|
2000
|
|
|
Eta ez ote da halakoa izaiten, anitzetan, gure jokabidearen funtsa eta muina, eta ez ote nintzen ni ere berdintsu eta orobatsu ibili handikeriazko amets hantuetan galdurik? Zeren eta amesten hasi bainintzen, aita Tomméren laudorioen ondotik, ezen Urbiaingo doktorea edo Urbiaingo jakintsua izan
|
nintekeela
, Hiponako edo Akinoko maisuen eredurat, haien mailan eta graduan...
|
|
|
Baina zezena, halarik ere, kementsu zegoen artean eta, aitak zaldi gainetik zirikatu zuenean, indartsu abiatu zen hura... harik eta tiro hots bat entzun, eta zezena hil mutu geratu zen arte. Derradan ezen orduantxe egon
|
nintekeela
, nehoiz egoitekotan, aitaz harro, zezen kontu harekin, iduriturik ezen Iliadako, Odiseako edo Greziako bertze edozein historiatako zeinahi heroiren ahaide izan nintekeela —ez al zen, bada, Zeus bera ere zezen historia haietarik batean ere nahastu, noiz eta zezenaz mozorrotu baitzen, Europa zeritzan neskatxa bahitu eta Kretarat eraman ahal izaiteko? — baina, ondikotz, tiroaren eraginagat... Eta egiaztatzen nuelarik, gisa hartan, ezen harrotasunetik ahalkerako bidea ezin laburragoa dela, txalo, biba eta bertzelako oihuen artean, irri bat baino gehiago ere entzun ahal izan nuen, tragediaren hariak eta komediarenak orduan ere korapilaturik eta bat eginik.
|
|
|
Baina zezena, halarik ere, kementsu zegoen artean eta, aitak zaldi gainetik zirikatu zuenean, indartsu abiatu zen hura... harik eta tiro hots bat entzun, eta zezena hil mutu geratu zen arte. Derradan ezen orduantxe egon nintekeela, nehoiz egoitekotan, aitaz harro, zezen kontu harekin, iduriturik ezen Iliadako, Odiseako edo Greziako bertze edozein historiatako zeinahi heroiren ahaide izan
|
nintekeela
—ez al zen, bada, Zeus bera ere zezen historia haietarik batean ere nahastu, noiz eta zezenaz mozorrotu baitzen, Europa zeritzan neskatxa bahitu eta Kretarat eraman ahal izaiteko? — baina, ondikotz, tiroaren eraginagatik aitak gibelerat egin zuen... hain gibelerat, non zalditik erori eta hantxe geratu baitzen, ipurdi gainean, lurrean iltzaturik bezala, grabitate indarraren meneko hura e... Eta egiaztatzen nuelarik, gisa hartan, ezen harrotasunetik ahalkerako bidea ezin laburragoa dela, txalo, biba eta bertzelako oihuen artean, irri bat baino gehiago ere entzun ahal izan nuen, tragediaren hariak eta komediarenak orduan ere korapilaturik eta bat eginik.
|
|
|
Eta Credo! hartarik Urbiaingo jauregirat egin zuen jauzi ene imajinazinoak, zeren eta aitak eta amak apez nahi baininduten, eta sinesten hasi nintzen ezen apez ere izan
|
nintekeela
, zergatik ez...
|
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. Eta jaso nituen begiak eta hodei hura ikusi nuen, gurdi bat zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan
|
nintekeela
ni ere harekin, neure buruari galderarik egin gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat eginik, eta behatu ere egin nuen bidean goiti, ea ba ote zetorren... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
|
Eta orduan bururatzen zitzaidan ezen nihaur izan
|
nintekeela
Rosak izan nahi zuen semea eta ezin izan zuena, nola izan baitzitekeen Rosa nik nahi nuen ama, baina izan ez nuena... eta, pintore indiarrak pintatu zuen koadroaz oroiturik, zeinak erakusten baitzuen Ama Birjina hura, Jesus haurrari eta san Joseri bularra emaiten, ohartzen nintzen ezen nihaur izan nintekeela san Jose eta nihaur izan nintekeela Jesus haurra.
|
|
|
Eta orduan bururatzen zitzaidan ezen nihaur izan nintekeela Rosak izan nahi zuen semea eta ezin izan zuena, nola izan baitzitekeen Rosa nik nahi nuen ama, baina izan ez nuena... eta, pintore indiarrak pintatu zuen koadroaz oroiturik, zeinak erakusten baitzuen Ama Birjina hura, Jesus haurrari eta san Joseri bularra emaiten, ohartzen nintzen ezen nihaur izan
|
nintekeela
san Jose eta nihaur izan nintekeela Jesus haurra.
|
|
|
Eta orduan bururatzen zitzaidan ezen nihaur izan nintekeela Rosak izan nahi zuen semea eta ezin izan zuena, nola izan baitzitekeen Rosa nik nahi nuen ama, baina izan ez nuena... eta, pintore indiarrak pintatu zuen koadroaz oroiturik, zeinak erakusten baitzuen Ama Birjina hura, Jesus haurrari eta san Joseri bularra emaiten, ohartzen nintzen ezen nihaur izan nintekeela san Jose eta nihaur izan
|
nintekeela
Jesus haurra.
|
|
|
Halarik ere, noiz eta pentsatzen bainuen ezen etxe batean herts
|
nintekeela
bizitza osorako, haurrez inguraturik, zorabiatu eta eldarniatu bezala egiten nintzen, eta, ene baitaren baitarik, erraien mintzoaz mintzo zen boz bat aditzen nuen, zeinak kontseilatzen baitzidan ezetz eta ezetz, ez hartzeko deliberamendu hura, zeren ezin bainuen libertatearen haizea lau horma hertsien mugetarat eraman eta espazio hartarat urritu eta murriztu.
