|
2000
|
|
|
Gutun hartan, ordea, ez zen agertzen koadroko protagonistaren izenik eta, nola, bertzalde, koadroak berak ere ez baitzuen haren berri emaiten, hala, jakinminaren, galdegin nion amari: ‘Nor ote da mutil hori? ’ ‘Ez dakit —ihardetsi zidan— Adinagatik, zure lehengusuren bat izan daiteke... ’ Handik aitzina, zenbat ordu ez ote
|
nituen
egin koadroko neure lehengusu ustezkoaren aitzinean! Eta, horrela, hainbertzeraino itsutu nintzen neure amorio harekin, non, batzuetan, nehork ikusten ez ninduela, paratzen bainintzen zutik aulki baten gainean, ene hatza haren ezpainetan ipini ahal izaiteko; eta, hain barrendik eta hain zintki eta fintki egiten nuen hura guztia, non iduritzen baitzitzaidan ezen ezpain haiek, ordainean, musu emaiten zidatela eta musuaren hezea ere nabari nezakeela neure hatzean.
|
|
|
Madarikazio bat ito nuen hortzartean. Etxe horretan lau hilabete
|
nituen
eginak, eta lau hilabete horiek, bertzeak bertze, irakatsia zidaten Josu, gure anaia gaztea, gozo oneko normalean, zakur amorratuaren umoreaz jaikitzen ahal dela ohetik desorduetan egotziz gero. Nengoen nengoenean, ez nuen eguna anaiarekin mokokan hasi nahi.
|
|
|
Lehengo ortziralean Josu —eta, harekin batean, Edurne bera— ospitalera bidean eman nuenetik nengoen hura ikusi gabe. Anaia kezkatu batek nahitaez egin beharreko telefono deiak ere ez
|
nituen
egin. Banuen, hala ere, haren berri:
|
|
2001
|
|
|
Kontu handiz egiten
|
nituen
egiteko denak,
|
|
2002
|
|
|
–Bi gauza utzi
|
nituen
egin gabe –ari zitzaion andrea Alexi. Zarpail haiekin, bistan zen andrea eskalea edo zela.
|
|
2004
|
|
|
Baina ez nion ezer erran aitari, beharbada mindu eginen zelako. Eta nik artean galdera anitz
|
nituen
egiteko:
|
|
|
Eta, hala ere, ez nekien benetan zer zen istorio hartan benetan kezkatzen ninduena. Inondik ere, galdera anitz
|
nituen
egiteko. Haietako bat aukeratu eta isilean nire zain zirudien irakasle zaharrari zera galdetu nion:
|
|
2005
|
|
|
Eguna eta gaua bereizten, aldi bakotxari egokona egiten, horixe izan zan gehien kostau izan jatana, hori be geroxeago kontau deustienez. Antza egunez
|
nituen
egiten jaterik bako lotaldirik luzeenak eta gauez jatan etorten olgetarako gogoa, eta etxekoen ikusi eitekean etsipena egunetik egunera handituz joian.
|
|
|
Beste whiski bat atera nion neure buruari eta berriro ahotsa igo telebistari. Eserita egoten saiatu nintzen, baina bost minutu ere ez
|
nituen
egin, gero gelatik ibiltzen hasi nintzen. Azkenik, Irantzu oraindik komunean zela, etxetik irten eta jatetxera itzuli nintzen.
|
|
2006
|
|
|
Bai, baina Santillana azaldu baino lehen, ikastolan egin
|
nituen
egitekoak. Nire lehenengo lana izan zena, liburuxka gorri bat eta!
|
|
2008
|
|
|
Besteak ulertzeko erabiltzen nuen informazioaren ondorio logikoa besterik ez zen etorkizuna. Askotan besteen esaldiak bukatzen nituen, edo beraien ekintzak asmatzen
|
nituen
egin aurretik ere.
