|
2015
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean en dugu patuari buruzko gogoetarik aberatsena. Gudari zaharraren gerra galdua lehen narrazioko gudariaren zoria, eta hurrengo hiruretan" ni" dioenarena, txarra da.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean en lau ikuspuntu ageri dira funtsean patuaz: Gudari zaharraren gerra galdua n patuak protagonista gainditu egiten du, gudariak erremediagaiztzat dauka, kanpoko indar ikaragarritzat, eta bera gehienez ere lantzean behin patuari erantzutera hel daiteke, patuaren mailan jartzera.
|
|
|
protagonistak berak arbuiatu edo ahaztu egiten ditu Eugenia, Barbara eta lehenbiziko Bioleta. Gorde
|
nazazu
lurpean baino lehen berdintsu darabiltzate gizonezkoek Gisèle, Egunero hasten delako n eta Michèle Mannasé, Ehun metro n; eta, gerora, Kandinskyren tradizioa n Miren eta Martutene-n Lynn.
|
|
|
Saizarbitoriak zalantzak izan zituen, Gorde
|
nazazu
lurpean en sartu ala ez Gudari zaharraren gerra galdua lehenbiziko narrazioa, askoz ere lehenago idatzia delako eta bestelako aldarte batek bizi duelako. Soilik hemen ez dira bat eta bera protagonista eta narratzailea.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean maitasun hautsien segida bada, gudariaren eta Mirenen artekoak ematen dio hasiera segidari, eta narratzailearen eta beste emakumeen arteko amodioek errepikatu egiten dute hasiera lazgarri hura. Jakina, errepika baldin bada ere erroa, islaz isla maitasuna aldatzen doa, desberdina da.
|
|
|
Baina inkontzientean lausotasun librez arrantzaturiko oroitzapen horiek eleberrian aurkezteko orduan, tentuz antolatzen ditu. Batzuetan linealtasuna hobesten du (Kandinskyren tradizioa) edo ordena gutxi asko ulergarria (Gorde
|
nazazu
lurpean, Martutene). Beste batzuetan, berriz, inkontzienteko desordena inkoherentea islatzen ahalegintzen da, hala nola Ene Jesus, Hamaika pauso edo Bihotz bi.
|
|
|
gehiago ditu indarkeriak ukitutako protagonistak libratu direnak baino. Ehun metro n, Hamaika pauso n eta Martutene-n arduratu da batez ere ETAz, baina Gorde
|
nazazu
lurpean en eta Kandinskyren tradizioa n ere, etakide protagonistarik ageri ez den arren, gertaeren hondo bortitza kutsatzen duen osagai garrantzitsu bat da ETA.
|
|
|
Bestalde, esaten da Saizarbitoriari, batez ere Gorde
|
nazazu
lurpean baino lehen, ez zaiola kontakizunaren ordena axola, edonondik has daitekeela, esaterako amaieratik. Eta Bihotz bi.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean eko arbaso nagusiak, protagonisten guraso espiritualak, eta gureak, Miren ama hila eta gudari zaharraren muinoia diren arren, iraganaren berunezko itomena, hala eta guztiz ere, azken narrazioan, Asaba zaharren baratza n, Polikarpo narratzaileak eta Sabine/ Bioleta emakume berriak itsasora botako dituzte uztarri horiek. Egia bada ere ekintza hori jungiarki interpreta litekeela Yin eta Yang edo aita fundatzailearen eta ama itsasoaren arteko biltze harmoniko legez (aita amaren barruan polito entretenituta, ez dira oroituko semea errudun sentiarazteaz), Saizarbitoriaren obra osoaren zaina aintzat hartuta egiantzekoagoa da kartesiarki irakurtzea arbasoen autoritate mudurritik libratze gisa.
|
|
|
Ez da txiripa Gorde
|
nazazu
lurpean eko jaiotza bakarrean, Polikarporenean, amak placenta praevia izatea, jaioberria hiltzat jotzea. Nobelagilearentzat hain garrantzitsuak diren Proustek eta Freudek diote gizonaren maitemintzeek amarenganakoa errepikatzen dutela funtsean:
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean, Erein, 2000
|
|
|
Beste bat: ez naiz gai istorio bat hasi eta buka kontatzeko, horregatik ateratzen zaizkit hain arraro egituraturiko nobela horiek; eta gero, ezustean, Gorde
|
nazazu
lurpean (eta ondoren Kandinskyren tradizioa, Martutene...).
|
|
2023
|
|
|
Dei
|
nazazu
Lupe, arren. Mundu guztiak hala deitzen nau.
|