|
2001
|
|
|
Duela gutxi argitaratu du Ramon Saizarbitoriak, Ereinen eskutik, bere azken idazlana," Gorde
|
nazazu
lurpean", non islatzen diren, hari bakarraz jositako bost narrazioren bidez, sakon bezain ironikoki, idazle honen kezkak eta obsesioak. Horietaz jardun dugu berarekin.
|
|
|
Beraientzat lur azpian dagoena balio handiko zer edo zer denez, ohiturari muzin egin eta baita zuhurtziari ere eta haren bila doaz. Horixe da, hain zuzen," Gorde
|
nazazu
lurpean" osatzen duten bost narrazio ezberdinak josten dituen haria.
|
|
|
Zer da" Gorde
|
nazazu
lurpean", narrazioen bilduma bat?
|
|
|
(Saizarbitoria, R., Gorde
|
nazazu
lurpean, Donostia, Erein, 2000)
|
|
|
Irakurleak jakingo du honezkero, desehorzketa desberdinak aitzakia dituzten bost narrazio luzek osatzen dutela Saizarbitoriaren azken liburua, Gorde
|
nazazu
lurpean (Erein, 2000). Eta aztoramen puntu batekin ekingo dio irakurketari, desehorzketa kontuek aztoratu ezezik asaldatu ere egiten baikaituzte.
|
|
|
Hortik, Gorde
|
nazazu
lurpean liburuak barneratzen dituen gizajo, galtzaile edo zorigaiztokoak. Hasi gerrak mixeria erdiragarrienak erakutsi zizkieten gudari zaharrengandik, edo maitatzeko ezintasun ia patologikoa duten Juan Martin edo entziklopedia saltzailearekin jarraituz, oraingoan ere bizitza" erromantizatu" egin digu egileak.
|
|
|
gerrek eragindako krudelkeria erdiragarria (1go narrazioa); gizon emakumezkoen arteko amildegi afektiboa (Rossettiren obsesioa; Bi bihotz, hilobi bat; Marcel Martinen aitatasun ukatua); aitarekiko harremanek eragindako barne pitzadurak (Asaba zaharren baratza),... eta iragan nahiz orainaldi politikoak euskaldunongan eragindako traumak. Ezagunegiak zaizkigun arazoak jasotzen ditu Gorde
|
nazazu
lurpean liburuak.
|
|
|
Esandakoaz haratago, aitor dezagun ez dela zail Gorde
|
nazazu
lurpean osoa klabe metaliterarioan irakurtzea. Gure aburuz, narrazio desberdinetan kontaketari berari buruzko hausnarketa proposatzen zaigu.
|
|
|
2 Parentesi artean datozen zenbakiek Gorde
|
nazazu
lurpean liburuaren lehenenengo edizioko orrialdeak adierazten dituzte (Erein, 2000ko abendua).
|
|
|
jada aurretik iragarritakoak eta irakurleak zain gogotsuzituztenak (honek harrera baldintzatzen duela gogoan izanik). Horien artean, Saizarbitoriaren Gorde
|
nazazu
lurpean eta Irigoienen Lur bat haratago diraaipagarrienak. Gero, badira hor tartean, hainbeste irakurle leial izan ez arren, irakurleen oniritzia eskuratu dutenak, jada ibilbide jakinak zedarrituz baitoaz:
|
|
|
Sariei bagagozkie, urtebete honetan argitaraturiko eleberrietatik hiru sarituakizan dira: Saizarbitoriaren Gorde
|
nazazu
lurpean liburu mardulak Kritika Sariajaso zuen; Aitor Aranaren Ipuin entzulea eleberria 1999ko Txomin Agirre Sariaren irabazlea izan zen; Asier Gorrotxategik 1999ko Irun Hiria Literatur Sariaeskuratu zuen Kafkaren labankada eleberriarekin.