|
|
|
Nabarmena zen barne borroka bat bizitzen ari zela, baina gero eta aratzagoa zen haren begietako distira, edo horrela iruditzen zitzaidan niri: nik galdera asko
|
nituen
egiteko, baina pentsatu nuen Rosak bere kabuz erabaki behar zuela barrua askatzea. Ez nuen besterik nahi, eta horixe ikusi nahi nuen haren begiradan ere:
|
|
2009
|
|
|
Gurasoak soroetara, basora edo aldentzen zirenean, txikiagoen gorabehera guztiaren ardura ematen zidaten, ez daitezela sarde edo segaz zauri, ez daitezela etxaburuko putzura hurbil, ipurdiak garbitu behar nizkien eta soinekoak aldatu ere bai, soineko lohiak beratzen jarri behar nituen, oiloei halako ordutan artoa edo garia bota, ortura sar ez zitezen zaindu, iluntzean taloa eta esnea eman txikiei, eta ohera eraman, taloak berriz neuk egin behar izaten nituen, gurasoak elizara edo beste nonbaitera joaten zirenean etxe guztia nire ardurapean zen gelditzen, korta bete ganadu handi ere bai. Txerriarentzako osala prestatu, askara eraman, haren azpiak atera, sastegira eraman, eta abar eta abar, nire ardurapean gelditzen ziren sarri baino sarriagotan, eta arazoak zintzo behar
|
nituen
egin? (DGA, 9).
|
|
|
Oso tristea iruditu zitzaidan. Ordurako ehunka abesti
|
nituen
eginda, inork inoiz entzun gabeak. Horregatik utzi nuen, ez nuelako nahi 60 urterekin hor eserita egon eta neure kantak abestu nahi nituelako.
|
|
2010
|
|
|
1997an alde egin nuen Madrilera Al salir de clase saioa egitera eta orduan hartu nuen erabakia. Hiru gauza aldi berean ezin
|
nituen
egin eta unibertsitatea utzi nuen, min handiz eta nire ikasleen pena handiz; seguru nire falta igarri dutela (kar kar).
|
|
|
Ulergaitza eta gogorra, eramateko astuna. Goi ikasketak
|
nituen
eginak, bidaia anitz ere bai, eta maite ninduen gizon batekin hasi berria nintzen. Zoriontsua izateko baldintza guztiak bete, baina kontu zahar hark eragotzi.
|
|
|
Liburuaren promozioa egin nahi nuela esan nion editoreari. Aurreko bi liburuak aurkeztu ere ez
|
nituen
egin eta hirugarrenarekin gauzak beste modu batez egin zitezen nahi nuen. Donostiako aurkezpenaz gain Gasteizen eta Iruñean ere egon ginen, eta hiri horietan lehen aldiz elkarrizketa batzuk egin zizkidaten bertako irratietarako.
|
|
|
Irrati aldetik baiezkoa jaso nuen. Idatzi
|
nituen
egin asmo nituen galderak. Bidali nituen Gasteizera eta irratiko nire zuzendariari ere erakutsi nizkion.
|
|
2011
|
|
|
Sendagile ikasketak hasi besterik ez
|
nituen
egin.
|
|
|
Zati batzuk baino ez
|
nituen
egin, baina leher eginda bukatu nuen. Hiru ordu eta piku eman genuen guztia egiteko.
|
|
|
Tira, pasealekuak Abusura eroan gintuen, eta ondoren Malmasin, Buiagoiti eta Buian barrena ibili ginen. Azken hiru horiek inguru zoragarriak dira eta ezagutu ere ez
|
nituen
egiten (globalizazioaren paradoxak: urrunekoa hurrago zaigu, gertukoa urrunago):
|
|
2012
|
|
|
Irakurleari barre eginaraziko nioke, edo nitaz errukiarazi, esango banio zenbat bide aldrebes hartu nituen orea altxatzeko, eta zenbat gauza bitxi, itxuragabe eta itsusi egin nituen; zenbat hautsi ziren barrurantz eta kanporantz, buztina ez zelako bere pisuari eusteko bezain gogorra; zenbat pitzatu ziren eguzkiaren berotasun ikaragarrian bizkorregi jartzeagatik, eta zenbat egin ziren txiki txiki, bai lehortu baino lehen eta bai lehortu ondoren mugitu nituenean; eta hitz batean, nola, bi hilabetez buztina bilatzen, ateratzen, gozatzen, etxera eramaten eta lantzen buru belarri aritu ondoren, buztinezko bi gauza itsusi, ezin diet suil izena eman? besterik ez
|
nituen
egin.
|
|
|
Ez dut irakurlea gogaituko, txalupa zenbait arrabaz, hamar egun behar izan
|
nituen
egiteko. Blefuscuko errege portura eramateko izan nituen eragozpenak kontatuz, non jendetza handia agertu baitzen ni iristean, guztiz txundituta geratu zirenak hain itsasontzi erraldoia ikusita.