|
|
|
—Ez ahantz, ama, ezen bihar berean izan
|
nintekeela
jauregiko jauna, ezkonduko banintz, jauregiko herederoa nihaur naizenez... Bai, badakit ezen zuk ere zeure usufrutuzko eskubideak dituzula eta eskubide horien arabera jauregian bizi ahal izanen zinatekeela, baina jakizu ezen ez zenukeela enekin onik izanen...
|
|
|
Eta, bide hartan, Mignonek Spinolarekin konparatu ninduen, eta ni, hitz haiek entzunik, harro egoiteko moduan egon nintekeen... eta harro ere nengoen, egia erran, alde batetik, zeren eta Mignonen laudorioek klarki adierazten baitzidaten ezen, materia hartan eta trabailu haietan hasi berria nintzen arren, nornahi den baino gaiago eta antzetsuago izan
|
nintekeela
, eta ene etorkizuna, halatan, ezin joriagoa eta ezin betakorragoa; baina, bertzetik, neure erakustaldiaren ondoren, oro har, ahalketurik bezala sentitu nintzen, zeren ahalke izaiteko moduan bainengoen neure itxura eta neure planta harekin, eta zeren, orotarat, huts egin bainuen neure lehen entseiuan, eta ez gutiz, baina soberaz, kontu haietan guti zena ere sobera zelako, ikusi bertzerik ez zegoen...
|
|
2001
|
|
|
Ez nuela jada maite. Ezer gertatu ez balitz bezala bizi
|
nintekeela
. Erregina harro bat bere jauregiko hondakinen artean bezala.
|
|
|
Baina nire" bizi-poza" kokakolaren iragarkietakoa zen, artifiziala. Bene benetan –eta orain ohartzen naiz horretaz– nahi nuen gauza bakarra Aitzoli ni ere edozeinekin joan
|
nintekeela
erakustea baitzen, nitaz zuen irudia okerra zela frogatzea. Oraindik ere, egin zidan guztiaren azpitik, maite nuelako, eta, neure buruari aitortzen ez nion arren, berarekin berriz hasteko itxaropen txiki bat ezkutatzen nuelako.
|
|
|
Guebokinderren lehen zurrungak aditu ziren. Horrek konpreniarazi zidan gauza lasaitzen hasia zela berriro, eta agian, tentuz jokatuz gero, ataka horretatik onez atera
|
nintekeela
. Paperak kendu nizkion neofitoak kezkatzeko arrazoia ematen zidan, baina:
|
|
|
Ministroa nire oharraren zain zegoen, nire prebentzioaren aiduru, nire gaztigu larriaren begira. Orduan pentsatu nuen egindako akatsa hala edo nola konpontzen saia
|
nintekeela
. Agian horrela aukera bat edukiko luke.
|
|
2002
|
|
|
Ikasketak egin bitartean Hernaniko Altzueta baserrira joaten nintzen euskara lantzera, gogo biziz; euskara ikasi berria nintzen. Kanarietan geldi
|
nintekeela
pentsatzea... Uf!».
|
|
|
Esan bezala, nire barnean sortutako gatazkak sekulako kezka eta ezinegona sortzen zidan eta homosexuala izan
|
nintekeela
pentsatzeak beldurtu egiten nimHorrez gain, lagunek edota gurasoek, nire egoeraz jabetu gero izan zezaketen erreakzioak erabat kezkatzen ninduen.
|
|
|
Sara eta bion artean ez baitziren intsinuazioak, keinuak eta aieruak baizik izan. Haietatik, alabaina, ederki ondorioztatu zuen Sarak ni maitemindua egon
|
nintekeela
. Nola azaldu, bestela, lerro haietan zioena:
|
|
|
Eta haien emazteen artean. Medikukideek ezagutzen ninduten, eta bazekiten txiste kontalari trebea izan
|
nintekeela
, hainbatetan. Haiek eskatuta, bat kontatu nien.
|
|
|
–Ez uste inoiz pentsatu izan ez dudanik hiesak jota egon
|
nintekeela
, baina ez nuen sinetsi nahi... Izan ere, drogazaleak eta drogazale ohiak txoriak bezala ari dira hiltzen, ezta?
|
|
|
Estimatzen ez duguna existituko ez balitz bezala jardun izanaren ondorio asko pairatu izan ditu euskal literaturak —eta pairatzen— Barkatuko dit irakurleak 1888ko egun batetik hasten banaiz, baina iruditzen zait egungo gurpilen kirrinkaz baino errazago ari
|
nintekeela
ordukoaren oihartzunez.
|
|
|
Estimatzen ez duguna existituko ez balitz bezala jardun izanaren ondorio asko pairatu izan ditu euskal literaturak —eta pairatzen— Barkatuko dit irakurleak 1888ko egun batetik hasten banaiz, baina iruditzen zait egungo gurpilen kirrinkaz baino errazago ari
|
nintekeela
ordukoaren oihartzunez.
|
|
2003
|
|
|
Zertan ari nintzen. Une hartan, lehenengo aldiz, bertan zerraldo eror
|
nintekeela
ulertu nuen. Zerraldo eror nintekeela.
|
|
|
Une hartan, lehenengo aldiz, bertan zerraldo eror nintekeela ulertu nuen. Zerraldo eror
|
nintekeela
. Eta pikoloak zirela benetan gogor sakatzen ari zirenak.
|
|
|
Indigena batek seinalatu zidan bidea; tipoak ulertu nire galdera, eta arras harriturik ni, euskaraz komunika
|
nintekeela
eta. Beraz, aurrera eta ezkerrera, tuneletik; kostatu egingo zitzaidala, oinez eta dema harriari tiraka; esan beharrik ez.