|
|
2002
|
|
|
Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko «Boletin»aren euskarazko gehigarri gisa egun azaltzen den «Egan» euskal literatur aldizkariaren azkenengo zenbakian, euskal literatur sorkuntzak 2001ean izan duen emaitza, urte bereko poesia kritika, Aita Justo Mari Mokoroaren omenaldia eta zenbait idazlanei eginiko kritikaz gainera, besteak beste, honokoak aurki ditzakezue: Lourdes Otaegiren«' Asaba zaharren baratza' z orainik Ramon Saizarbitoriaren' Gorde
|
nazazu
lurpean' irakurtzeko modu bat», Luis Mari Mujikaren«' Egipcios, bereberes, guanches y vascos', intuizio filologikoaren bidea?», Inaxio Lopez de Aranaren «Leon Azoulay: euskarazko lehen soinuak (1900)», eta Patziku Perurenaren «Orixe:
|
|
|
Beste hainbat desehorzketa aitzakia dituzten bost narrazio luzek osatzen dute Saizarbitoriaren azken liburua, Gorde
|
nazazu
lurpean (Erein, 2000). Liburuaren harrera bikainaren adibide ditugu orain artean lortutako sariak:
|
|
|
Kritika Saria 2000, Beterriko Liburua Saria 2000 eta Euskadi Saria 2001 Horiezaz gain, 2001 urteko Espainiako Narratibako Sarian finalista izan zen. Gorde
|
nazazu
lurpean liburuan, benetako hiru desehorzketa famatu agertzen dira fikziozko beste bi desehorzketarekin batera. Lehenengo taldekoak lirateke, Rossetti margolari prerrafaelitaren emazte Elizabeth Eleanor (Lizzie) Siddalen gorpuarena, Yves Montand kantari eta aktore frantziar ezagunarena eta, gertuagokoa zaiguna, Sabino Aranarena berarena.
|
|
|
Aurreko eleberrietan bezala, heroirik gabeko unibertso literarioa da Gorde
|
nazazu
lurpean liburuan erakusten zaiguna. Jakina denez, nobela modernoaren ezaugarririk funtsezkoenetakoa heroien desagertzea da eta giza izatearen tragikotasuna onartzea dago horren oinarrian.
|
|
|
gerrek eragindako krudelkeria erdiragarria (1 narrazioa); gizon emakumezkoen arteko amildegi afektiboa (Rossettiren obsesioa; Bi bihotz, hilobi bat; Marcel Martinen aitatasun ukatua); aitarekiko harremanek eragindako barne pitzadurak (Asaba zaharren baratza)... eta iragan nahiz orainaldi politikoak euskaldunongan eragindako traumak. Ezagunegiak zaizkigu Gorde
|
nazazu
lurpean liburuak jasotzen dituen arazoak.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean liburuan barneratzen diren narrazioek bizitzaren abismoen aurrean kokatzen gaituzte eta guztioi gertukoak zaizkigun beldur, misterio, amets edo obsesioak azaleratzen. a.4) Laura Mintegi (1955)
|
|
|
horren frogagarri, eta oso desberdinak diren lanak aipatzearren, hor daude: Xabier Mendigurenen Berriro igo nauzu (1996), Hasier Etxeberriaren Arrainak ura baino (1999), Unai Iturriagaren Berandu da gelditzeko, eta, baita ere, hein batean behintzat, Koldo Izagirreren Agirre zaharraren kartzelaldi berriak (1999) nobela eta Ramon Saizarbitoriaren Gorde
|
nazazu
lurpean narrazio bilduma (2001).
|
|
|
Gauza bera esan dezakegu Anjel Lertxundiren Azkenaz beste eleberriko Nora gogoangarriaz (1996). Eta horra hor, azkenik, Ramon Saizarbitoriaren azken lanak, Bihotz bi eta Gorde
|
nazazu
lurpean, non, tira, gizonaren irudi ilun eta batez ere patetikoaren ondoan, emakumeaz eskaintzen duen ikuspegi positiboagoa (ez naiz positiboa soilik jartzen ausartzen) bereziki esanguratsua iruditzen baitzait (eta ez dezagun ahantz zein izan zen lehenengoa: Egunero hasten delako).
