|
2000
|
|
|
" Lurrorotako igarlea". Gogoan
|
nituen
emakumearen aitzin eguneko irain telefonikoak.
|
|
2010
|
|
|
Bai, jakina, Angolatik. Han ikusi
|
nituen
emakume beltzak, buru gainean manioka irinez beteriko saskiak herrixkara eramanez?. Eta segidako esaldietan berriro inurriak:
|
|
2012
|
|
|
Baina amorrua sentitzen nuen inguruko guztiekiko ere. Senideekiko, mojekiko, gelakide
|
nituen
emakumeekiko.
|
|
|
Eta hala eta guztiz, gizonen zera hori zela-eta, edo nirea bakarrik ote da, kalean ikusten
|
nituen
emakume ia denak desio nituen, eta nire ikasleak zer esanik ez. Lodixeagoak, argaltxoak, titi handiak, ipurdi ederrekoak edo ez, ezpain haragitsukoak, begi urdinak, sudur zorroztunak, sudur zulorik gabeak!
|
|
2013
|
|
|
Adats horia zuen erro ilunekin. Ilehori faltsua izango zen, ezagutzen
|
nituen
emakume ilehori gehienak bezala. Beharbada ez dela munduan ilehori benetakorik geratuko pentsatu nuen, eta aurkikuntza filosofiko bat egin duenaren aldartearekin egin nuen irribarre.
|
|
2015
|
|
|
Gaztea eta atzerritarra izan arren, ni neu baino orientatuago ikusi dut; ez zen, nonbait, epaitegira jotzen zuen lehen aldia, nire kasuan bezala. Nork esan behar zidan niri egunen batean telebistako erreportajeetan ikusten
|
nituen
emakume dohakabe haiek bezala bukatuko nuela. Neskak, berriz, ohituago zirudien; hori pentsatu dut behintzat itzultzailea etorri zaionean eta, lehendik ere elkar ezagutuko balute bezala, bi muxu eman dizkionean.
|
|
|
Bular erdi bat erakusten nuenez, gizonezkoak gustura ibili nituen alboan, pistolatxoa disparatzeko beti prest. Festa bukatu zenean, irain gordinak jaulki
|
nituen
emakume soldaduen kontra, nire filiak disimulatze aldera. Etxeratu nintzenean, guardia zibila neukan zain atean.
|
|
2016
|
|
|
Zabaldu zen eskuak aurrerantz nituela somnanbulu ibiltzen nintzen hotsa, eta, aldez aurretik horman jarritako helduleku batzuk baliatuz, igo nintzen gau batean emakumearen balkoira eta egon nintzaion kristalaren kanpotik oherako biluzten ari zen bitartean miretsirik begira. Berak bazekien, seguru nago bazekiela, ni han nengoela, nik ezagutzen
|
nituen
emakumeek baino askoz ere astiroago egin baitzuen arropa aldaketa eta itzali baitzuen argia. Pare bat aldiz errepikatu nuen bisita, eta hirugarrenean argia itzali aurretik berak ireki zidan balkoia.
|
|
|
Ondoren nire bila ibiltzen zen auzoan, erakundeko buruzagiarekin hitzordu bat nahi zuela eta nik bitartekaritza egin niezaion. Nik ahalegin guztiak egiten
|
nituen
emakumearekin ez topo egiteko. Gaur nigandik bi metrora zutik ikusi dudanean (bere senar txikia atzean eseri da), ezer onik ez didala ekarriko hasi naiz pentsatzen.
|
|
2017
|
|
|
Japoniako gereziondoekin txanda pasa egin nuen, jakitun aurrean
|
nituen
emakumeak, eta gazteak gutxiago, ez zirela hasiko nire analogiak banan banan kontatzen, lehenbailehen bukatu nahi bainuen, eta ohiko ordubeteko saioaren ordez ordu erdikoa ateratzen bazen, hobe, etxera itzuli eta han itxita utzi nituenekin zer gertatu zen jakin nahi nuelako. Ez dakit zergatik, gelako atea bortxatu egingo zutela nuen buruan eta apurtuta aurkituko nuela, bi morroiak alde eginda egongo zirela eta nire neska etorriko zitzaidala barkamen eske.