|
|
2004
|
|
|
Uste nuen bestelako alorretan baino sendagileago izan
|
nintekeela
honela, gizarteak utzien duen alorrean jardun nahi nuen eta.
|
|
|
Ekintza gizon ausart bortitzak ziren espioiak, ez ni bezalako musikazale negarberak. Egia zen neu ere oso pertsona bortitza izan
|
nintekeela
. Ama berehala ohartu zen nire alderdi ilun hartaz.
|
|
2005
|
|
|
Aitak esaten zuenez, ezagutzen zuen argentinar lotsati bakarra zen Julio. Otu zitzaidan ni ere izan
|
nintekeela
argentinar lotsatia. Tamalez, ez nintzen argentinarra.
|
|
2006
|
|
|
«Hilabete neraman etxekoen berririk gabe eta abuztuaren 17an, Donibane Lohitzunen, aitaren mezua jaso nuen itzul
|
nintekeela
esanaz. Abuztuaren 17an goizeko hamarretan muga pasa, eta ordubaterako errekete talde batean nengoen.
|
|
|
Bururatu zitzaidan, orduan, hodeien formekin untxiak, dragoiak, printzesak eta hegazkinak imajinatzen has
|
nintekeela
. Baina ilunegi zegoen horretarako ere, eta ez zen ikusten lainoek formarik bazutenentz.
|
|
|
Etxea topatzea ez zen lan erraza izan. Aintzanek, jakina, lasai hartzeko esan zidan, gera
|
nintekeela
gurean zerbait egokia aurkitu arte, putakumeari ez zitzaiola axola; ni, ordea, zibilizatua bai, baina horren masokista ez naizenez, handik lehenbailehen ospa egitea nuen helburu, nire soldatarekin aukera handirik ez nuela ondo jakin arren, alokairuak dauden moduan. Azkenean auzo txinatarrean aurkitu nuen hogeita bost metro koadroko etxebizitza bat, behinola babes ofizialekoa izandakoa, gaur egun babesa inondik inora ikusten ez zaion arren, hilean eskatzen didatena kontuan hartuta behintzat.
|
|
|
Banekien fida
|
nintekeela
zutaz, eta irribarretxo herabetia egin zidan. Tira, zoaz auto horren bila, hementxe egongo naiz zure zain.
|
|
|
Eta triste begiratu dit. Ikastolan hasi
|
nintekeela
esan ziotenean bezalaxe. Orduan ere berdin begiratu zidan.
|
|
|
Bizi zelarik gertutik ezagutu nuen hildako pertsona bati buruz mintzatzen naizen bakoitzean, bi kezkaren itzalek iluntzen didate gogoa: batetik, orain hilik den horri buruz esan dudana zuzena ote den zalantzak izaten ditut; bestetik, hila neu izan
|
nintekeela
bururatzen zait, eta orain hilik den hori mintza zitekeela nitaz, nik berari buruz mintzatzean izan dudanaren gisako patxadaz.
|
|
|
Errusiako aspaldiko gosete batetaz ari ziren eta esan zuten nola garai hartan bertako abade batzuek proponitu zuten Elizako altxorrak saltzea gosekilen mesedetan eta nola patriarka batek (Tikhonez ari zen noski; 1921garren urteko gose handiaz ari zen) ukatu egin zuen eta horregatik orain hango elizetan koadro zaharrak eta eta, nola dira horiek?, eskulturak edo asko zeudela eta orain, bada, lapurrak ari direla zera haietako asko Pragara eramaten, Pragan baitago merkatu handi bat, haren izena apuntatu zuela, eta guk, esan zidan, furgonetan hara joan eta, nik errusieraz dakidala gainera, handik ama birjinaren bat edo koadro haietako batzuk ekarriz gero, Parisen edo hemen aldean, ez genukeela faltako berak uste zeinek erosia. Gauzak ondo, joan etorri batean, urtebetekoa egin genezakeela aise, hainbesterekin, bera bere bordara bakean eta ni, nahi baldin banuen, Uraletara itzuli
|
nintekeela
.
|
|
2007
|
|
|
Gizon aparta zen, zinez, ikusten baitzitzaion inoiz edo behin begi ernez ibilia zela hura gure artean. Esan zidanez, film bat ere egina zeukan euskaldunoi buruz, mugaren alde batekoak eta bestekoak Europa zaharreko euskaldunak baizik ez ginela erakusten zuena, baina ez nion berak entzun nahi zuenik erantzun, esan bainion ni ez nintzela ez alde batekoa eta ez bestekoa, mugaren marra beraren gainean nintzela jaioa, Bidasoa gaineko zubietako baten erdian egin ninduela amak, eta izan
|
nintekeela
neuk erabakitzen nuen lekukoa eta baita ere izan nintekeela inon jaio gabekoa, marrarik ez baita benetan inon aurkitzen ahal,
|
|
|
Gizon aparta zen, zinez, ikusten baitzitzaion inoiz edo behin begi ernez ibilia zela hura gure artean. ...uskaldunoi buruz, mugaren alde batekoak eta bestekoak Europa zaharreko euskaldunak baizik ez ginela erakusten zuena, baina ez nion berak entzun nahi zuenik erantzun, esan bainion ni ez nintzela ez alde batekoa eta ez bestekoa, mugaren marra beraren gainean nintzela jaioa, Bidasoa gaineko zubietako baten erdian egin ninduela amak, eta izan nintekeela neuk erabakitzen nuen lekukoa eta baita ere izan
|
nintekeela
inon jaio gabekoa, marrarik ez baita benetan inon aurkitzen ahal,
|
|
2008
|
|
|
–Handsekin fio
|
nintekeela
uste nuen, gehitu zuen kapitainak.
