|
2000
|
|
|
Uztapidek liburua atera du eta
|
nik
zergatik ez dut aterako?
|
|
|
Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere buruari esan ziezaiola: , beraiek egin badute,
|
nik
zergatik ez??.
|
|
2008
|
|
|
–Esango dizut
|
nik
zergatik ez diozun idazten: tuntun hutsa zarelako!
|
|
|
kolaborazionismoa erakusten zuena?. Gerardo niretzat ez bada, Nataliarentzat ere ez!?, halako zerbait bururatu ote zitzaion une hartan??; gero, irria ezabatuz? baita hondarrean beste keinu bat eginez ere, beheko ezpaina goikoaren gainean jarriz, besagainak mugitu zituen gora eta behera?, nola halako axolagabekeria bat adieraz zezakeena eta hartzera zihoàn erabakia zuritu?. Nataliak gure arteko tratua hautsi bazuen,
|
nik
zergatik ez?, bururatu ote zitzaion orduantxe??, esan zuen:
|
|
|
zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola: jende honek fabrika hau egin badu,
|
nik
zergatik ez???, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz, redención en metálico, jatorrizko esamoldean, baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu.
|
|
|
ezohiko ahotsa, baina ohiko ohikoa egingo zitzaiona aurrerantzean, bere handinahiaren neurrikoa, egunerokotasunak eskaintzen ziòn errealitatearekin desados?: . Indiano horrek txarolezko zapatak baditu,
|
nik
zergatik ez egunen batean???. Eta biharamunean indiano bera ikusi zuen zaldi dotore baten gainean, eta nola Nazarioren etxean asto mandoak baitzituzten zaldi, berriro piztu zitzaion ahotsa:
|
|
|
zizelatu eta udazkeneko egun batean atea zeharkatu zuenean, bertan bizitzen jartzeko, antzeko galdera egin zion bere buruari: . Indiano horrek jauregi bat badu,
|
nik
zergatik ez egunen batean???.
|
|
|
Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk –bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian– ezin ahaztu zituelako edo –legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren hiru anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura hark bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen... zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola: jende honek fabrika hau egin badu,
|
nik
zergatik ez...? –, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz –redención en metálico, jatorrizko esamoldean– baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ord... Nazariok, beraz, hura guztia behar zuen buruan, eta orduan esan zuen:
|
|
|
...ez bada, Nataliarentzat ere ez!", halako zerbait bururatu ote zitzaion une hartan? –; gero, irria ezabatuz... baita hondarrean beste keinu bat eginez ere –beheko ezpaina goikoaren gainean jarriz, besagainak mugitu zituen gora eta behera–, nola halako axolagabekeria bat adieraz zezakeena eta hartzera zihoàn erabakia zuritu –" Nataliak gure arteko tratua hautsi bazuen,
|
nik
zergatik ez?" bururatu ote zitzaion orduantxe? –, esan zuen:
|
|
|
–Esango dizut
|
nik
zergatik ez diozun idazten: tuntun hutsa zarelako!
|
|
|
ezohiko ahotsa, baina ohiko ohikoa egingo zitzaiona aurrerantzean, bere handinahiaren neurrikoa, egunerokotasunak eskaintzen ziòn errealitatearekin desados–: " Indiano horrek txarolezko zapatak baditu,
|
nik
zergatik ez egunen batean...?". Eta biharamunean indiano bera ikusi zuen zaldi dotore baten gainean, eta nola Nazarioren etxean asto mandoak baitzituzten zaldi, berriro piztu zitzaion ahotsa:
|
|
|
Horregatik, indianoak handik bi urtera jauregi bat eraiki –atarian magnolia bat landatu zuen, denborarekin zuhaitz ezin lerdenago bihurtuko zena–, inguruan hesi bat ipini, ate nagusiaren gaineko harri batean jauregiaren izena –" Marisa enea" – zizelatu eta udazkeneko egun batean atea zeharkatu zuenean, bertan bizitzen jartzeko, antzeko galdera egin zion bere buruari: " Indiano horrek jauregi bat badu,
|
nik
zergatik ez egunen batean...?".
|
|
2009
|
|
|
Bere hitz faboritoa zen. A.Mu.Ma. Amumaaaa, ahoa betetzen zion, lotarako gogoa ematen zion, besarkada beroa eta goxoa zen a.mu.ma?. Amuma,
|
nik
zergatik ez daukat amarik?