|
|
2019
|
|
|
Beste eskutitz batean aipatzen nizun Sigrid Undseten alaba ere hil egin zela. Ez
|
nituen
emakume horiek aukeratu komunean hori dutelako. Bitxia kointzidentzia.
|
|
|
Nire esnai aldiko ametsetan ere, haiek nahi edo ez, sarritan inpentsan, eta, batzuetan, indarrean hartzen
|
nituen
emakumeak.
|
|
|
Baina, nire maitiak izan gabe ere: kalean edo autobusean ikusten eta betesten
|
nituen
emakume haiek, nirekin ume bat izaten, nituen maiz imajinatzen — perspektiba hartatik ikusten nituen, sarritan, emakumeak.
|
|
|
Gazte ikasi nuen gizonezkoa izatea zela benetan inportantea. Emakumea izatea ez zen negozio ona, inguruan
|
nituen
emakume guztiak gutxietsita baitzeuden, anulatuta. Neskatoa nintzela, pentsatzen nuen inoiz ez nuela emakumea izan nahi.
|
|
2021
|
|
|
Burua altxatu nuen, zapaldutako lurra begiratzeari utzi. Arreta jartzen nien kalean gurutzatzen
|
nituen
emakumeei, baten bati irribarre egiten ere ausartu nintzen... Indartsu sentitzen nuen neure burua bizikleta gainean ere, nire azeri lokaztuaren gatibu izatetik zaldun izatera pasatua nintzen egun batetik bestera, kontrako haizeari askatasun haize irizten nion...
|
|
|
Gero, hau dena gertatu eta denbora puska batera, ustekabeko enkontru hark on egin zidala hausnartuko nuen, zorte ona izan nuela azken batean!, Esterrekin bueltatzeko nituen aukerak hutsaren hurrengo zirela ikusarazi baitzidan. Ez nago ni ziur tropikal txiki hura Esterrentzat izan ez balitz, oraindik ez ote nengokeen neure burua zigortzen azken bederatzi urteak konpartitu
|
nituen
emakumearen oroitzapenekin, Su ta Garren kantua barrua lehertu arte entzunez nire miserian are gehiago hondoratzeko: Bizitza, zer da ba, zure albotik urrun banago...
|
|
|
Eta nik bai jakin progrearen itxura egiten klaseetan eta eztabaidetan. Alde horretatik, aurrea hartzen nien, neu jartzen nintzen buru, neuk bultzatzen
|
nituen
emakumeen ikerketak, neuk sartzen nuen feminismoaren ikuspegia, gerora generoaren ikuspegia bihurtuko zena, literaturaren kritikan, eta, jasanezintzat banindukaten ere, ez zeukaten nondik heldu.
|
|
2022
|
|
|
Talde lanean aritu eta harremanak mantentzeko modu oso onak aurkitu nituen. Baliozkoak iruditu zitzaizkidan lehenengo harremanak izan
|
nituen
emakumeekin bertan[...] Harreman benetan atseginak, pertsona kontzienteak zirelako haiek, nire ustez, eta haien buruengan konfiantza zutelako (hala behar zenuen, halako zerbaitetan sartuta ibiltzeko) eta gehienak ni baino zaharragoak zirelako[...] Eta sei hilabeteren buruan laguntasun harreman oso oso onak nituen emakumeekin, baita sexu harremanak ere. Eta deskubritzen hasi nintzen nire laguntasun gehienak emakumeekin zirela, eta gizonekiko laguntasun harremanak ez zitzaizkidala hainbeste interesatzen.