|
|
|
KOLDO. Eta hori gutxi ez eta, lagun min batek sekulakoak leporatu zizkidan, errugabe izan
|
nintekeela
kontuan hartu gabe. Nola sentituko zinateke zu?
|
|
|
Denek pentsatzen dute ez naizela maitatzeko gai. Nik uste dut zurekin maitemindu
|
nintekeela
.
|
|
2009
|
|
|
Ez hori bakarrik, bera dirugose ez zela esan zidan. Bere etxean bizi
|
nintekeela
. Berekoikeria gabeko emakumea zela ikusi nuen.
|
|
|
Berak ordurako mahai gainean zuen kafesnea. Nik ere irribarrea marraztera behartu nuen neure burua, oraindik ere inozoagoa izan
|
nintekeela
argi gera zedin. Erdi totelka hitzen batzuk airean zirriborratu eta barrara hurbildu nintzen ebaki bat eskatzera.
|
|
|
Zer edo zer ona ikusiko zidaten. Taldea edo txirrindulariak aztertuta, ondo egokitu
|
nintekeela
pentsatuko zuten. Hizketan hasi eta ni ere prest nengoela ikusitakoan, aurrera egin zuten.
|
|
|
Panorama hura ikusita, batek pentsa dezake nola sentitzen nintzen. Beraiek nahi izan zutenean kartzelatua izan
|
nintekeela
bizitza guztirako zioten. Edozein akusazioa zabalduko zidatela eta salatzen banuen ere, askoz ere okerrago izango zela.
|
|
|
Bere bizitza eta bere familiarena hondatuko zutela mehatxatu zioten. . Beraiek nahi zutenean bizitza guztirako kartzelatua izan
|
nintekeela
eta edozein auto zabalduko zidatela esan zidaten?. Psikologikoki gogor estutu zuten:
|
|
|
Panorama hura ikusita, batek pentsa dezake nola sentitzen nintzen. Beraiek nahi izan zutenean kartzelatua izan
|
nintekeela
bizitza guztirako zioten. Edozein auto zabalduko zidatela eta salatzen banuen ere, askoz ere okerrago izango zela.
|
|
|
Horrez gain, esan nien Knorrek esan zidala badagoela izenen auzitegi bat. Erantzun zidaten saia
|
nintekeela
, baina zaila izango zela.
|
|
|
Lau borroka egin zituen guztira, baina frantziarraren aurkakoa izan zen benetan azpimarratzeko modukoa. . Banekien esku hutsik itzul
|
nintekeela
, baina borrokaz borroka aurrera jarraitzea izan da nire estrategia?.
|
|
|
Hura pasako zen, akaso, kartzelaren aurretik, eta irakurriko zuen sarrerako atearen goiko idazpurua. Ni barruan egon
|
nintekeela
susmatu ere gabe.
|
|
2010
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!; zer egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin
|
nintekeela
sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean?
|
|
|
harekin ohartu bainintzen, halaber, zuk ere egin zenuen zeure sator lana urte batzuk lehenago, Damaso, pauso hura emateko zailtasunak berdindu zizkidana!?, fedea, Jainkoaren dohaintzat nuena, lantzeko zerbait ere bazela: ni pertsona heldu bat nintzela eta ezin ibil
|
nintekeela
, alegia, burura zetozkidàn fedezko zalantzei ihes eginez, aitagureka eta orapronobiska, haur bat bezala: hierarkiak eta frantziskotar nagusiek ezarritako ildo eskolastikoez gain, beste formazio bat ere behar nuela, bestela esanda, mundua, Francoren diktadurapean ez zirudien arren, aldatuz baitzihoan?
|
|
|
esan zuen arren esperantzarik gabeko esperantzatik mintzatzen ariko balitzait bezala eta niri kargua hartzen. Heinrichek, izan ere, konbentzituta behar zuen ordurako ni deituen artean egon
|
nintekeela
, bai, baina ez aukeratuen artean: anaietan inor aukeratua izatekotan, berak behar baitzuen. Heinrichek?, desfilatu ere, desfilatzen ez zuen, bada, amaren sabelaren barruan zegoenean!
|
|
|
Nola isildu nik, baina, neure kezkak eta galderak, buruan bor bor batean nituenak? Izebak bestela esaten zuen arren, susmoa bainuen haiek isiltzeagatik amil
|
nintekeela
desesperazioaren zuloan, eta ez alderantziz. –Zurea eta nirea bi bide dira, agian??
|
|
|
eta ovnirik ez dagoen tokian, modan baitaude azken bolada honetan, agidanean? ovniak; amak, baina, mirariaren irrikan bizi bazen ere, gillettea ikusi zuen gillettea zegoèn lekuan, digresio bat den arren, zenbatetan pentsatzen dudan, amak gillettea ikusi ez balu, ni orain monseñor Escrivá de Balaguerren artaldekoa izan
|
nintekeela
, ut ut ut?!?, eta ez, konparazio batera, zerutik eroritako zilarrezko bitxi bat, objektu metaliko zilar antzekoa itxuraldaketa hartarako ere ezin egokiago izan baitzitekeen, eta horrek amak zuèn dohain baten berri erabiltzera narama?
|
|
|
idatzi zuen behin batean; eta bestean: . Pozak eta oinazeak esker on bera eragiten digutenean da garbia Jainkoaren maitasuna??, eta beldurrago naiz, hain izan ziren neurrigabeak eta hain oinazetsuak Simonek zeharkatu behar izan zituèn desertu existentzialak; esan nahi baita gehiago saia
|
nintekeela
leiho hori zabaltzen; baina eta, beharbada, nik ez dut leihoa ireki behar?, mitologia eta folklorearen sinbolo handietan, ebanjelioko paraboletan bezala, Jainkoa da gizakiaren bila dabilena, zioen Simone Weilek berak?, eta zain nago beste batek, den bezalakoa denak?
