|
2017
|
|
|
Mikrofono bat daukagu. Hitz egiten dugu mikrofono horretatik, gure iritziak ematen ditugu, eta benetan
|
nik
uste dut errespetua zor zaion jardun bat dela. Eta horregatik bertsolari bakoitza dela hitzaren jabe eta esaten duenaren arduradun.
|
|
|
Eta
|
nik
uste dut sortzaile onak transmititzen duela bizitza esperientzia bat, eta hori sentitzeko eta transmititzeko gaitasuna horretan datzala, eta ez sortzaile izatean. Eta nik uste dut bertsolarientzat ere berdin dela, eta gertatzen dela ezta.
|
|
|
Eta nik uste dut sortzaile onak transmititzen duela bizitza esperientzia bat, eta hori sentitzeko eta transmititzeko gaitasuna horretan datzala, eta ez sortzaile izatean. Eta
|
nik
uste dut bertsolarientzat ere berdin dela, eta gertatzen dela ezta. Hori ez daukazunean simulatu egin behar duzu ezta, sentipenak simulatu, arrazoiak simulatu, eh hori da nik pixka bat amesten dudan bertsolaritza.
|
|
|
Kasu batzuetan oso lasai egiten dena, emakumeei zuzentzen gatzaizkienean zenbat zailtasun umorea egin ahal izateko horrekin. Eta umorea ukatzen zaion pertsona benetan motz gelditzen den pertsona da, eta
|
nik
uste dut umorearen eta emakumearen arteko harremana oraindik bide asko egiteko dagoela, eta horrek adierazten du gabezia bat, ezintasun bat, beste gai askotan ere ematen dena.
|
|
|
Ba dago euskaldun dexente hitzaren jolasarekin, gure pentsamentuak tolestatzeko eta botatzeko gaitasunarekin gozatzen duena eta horrek poz handia ematen digu guri, eta bestetik txapelketan gertatzen da, guzti horren erpina bihurtzen dela eta txapelketak ba dauka bertsozaletasunaz harago ere beste esanahiren bat, finalak adibidez. Finalean euskalduna joaten da, euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial eta politiko hori gustatzen zaiolako, euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskera hutsez euforia momentuak bizitzeko eta
|
nik
uste dut denoi gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea. Eta bec ek hori ziurtatzen dio euskaldun askori.
|
|
|
Txapelketa hau berezia da niretzat ere, zazpigarren finala, lau txapel baditut lehendik eta egia esan ez dit ilusio ikaragarririk egiten irabazteak edo txapela jazteak, bostgarrenak. Emozionalki,
|
nik
uste dut iluntzeko zortziretan datorren igandean gahiago emozionatuko nintzake eta poztu lagunen batek irabaziko balu, nik irabaziko banu baino, badakit ez dela lehiara joateko jarrera baina espero dut hara jun, ondo sentitu eta lehiakorra izatea. Baina besteari ere ezin diot uko egin, sentitzen dudana kontatzeari."
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta
|
nik
uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta urtez urte elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta urte guztian elkarrekin gaude, urtetan.
|
|
|
Bai,
|
nik
uste dut bertso txapelketa nagusia dela euskal idazle onenek, edo herrialde bateko idazle onenek, literaturzaletasuna sustatzeko egingo dugu lau urtean behin herrialde honetako idazle onenen lehiaketa bat, goiz batean, ipuin onena nork idatzi. Eta horrek konbokatuko balitu milioika pertsona lehiaketa hori jarraitzera.
|
|
|
Eta bertsolaritzaren beraren ikuspegitik oso lur ezberdinak dauzkagu lantzeko, Euskal Herriak oso eremu ezberdinak dauzka, oso klima ezberdinak linguistikoki, eta txapelketak balio izaten du komunikabideen bidez, lur horietan denetan bertsoaren hazia ereiteko. Eta
|
nik
uste dut gaur egun euskarazko kultura denaren premian dagoela, eta ezin diogula uko egin horrelako aukera bati. Orduan, bueno, baloratu egin behar da, funtzio sozialak, funtzio linguistikoak, eta funtzio kulturalak, eta logika artistikoa nolabait.
|
|
|
Eta egia da horri karga kendu nahian aritzen garela, eta benetan esaten gure helburuak benetan beste batzuk direla, karrera pertsonal bat badagoela baina helburu kolektiboak lehenesten ditugula. Eta
|
nik
uste dut hori benetan esaten dugula, gero topikotzat juzkatu liteke, eta esan," bai, zuek beti hain lagunartean, eta beti lehiarik ez dagoela esaten, eta gero denak lehiara zoazte". Eta egia da azken batean, badago lehiaren konponente hori, eta badago batez ere lehia autosuperazio bezala ulertuta, pixka bat bertsolaritza ere lehia ulertzeko modu berezi bat da.