|
|
|
kalitate eta oihartzun handiko hainbat nobela argitaratu da horiez gain. Jadanik azpimarratuta utzi ditudan horietatik guztietatik, eta Saizarbitoria, Atxaga eta Lertxundiren gainerako lan nagusiez gain âBihotz bi, Gorde
|
nazazu
lurpean, Behi euskaldun  baten memoriak, Zeru horiek, Kapitain Frakasa, Azkenaz besteâ, honako hauek nabarmendu daitezke: Koldo Izagirreren Agirre zaharraren kartzelaldi berriak (1999) eta Joseba  Sarrionandiaren Lagun izoztua (batzuentzat aurreko taldean sartu liratekeenak, ziurrenik; halere, simetriaren aldetik, zein polita litzatekeen Gizona bere bakardadean eta Lagun izoztua nobelek mugarritutako 90eko hamakarda luzea, ezta?); Aingeru Epaltzaren Ur uherrak (1993), Tigre ehizan (1996) eta Rockânâroll (2000), Inazio Mujikaren Gerezi denbora (1999), Andoni Egañaren Pausoa noiz luzatu (1998), Ur Apalategiren Gauak eta hiriak (1997), Juan Luis Zabalaren Galdu arte (1996), eta Jokin Muñozen Joan zaretenean (1997).
|
|
2003
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean. (b).
|
|
2008
|
|
|
Joseba Lakarraren apunteak, ala Patri Urkizuren Dianea eta Koplaken edizioa? Soinujolearen semea, ala Gorde
|
nazazu
lurpean?
|
|
2009
|
|
|
Politikariak sarritan berritsu ganorabakotzat dauka idazlea, artista, ospetsua; hauteskunde kanpainan apaingarri gisa ondo eman dezakeena, baina erabaki serioak hartzeko orduan hobe ahal bezain urruti. Juan Ajuriagarra politikari petoa zen, eta begira nola erabili zuen kultur jendea ataka estu batean (Saizarbitoriak kontatu du Gorde
|
nazazu
lurpean liburuan):
|
|
|
Gure artisten artean bikotekideen arteko komunikazioa eta inkomunikazioa ausardia eta zehaztasun handienaz aztertu dituena Ramon Saizarbitoria idazlea da, bereziki Hamaika pauso, Bihotz bi eta Gorde
|
nazazu
lurpean liburuetan.
|
|
|
Baina Virgilioren beste alde bat nabarmentzen da gerra zibilaz aritu diren euskal narrazioak aztertuta, Soinujolearen semea bera, Errautsen distira, Gorde
|
nazazu
lurpean, Kilkerren hotsak, Kolosala izango da: Eneasen figura, sutan den bere etxetik ihesi, aitaren edo arbasoaren zama arrekonkon daramala.
|
|
2010
|
|
|
Juan Mari Bandrés, Txuma Lasagabaster, Iñazio Mujika Iraola, Ramon Etxezarreta eta J.J. Lasa adibidez. Gorde
|
nazazu
lurpean izenburuko nouvelle bilduman Hernández de Abaitua arabar bat ere agertzen da (berak jakin gabe nire jaiotza agirian" de" horrekin agertzen naizela benetan). Ea zergatik sartzen dituen lagunen izenak bere liburuetan galdetu nion behin, eta sinesgarriagoa gertatzen zaiola horrela erantzun zidan.
|
|
|
Gauean Aldekoak etxera deitu zidan zer moduz nengoen galdetzeko. Oso tristea izan zen eta hilabete asko pasatu genuen afaririk egin gabe, harik eta Aldekoak telefonoz berriro hots egin zidan arte, Donostiako hotel batean Saizarbitoriaren Gorde
|
nazazu
lurpean liburua aurkeztu behar zutela esateko. Kasualitatez hutsune bat nuen klase artean nire ordutegian eta joan egin nintzen.