|
|
|
Egoeraren gaiztotze hau suertatu aurretik, burutik pasatu zitzaidan agian gai izan
|
nintekeela
, inoren laguntzarik gabe, honek denak dakarkidan ezinegona gainditzeko. Baina orain ziur nago ezetz.
|
|
|
Zorglub tonto inuxente horrek nolatan pentsa lezake berarekin maitemin
|
nintekeela
–
|
|
|
Nola isildu nik, baina, neure kezkak eta galderak, buruan bor bor batean nituenak? Izebak bestela esaten zuen arren, susmoa bainuen haiek isiltzeagatik amil
|
nintekeela
desesperazioaren zuloan, eta ez alderantziz. " Zurea eta nirea bi bide dira, agian..." esan nion, itxuran apal, barruan halako harrotasun sentipen bat neureganatu arren.
|
|
|
" Berdin dira bat eta bi, Jainkoa hauspo dugunean..." —, tratu berezia behar zuena eta ariman marka ezabaezin bat utzi zidana... harekin ohartu bainintzen, halaber —zuk ere egin zenuen zeure sator lana urte batzuk lehenago, Damaso, pauso hura emateko zailtasunak berdindu zizkidana! —, fedea, Jainkoaren dohaintzat nuena, lantzeko zerbait ere bazela: ni pertsona heldu bat nintzela eta ezin ibil
|
nintekeela
, alegia, burura zetozkidàn fedezko zalantzei ihes eginez, aitagureka eta orapronobiska, haur bat bezala: hierarkiak eta frantziskotar nagusiek ezarritako ildo eskolastikoez gain, beste formazio bat ere behar nuela, bestela esanda, mundua, Francoren diktadurapean ez zirudien arren, aldatuz baitzihoan... ikaragarri aldatuz, ziztu bizian!; halaxe ekin nion, urte haietan, Unamunoren obra irakurtzeari, Salbatoreren beraren gidaritzapean.
|
|
|
Zuhaitza moztu, gurutze bat egin eta egunero bizkargaineratu" idatzi zuen behin batean; eta bestean: " Pozak eta oinazeak esker on bera eragiten digutenean da garbia Jainkoaren maitasuna" —, eta beldurrago naiz, hain izan ziren neurrigabeak eta hain oinazetsuak Simonek zeharkatu behar izan zituèn desertu existentzialak; esan nahi baita gehiago saia
|
nintekeela
leiho hori zabaltzen; baina eta, beharbada, nik ez dut leihoa ireki behar —" mitologia eta folklorearen sinbolo handietan, ebanjelioko paraboletan bezala, Jainkoa da gizakiaren bila dabilena" zioen Simone Weilek berak—, eta zain nago beste batek —den bezalakoa denak— ireki dezan; ez nuke, beraz, hain parametro psikologiko estuetan ibili nahi, baina ez zait erraza; iz...
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!; zer egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin
|
nintekeela
sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean...
|
|
|
Anaiaren tonua, baina, ez zen konfiantzazkoa, ez espresioa abegikorra, ‘espero dut’ esan zuen arren esperantzarik gabeko esperantzatik mintzatzen ariko balitzait bezala eta niri kargua hartzen. Heinrichek, izan ere, konbentzituta behar zuen ordurako ni deituen artean egon
|
nintekeela
, bai, baina ez aukeratuen artean: anaietan inor aukeratua izatekotan, berak behar baitzuen —Heinrichek—, desfilatu ere, desfilatzen ez zuen, bada, amaren sabelaren barruan zegoenean!
|
|
|
Gaur badakit Pagoagan gertatutakoak zientifikoki ezin hobeto esplika daitezkeela; hierofaniak edo pareidoliak esplika ditzake, adibidez; edo haluzinazioak; ongi egituratu gabeko testuinguru nahasi batean —orbanez betetako horma batean edo marrarik apetatsuenek zeharkatzen duten zoru batean, edo forma zehatzik ez duen lainoan edo kean—, gure irrikarik bizienak eta nahirik nahitsuenak errealitate objektiboa errealitate subjektiboarekin identifikatzera eraman gaitzake: ...na ikustera, alegia, fantasmarik ez dagoen tokian fantasmak... eta ovnirik ez dagoen tokian —modan baitaude azken bolada honetan, agidanean— ovniak; amak, baina, mirariaren irrikan bizi bazen ere, gillettea ikusi zuen gillettea zegoèn lekuan —digresio bat den arren, zenbatetan pentsatzen dudan, amak gillettea ikusi ez balu, ni orain monseñor Escrivá de Balaguerren artaldekoa izan
|
nintekeela
, ut ut ut...! —, eta ez, konparazio batera, zerutik eroritako zilarrezko bitxi bat, objektu metaliko zilar antzekoa itxuraldaketa hartarako ere ezin egokiago izan baitzitekeen... eta horrek amak zuèn dohain baten berri erabiltzera narama... zerua amets zuen arren, amak errealitatearen zentzu berezko bat baitzuen, lurrari lotua zegoena eta etxeko kontuak behar bezala eramatera zeramana, egun... bere buruari iruzur egitea eragozten ziòn zentzua, azken batean.
|
|
|
Goitik beherainoko dardarizo batek zeharkatu ninduen, bat batean agian nire bizitzan aurrez ezarrita neukan kapitulu baten atarian egon
|
nintekeela
pentsatuz, hurrengo egunekoa izan zitekeela abentura sentimental sendo baten finkatzea alegia, hurrengo urteak edo gelditzen zitzaidan bizitza osoa baldintzatuko zidan ate bat gurutzatzeko zorian egon nintekeela. Erabili zuen hurbiltasunak bion artean astebete lehenago inondik ere existitzen ez zen konfiantza bat sortua zela adierazten zidan, eta gertutasun hau ez zen lagunen arteko hutsa.
