|
2000
|
|
|
Jainkoak bi hautabide eman zizkidan, eta nik ere bertze bi emanen nizkizun: erran
|
nahi
baita ezen zuri gutun bat skribatzea bururatu zitzaidala, enea ez zen bertze letra batekin: isilpeko eta ezkutuko gutun labur bat, alegia, abisu eta gaztigu gisa, bere post data rekin:
|
|
|
AITA Bartolomek familia oneko gizon ongi hazia eta ongi hezia zirudien, eta bere moduetan eta usantzetan ere, jendeari zor zion tratuaz denaz bezainbatean, halakoa zen... baina, aldi berean, gogorra eta hertsia zen, noiz eta erlijioneaz mintzatzen baitzen edo noiz eta bere sinestearen eta berak ikasi teologiaren zimenduak jokoan ikusten baitzituen; erran
|
nahi
baita ezen, egoera menerat zuen bitartean, igarri egiten zitzaiola zer kondizinotako gizona zen, baina guztiz aldatzen zela haren itxura egoerak bere menerat zuenean, begiak zorrozten, behakoa gogortzen eta ezpainak mutur iduriko batean aitzinatzen zituela. Ber tzenaz, gure aurkientza hartako anitz apez ez bezala, gizon jantzia zen... baina jantzi bakarrekoa.
|
|
|
Baina derradan, hasteko, ezen aitaren mundua tratuen eta negozioen mundua zela eta diruarena, eta, beraz, poltsaren neurrikoa zela haren pentsua... baita haren erlijionea ere: erran
|
nahi
baita ezen dukaten eta dobloien hotsetarat emanago eta makurtuago bizi zela... matutien kanpai hotsetarat baino, konparazione. Baina matutiek ere kezkatzen zuten, jakina.
|
|
|
Baina, don Kixote ko apezarekin baino gehiago, Sancho Panzarekin konparatu nahi nizuke don Frantzisko, arestian bezala, eta, horrela, derradan ezen, don Ki xote Mantxa koa ren ezkutariak bezala, gure apezak ere bere astoa zuela, eta, hark bezala ere, bere ateraldi zorrotzak zituela, erran komunez eta errefrauez hornituak eta errekaitatuak; baina, aldiz, frankoago eta eskuzabalago zen eta, zuenarekin kontentatzen zelarik, aitzurraren berdin nahian dabilen jorraia ez bezala, ez zuen beregainezko eta ezinezko insulekin amesten: erran
|
nahi
baita ezen gehiago bizi zela eliztarrei beha bere buruari baino, ebanjelioko parabolako artzain onaren molderat. Eta okasinoa zuenean golos samarra zen arren eta gularat apur bat emana, ez zen Kixoteren ezkutaria bezainbat.
|
|
|
Don Frantzisko den bezalakoa da, eta ez dago garia eskatzerik zumarrari. Erran
|
nahi
baita ezen don Frantzisko apez ezin hobea izan daitekeela herriarendako, baina ez jauregiarendako, zeren, barka biezat berorrek segidan erranen diodana: zaldunen neurria zaldia da, ez astoa... eta gu zaldunak gara.
|
|
|
Eta, hala, oilarra oilotzen zelarik, oiloa oilartu zitzaigun: erran
|
nahi
baita ezen, napolitarra makurtzen ikusi bezain sarri, osaba hazi zela. Eta, azkenean, osabak erran zion:
|
|
|
orain argirako bidean gaude, eta orain ilunerakoan... Erran
|
nahi
baita ezen, arratsalde gogoangarri haren ondoren, guztiak okerrera egin zuela, noiz eta anaiak hitz pozointsu haiek xuxendu baitzizkidan, zaldia ene aitzinean geldiarazi ondoren, zeren anaiak atsegin baitzuen zaldiz ibiltzea, orain lasterka eta orain akrobata bat bezala, besoak zabalik, edo goputza alde baterat makur makur eginik:
|
|
|
" Lan lasterra, lan alferra", sosegu onean egonik hobeki deliberatu ahal izanen duzue deliberatu beharreko guztia, baita behatzaren mutilatzeko prest dagokeen gizonaren auzia ere... zeren indiarrek arima izan baitezakete, bai, baina ez balute bezala bizi dira: erran
|
nahi
baita ezen haien behatzak deus guti balio duela, eta bertze norbaiten behatza genukeela, halatan.