|
|
2015
|
|
|
SAIZARBITORIA, R.: Gorde
|
nazazu
lurpean, Erein, Donostia, 2000.
|
|
|
SAIZARBITORIA, Ramon, Gorde
|
nazazu
lurpean, Erein, 2000(. Eibartarrak, foroa, 3442 mezua, 01; Ereinkaria, 01)
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean maitasun hautsien segida bada, gudariaren eta Mirenen artekoak ematen dio hasiera segidari, eta narratzailearen eta beste emakumeen arteko amodioek errepikatu egiten dute hasiera lazgarri hura. Jakina, islek barruan dute aldaketa eta desberdintasuna, esan bezala.
|
|
|
Ramon Saizarbitoria, Gorde
|
nazazu
lurpean
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean eko protagonisten patuak andrearekin behar bezala ezin bildua agintzen du funtsean. –Gudari zaharraren gerra galdua?
|
|
|
Lau ikuspuntu ageri dira funtsean patuaz Gorde
|
nazazu
lurpean en: –Gudari zaharraren gerra galdua, n patuak protagonista (soilik hemen ez dira bat eta bera protagonista eta narratzailea) gainditu egiten du, gudariak erremediagaiztzat dauka, kanpoko indar ikaragarritzat, eta bera gehienez ere lantzean behin patuari erantzutera, patuaren mailan jartzera, hel daiteke.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean bidaia iniziatiko bat ere bada, espirituaren fenomenologia bat, patua egoki toreatzen ikasten dute pixkanaka protagonistek, protagonistak, Spinozaren Etika ren eskutik. Spinozismo sakon batek zeharkatzen du obra osoa, donostiarraren bost narrazioak Spinozaren Etika ren bost liburuen gainean daude idatziak, haien egitura eta erritmoa errepikatzen dituzte, eta begi bistako keinuak ere ez dira falta, pertsonaia gogoangarrienetakoa den Benito artaxoarraren izena adibidez.
|
|
|
Gainera, Gorde
|
nazazu
lurpean osoa da, Etika ko hirugarren eta laugarren atalak bezalaxe hurrenez hurren,, afektuen izaeraz eta etorkiaz, ikerketa bat, eta, giza morrontzaz edo afektuen indarraz?
|
|
|
GORDE
|
NAZAZU
LURPEAN
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean en dugu patuari buruzko gogoetarik aberatsena. Gudari zaharraren gerra galdua lehen narrazioko gudariaren zoria, eta hurrengo hiruretan" ni" dioenarena, txarra da.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean en lau ikuspuntu ageri dira funtsean patuaz: Gudari zaharraren gerra galdua n patuak protagonista gainditu egiten du, gudariak erremediagaiztzat dauka, kanpoko indar ikaragarritzat, eta bera gehienez ere lantzean behin patuari erantzutera hel daiteke, patuaren mailan jartzera.
|
|
|
protagonistak berak arbuiatu edo ahaztu egiten ditu Eugenia, Barbara eta lehenbiziko Bioleta. Gorde
|
nazazu
lurpean baino lehen berdintsu darabiltzate gizonezkoek Gisèle, Egunero hasten delako n eta Michèle Mannasé, Ehun metro n; eta, gerora, Kandinskyren tradizioa n Miren eta Martutene-n Lynn.
|
|
|
Saizarbitoriak zalantzak izan zituen, Gorde
|
nazazu
lurpean en sartu ala ez Gudari zaharraren gerra galdua lehenbiziko narrazioa, askoz ere lehenago idatzia delako eta bestelako aldarte batek bizi duelako. Soilik hemen ez dira bat eta bera protagonista eta narratzailea.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean maitasun hautsien segida bada, gudariaren eta Mirenen artekoak ematen dio hasiera segidari, eta narratzailearen eta beste emakumeen arteko amodioek errepikatu egiten dute hasiera lazgarri hura. Jakina, errepika baldin bada ere erroa, islaz isla maitasuna aldatzen doa, desberdina da.