|
|
|
Hori beste galdera bat da. Baina
|
nik
uste dut sorkuntza jardun bat delako dela lehia ere bestelakoa, eta gure helburuak hizkuntza mailakoak eta kultura mailakoak direlako, eta ez helburu pertsonalak bakarrik.
|
|
|
Nik uste dut baita ere ikusi behar dela herri berezi batean gaudela. Nolabait esango nuke arazo existentzial bat daukan hizkuntza komunitate bateko partaide garela, askotan euskal arazoa ere ikusten da gatazka armatu moduan, edo gatazka politiko moduan, baina
|
nik
uste dut geure arazoaren azkeneko muina arazo existentzial kolektibo bat dela, gure euskaltasuna edo gure izaera kultural hau izan edo ez izaneko kinka horretan gaudela. Orduan, eta izan edo ez izaneko kinka horretan geure ardatza hizkuntza dela, eta hori pentsa dezakegu mila teorizazioren bidez, edo baita ere senti dezakegu oso txikitatik oso transmisio natural baten bidez. Eta euskaldun hitzak esaten duen moduan euskaradun, horrek egiten gaitu kulturalki nor, hori da gure arazo kultural politiko eta gatazkaren muina, eta nolabait horrek ematen dio hizkuntzari ere kontzientzia berezi bat, estatus berezi bat norbere baitan.
|
|
|
Nik uste dut erabat dagoela bertsolaria lur horri lotua, bere lurrari, bere hizkuntzaren lurrari, erabat erroak dauzkala barneratuta. Horrek ez du esan nahi iraganari begira eta erroetara begira bakarrik dagoenik bertsolaria, eta berriz ere hau da
|
nik
uste dut gaur eguneko bertsolaritzaren ezaugarri interesgarrienetako bat: oso lurrari errotuta egonagatik oso gaur egunari eta munduari irekita dagoela.
|
|
|
Lehengoak galdu gabe, baina berriekin konbinatuta. Eta hori
|
nik
uste dut hizkuntzaren eta bertsoaren superbibentzia senari dagoela lotuta.
|
|
|
Nik uste funtzio diferenteak izan dituela historian zehar, beti izan du funtzio ludiko bat, hitzarekin jolas egiteak plazerra sortzen digu, bai ari gerenoi eta bai entzuten digutenoi, baina badu ere funtzio informatibo bat, garai batean askoz ere handiagoa, garai batean bertsolariak informazio gehixeago mugituko zuen herri xeheak baino, gaur egun herri xeheak bertsolariak aina informazio mugitzen du. Badu funtzio sozial bat, herriaren ainbat estratotan parte hartzen duelako eta
|
nik
uste baduela ere funtzio linguistiko bat ere. Politikoa ere baietz esango nuke, baldin eta hizkuntza eta ikuspegi soziala eta hoiek politikan sartzen direlako.
|
|
|
Asko jantzi, jende askorekin egon, asko entzun, nik badaukat urte batzutan hori egin izanaren kontzientzia, asko entzun. Bertsolaria herriz herri dabil, jende asko ezagutzen du, entzun egin behar du, jendeari, egin behar du nolabait esanda tenperatura hartzen egon etengabe, pertsona ezberdinei, jendeari, gizarteko geruza ezberdinei, eta
|
nik
uste dut irakurri ere bai, kultura arlotik jantzi egin behar duela, gero zerbait eman ahal izateko.
|
|
|
Gauza bera baita azkenean. Eta
|
nik
uste dut hori dela bertsoa, memoria eta sorkuntza, jarraidura eta irekidura.
|
|
|
Mikrofono bat daukagu. Hitz egiten dugu mikrofono horretatik, gure iritziak ematen ditugu, eta benetan
|
nik
uste dut errespetua zor zaion jardun bat dela. Eta horregatik bertsolari bakoitza dela hitzaren jabe eta esaten duenaren arduradun.
|
|
|
Txapelketa hau berezia da neretzat ere. Ba bueno, 7 finala, 4 txapel baditut lehendik, eta egia esan, ez dit ilusio ikarragarririk egiten irabazteak edo txapela janzteak, 5ak, emozionalki
|
nik
uste dut, iluntzeko zortzitan, datorren igandean, gehiago emozionatuko nintzakela ta poztu lagunen batek irabaziko balu nik irabaziko banu baino. Badakit ez dela lehiara joateko jarrera baina bueno espero dut han eguna hasi, ondo sentitu eta lehiakorra izatea.
