso berritzaileak zekartzanean. noski, ezkerre
|
|
|
Eta egin zuen. Eta nik haren hitzak errepikatzen
|
nituen
harekin batean. Otoitza bezala.
|
|
2015
|
|
|
Oso ona zen masajeak ematen: lepoan hasi eta bizkarrean gora eta behera sentitzen
|
nituen
haren behatzak, mingaina, esku ahur mamitsuak, eta baita azkazal puntekin azalean irristatuz egiten zizkidan erdi urratu erdi azkura haiek ere, gorputza dardara batean jartzen zidatenak. Ipurmasailetan geratzen zenean, esku ahurretan indarrez hartzen zizkidan eta okinak esku artean duen orea bezala mugitzen zizkidan; atximurka txikiz berotzen zidan gerritik beherako guztia, eta esango nuke nik neuk baino gehiago gozatzen zuela orduan.
|
|
|
Ordurako, etxetik agertu gabe egoten zen denboraldi luzeetan. Banoa esan eta egunak ematen
|
nituen
haren isiluneak entzun gabe. Entzun egiten baitziren, arnasaldi luze arritmiko haiek, eskuko hatzen mugimendu urduriak, buru barruko engranajeen orro eta harramazkak.
|
|
|
Morroi hark dohain hura zuen, gatz eta piperrik gabeko pasadizo bat menturarik interesgarriena bihurtzen zuena. Berehala ohartu nintzen istorio haietan errealitate gutxi zegoela eta asmakeria franko, baina Gesaldango basamortuaren erdian ur freskoa bezala edan
|
nituen
haren hitzak.
|
|
|
Azal zuri ustela zuen, ilargiaren antzeko mantxa grisez josia? eta leku hartan inolako zentzurik ez zuten eguzkitako betaurreko ilunen atzean ezkutatzen zituen arren, gaurik beltzena baino beltzagoak irudikatu
|
nituen
haren begiak.
|
|
|
Bi kale beherago erabat galduta zegoen eta etxe bloke bukatu gabeen aldamenean aparkatu zuen, tanatorio berriko sarbide loreztatutik gertu. Txistua jo eta keinu nabarmenak egin behar izan
|
nituen
haren arreta erakartzeko. Berehala ikusi gintuen, ordea, eta, trafikorik ez zegoenez, atzeraka etorri zen aldapan gora, harik eta gure parean jarri arte.
|
|
|
Haren mihi urduria ezpain meharren artetik ateratzen ikusi nuen. Ezin
|
nituen
haren begiak ikusi, betaurreko borobilak ez baitziren bi zirkulu distiratsu baizik. Listua irentsi eta neuk ere aitzina egin nuen.
|
|
|
Neke handiak izan
|
nituen
haren gaixoaldian. Uste dut hark nire gaixoaldietan izan zituen nekeetako pixka bat izan nuela nik harenean.
|
|
|
Hil zen gauean bertan hona ekarri
|
nituen
haren gauzak.
|
|
2016
|
|
|
Tranpatia izan nintzen, bai, eta niri gertatutakoa zuri egotzi: zure uste bera nuen nik ere Anariren musikaz; egia biribil ozenak, muin muinera doazenak deskubritu
|
nituen
haren abestietan, baina haiek ulertzeko gai izan nintzenean, ez lehenago, ezen aurretik, unibertsitatean hasi berri ginela hark bere lehen diskoa kaleratu eta zu jarraitzaile sutsu bihurtu zinenean, nik ez nuen melodia eta hitz haien atzean ezkutatzen zena konprenitzen inondik ere; urteak eta bizitzaren egurra behar izan nituen horretarako. «Ados, horretan apur bat tranpatia izan naiz.
|
|
|
Gure buru gainean, gure aita isilik egoten zen, hebraieraz ez baitzekien hogei hitz baino gehiago, etxeko hizketaldietan atera ohi zirenak, gainera, sekula ere ez zen horretara makurtuko?. Imajinatzen
|
nituen
haren aurpegiera, bat batean harritua, haren begiak, erdi burlati erdi lotsatiak, sabaiko estuko apalerantz edo andretokirantz zuzenduak. Baina, bien bitartean, neure lekutik, behetik gora begiratu eta, harridura eta inbidia beti berriz, Ermanno irakasle jaunaren begitarte zorrotz zimela ikusten nuen, une hartan itxuraldatuta bezala, eta haren begiak, lenteen atzean malkotan iruditu zitzaizkidanak.
|