|
|
|
Karratu karratua da hiria, harresiaren alde bakoitzak ehun eta berrogeita hamar metro inguru ditu luzeran. Bi kale nagusiak, elkar gurutzatu eta lau zatitan banatzen dutenak, metro eta erdi dira zabal. Zeharkale eta hiribideek, pasatzerakoan ikusi baizik ez
|
nituen
egin, ezin bainintzen beraietara sartu, hogeita hamarretik berrogeita bost zentimetrora dituzte.
|
|
|
Bai, urtebete egin nuen han, baina nahiko lasai ibili nintzen. Lehendakari Txapelketa korritu nuen, baina guztira 12 lasterketa baino ez
|
nituen
egin. Bizkarreko arazo batzuk tarteko urtebete geldi egin ostean nire kontura hasi nintzen lasterketetan parte hartzen, eta gustura ibili naiz, nahiz eta oraindik ere esperientzia falta zaidan.
|
|
|
Hitzena. Orain arte entzun eta irakurri baino ez
|
nituen
egin. Larrutan txortan egin amodioa egin.
|
|
2013
|
|
|
Ez nion, hala ere, inori horren presentea egin nahi. Hartaz zamaturik berga guti batzuk baizik ez
|
nituen
egin, zaldizko talde bat agertu baitzen, bat batean, errege bidean. La Forcek egiten zuen haien buru.
|
|
|
JON. (ofendituta) Arrazoi oso sendoak
|
nituen
egiteko.
|
|
|
Idazgarriagoak dira presioak eta aldameneko bultzadak. Horiez nahi
|
nituen
egin bi hitz.
|
|
|
Jarraian, kalteak aztertu, begiak irrigatu, pilulak hartzen
|
nituen
egina hasteko, eta adiskidetzen saiatzen nintzen.
|
|
2014
|
|
|
Hautaketa egiteko kontuan hartzen genuen bakoitzaren egoera, familia… eta, ezkondua eta hiru seme alaba banituen ere, norbaitek izan behar zuela pentsatu eta baietz esan nuen. Hegoaldean ibili nintzen atzera aurrera, taldeak eratu eta antolatzen, oso garai bizia izan zen; segurtasun neurri gisa, adibidez, sekula ez
|
nituen
egiten bi gau jarraian leku berean.
|
|
|
Hala ere, hura ez zen nire garai eroenetakoa, nahiko lasai nenbilen, kazetaria izan nahi nuela uste dut. Ez nuen gehiegi edaten, eta legez kanpoko drogak ia ikusi ere ez
|
nituen
egiten.
|
|
2015
|
|
|
Bere iritzia emateaz gain azaldu zidan, artikulua atera eta handik gutxira Ibai-Ertzen semea ikusi zuela Beasaingo tabernaren batean, galdetu ziola ea irakurri zuen nirea eta baietz; ea zer iruditu zitzaion eta ondo. Lasaitu nintzen; ni, egia esanda, une batez ere ez nintzen gogoratu Leteren familiaz, ezagutu ere ez
|
nituen
egiten, dena esan behar bada, baina tira, istilurik behintzat ez genuen izango alde hartatik.
|
|
|
Ti ta. Nik etxekoak zaindu besterik ez
|
nituen
egin. Lekua non zegoen adierazi eta bidea garbi utzi.
|
|
|
Galdakao utzita, ekainaren 30ean fakultatera joan nintzen, lanean hasteko asmotan. Hiru egun baino ez
|
nituen
egin. Handik aurrera, hasi nintzen min handia igartzen ahoan eta eztarrian.
|
|
2016
|
|
|
Cork-eko Unibertsitatean euskara eskolak ematen zituen eta berak bultzatu ninduen izena ematera. Galiziara itzulita, ikus entzunezkoekin lotutako ikasketak nahi
|
nituen
egin eta Katalunian egitea pentsatu nuen hasieran baina lagun batek Andoaingo eskolaren berri eman zidan eta izena eman nuen han. Bi urte Gipuzkoan eta, ondoren, beste lau urte eman ditut Bilbon.
|
|
|
Behar nuela hare kilan joan. Bi hil
|
nituen
egiteko eta ez nuen nahi. Hark, joan behar nuela eta joan behar nuela.