|
|
|
Finalean euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial ta politiko hori gustatzen zaiolako baizik eta euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskara hutsez eta euforia momentuak bizitzeko eta
|
nik
uste dut, denori gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea.
|
|
|
Jendea hurbiltzen da benetan bertsoak zerbait ematen diolako, zerbait sentitzen duelako, zerbait mugitzen zaiolako, interesatzen zaiolako bertso horiek eta bertsolari horiek entzutea. Eta
|
nik
uste dut horrek asko esan nahi duela bertsogintzaren alde.
|
|
|
Euskal Herri osorako kultur proiektu bat zeinen helburu nagusia den bertsolaritzaren geroa, guk momentuoro erabakitzen dugun bezela ziurtatzea. Eta
|
nik
uste dut dexenteko arrakasta izan degula bide hortan.
|
|
|
Bueno,
|
nik
uste dut guk kanpoko inprobisatzaileak ezagutzen eta beraiekin trukean oso berandu hasi ginen. Hasieran nolabait hemen zegoen pentsamendua zen hau Euskal Herrian bakarrik gertatzen zela eta oso gauza berezia zela munduan eta ez geneukala parekorik.
|
|
|
Ez da inoiz errepikatu, une hori, eta ezta ere une horretan egon den sormen puntua. Eta
|
nik
uste dut bere berezitasuna dela gainera une horretan bertan ez bakarrik sortzen da, baizik eta hor ematen da eta hor agortzen da. Horrek nolabait bertsoa bihurtzen du une errepikaezinaren artisau, edo nahi bada une errepikaezinaren artista prekario.
|
|
|
Eta beste batzuetan zoaz nekatuta, zoaz bibrazio txarrekin, eta gertatzen da mirari koxkorra, inprobisazioaren mirari koxkorra, ez dakizu oso ondo zer faktorerengatik, baina gertatzen da. Eta
|
nik
uste dut hori ederra dela.
|
|
|
Baina niri iruditzen zait sormenak askotan kolpeka funtzionatzen duela, baita idazten ari zarenean ere kolpe bat izaten da, intuizio momentu bat izaten da, eta bertsotan egiten duguna da sormen kolpe hori, intuizio hori, jende aurrean bilatu, sortzen ari zaren momentu berean bilatu, eta jada joan da, beste aukerarik ez daukazu. Bertsotan ere etor daitezke sormen kolpe onak, eta
|
nik
uste dut hor inprobisazioak badituela mugak, ezin duelako gero elaboratu eta hobetu, baina sinisten dut jendearen aurrean eta estuasun horretan eta zure burua tentsio goren horretara eraman eta aldi berean erlaxatzeko gai baldin bazara, sormen kolpe bikainak sor daitezkeela eta sortzen direla. Beste gauza bat da elaborazioa, horretarako ez daukagula gaitasunik, eta gainera sormen kolpe hori errenditu behar dugula oso hizkuntza jakin estu eta prekario batean.
|
|
|
Ematen du munstrokeriarako grina duela hiru milioi urtetik daukagula DNAn txertatuta, zutik jarri ginenetik. Are, paleoantropologoek nahi dutena esango dute, baina
|
nik
uste dut zutik jarri ginela hain zuzen ere hurkoari zartada handiagoa eman ahal izateko. Homo erectus aren aldamenean homo zapaldus ik topatu izanaren berri sekula ematen ez badigute ere (eta homo aren azpian mulier a, noski).
|
|
|
Bai, bai... Hara,
|
nik
uste dut onena gertatutakoa hasieratik kontatzea izango dela, ea oharkabean zerbait pasatu zaigun.
|
|
|
Ez dakit hau betirako izango den, baina badakit. Orain Mikel maite dut, eta
|
nik
uste dut lehenago edo beranduago Maiderrek ulertuko duela, izan ere oso pertsona ona da. Eta nork daki, agian, betirako lagunak izan gaitezke!
|
|
|
Paradoxak pentsarazi liguke. Ziurrenik politikariak ditugu gizartea dinamizatzeko, baina
|
nik
uste dut goitik datozen gauzek, hizkuntza kontuetan, gutxiespena eragiten dutela. Horrelako adibide gehiago daude.