|
|
|
Goitik beherainoko dardarizo batek zeharkatu ninduen, bat batean agian nire bizitzan aurrez ezarrita neukan kapitulu baten atarian egon nintekeela pentsatuz, hurrengo egunekoa izan zitekeela abentura sentimental sendo baten finkatzea alegia, hurrengo urteak edo gelditzen zitzaidan bizitza osoa baldintzatuko zidan ate bat gurutzatzeko zorian egon
|
nintekeela
. Erabili zuen hurbiltasunak bion artean astebete lehenago inondik ere existitzen ez zen konfiantza bat sortua zela adierazten zidan, eta gertutasun hau ez zen lagunen arteko hutsa.
|
|
|
Loiolako Herri Irratian nengoela, 1982ko irailean, Ramon Labaien Kultur kontseilariak deitu zidan. Hitz gutxitan, argi eta garbi, Irratirako zuzendari bat behar zuela esan zidan eta horretarako ni izan
|
nintekeela
egokia. Erantzuna jaso nahi zuen ahal zen azkarren.
|
|
|
Izan ere, cuaderno para uso de lerroaren azpian," Angel" jartzen baitu eskuz idatzita. Odolarekin zikindutako gizon baten semea izan
|
nintekeela
pentsatze hutsak gaizkitu egiten nau". Baina ezinezkoa zitzaidan.
|
|
|
Mutil baldar bat besterik ez da. Un garçon grossier, esango luke Genevievek bere semea den bezalakoa ikusteko gaitasunik balu." Bere ezbeharraz ohartarazi zuena neu izan
|
nintekeela
bururatu zitzaidan orduan; baina berak Amiani delako teniente baten emaztea aipatu zuen. " Ezagutzen duzu.
|
|
|
zaldiak ikusi nahi zituztela, alegia. Itxuragatik hiritartzat hartzen baininduten, ez baitzuten beren leinukoa izan
|
nintekeela
uste.
|
|
|
Ni baino azkarragoa, dotoreagoa, ahaltsuagoa... Hain nago zeloek jota, anorexiko bilaka
|
nintekeela
oraintxe bertan. Higuingarri zaizkit platera gainezka egiten duten lekak.
|
|
|
OTA bigarrengoz ordaintzen ari naizen bitartean sentitu dut gustura bizi
|
nintekeela
hemen.
|
|
|
Jakingo zuen agian zergatik nengoen kartzelan, zaindariren batek esanda. Edo okerrago, ez zekien deus, eta preso arrunten itxura ez nuela ikusita zernahi izan
|
nintekeela
, baita bortxatzailea ere, pentsa zezakeen.
|
|
|
Ez ote zuten aurrez prestatu bere ospitaleratzea, bertatik ihes egiteko? Haiekiko laguntasuna lantzen banuen, Veroniquek prestatutako ustezko ihesaldian bidaide izan
|
nintekeela
amesten nuen.
|
|
|
" Ez gara hau ikustera etorri. Zeharka dezagun zubia" gonbidatu nuen, beste azalpenik eman gabe eta bere besoa hartuz, ni ere ausarta izan
|
nintekeela
gaztigatu nahiz edo.
|
|
|
Horrenbeste informazio metatu nuen, museoko gidari izateko lan eskaintza zabaldu zutenean izena ematear egon bainintzen. Museoari kalte egiten munduko azken pertsona neu
|
nintekeela
antzeztu beharrak itsutu egin ninduen. Hango langile guztiak ezagutzen nituen, izenez agurtzen nituen egunero, kabroirik handienari ere jatorraren irria eskaintzen nion.
|
|
2011
|
|
|
Zenbat eta gehiago edan, orduan eta argiago nuen burua. Laugarren vodka batekin etorkizuna ikustera iritsi
|
nintekeela
erabaki nuen. Hiru bat egun emango nituen Nadiari deitu gabe.
|
|
|
Eguzki gorri batek argitu eta berotzen zuen mundua, Orreagako harresi eta hormetan hazten zen huntza lehortuz eta menderatuz, Abade Nagusia gelara etorri zitzaidanean. Heldu eta, neuk desiratutako bidaia egiteko orena nuela erran zidan, nahi nezanean abia
|
nintekeela
eta neuk nahi alderantz. Eguzkirantz begira, jadanik mendi gainen mugan sartzen ari baitzen, Bizkaia aldeko herejeak gogoratu zitzaizkidan eta, Gure Jaunaren babesarekin, laborari eta oihalgile, artzain eta zapatari, fraide eta haur haiengana partitzea deliberatu nuen.
|
|
|
Senideek eta lagunek jaia ospatzeko egiten zuten bazkari ederrera eraman ninduten, baina arratsaldean ezin izan nintzen atera beste morroiak jai zuen eta. Dena dela, esan zidaten hurrengo egunean jaitsi
|
nintekeela
herrira. Eta horrelaxe egin nuen.
|
|
|
Egun batean soldaduskatik libre gera
|
nintekeela
jakinarazi zidaten, bat eskatzen zutela eta beste batekin zotz egin zutela bietako bat libratzeko. Eta handik hilabetera udaletxeko idazkariak deitu zidan erabat libre geratu nintzela esateko.