|
|
|
Talde lanean aritu eta harremanak mantentzeko modu oso onak aurkitu nituen. Baliozkoak iruditu zitzaizkidan lehenengo harremanak izan nituen emakumeekin bertan[...] Harreman benetan atseginak, pertsona kontzienteak zirelako haiek, nire ustez, eta haien buruengan konfiantza zutelako (hala behar zenuen, halako zerbaitetan sartuta ibiltzeko) eta gehienak ni baino zaharragoak zirelako[...] Eta sei hilabeteren buruan laguntasun harreman oso oso onak
|
nituen
emakumeekin, baita sexu harremanak ere. Eta deskubritzen hasi nintzen nire laguntasun gehienak emakumeekin zirela, eta gizonekiko laguntasun harremanak ez zitzaizkidala hainbeste interesatzen.
|
|
|
Esertzeko agindu zidaten, eta haiek sofan eta besaulkietan eserita eta ni bizkar zuzeneko aulki baten gainean ginela hasi zitzaizkidan epaiketa egiten. Lehenik eta behin begiak itxi eta aurrean
|
nituen
emakumeak banan banan deskribatzen hasteko eskatu zidaten, ea arretarik jarri nien, ea nola gogoratzen nituen. Horrelako jokoetara ohitua nengoen eta ez nuen arazorik izan, begiak itxita gutxiago, emakume haien fisikoa xehetasun handi samarrarekin deskribatzen hasteko, masaje emaile baten lana horixe baita, gorputzaren zertzelada txikienak ere memorian gordeta izatea.
|
|
|
Hasteko, historikoki sektoreko emakumeen aldarrikapena izan dena, ustiategietan lan egiten zuten emakumeak horien titular edo titularkide izatea horrekin zegozkien eskubide sozial eta ekonomikoak berenganatzeko, adierazle arriskutsu bat bilakatu da. Ordezkatuak eta ikusgarriak dokumenturako elkarrizketatu
|
nituen
emakume adinekoenek gogoan dute administraziotik beraien ustiategia, labore motak, bertan lanean zebiltzanen kopuru eta profilak (ustiategi burua, langilea, familia laguntza…) zehaztu eta jarduna erregulatzea eskatu zitzaienekoa. Etxeko emakumeen lana itzalean gelditu izan da, gizonek adina lan, edo gehiago, eginagatik ere, hauek izan direlako ustiategietako buru eta titular administrazioaren begietara.
|
|
2023
|
|
|
Atzera begira, ohartzen naiz egoera makur bat are gehiago makurtu besterik ez nuela egin nire ekarpenarekin. Ez nuen jakin nola bereizi ohore hilketarekin loturiko kontuak haien gailentasun feminista zuriaren ikuspuntutik, eta aktiboki berretsi
|
nituen
emakume zuriek emakume marroi eta musulmanez zituzten estereotipoak. Feminista zuriek tokia egin zidaten, hitz egiten utzi zidaten, baina betiere nire jaiotzezko kultura gogor gaitzesten banuen eta zeharka bada ere goraipatzen banuen AEBren, emakume zurien eta Mendebaldeko zibilizazioaren supremazismoa.
|
|
|
Aldarrikapen horretan dautza, hain zuzen, berdintasunerako eta ahalduntzerako aukerak. Nik eztabaidara ekarri nahi
|
nituen
emakume haiek, esateko zeukaten guztia azpimarratu eta, agian, nire irakaslearen gogoa pizteko, haien lana erabil zezan mintegian.
|
|
|
Nire heriotzak beteko lituzke irizpide horiek. Aldi berean, babes etxean ezagutu
|
nituen
emakume zurien heriotzek ere beteko lituzkete, bikotekidearen indarkeria sufritzeko arriskuan baitzeuden denak, gizon bat uzteagatik, harreman berri bati ekiteagatik edo beren bizitzako gizonen baten egoa mintzeagatik. Ohorea eta egoa, nahiz badirudien inor ez dela konturatu, menderakuntza patriarkalaren indar berberen iterazioak dira.
|