|
2001
|
|
|
Anton Garitanok euskaratu du" Berlin Alexanderplatz", Alfred Doblin idazle alemaniarrak 1929an plazaratu zuen nobela ospetsua. Iragan mendean Europa odolustu zuten bi
|
mundu
gerren artean girotua dago eleberria, eta garai hartan Alemaniako hiriburua zen Berlinen kokatua, hain zuzen. Franz Biberkopf behartsuaren istorioa kontatzen zaigu, bereziki, bertan.
|
|
2003
|
|
|
Historia orokorra. Greziatik lehen
|
mundu
gerra arte. (i).
|
|
|
Albizu, Xabier; Gonzalez Garai, Iñaki; Iriondo, Ramon: Historia orokorra (Greziatik lehen
|
mundu
gerra arte), Donostia, Gaiak, 2001.
|
|
2004
|
|
|
Alabaina, horren inguruan dena esanda dagoela iritzita, egileak ikuspuntu arras berritzailea proposatzen du: bi
|
mundu
gerren arteko epean nabarmendu ziren zientzilari juduen biografietan sakontzen du, gertakizunen aurrean komunitate zientifikoak agertu zuen jarrerak asko esaten baitu orduko egoeraz. Modu horretan, kimioterapia asmatu zuen Paul Ehrlich, Lehen Mundu Gerran gas toxikoarekin esperimentatu zuen Fritz Haber, zein erlatibitatearen teoriari esker ospea lortu zuen Einstein, protagonista bihurtzen dira bi Mundu Gerren artean jazotakoa aztertzea xede duen obra honetan.
|
|
2008
|
|
|
osatzen zuten. Baina Richard Sakwa k dioen bezala, talde horren presentziak ez zuen demokraziaren ezarrera bermatzen, bi
|
mundu
gerren arteko Alemaniako gertakariek egiaztatzen duten bezala31.
|
|
2009
|
|
|
Sorterrien osagarri demografikoa urratzeraino. Sigma menturaz,
|
mundu
gerren artean, hogei urteetara heldu baldin bazen, Charles Hiriart garaztar tratulantaren lauhazkaz, Ameriketara jinen zen, Nevadan, Idahon, Arizonan edo Kalifornian errotu euskaldunengana. Baratzezain.
|
|
2010
|
|
|
XX. mendean, eta lehen Mundu gerra amaituta, gutxiengo nazionalen hizkuntza eskubideen babesa jasotzen zuten nazioarteko zenbait itun agertu ziren nazioen elkartearen babespean. bestalde, bi
|
mundu
gerren artean zenbait estatuk gutxiengoen hizkuntzei begirako zenbait legegarapen zirriborratu zuten. belgikak, esaterako, frantsesaren eta nederlanderaren arteko oreka bermatzeko zenbait neurri ezarri zituen. bigarren Mundu gerra amaitutakoan, nazioarteko ordena berrirako sortu ziren tresna juridiko berriek ez zuten jasotzen gutxiengoen eskubideen inguruko ezer. itxuras, nazio sentimenduen ingur...
|
|
|
Lehen MunduGerrak amaiera eman zion Britainia Handiko hegemoniapeko munduratze aldihorri. Bi
|
mundu
gerren artean estatu nagusietan politika protekzionistak ezarriziren eta ondorioz nazioartekotzeak atzerapauso nabarmenak ezagutu zituen.
|
|
2011
|
|
|
Korronte filosofiko honek bere osotasuna bi
|
mundu
gerren artean ezagutu zuen. Filosofia Existentziala gizarte eta kultur krisi baten erantzun zuzena dugu:
|
|
2012
|
|
|
Emankizun hauekin guztiekin, bi
|
mundu
gerren arteko kritika modu marxistakkulturaren esparrua bere osotasunean ulertuko du. Kultura, hain zuzen ere, estetikarilotuta dagoen arte formatzat eta manifestazio sortzailetzat atzematen da lehenik; izanere, klasizismo europarrean normala zen moduan.
|
|
2014
|
|
|
Francis Scott Fitzgerald (Minnesota, 1896 Kalifornia, 1940) XX. mendeko bi
|
mundu
gerren arteko idazlerik handienetakoa izan zen, berak. Jazzaren garaia, bataiatu zuen aldiaren erretratugile fina:
|
|
2015
|
|
|
bereizten ditu. Lehen olatua XIX. mendeko azken hiru hamarkadetan eta XX. mende hasieran, lehenengo
|
mundu
gerra arte, gertatu zen. Errusia, Armenia eta Balkanetako iraultzaileak eta Europa mendebaldeko anarkistak nabarmendu ziren talde armatu erreboltarien lehen aro honetan.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, kritiko agertu zen erakundearekin. Bere ustetan, bi
|
mundu
gerren artean abiatu behar zuten juduen immigrazio masiboa, oraindik Palestina Mandatu Britainiarraren parte zela. Era horretan Peel Komisioak adostutako banaketa saihestu ahal izango zuten, Palestina osoa juduen kontrolpean jarriz.