|
|
|
Baina inkontzientean lausotasun librez arrantzaturiko oroitzapen horiek eleberrian aurkezteko orduan, tentuz antolatzen ditu. Batzuetan linealtasuna hobesten du (Kandinskyren tradizioa) edo ordena gutxi asko ulergarria (Gorde
|
nazazu
lurpean, Martutene). Beste batzuetan, berriz, inkontzienteko desordena inkoherentea islatzen ahalegintzen da, hala nola Ene Jesus, Hamaika pauso edo Bihotz bi.
|
|
|
gehiago ditu indarkeriak ukitutako protagonistak libratu direnak baino. Ehun metro n, Hamaika pauso n eta Martutene-n arduratu da batez ere ETAz, baina Gorde
|
nazazu
lurpean en eta Kandinskyren tradizioa n ere, etakide protagonistarik ageri ez den arren, gertaeren hondo bortitza kutsatzen duen osagai garrantzitsu bat da ETA.
|
|
|
Bestalde, esaten da Saizarbitoriari, batez ere Gorde
|
nazazu
lurpean baino lehen, ez zaiola kontakizunaren ordena axola, edonondik has daitekeela, esaterako amaieratik. Eta Bihotz bi.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean eko arbaso nagusiak, protagonisten guraso espiritualak, eta gureak, Miren ama hila eta gudari zaharraren muinoia diren arren, iraganaren berunezko itomena, hala eta guztiz ere, azken narrazioan, Asaba zaharren baratza n, Polikarpo narratzaileak eta Sabine/ Bioleta emakume berriak itsasora botako dituzte uztarri horiek. Egia bada ere ekintza hori jungiarki interpreta litekeela Yin eta Yang edo aita fundatzailearen eta ama itsasoaren arteko biltze harmoniko legez (aita amaren barruan polito entretenituta, ez dira oroituko semea errudun sentiarazteaz), Saizarbitoriaren obra osoaren zaina aintzat hartuta egiantzekoagoa da kartesiarki irakurtzea arbasoen autoritate mudurritik libratze gisa.
|
|
|
Ez da txiripa Gorde
|
nazazu
lurpean eko jaiotza bakarrean, Polikarporenean, amak placenta praevia izatea, jaioberria hiltzat jotzea. Nobelagilearentzat hain garrantzitsuak diren Proustek eta Freudek diote gizonaren maitemintzeek amarenganakoa errepikatzen dutela funtsean:
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean, Erein, 2000
|
|
|
Beste bat: ez naiz gai istorio bat hasi eta buka kontatzeko, horregatik ateratzen zaizkit hain arraro egituraturiko nobela horiek; eta gero, ezustean, Gorde
|
nazazu
lurpean (eta ondoren Kandinskyren tradizioa, Martutene...).
|
|
2017
|
|
|
Halere, maiz desehorzketak, hain zuzen ere, oroimen traumatikoak baretzeko egin ohi dira, hildakoaren inguruan ebatzi gabe geraturiko zerbaiti berriro heldu, erantzun egokia eman eta behin betiko oreka ezartzeko, alegia. Mota batekoak zein bestekoak dira Ramon Saizarbitoriaren Gorde
|
nazazu
lurpean bildumako istorioek leitmotiv bateratzaile modura kontagai hartutakoak.142
|
|
|
Juan Martin atsekabe erabatekoan dago murgilduta, Victoriaren maitasunak betiko ihes egin diola behin ohartuta. Halaber, hasieratik suma daiteke Juan Marti142 Ramon Saizarbitoria, Gorde
|
nazazu
lurpean (Donostia: Erein, 2000)
|
|
|
143 Ramon Saizarbitoria, Rosetti ren obsesioa, in Gorde
|
nazazu
lurpean, 65 orr. nek oroitze ekintza eraginkorra burutu eta onartzeko moduko nia berreskuratuko duela, ohartuki aipatzen baitu behin eta berriro zein den egin duen oker latza: " Orain, beranduegi jada, betirako galdu dudala dakidanean, argiago ikusten dut buru eta bihotz maite nuela, eta berari ere ni axola nintzaiola; horretaz ere ziur bainago.