|
|
|
Otordu guzietan, lelo bera zen;" jan ezan eta mintza hadi euskaraz". Iduriz, ez bata ez bestea, ez
|
nituen
egiten behar den bezala. Ostegunetan (eskolarik ez zen egunetan) amak bizikletez egiten zuen Angelu eta Baiona arteko bidea aldapaz betea, ni gibelean jarririk, St Andreko Plazara joateko, han gelditzen baitzen Baigorriko autobusa.
|
|
|
Nik neuk ikusi
|
nituen
egiten behin.
|
|
2017
|
|
|
Bitan galdu nintzen, eta zohikatzeko lokaztietan hainbatetan erori. Zuzen joanda, hamabost bat kilometro baino ez
|
nituen
egin behar baina, akatsen erruz, ia hogeita hamar egin nituen. Azken kilometroak hortzak estututa eta burua hutsik eta zorabiatuta egin nituen.
|
|
2018
|
|
|
Lau horma zuri haien artean egoteak ez ninduen batere alaitzen are gutxiago kable eta makina haiek inguruan nituelarik. Egunak eta gauak igarotzen
|
nituen
egindakoaren azterketa sakona egiten, buruan mareatu arteko jira-birak emanez. Egoera hura nuela gainditu iruditzen zitzaidan, eta lotsa sentitzen nuen nire gurasoen aurrean.
|
|
|
Gauzak
|
nituen
egiteko aurretik.
|
|
|
Hain jende anitza izanda! Batzuk ezagutu ere ez
|
nituen
egiten. Jendeak benetan sinistu du proiektuan.
|
|
2019
|
|
|
Ia entzun ere ez
|
nituen
egiten haien historiak. Batzuk jostagarriak izaten dira, baina gehienetan aspergarriak iruditzen zaizkit.
|
|
|
Eta konturatzen naiz Jauregirekin gertatzen zitzaidana gizon guztiekin gertatu zaidala bizitzan zehar. Haien onespena behar izan dut beti egiten nuenak merezi zuela sinesteko, eta haien onespena baino gehiago, haiek seduzitzen nituela sentitu behar nuen ondo sentitzeko; sexualki ez bazen ere, seduzitu egin behar
|
nituen
egiten nuenak balioren bat zuela sinesteko. Gizonen hitza beti izan da niretzat azken hitza, orain onartzea kostatzen bazait ere.
|
|
|
Aste horretan desagertu egin zitzaizkidan sentimenduak gorputzetik. Zehaztasun eta eraginkortasunez bete
|
nituen
egitekoak: edoskitze gelan esnea atera, hiru orduz behin haurrari eman, kotxea hartu, etxera itzuli, esnea atera, eta hozkailuan gorde hurrengo egunerako, jetzitako orduarekin etiketatuta.
|
|
2020
|
|
|
Egun langabezia kobratzen ari da: " Emanaldi batzuk
|
nituen
eginak eta poltsatxo bat egiten lagundu didate, baina hori amaitu egiten da. Urtebeteko geldialdia asko da profesional batentzat eta oso zaila da beste diru iturririk gabe egoerari aurre egitea".
|
|
|
Baina Elkartetik egunero neuzkan hoska, 1993ko Txapelketa orduantxe ari zen martxan jartzen, eta ez zela uzteko momentua. Hamar egun baino ez
|
nituen
egin irratian. Itzuli eta Txapelketarekin jarri nintzen.
|
|
|
Eskolatik etxera eta etxetik eskolara nindoanean, jendeak buruari buelta ematen zion ni pasatu ostean; batzuetan" ze pena" eta horrelako adierazpen mingarriak entzuten nituen. Bakarrik egiten
|
nituen
egin beharreko kale osterak, ez nuen nahi ahizparentzat zama izan, ez nion estutasunik sortu nahi, ez berari ezta beste inori ere. Horrek guztiak indartsu egin ninduen, baina aldi berean barnerakoi eta bakarti.
|
|
|
Hiriaren aldirietan kokatua, noski, ez errebaletan. Bertako etxe puskak intuitu baino ezin
|
nituen
egin. Inguratzen zituzten hesitzarrak ikusita, proportzionalak izango al ziren zaintzen zituzten palazioak?
|
|
|
Hilabete batzuk baino ez
|
nituen
egin berarekin. 1961 urtea zen, eta orduan iragarri zuen Zamoraren marka hautsiko nuela.