|
|
|
Batzuk ordurako okupatua ez zegoen eremuan gerran omen zebiltzan, Victorio Vicuña lasartearraren moduan, eta Erresistentziako frantses batzuekin batera, konboi alemaniarren kontra atentatuak egiten omen zebiltzan trenbideko torlojuak askatuz edo lehergailuak jarriz, edo juduak eta hegazkinlari ingelesak Andorrara eramaten. Esaten zidan gerrillari espainiar taldea sortzen ari zela, makiak, eta barruan Euskal Brigada osatzen, eta ziur aski jende askok zeharkatuko zuela muga beraiekin bat egiteko, eta brigadan parte hartu nahi ez banuen jendea pasatzen ibil
|
nintekeela
. Nik ez nion ezer ziurtatu eta hotelean geratu nintzen lotan.
|
|
|
Ikusi nindutenean neska bat beltzuritu eta hasi zen esaten nola har zezaketen etxean ezertaz ezagutzen ez zuten pertsona bat, berak hori ez lukeela sekula egingo. Nik esan nion arrazoi osoa zuela eta orduan mutiletako batek esan zuen han ondoan, Gorosketa baserria baino beherago, kobazulo edo mina zulo bat zegoela eta han gorde
|
nintekeela
.
|
|
2012
|
|
|
Sekulako zirrara eragiten dit: hura ni izan
|
nintekeela
pentsatzen dut beti, urte berean jaioak. Nahiz eta urte berekoa izatea anekdota hutsa den kasu honetan.
|
|
|
Ordubetez eskaileretan geratu
|
nintekeela
bururatu zitzaidan, beste pisu batean baina eskaileretan eta gero Peruri gezurren bat kontatu niezaiokeen.
|
|
|
nuen emakume hura, nire alaba ezezaguna, inoiz maitatu. Une hartan, momentu txiki batean izan bazen ere, horrelako zerbait sentitzera irits
|
nintekeela
desiratu nuen arren.
|
|
|
Akuarelan ere margotzen nuen garai batean. Kantuan bezala defendi
|
nintekeela
uste dut, baina ez dakit bi gauza batera egiten. Margotzen hasi banintz, serio, kantuaren mundua utziko nuen.
|
|
|
Horrek bere onetik atera zuen ama. ...omeni zitzaidan, eta ez zidala baimenik emango nire kalterako izango zen zerbait egiteko; harritua zegoela, aitarekin izan nuen hizketaldiaren ondoren, eta, berak jakin zuenez gero, aitak nirekin erabili zituen hitz atsegin eta maitasunezkoak entzun ondoren, gauza horiek bururatu zitzaizkidalako; eta, hitz batean, neure burua alferrik galdu nahi baldin banuen, ez zegoela zereginik, baina ziur egon
|
nintekeela
haiek ez zutela horretarako baimenik emango. Berari zegokionez, ez zuen nire hondamenean esku hartu nahi, eta nik nuen inoiz esan amak baimena eman zidala aitak ukatutakoa egiteko.
|
|
|
Egun osoa eskerrik benetakoenak ematen igaro nuen, nire egoera bakartiak izan zituen mesede zoragarriengatik, haiek gabe askoz zoritxarrekoagoa izango baitzen. Eskerrik apalenak eta benetakoenak eman nizkion Jainkoari, ikusarazi zidalako bakardade horretan agian zoriontsuagoa izan
|
nintekeela
gizartearen askatasunean eta munduko jolas eta atsegin guztiez inguratua egonda baino; eta nire egoera bakartia eta lagunartearen premia, Bere irudiarekin eta Bere graziak nire ariman izan zuen eraginarekin bete ahal izan zuelako; eta laguntza, indarra eta adorea eman zidalako lurrean Haren Goi arduraren mendean egoteko eta Haren betiko agerpenean itxaropena izateko.
|
|
|
Handik aurrera, neure barruan garbi ikusten hasi nintzen zoriontsuagoa izan
|
nintekeela
egoera bakarti eta baztertutako horretan, ziur asko beste egoera jakin batean munduan izan nintzena baino; eta gogoeta horiekin Jainkoari eskerrak emateko prest nengoen, haraino eraman ninduelako.
|
|
|
Baina, aldi berean, ez nituen egoera horren arriskuak kontuan hartzen, basatien eskuetan eror
|
nintekeela
, edo arrazoiak nituela Afrikako lehoiak eta tigreak baino okerragoak izango zirela uste izateko; eta haien mende eroriz gero oso arrisku handia nuela, eta, segur aski, niri eraso egin ondoren, jan egingo nindutela, Karibeko itsasaldeko biztanleak kanibalak edo gizajaleak zirela entzuna bainuen, eta latitudearengatik banekien ezin nintzela itsasalde horietatik oso urruti egon. Eta kanibalak ez baziren ere, hil nintzaketen, haien eskuetan eroritako europar askori gertatu zitzaien bezala, baita hamar edo hogeiko taldeetan zeudenean ere; are errazago ni, bakarra izanda, eta haien aurka neure burua babesteko ezer gutxi egin nezakeelarik.
|
|
|
Orduan itzulminez gogoratzen nituen Xury mutil gaztea eta ahari bizkarra zuen belaontzia, harekin Afrikako kostaldean mila miliatik gora egin bainituen; baina alferrik zen. Orduan, gure itsasontziko txalupa ikustera joan
|
nintekeela
bururatu zitzaidan, esan bezala, ekaitzak, hondoa jo genuenean, hondartzan urrutiraino bota zuena. Hasieran geratu zen leku berean zegoen, eta olatuen eta haizearen indarrek ia ipurdiz gora jarri zuten eta hondarrezko haitz lerro garai baten kontra bota zuten, baina orduan ez zuen, lehen bezala, urik inguruan.