|
|
|
Zergatik ez zuen, baina, zigarreta bat erreko, etxeko hiru gizonak puru bana erretzen ari baziren?; gizonen argudioari zuzenki aurka egin ezinean?. Zuek erre badezakezue,
|
nik
zergatik ez????, zeharka bilatu zuen konponbidea, zer erremedio!; hartarako, baina, bitarteko guztiak zituen, beharbada: besteek botatako kea arnasten zuen eta keak erretzeko desioa areagotzen zion?
|
|
|
Nazariok bazuen, bestalde, gutxieneko sentiberatasun bat, bere berezkoa? ikustekoa baitzen, adibidez, nola egoten zen umetan etxeko suari begira, suak liluratuko balu bezala; zenbatetan berritu ote zituen bere barruko ametsak sugarren sorgin dantzari begira,, honek hau egin badu, horrek hori eta hark hura,
|
nik
zergatik ez???!; Nazariok, gainera, errementaria zuen osaba Bixente, lanbidea erakutsi eta irakatsi ziona: esan nahi baita suak are gehiago liluratu zuela. Nazarioren begiak, formarik gabeko burdina aitzur bihurtu zuenean lehen aldiz?!?, denborarekin.
|
|
|
Nazariok bazuen, bestalde, gutxieneko sentiberatasun bat, bere berezkoa... ikustekoa baitzen, adibidez, nola egoten zen umetan etxeko suari begira, suak liluratuko balu bezala; zenbatetan berritu ote zituen bere barruko ametsak sugarren sorgin dantzari begira," honek hau egin badu, horrek hori eta hark hura,
|
nik
zergatik ez...?"!; Nazariok, gainera, errementaria zuen osaba Bixente, lanbidea erakutsi eta irakatsi ziona: esan nahi baita suak are gehiago liluratu zuela –Nazarioren begiak, formarik gabeko burdina aitzur bihurtu zuenean lehen aldiz...! –, denborarekin.
|
|
|
Zergatik ez zuen, baina, zigarreta bat erreko, etxeko hiru gizonak puru bana erretzen ari baziren?; gizonen argudioari zuzenki aurka egin ezinean –" Zuek erre badezakezue,
|
nik
zergatik ez...?" –, zeharka bilatu zuen konponbidea, zer erremedio!; hartarako, baina, bitarteko guztiak zituen, beharbada: besteek botatako kea arnasten zuen eta keak erretzeko desioa areagotzen zion... eta desio areagotuak argudioa aurkituko zion, zergatik ez!, baita aurkitu ere, handik gutxira:
|
|
2010
|
|
|
egunero irakurri, edo paperontzira bota ote zuen?; eta txokolatea jaten zuen bakoitzean, muxu bat ote zuen gogoan, niri zuzendua?; ontza bat txokolate, tableta bat, mila tableta?
|
nik
zer ez nion Helenari emango, muxu baten truke?; Regina enea ere emango nion, jauregia nirea izan balitz, baita mundu osoa ere. Erroma, Londres eta Paris; Pekin, Tokio eta New York?, mundua neure eskuan eduki banu!; batzuetan, hala ere, Domingoren aurkako susmoa berritzen zitzaidan, nik ez bainekien hark ere gutunen bat idatzi ote zion, edo opariren bat egin:
|
|
|
Nola erreakzionatuko zuen Helenak nire karta —nire poema— irakurtzerakoan?; poztu egingo ote zen, edo lotsagabetzat joko ninduen?; eta handik aurrera, zer: egunero irakurri, edo paperontzira bota ote zuen?; eta txokolatea jaten zuen bakoitzean, muxu bat ote zuen gogoan, niri zuzendua?; ontza bat txokolate, tableta bat, mila tableta...
|
nik
zer ez nion Helenari emango, muxu baten truke?; Regina enea ere emango nion, jauregia nirea izan balitz... baita mundu osoa ere —Erroma, Londres eta Paris; Pekin, Tokio eta New York—, mundua neure eskuan eduki banu!; batzuetan, hala ere, Domingoren aurkako susmoa berritzen zitzaidan, nik ez bainekien hark ere gutunen bat idatzi ote zion, edo opariren bat egin:... lepoko bat, esate baterako, Helenak egunaren hogeita lau orduetan lepotik zintzilik eraman zezakeena... nahiz eta gero eta konbentzituago nengoen nire susmo hura nire kontua zela, Domingok, lehenik eta behin, pilotu izan nahi baitzuen, ‘Rosanna’ izeneko hegazkina zuèn pilotuaren antzera, haren saioa eta hegaldia ikusi zuenetik —ni sendategian nengoen, eta ezin joan izan nintzen aerodromora, lastima...! — zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, berriz, hiztegi entziklopedikoan ikasitakoa izaten nuen buruan:
|
|
2012
|
|
|
nire euskara urrestildarra, basatiaren hitza, zapo erdara gisako hura biziki estimatzen zuena. Niretzat normala eta baliogabea zenari aparteko balioa ematen ziona, nahiz eta
|
nik
zergatik ez ulertu eta axola ere ez izan. Behingo batean Pertur etorri zen gure ikasgelara, eta esku keinu batekin irakaslearen esana eten, eta esan zuen:
|
|
|
JOANA. (zorrotz) Hik sartzen baduk,
|
nik
zergatik ez?