|
|
2019
|
|
|
Hilobi bat edota Kandinskyren tradizioa eleberriekin alderatuz, oso modu desberdinean jorratzen da gaia. Izan ere, Gorde
|
nazazu
lurpean lanari egindako kritiketan maiz harreman gatazkatsuen berri eman den arren, ez da bereizketa argirik egin60 izan harreman moten xehetasun ezberdinen artean. Bikotekideen harremanean, emaztea da profesionalki nagusi eta protagonisten harremana ez da menderakuntza psikikoan oinarritutakoa.
|
|
|
Ederki adierazi zuen Estibalitz Ezkerrak Euskaldunon egunkarian() Gorde
|
nazazu
lurpean bildumako pertsonaien karakterizazioaren inguruan ziharduela:
|
|
|
Hilobi bat narrazioan, inkomunikazioa gainditzeko egiten duten ariketan elkarri isildutako eskaera idatziz jartzean. Narrazio biek Gorde
|
nazazu
lurpean liburuan duten hurrenkerari erreparatuta, susma daiteke ustekabeko mezuarekin topo egin dezakeela Polikarpok...
|
|
|
Saizarbitoriaren lanetako bikote harremanei dagokienez, Gorde
|
nazazu
lurpean narrazio zikloan kokaturiko Bi bihotz. Hilobi bat arreta bereziaz hartzeari ezinbestekoa deritzogu.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean liburuko" Marcel Martinen aitatasun ukatua (edo," La femme, elle sait")" ipuineko bikotea aurreko narrazioetakoak ez bezalakoa da:
|
|
|
Eleberrietako pertsonaien konfluentziaren esanahigarritasunaren ildoan aurrera eginik, saio lan interesgarriak garatu dira Gorde
|
nazazu
lurpean eta Kandinskyren tradizioa izeneko liburuen argitalpenen harira. Jon Kortazarrek fikzio literarioa jokoaren teoriarekin elkartu zuen:
|
|
|
Gerrako kronikak (1996) idatzi zuen. 2000 urtean publikatutako Gorde
|
nazazu
lurpean lana berriz, desehorzketa desberdinak kontatzen dituen bost narrazio luzez osatua dago. Hauetako batek aztergai dugun eleberriaren istorio eta egoera oso antzekoa kontatzen du:
|
|
|
Egunero hasten delako (Lur, 1969), 100 Metro (Lur, 1976), Ene Jesus (1976), Hamaika Pauso (Erein, 1995), Bihotz bi. Gerrako kronikak (Erein, 1996), Gorde
|
nazazu
lurpean (Erein, 2000) 13, Kandinskyren tradizioa (Erein, 2003), Martutene (Erein, 2012) eta Lili eta biok (Erein, 2015). Beste generoetan ere jardun da, saiakeraren esparruan bi dira ezagun:
|
|
|
Saizarbitoriaren irakurleei dagokienez, esan behar da kontsumitzaileen profila nahiko definitua dagoela. Izan ere, Saizarbitoriaren irakurlea gehiene13 Gudari zaharraren gerra galdua (Erein, 2000), Rossetti-ren obsesioa (Erein, 2001), Bi bihotz, hilobi bat (Erein, 2001) hiru narrazioek Gorde
|
nazazu
lurpean (2000) liburutik bereizita argitaratu zituen argitaletxeak. tan heldua izan ohi da, esperimentatua edota literaturan jantzia; adibidez, Ene Jesus, Hamaika pauso edota Martutene eleberriek, beren luzetasun edo konplexutasunagatik irakurle konplizea eskatzen dute. Beste zenbait kasutan, ordea, Egunero hasten delako eta 100 metroren kasuan, esaterako, euskal literaturako klasikoak bihurtu dira, berrikuntza handia ekarri zutelako gure narratibaren esparrura.