|
|
|
Bi gauza horiek burua irudipen berriz bete zidaten, eta erabat lur jota geratu nintzen berriro. Hotzez dardarka hasi nintzen, sukarraldiak hartua dagoena bezala, eta etxera itzuli nintzen, itsasalde horretan gizonen bat edo batzuk egonak zirela sinetsita; edo, laburrago esanda, uhartea jendeztatua zegoela, eta konturatu gabe eta ezustean atzemana izan
|
nintekeela
. Baina ez nekien babestua egoteko zein neurri hartu.
|
|
|
Ez da erraza ikuskizun hark eragin zidan nahasmendua ulertzea, batez ere uhartearen nire aldean ikusi nituelako eta niregandik oso hurbil. Baina konturatu nintzenean itsasbehera zenean etortzen zirela, zertxobait baretu zitzaidan barrua, banekien eta itsasgora zen bitartean arriskurik gabe irten
|
nintekeela
, ordurako hondartzara iritsi ez baldin baziren behintzat; eta, horretaz ohartuz gero, lasaiago irteten nintzen uzta biltzera.
|
|
|
Horretan pentsatzen ari nintzela, konturatu nintzen itsasaldia aldatu egin zela, itsasgora zela, eta horregatik zenbait ordutan nintzela abiatu. Hori zela eta, bururatu zitzaidan aurki nezakeen mendi tontor garaieneraino igo
|
nintekeela
eta handik, ahal izanez gero, itsasgora zenean ur tiraren edo ur lasterren indarra aztertu, eta horrenbestez erabaki, ur laster horietako batek urrunarazten baninduen, beste bideren bat izango nuen ala ez, ur lasterren lastertasuna bera erabiliz, etxera itzultzeko. Hori bururatu bezain laster, begiak muino batera zuzendu nituen, zeinak uhartearen bi alboak nahikoa ongi hartzen baitzituen, eta ur lasterrak edo itsasaldiak argi eta garbi ikusteko, baita itzulerarako zein bide hartu behar nuen erabakitzeko ere, aukera ematen baitzidan.
|
|
|
Galdegin nion ea esango zidan uhartetik gizon zuri horienganaino nola iritsi. Baietz erantzun zidan, «bi kanoatan» joan
|
nintekeela
. Ez nion ulertzen zer esan nahi zuen, eta azalduarazi nion bi kanoa esatean zer esan nahi zuen.
|
|
|
Esan nion ni neu joatea pentsatua nuela. Nahi izanez gero joan
|
nintekeela
esan zidan, baina, nahi ez banuen, bazirela beste bide batzuk nire eskubidea ziurtatzeko eta nire irabaziak berehala eskuratu ahal izateko. Eta Lisboako ibaian itsasontziak Brasilerantz abiatzeko prest zeudenez gero, nire izena jarri zuen ageriko izendegi batean, bere zinpeko adierazpenarekin batera, ni bizirik nengoela eta aipatzen zituen lursailak sortzeko lurra landu zuen pertsona bera nintzela ziurtatuz.
|
|
|
Hori egin ondoren, ontziko saihetsetik jaitsi, eta neuregana hurbildu nituen. Horietako lau nola edo hala lotu nituen bi muturretatik, ala baten eran, eta, bizpahiru egur puska gainean zeharka jarri ondoren, konturatu nintzen oso ongi ibil
|
nintekeela
gainean, baina ezinezkoa izango zela han pisu handirik jartzea, egur puskak arinegiak zirelako. Beraz, lanari ekin nion, eta, arotz zerra hartuta, badaezpadako haga gaina luzeraka hiru zatitan moztu, eta alari erantsi nizkion, lan eta neke handiak igarota; baina behar nituen gauzak lortzeko itxaropenak indarra eman zidan, beste egoera batean egingo nituzkeen baino ahalegin handiagoak egiteko.
|
|
|
Bitarte horretan lurrean eserita egon nintzen, beldurrak airean eta bihozgabetua, eta halako batean bururatu zitzaidan hango haizea eta euria lurrikararen ondorio zirela, eta lurrikara bera amaitu zela, eta beraz leize zulora itzul
|
nintekeela
. Pentsamendu horiekin adore hartzen hasi nintzen berriz, eta euriak dendan sartu eta han esertzera bultzatu ninduen.
|
|
|
Izan ere, izendatu nahi nuen edozein pertsonari deitzeko agindu zidan Gobernari Jaun Gorenak, munduaren hasieratik gaur egunera arte hildako guztien artetik nahi besteri, egin gura nien edozein galderari erantzuteko aginduz; baina baldintza batekin, nire galderak beraiek bizi izan zireneko denboraldietara mugatu behar nituela. Eta gauza batez fida
|
nintekeela
, alegia, benetan egia esango zidatela, zeren eta gezurra esatea onurarik ez duen abilezia baita beste munduan.
|
|
|
Izu ikaratua eta nahastua, gogoeta hauek burutik kendu ezinda nenbilela, etzanda nengoeneko ildo bizkarretik hamar metro baino gertuagora hurbildu igitarietako bat eta hurrengo urratsean haren oinpean zanpatuta hila edo igitaiaz bitan zatitua izan
|
nintekeela
konturatu nintzen. Beraz, berriro mugitzear zegoela, beldurrak eragiten zidan bezain ozenki oihu egin nuen.
|
|
|
Erregeak, bere erresumako beste inor bezain jakitun eta filosofiaren eta, batez ere, matematikaren ikasketan hezia izan arren, zehatz mehatz ikusi zuenean nire itxura eta tente ibiltzen nintzela, hitz egiten hasi aurretik, erloju piezaren bat, artisau iaioren batek asmatua, izan
|
nintekeela
pentsatu zuen (oso perfekzio handira baita iritsia herrialde hartan erlojugintza). Baina, nire ahotsa entzutean, eta esaten nuena normal eta zentzuzkoa zela ohartuz, ezin izan zuen bere harridura ezkutatu.
|