|
|
|
Orain nagoen hau ez omen da segurua. Ez dakit
|
nik
zergatik ez den segurua, eta niretzat ez bada segurua beste inorentzat ere ez da bada segurua izango; ez zait iruditzen ordea etxekoek lekuz aldatzeko asmorik dutenik.
|
|
2014
|
|
|
Laster sua biztuko dugu; berarekin batera denon burutan bertze galdera bat ere biztu dadila: zuk euskaraz…
|
nik
zergatik ez?! Erre ditzagun gaur bertan gure beldun guztiak.
|
|
2015
|
|
|
Oso garrantzitsua da, otoitzen bidez elkarri laguntzea baino besterik ez bada ere, areago askoz ere irabazi gehiago direnean! Eta (solasaldietatik eta giza afektuetatik, hain onak izan ez arren, haiekin atseden hartzeko eta elkarri atsegin hutsalak kontatuz gehiago gozatzeko adiskideak bilatzen direnez) ez dakit
|
nik
zergatik ez zaion utzi behar Jainkoa benetan maitatzen eta haren zerbitzuan hasten denari, pertsona batzuekin bere atsegin eta nekeak tratatzen, otoitzean dihardutenek denetik izaten baitute. Izan ere, benetakoa baldin bada Haren Maiestatearekin izan nahi duen adiskidetasuna, ez dago zertan izan harropuzkeriaren beldurrik; eta halako lehen eragina izatean, hartatik irabazle irtengo da.
|
|
2016
|
|
|
Pipa azalak kalean lurrera ez botatzeko? Jende guztiak botatzen ditu, eta
|
nik
zergatik ez. Bestela,
|
|
|
Pipa azalak kalean lurrera ez botatzeko? Jende guztiak botatzen ditu, eta
|
nik
zergatik ez. Bestela, ez lirateke parkeak horren zikinak egongo!
|
|
2017
|
|
|
beharbada obramentuon aipamenarekin orain artean hain gutiziatsu eta atsegingarri iruditu zaidan gorputz horrek nazka eta narda emango didala hemendik aurrera. Bidezko eta tajuzko gogoeta da, baina gure gogoak baditu nonbait ezagutzen ez ditugun bidetxior ondo makurrak, ordeka eta lautadak baino gehiago amildegi eta malkarrak, zeren,
|
nik
zergatik ez dakidala, gorputz eri, ezgauza, zikin sortzaile horrekiko grinak iraungi eta amatatu beharrean, harekiko limurdura eta irritsa, bere gorputzaren hondar emaitza lohi likitsotara ere irristatu eta labaindu baitzaizkit. Honek erakusten dit argiro eta behin berriro, lehengo froga guztiak aski eta gehiegi izanik ere, deabruzkoa dela nire apeta lizun hau, naturazko gurariaz ere harantzago doana, nahiz eta, hartara pentsatzen jarrita, oroitu uste dudan, halakoetan ez naizela izan bakarra, bakanak izanik ere honelakoak ere aipatzen baitituzte liburuek, bekatuaren eta atseginkeriaren zulo lohian sarturik eta sorturik daudenak norainoko itxuragabekerietara, zenbaterainoko itsukerietara irits litezkeen agertzeko.
|
|
2018
|
|
|
Eta
|
nik
zergatik ez. Laida Gartziandia PazosLakuntzaLakuntzako Herri Eskola
|
|
2019
|
|
|
Halako batean pentsatu nuen: hauek egin badezakete,
|
nik
zergatik ez. Giroa ere izugarria da.
|
|
2023
|
|
|
Ahalik eta diru gehien ahalik eta buruhausterik gutxienekin. Auzokoak egiten badu,
|
nik
zergatik ez. Galdera hau egitetik Ayusozaleen" askatasuna!" oihukatzera ez dirudi tarte handirik dagoenik.
|