|
|
2017
|
|
|
Argi dago arbanasi komunitatea Zadarren kokatu zen garaian eta Bigarren Mundu Gerraren amaierara arte, zaratinera eta italiera oso hizkuntza prestigiotsuak izan zirela kroazierarekin batera Zadar hirian. Kroazieraren presentzia eta eragina suspertze garaian indartu ziren, baina zaratinera eta italiera, ahozko eta kultur hizkuntza gisa, hurrenez hurren, bereziki ospetsuak izan ziren inposaturiko italiaartze garaian, bi
|
mundu
gerren artean. Egoera hori ikusita, uste dugu Zadarreko arbanasierak lexiko italo erromatarra bereganatu izana beste ezer baino lehen mailegu kulturala dela.
|
|
|
Horretarako, Zadarreko arbanasierak hiriko beste hizkuntza batzuekin izandako kontaktuari garrantzia emateaz gain, lehenagoko hizkuntza kroato erromatarrekin izandako kontaktuari ere garrantzia eman zion. Cugnok Zadarreko mapa linguistikoari buruz zeukan informazioa bi
|
mundu
gerren arteko denbora tarteari dagokio. Garai hartan derrigorrez inposatu zen italianizazioaa eta kroaziera desagerrarazteko saiakera egin zuten, baina, hala ere, Cugnok eskuragarri izan zituen garai hartan hiriaren iragan linguistikoari buruz egindako inkesta subertsibo batzuk.
|
|
2018
|
|
|
Duela ia ehun urteko handiki ingelesen unibertsoa zehatz eta doi erretratatzearekin batera, bi
|
mundu
gerren arteko une historikoari argi berria ematen dio Ishigurok, eta izaera konplexu baten azpildurak dotorezia eta ñabardura harrigarriz erakutsi, lanbidezko mirabetzak norainoko gogo morrontza eragin dezakeen frogatuz, sentimenduei hoztasunez eusteak zenbateraino ekar dezakeen nortasunaren irentzea.
|
|
2019
|
|
|
" Berlin Alexanderplatz, 1929an argitaratua, mende honetan Europa odolustu duten bi
|
mundu
gerren artean dago girotua. Askok aipatu dute Berlin Alexanderplatz dela, literatura aleman modernoan, James Joyce-ren Ulyssesen (1922) parekoa.
|
|
2020
|
|
|
Aipatu itunak Estatuek aldebikotasunez egiten zituzten, baina haien eraginkortasuna auzitan jarri izan da. Bestalde, bi
|
mundu
gerren artean zenbait Estatuk hizkuntza gutxiengoen aldeko lege garapenak zirriborratu zituzten.
|
|
|
Arizmendiarrietaren ekarpen nagusia. Gogoan izan dezagun pertsonalismoak pertsonaren kontzientzian aitortzen dituela absolutua eta sakratua bi
|
mundu
gerren arteko eta ondorengo existentzialismoa eta ‘ezereza’ eta ‘ezdeusa’ (Sartre, Heidegger, Txillardegi) eta Arizmendiarrieta eta Santamaria alderatzen ari naiz.5 Alde horretatik, azpimarratzekoa da Azurmendik historiaren filosofiaz eta, beste maila batean, antropologia filosofikoaz irakatsi digun guztia. Gomutan izan behar dugu gizakia bere nahasmenaren jakitun den garaian (‘gizakiaren tragedia’, ‘pentsamendu mendebaldarraren krisia’) gaudela.
|
|
2022
|
|
|
Bi
|
mundu
gerren artean eginiko ikerkuntza zientifikoei esker, lurrak behar adina ureztatzea, ongarri mineralak, produktu fitosanitarioak eta mekanizazioa tarteko, aurrerapen ikusgarriak (tradiziozko uztaren halako bi edo bost) lortu ziren herrialde horietan eta, ondorioz, goseak hildako gizakien kopurua arrunt urritu zen, egun ere gosea eta malnutrizioa arazo ezinago larriak dituzten arren....
|