|
|
|
Kontuan hartu beharreko beste elementu bat instituzioak dira, izan ere, Jon Kortazarrek" La literatura vasca en la transición (Una mirada sistémica)" (2003) lanean dioenez, euskal literaturaren normalizazioan eragin garrantzitsua izan du hezkuntza sistemak eta, ondorioz, literaturaren salmenta eskoletan erabakitzen da, liburu dendetan baino gehiago. Egoera horren adibide gisa, Gorde
|
nazazu
lurpean lanaren kasua aipatzen du Kortazarrek, liburuan batera agertzen diren ipuin luzeak, banaka, eleberri motz gisa publikatu baitzituen argitaletxeak, institutuko ikasleek irakur zitzaten ahalbidetzeko (2003: 758). Beraz, sistemaren barruan egonik, kasu honetan, Saizarbitoriaren argitalpenen hedakuntzan eragin zuzena izan du eskolak.
|
|
|
Euskadi Sariaren kasuan, adibidez, hiru aldiz jaso du aztergai dugun Bihotz bi. Gerrako kronikak (1996) lanaren zabalpen saria, Gorde
|
nazazu
lurpean (2001) eta Martutene (2012) lanekin. Bestalde, Espainiako Kritika Sarietan euskarazko narratibari ematen zaion sarietan lau aldiz irabazi du Ene Jesus (1977), Hamaika pauso (1995), Gorde nazazu lurpean (2000) eta Martutene (2012) lanei esker.
|
|
|
Gerrako kronikak (1996) lanaren zabalpen saria, Gorde nazazu lurpean (2001) eta Martutene (2012) lanekin. Bestalde, Espainiako Kritika Sarietan euskarazko narratibari ematen zaion sarietan lau aldiz irabazi du Ene Jesus (1977), Hamaika pauso (1995), Gorde
|
nazazu
lurpean (2000) eta Martutene (2012) lanei esker. Halaber, Espainiako Sari Nazionalean finalista izendatu zuten 2013an.
|
|
|
Bihotz bi. Gerrako kronikak (1996), Gorde
|
nazazu
lurpean (2000), Kandinskyren tradizioa (2003), Martutene (2012) eta Lili eta biok (2015). Horiek osatzen dute orain arteko Saizarbitoriaren produkzio literarioaren" bigarren aldia", hainbat saiolan kritiko berezituren aztergai baliotsua.
|
|
|
Gorde
|
nazazu
lurpean eleberriaren argitalpena zela eta, editorialak antolatutako monografikoan (Ereinkaria 2001b), Jon Kortazarrek" Rizoma eta parodia" artikuluan erabilitako" rizoma" kontzeptuak hedatu egiten du jokoa: gai berak testu batean eta bestean agertzeari deritzote rizoma G. Deleuzek eta F. Guattarik, eta modernitate ondoko egoeraren adierazgarri agerikoa omen da.
|
|
|
gai berak testu batean eta bestean agertzeari deritzote rizoma G. Deleuzek eta F. Guattarik, eta modernitate ondoko egoeraren adierazgarri agerikoa omen da. Kortazarrek dioenez, Gorde
|
nazazu
lurpean lanean" lilien gisa agertzen direla gaiak. Han eta hemen, toki desberdinetan beren izaera berezia sorturik" (2001b: 12), modu honetan argumentatu zuen bost narrazio autonomoak liburu bakarrean bilduta argitaratzeko eginiko apustu eztabaidagarria.