|
|
|
Erran
|
nahi
baita ezen beti erakarri izan nauela spiralak, iduri geometriko gisa, dakizun bezala, zeren kontatu baitizut nola umetan ere marraskiloei beha geratzen nintzen, liluraturik bezala, edo osabak biltzen zituen fosilei.
|
|
|
—Nik ere ezagutu nuen txakur bat gizon bat salbatu zuena... Erran
|
nahi
baita ezen neure plantazione honetan indiarrak eta beltzak ez direla txakurrak baino gehiago, eta halatan hezten ditugula haiek ere, makila eta zigorra eskuan ditugula —eta, kapataz haietarik bati beha paratzen zela, erran zuen—: Ez al da egia, Azote de los indios?
|
|
|
Erran
|
nahi
baita ezen, gau hartan, noiz eta dan dan errepikatu hark iratzarri baininduen, ohetik jaiki eta harat joan nintzela, beltzen dantzalekurat, ohi ez bezala.
|
|
|
Handik harat, haatik, eta paradisuko hizkuntzatik eta Babelgo historietarik harat, anitzetan erran izan dizut ezen izen emaite hori, ene idurikotz, lehen gizonen arteko abenikoa eta egokitzapena izan zela, tokian tokikoa, zeren eta mintzaira guztiak baitira, oro har, diferent. Erran
|
nahi
baita ezen lehen izen emaite hartan eta izenen asmatze hartan sortu zituela gizonak lehen metaforak, zeren izen haiek ez baitziren paradisuko izenak eta ez baitzeuden, ondorez, izanari lotuak. Baina ez, kontua ez da hor akabatzen:
|
|
|
Baina amaz ari nintzaizun, eta osaba Joanikotekin inkontratu naiz, nola lehenago ere gertatu izan zaidan behin baino gehiagotan jauregiari edo jauregiko bertze pertsonei buruz ari nintzela: erran
|
nahi
baita ezen neke eta gaitz egiten zaidala zernahiz mintzatzea, osaba Joanikotenganat jo gabe, gure etxeko zientzilaria eltze orotako burruntzalia balitz bezala. Eta, baldin gauzak hala badira, eta hala dira, zer hobeki osaba Joanikotez hedatuki eleztatzea baino?
|
|
|
Eta, jaun zelako, gizon berezia zen eta bere eskubide bereziak zituen: erran
|
nahi
baita ezen bere berezitasun hari iduri guztiz berezi bat zegokiola, guztiaren eta guztien gainetik zegoèn jaunaren iduria, bere baitarat araua eta arauaren salbuespena biltzen zituena... eta, hala, badakit —zeren gerorat jakin bainuen— ezen, itsas portuetarat joaiten zenean, ez zela elizaz eliza ibiltzen, egarria ur benedikatuz asetzeko asmotan, baina Priaporen ohorez egin zitezkeen be...
|
|
|
Baina, beren buruak babestu ez ezik, beren atakeak ere trazatzen zituzten itsas lapur haiek handik, batik bat Indietarik Europarako bidean zihoazen untzien kontra, zeren eta untzi haiek Indietako produktuz kargaturik baitzihoazen, eta zeren, halatan, handiagoa izan baitzitekeen harrapakinen fruitua: erran
|
nahi
baita ezen kasualitatez erori ginela itsas lapur haien atzaparretan, ekaitzaren eta ez bertze deusen karietarat.
|
|
|
Gainerat, herritarren mesfidantza zegoan, eta ez zegoan deus egiterik mesfidantza hura uxatu ezean, etxegoiendarrenak izan ziren lur haiek jabe berria zutenez eta jabe hura Urbiango herria zenez gero: erran
|
nahi
baita ezen lur haiek herri lur zirela orduko, Leringo kondearen zerbitzuan aritu zen Burgosko kapitain lagun batenak izan ondoren, zeren, gerla maradikatu haiek galduz gero, kapitain hark bereganatu baitzituen etxegoiendarren lurrak, kondeari eskaini zizkion zerbitzuen ordain, eta zeren, handik urte gutirat, urbiaindarrei saldu baitzizkien kapitainak jauregia eta lur haiek guztiak, Burgostik urru... Eta hargatik agertzen zituan herritarrak mesfidati eta gibel beldurti, ez baitzuten sinesten balizko olaren balizko irabaziak lurraren jabetasunetik jaso izan zituztenak baino handiagoak izan zitezkeenik, nahiz eta gure aitak behin eta berriz aitortu zien baietz eta baietz, Urbiaingo elizaren aitzinean zelebratu zen juntan, norat etorri baitzen erregeordearen mandataria ere.
