|
2007
|
|
|
Ezagunki kantismoa ere Hume-ren erronkari erantzun bat da («Hume ren oharpena izan zen, orain dela urte asko, ni lo kuluxka dogmatikotik lehenengoz esnatu ninduena») 272, horrek, baina, analisi transzendentalaren bidetik irtenbide global bat bilatzen die hark planteatu dituen ezagutzaren oinarrizko arazoei. Kantek ni enpirikoa eta
|
ni
transzendentala bereizten ditu, ni objektua eta ni subjektua esango dugu erraztearren273 Ni enpirikoa ez da filosofia kritikoaren arazoa: beste edozein fenomeno bezalaxe, kausalitate lege unibertsalaren menpeko fenomeno bat gehiago da munduan (barne sentsuaren objektua, psikologiak ikertzeko gaia).
|
|
|
Ezagutza prozesua irekitzen duen giltza da ni transzendentala, sintesi ezberdinak posibilitatzen dituen lehen sintesia:
|
ni
transzendentalean lotzen da kategorien aniztasuna, kategorien lokian kontzeptuko aniztasuna, kontzeptuaren lokian hautemapeneko aniztasuna, hautemapenaren lokian mundu fenomenikoaren aniztasun lokabea; prozesu dena ni transzendentalari gainean eusten dio, edo, irudia itzulikatuz, handik behera dago.
|
|
|
Ezagutza prozesua irekitzen duen giltza da ni transzendentala, sintesi ezberdinak posibilitatzen dituen lehen sintesia: ni transzendentalean lotzen da kategorien aniztasuna, kategorien lokian kontzeptuko aniztasuna, kontzeptuaren lokian hautemapeneko aniztasuna, hautemapenaren lokian mundu fenomenikoaren aniztasun lokabea; prozesu dena
|
ni
transzendentalari gainean eusten dio, edo, irudia itzulikatuz, handik behera dago.
|
|
|
Jarraiko idealismo alemanean, Kant-en
|
ni
transzendental ia ez izale hori, ezagutzaren esfera subtil estriktokoa, ideala, subjektu ontologiko absolutu bihurtu da izate ororentzat Fichte, Schelling, Hegel-ekin, guztiaren hastapen eta indar, ni jainko bat unibertsoaren barruan, noren baitan dena den sortu eta dena den bizi. Fichte-k ateismoaren (edo panteismoaren) eskandaluagaz bere katedra galduko du berehala.
|
|
|
Kant-entzat, ezagutzaren posibilitatearen baldintzen analisi kritikoak azken puntuan subjektuaren aldera jotzen duen mugaren bestalde singlea da nia, ia itzal bat (objektuaren aldera gauza berbaitan den bezala): Fichte-k, ezabatu objektuaren aldean gauza berbaitan, eta
|
ni
transzendentala ezagutza sistema guztiaren erabateko abiapuntu eta euskarri bihurtu du, irudimen produktiboa?, kuasi demiurgo bat, zeinaren esentzia ekintza den, eta haren ekimenaren ekaia besterik ez unibertso material guztia? «Ni absolutua».
|
|
|
«Naizena» da. Kant-entzat
|
ni
transzendentala, ezagutzaren baldintza eta analisiaren muga bezala, egon hortxe dago, kito; ez da galdetzen (ezin da!), nondik etorri den. Fichte-k, ordea, jakin egin gura du, nondik nora sortzen den edo jartzen den ni hori, hastapen absolutu gisa, ezin baita izan berbere ekintzaren produktua besterik eta bera ere ekintza besterik ez.
|
|
|
bestela, niak eduki luke pentsamendu bat (niak) pentsatu izan gabekoa; egon lirateke errepresentazio sintesiak (niaren/ inoren) sintesigintzarik egon gabe. Ezagutza prozesua irekitzen duen giltza da
|
ni
transzendentala, sintesi ezberdinak posibilitatzen dituen lehen sintesia: ni transzendentalean lotzen da kategorien aniztasuna, kategorien lokian kontzeptuko aniztasuna, kontzeptuaren lokian hautemapeneko aniztasuna, hautemapenaren lokian mundu fenomenikoaren aniztasun lokabea; prozesu dena ni transzendentalari gainean eusten dio, edo, irudia itzulikatuz?
|
|
2011
|
|
|
ni horren" Han egote"[" Da sein"] espezifikoa agerian jartzea pentsamenduaren lehen unean. H. d., inolako
|
ni
transzendental edo inoren ni psikologikoa baino lehen" Han Egotea" dago; eta han egonez, elkarmunduko jendeaz eta bizimunduko gauzekin topatuz, sortuko da nia. Marburgoko Ikastaroetan() hainbat saio egin du Daseinaren —hor egotearen— egunorokotasuna ikusarazten.
|