|
|
|
Olaziregik Hegatsen (1997) argitaratutako kritikan bikote harremanaren barne kontraesan eta paradoxez ziharduela, esaterako, aipatzen du" Ortega Gassetek bere Estudios sobre el amor (1939) gogoangarrian zioskun bezala, maitemindutako emakume batek nahiago du bikotekideak eragiten dizkion nahigabe eta sufrikarioak jasan, bere indiferentzia pairatu baino". Iñaki Aldekoak berriz," Maitasuna eta nobelak" artikuluan (2001, 26), Gorde
|
nazazu
lurpean laneko narrazioez ziharduen, eta bereziki" Rossettiren obsesioa" narrazioaz ondoriotzat aipatzen zuen Saizarbitoriaren nobeletako protagonistek ez dutela konkistatzen dituzten emakumeen maitasunari erantzuteko ordainik. Bihotz bi.
|
|
|
Horregatik, gure ikerketa lan honetan, genero indarkeriaren inguruko ikasketen ekarpenez horniturik irakurriko dugu Saizarbitoriaren idazlan hori, eta gure helburua izango da erakustea Ramon Saizarbitoriaren lanen oinarrian, bikote harreman gatazkatsuen gaiaren bidez, egileak gure gizarteko maitasun erromantikoaren eta genero irizpide guztiz hedatuen inguruko hausnarketa egin duela, haren manipulazio gaitasunaz ari zaigula, ez bakarrik lehen Bihotz bi. Gerrako kronikak liburuan, baizik eta Gorde
|
nazazu
lurpean (2000) liburuko Bi bihotz, hilobi bat eta Rossettiren obsesioa lanetan. Gaiaren formulazio berritu eta didaktikoagoa aurki genezake Kandinskyren tradizioa (2003) eleberrian eta autore honen beste eleberrietako zenbait emakume ere presente izanen ditugu, nahiz eta lehen lerro hauetatik bertatik egiten diogun uko Ramon Saizarbitoriaren unibertso literario osora heda daitekeen ondorio biribilik iristeko xedeari.
|
|
|
Horregatik, askotan bukaeratik hasi ohi naiz polizi nobelak irakurtzen, amaiera argitu ondoren lasaitasunez ekin baitiezaioket hasieratik, nobela batek, intrigaz aparte, bere baitan izan behar dituen plano, maila eta elementu anitzez gozatuz, lehenbailehen amaitzeko premiarik gabe eta misterioa argitu nahiaren estutasunetik libre"(" Marcel Martinen aitatasun ukatua". Gorde
|
nazazu
lurpean, 2000: 248)
|
|
2020
|
|
|
Europako legedia zorrotz aplikatuz gero, lohi horiek ezin dira zabortegira bota, baina Jaurlaritzak eginiko interpretazioak ahalbidetzen du hori egitea. Adituen ustez, zabortegien egonkortasunean eragina izan
|
dezakete
lurpean daudenean.
|
|
2021
|
|
|
Sari nazionalerako egin behar eta behin baino gehiagotan gertatu izan zait nobela bat, Gorde
|
nazazu
lurpean adibidez, zatika eman izan beharra garaiz iristeko. Orduan, testu hori neronek neurea egin izan dut, hori bai; zeren eta kontuan hartu behar da nik ere badudala nire gaztelera bat ere.
|
|
|
Ramon Saizarbitoriak gorpuzkiak ataratzearena fikzionatu egin zuen Gorde
|
nazazu
lurpean bildumako" Asaba zaharren baratza" izenekoan.
|
|
2023
|
|
|
2000 urtean jaio zen Pagonabarraga, Durangon (Bizkaia). Sidneyn izan ziren Olinpiar Jokoak, bigarren Tourra irabazi zuen Lance Armstrongek, eta Gorde
|
nazazu
lurpean argitaratu zuen Ramon Saizarbitoriak.
|
|
|
Liburu bat: Gorde
|
nazazu
lurpean. Ramon Saizarbitoria.
|
|
|
Ramon Saizarbitoria, Gorde
|
nazazu
lurpean
|
|
|
Ramon Saizarbitoria, Gorde
|
nazazu
lurpean
|
|
|
Dei
|
nazazu
Lupe, arren. Mundu guztiak hala deitzen nau.
|