|
|
|
Lukaniarrek aurkitzen zutenean inork jende alferrei deus prestatzen ziela, ematen zuten berehala sententzia prestatzailearen kontra, zer ere prestatu baitzuen, hura guztia gel zezala (Nikolas Damaszeno, De moribus gentium). Baina
|
nik
uste dut ezen ez zela halako sententzia emateko premiarik, bera baitago emana, zeren ez baitu halakoei prestatzaileak kobratzeko arriskurik.
|
|
|
Esan duzuna egia bada, laster izango duzu hori baieztatzea. Baina
|
nik
uste dudana bazara, ez dut uste luze iraungo duzunik bizirik.
|
|
2018
|
|
|
Beste bidea administrazioak egiten dituen lege edo arauena litzake,
|
nik
uste dut lan munduan urrats asko egin daitezkeela. Zer izango litzateke kontsumitzaileen legea bera betearazteko neurriak jarriko balituzte?
|
|
2019
|
|
|
Bueno, bai, bai,
|
nik
uste dut baietz, hala uste dut...
|
|
|
Huck,
|
nik
uste dut bion bila datorrela. Ai, eta gero, nora joango naiz...?
|
|
|
―Ba
|
nik
uste dut arrautzaren garraio zarela.― Eta barre egiten zuen.
|
|
|
WSL ko rankingean postu on batean egonda, edo ISA Nazioarteko Surf Asoziazioko lehiaketetan emaitza onak lortuta. Ez dakit zer espero dezakegun horrelako lehiaketa batetik, baina
|
nik
uste dut momentuz garrantzitsuagoa dela munduko txapelduna izatea Tokyo 2020n urrea lortzea baino. Olinpiar Jokoak lau urtez behin dira, eta munduko txapelketa urtero da, eta urte guztian zehar egindako lana kontuan hartzen da, jarraitutasuna, egunero olatu onak hartzea.
|
|
2020
|
|
|
Ia bat nator besteekin. Haiek uste dute mundua gizonarentzat egin zela,
|
nik
uste dut litekeena dela mundua gizonarentzat egin izana; haiek uste dute frogarik badagoela, gehienbat froga astronomikoak, mundua gizonarentzat egin izanarenak. Nik uste dut ebidentziak bakarrik daudela, ez frogak, hala izatearenak.
|
|
2021
|
|
|
Manu Elkano ezustean harrapatu behar dugu. Nagusi,
|
nik
uste dut, erran dizudan bezala, Iruñeko garajean harrapa dezakegula Etsaiak isilarazi zituen.
|
|
|
Ederra egin dut, orain bai asaldatu zaidala, bazkalordu osoan berba egin du bigarren aldiz ez beste, eta oso modu zakarrez ere, ea bere biziaz zer nekien galdetzeko edo zergatik azaldu behar zidan berari bakarrik ardura ziona ala ez. Ederto ba,
|
nik
uste dut orain ulertu dizudala, isilduko naiz, eta ez dut berriro inoiz asaldatzen duen gai hau jorratuko. Gainera, eskubide osoa du isilik egoteko, ni neu isil nadila eskatzeko, bere bizitzaren zenbait atal ezkutatzeko, atal guztiak gura izan ezkero.
|
|
|
Nik ere ezin dut bera bezalako neskato bat hemen sartuta irudikatu, batez ere aldez aurretik jakinda azkeneko maizterra pikadero modura erabiltzen zuela, bere behin behineko amodio ustelak honaino erdi arrastaka eta ezinbesteko alkohol kopak zurrupatu ondoren erakartzeko asmotan, Kikek behin baino gehiagotan kontatu bezala maizterraren laguna omen baitzen, egia esan amaigabeko irribarretxo batez eta derrigorrezko keinu lizunaz ere kontatu egin zidan, bere lagun zakilberoetako bat, Txapeldun goitizena jarri omen ziotena, hain zuzen ere. Bestalde, eta neskak inolako lotsarik gabe bere diru estualdia aitortu didala medio,
|
nik
uste dut egon behar direla halabeharrez beste pisu zabal eta merkeago batzuk, baita Alde Zaharrean bertan ere. Dei bakarra egin behar dut, oraingoan Kike da mesede bat zor didana, bera da auzoko etxebizitza guztiak ondo baino hobeto ezagutzen dituena, eta berak ere esango dit, noski, zein den auzo honetan ezinbestez omen dagoen pagotxa.