|
|
|
Eta, ohitura edo arau haietan zimendaturik, berak bere jokoa jokatzen zuen, eta entseiatzen zen, halatan, bere lekuan egoiterat: erran
|
nahi
baita ezen distantzia batetik neurtzen eta juzkatzen zituela bere harremanak, edo berak ezarri urruntasun batetik, baina ulerturik ezen urruntasun gero eta urrunago hartan berak ez zuela nehoiz ere desagertzeraino eta aienatzeraino egiten, bere jokamolde harekin mezu eta mandatu bikoitz bat zabaldu nahiko balu bezala, zeren eta urruntasun hark, alde batetik, arras bereizten baitzuen ama bertzeeng... Eta hala bizi izan zen gure ama bertzeon baitan, bere ausentzia iduriko hartan, zeina baitzen, aldi berean, etengabeko presentzia, eta hala ezartzen zituen bertzeen aitzinean bere autoritatea eta bere eragina urruntasun hartarik.
|
|
|
Eta jakizu, bertzalde, ezen numeroa kukuaren arrautza dela, txantxangorri hilemorfikoaren habian: erran
|
nahi
baita ezen, gauden denboran eta gauden mendean, numeroak hartu duela eskolastikaren lekua, eta numeroena dela, halatan, etorkizuna. Zeren eta oinak lur gainean jartzea baita mundu honetan abantzatzeko eta aitzina egiteko modu bakarra... eta numeroek hori baizik ez dute egiten:
|
|
|
Eta nor naiz ni aitaren jujatzeko eta kondenatzeko, bertzalde, bere mundu hartan eta handikien mundu hartan salbuespena ez zenean? Erran
|
nahi
baita ezen anitz zirela handikiak —eta egun ere dira— kanporat beha iduri bat emaiten zutenak eta barrendik bertze molde batekoak zirenak, haien araua, emaztekiekin jokatu beharreko jokabideaz denaz bezainbatean, arauen haustea balitz bezala. Edo ez al dugu, urrunagorat joan gabe, Frantzisko I.aren etsenplua?
|
|
2003
|
|
|
Eta nola pertsonak hala taldeak, nork bere izaera du: bere sentipen eta arrazoi propioak; esan
|
nahi
baita ezen, pertsonak euren nortasuna duten moduan, kolektiboak eurak ere euren ezaugarri zerrenda partikularraren jabe direla eta gorputz autonomo legez ibili daitezkeela. Beraz, abiapuntu konplikatu baten  aurrean gaude:
|
|
2007
|
|
|
Ohikoa da arrazoiketaren ariketetan objektu desberdinen arteko erkaketa egitea, biak euren artean alderatzeko, nahiz besteren batekin edo batzuekin alderatzeko. Ariketa horietako batzuk oso dira errealak, esan
|
nahi
baita ezen dagoenaren deskribapen zuzenean oinarritzen direla, eta hori besterik ez dutela gogoan. Eta, beste batzuk, aldiz, hori baino magikoagoak dira; erkaketa metaforikoak dira azken horiek.
|
|
2008
|
|
|
Horrekin guztiarekin esan
|
nahi
baita ezen ildo propioa bilatu behar duela euskarazko hedabideen sektoreak, ibili gabe beti erdal medioek zer esan eta zer egin.
|
|
2010
|
|
|
Dimentsio estetikoa. Esan
|
nahi
baita ezen herritar modernoak gaitasun berezitua garatu behar duela eduki sinbolikoak interpretatzeko baita alderdi estetikotik ere. Ikus entzunezkoetan alfabetatutako gizakiak jakin behar du antzematen eduki sinboliko horiek dakarten berrikuntza, dela formala, dela tematikoa.
|
|
2011
|
|
|
ezagunak ote zaizkigun komunikazio mota horietako aztura profesionalak. Esan
|
nahi
baita ezen ikus entzunezko komunikazioaren atal garrantzitsu bat profesionalen esku dagoela, eta, ba ote dakigun jarduera profesional horiek informazioa eta eduki sinbolikoak nola mugatu eta transformatzen dituzten.
|