|
|
|
Ni, fisikoki, ez naiz indartsua izan inoiz, eta muga hori abildadearekin berdintzen saiatu behar izan dut, baina, han, abildadeak bakarrik ez zuen balio. Hilabete batzuk baino ez
|
nituen
egin.
|
|
2021
|
|
|
Baina Elkartetik egunero neuzkan hoska, 1993ko txapelketa orduantxe ari zen martxan jartzen, eta ez zela uzteko momentua. Hamar egun baino ez
|
nituen
egin irratian. Itzuli eta txapelketarekin jarri nintzen.
|
|
|
Izenei eransten zaie Lafittek jasotzen duen xkila ere, buruxkila, jaunxkila (gutxiespenezkotzat ere har daitekeena, ‘señorzuelo, señoritingo’ ematen du ordain OEHk), lanxkila, puxkila. Otsail azken arte, lanxkila batzuk baizik ez
|
nituen
egiteko, baina laster denentzat izan zen lan (Etxehandi); Orduko nexkatxak etziren Paueko, Tolosako edo Pariseko jaunxkilen ondotik ibiltzen (Zerbitzari). Izen kategoriako oinarria hartzen du balio txikigarria eransten dien tila atzizkiak ere, kutxatila, lehiatila, neskatila.
|
|
|
«Nire jaiotza agirian, sexua/ generoa zehazteko atala hutsik zegoen; beraz, nire bizitza aldatu eta prestatu nuen horrek hala iraun bitartean oztopo handirik ez izateko. Medikua naiz, Argentinako barnealdeko hiri ez oso handi batean bizi naiz, eta ez zen oso zaila izan, baina tramite asko ezin izan
|
nituen
egin. Tramite bat egiteko beharrezkoa bazen nortasun agiria eta jaiotza agiria bat etortzea, arazo bat neukan».
|
|
|
Halaxe eman ditut egunak, ezerk axola ez zidala. Batere inportarik ez nola egiten edo esaten
|
nituen
egiten eta esaten nituenak. Inguruak, ingurukoek eta unean inguruan zeudenek zuten garrantzia baino gehiago ez zutela eta izango ez zutela sinets zezaten.
|
|
|
Gogoan dut lagun bati motoa izorratu niola: balaztari eutsi ez, eta hormaren kontra joan nintzen zuzenean azeleragailua zapalduta; zauri txiki batzuk baino ez
|
nituen
egin belaunetan.
|
|
2022
|
|
|
Oso gogorra izan zen, gaixotzeko modukoa. Iruñean egonda, sanferminak ikusi ere ez
|
nituen
egin!
|
|
2023
|
|
|
Hantxe hasi nintzen braille ikasten, eta oinarrizko ikasketak erraz egiteko moduan jarri nintzen; espediente akademiko baten jabe egin nintzela, esan nahi dut. Pontevedran hiru urte ez
|
nituen
egin. Batxilergoa hasteko azterketa bat egin, eta Madrilera joan nintzen, hantxe egiten zen-eta batxilergoa.
|
|
|
Lehen urtean, ligan bi estropada baino ez
|
nituen
egin, eta bigarrenean, hiru. Baina egia da bigarren Kontxan sailkapen estropadan eta lehen igandean atera nintzela.
|
|
|
Beteranoen artean aurrean ibiltzen nintzen. Baina duatloi proba asko ez
|
nituen
egin. Duatloia utzi nuen, Arbizuko Kiroldegiko lanarekin (harreran lan egiten du) uztartzea gero eta zailagoa izateaz gain, bizikleta lapurtu zidatelako.
|
|
|
Lagunen mezuak ireki ere ez
|
nituen
egiten, molestatu egiten ninduten, han berea baino ez nuelako ikusi nahi. Itziarren mezuak gogoratzen ditut.
|
|
|
Mugaldeko agintarien axolagabekeria zela eta, ni neu ibili nintzen urte haietan guztietan adiskidearen arrastoa ikertzen. Zenbat ahalegin ez ote
|
nituen
egin, psikologo jauna, Antónioren bila: ibili nintzen erregistro, beilatoki eta udal artxiboetako heriotza agirietan begira; miatu nituen Bidasoa errekako zoko moko guztiak Endarlatsatik hasi eta bokaleraino; galdezka joan nintzen mugaldeko polizia egoitza askotara.
|
|
|
Baina, pentsatu gabe, nire botila hartu nuen eta olioak hartu
|
nituen
egiteko.
|