|
|
2022
|
|
|
" laktosarik gabea", eta badoa zerbitzaria laktosarik gabeko esnearen bila, eta atsoak: " ez didazu galdetu gero",
|
nik
uste dut laktosarekin arazoa duena dela aurretik abisatu behar duena horrelakorik gerta ez dadin, baina tira, bale, orduan zerbitzaria esnea berotzera joan da, eta makinan horretan ari zenean... badakizu nolako zarata egiten duten horrelako makinek, eta, gainera, makina ez zegoen aurre aurrean, baizik pixka bat eskuinaldera, eta han zegoenean, hara non diotson atsoak, bere atso ahotsarekin:... " mesedez, ez berotu gehiegi".
|
|
|
Ziur zeuden, Luzia eta Paulo. Batez ere Paulo,
|
nik
uste dut. Ordea ez zeuden hain ziur batez ere Paulo, inoiz iritsiko ote ziren informazio hori prozesatzera.
|
|
|
Manuel Antonio izeneko leku batera joan ginen, baina
|
nik
uste dut bere izena Monuel Antonio dela tximino asko daudelako. Arboletan ibiltzen ziren adarretik adarrera saltoka ta ohiuka.
|
|
|
Ez diogu kasu gehiegirik egin eta azkenean matxinatu egin dela dirudi. Dena den,
|
nik
uste dut Sulayman ben Hud ek bultzatu duela. Egoera pixka bat korapilatsua denez, zaila da bi hitzetan azaltzen.
|
|
|
Zugar asko dagoelako inguruan. Beste batzuek diote gure eskualdeko behi eta behorrek joare berezi handiak eramateagatik dugula izena, baina
|
nik
uste dut zuhaitz hori ugaria izateagatik dela.
|
|
|
Azenari,
|
nik
uste dut dena den Burgosen agertu behar duzula umil, atsegin eta lagunkoi, egia adieraziz eta beldurrak uxatuz, zeren eta bestela handikiek zure kontra egingo baitute.
|
|
2023
|
|
|
egite on batetik jujamendu gaizto bat duzu sortzen. Baina
|
nik
uste dut areago dela ezen emaztea hain zegoela Jainkoaren amodioan mortifikaturik, non senarraren arimaren osasunaz baizik ez baitzen arranguratzen".
|
|
|
Heriotza estrainioa bada, hala da plazera berria, eta are handiagoa gizon zuhur guzien iritzia kontra duelako, eta fabore, berriz, amodioz bete bihotz baten kontentamendua eta arimaren pausua, Jainkoa ez baitzuten nehola ere laidoztatu. Eta heriotzaz denaz bezainbatean, krudela izan zela baitiozu, iduri zait ezen, beharrezkoa denez, laburrena dela onena, ongi jakina baita iragate hori ekidinezina dela; ordea,
|
nik
uste dut dohatsua dela heriotzaren aldirietan luzaz egoten ez dena, mundu honetan dohatsutasuntzat hartzen ahal den dohatsutasun bakarretik betierekoa den hartara zalu hegaldatzen dena".
|
|
|
" Eta
|
nik
uste dut erran zuen Geburonek egia diozula, eta jasaten ditugun gaitz guzien kausa hipokrisia dela, izan Jainkoaganakoa, izan gizon emazteekikoa edo Naturarekikoa".
|
|
|
Aberatsa zen;
|
nik
uste dut bere diruagatik. Bera eroetxe batean sartu zuten, eta gero, irten zenean, herentzia kobratu zuen xuxen.
|
|
|
Ez, Regina,
|
nik
uste dut norbaitek akusatu ninduela eta beste aukerarik ez nuela izan. Argi esan nizun:
|
|
|
Zaharkitu naiz sano, noski, eta horrenbestez gero eta aisialdi lasai eta laburrak nahiago ditut gaurgero. Hori da behintzat
|
nik
uste dudana. Urteak aurrera joan ahala parranda gogoa gero eta makalagoa suertatzen zait, doi doi desagertzeraino, ia mehatxu ere bilakatu arte.
|
|
|
Nik hori asko nabaritzen dut. Gai honetan ez naiz batere aditua, baina
|
nik
uste dut horrek nire barnean gure gizarteko antzinako eta funtsezko sustratoen parte garrantzitsuak daramazkidala. Gainera, biologia arloan horrek guztiak ere bere garrantzia dauka.
|
|
|
Gainera, biologia arloan horrek guztiak ere bere garrantzia dauka. Ikertzaile batzuen ustez eta
|
nik
uste dut arrazoia daukatela, euskarak tximino eta gizakion trantsizio prozesuan bere papertxoa jokatu zuen. Gai honen inguruan bibliografia espezializatua ondo ikasteaz aparte, nire kabuz ikerketa enpiriko xume batzuk ere eraman ditut aurrera.
|