|
2000
|
|
|
Ezkontza, familiaren gobernua, seme alaben egoera, tutoretzak, egoitzaren kontuak, absenteen eskubideak, ondasunen izaera desberdina, aberastasuna eskuratu, gorde eta gehitzeko
|
modu
ezberdinak, oinordetzak, kontratuak, horiek dira Kode Zibil baten objekturik beharrenak.
|
|
|
Ezkontza, familiaren gobernua, seme alaben egoera, tutoretzak, egoitzaren kontuak, absenteen eskubideak, ondasunen izaera desberdina, aberastasuna eskuratu, gorde eta gehitzeko
|
modu
ezberdinak, oinordetzak, kontratuak, horiek dira Kode Zibil baten objekturik beharrenak. Gai garrantzitsuotan gure lege proiektuen oinarri izan diren horiek azaldu beharrean gaude.
|
|
2001
|
|
|
Baina, zer gertatuko litzateke zu igarlea izan eta benetan bi olerkariek modu berdinean esandako gauzei buruz azalpenak emateko gai izango bazina? Jakingo al zenuke
|
modu
ezberdinean esandako gauzei buruz ere azalpenak ematen, lon.
|
|
|
Batzuk bere kabuz izate baten jabe dira, gizakia, otsoa edo txakurra, esaterako; beste batzuek beste gauzaren bati kontrajartzea behar dute errealitatea lortzeko, bidezko bidegabe edo baliagarri gauzaez, adibidez; eta beste batzuek beste batzuekin erlazioan soilik, eskuin ezker edo bikoitz erdi, esate baterako. Errealitate bakoitzak mugatu eta mugagabe izateko
|
modu
ezberdinak ditu, hau da, errealitate hauetako bakoitzaren baitan bi printzipio hauen presentzia eta eraginkortasun moduak ezberdinak dira. Adibide gisa, bere kabuz errealitatea duen gauza bakoitza beti genero baten barrenean dago, eta honela, mugapena nahiko zehatza da (lehoia, esaterako, ugaztunen generoaren parte da); errealitate kontrajarri eta erlatiboek genero bikoitza dute:
|
|
|
zenbaki batek haizeak falta duen zehaztasuna du, eta oiloak ez dira mahatsondo baten gisara ugaltzen. Honela, printzipioek errealitate mota bakoitzean ezberdin eragiten dute, edo bestela esanik, printzipioak errealitate ezberdinak eratzeko
|
modu
ezberdinetan bateratzen dira. Bateratze modu ezberdinak banan banan aipatu aurretik, printzipioen bateratzearen oinarrizko ideiak azalduko ditut.
|
|
|
Honela, printzipioek errealitate mota bakoitzean ezberdin eragiten dute, edo bestela esanik, printzipioak errealitate ezberdinak eratzeko modu ezberdinetan bateratzen dira. Bateratze
|
modu
ezberdinak banan banan aipatu aurretik, printzipioen bateratzearen oinarrizko ideiak azalduko ditut.
|
|
|
Platonek ongiaren osagai metafisiko edo errealitate mota ugari bereiztu ditu: mundu sentikorra, mundu matematikoa, eta ideien mundua, horietako bakoitza printzipioen arteko nahasketa
|
modu
ezberdinen emaitza delarik. Laburki ikusiko ditugu.
|
|
|
Kantek jorratzen ez duen arazo bat ere aipatu behar da. Lehen analogiak substantziaz hitz egiten du oro har, denboraren
|
modu
ezberdinei buruz hitz egiteko oinarri gisa, baina ez du inolaz ere substantzia ezberdinen aniztasunik aipatzen. Bigarren analogiak, ordea, aniztasun hori eskatzen du, substantzien kausazko harremanez ari baita.
|
|
2004
|
|
|
Eta, azkenik, ez da etzango, ezta ere, nire sentimenduetan, askotan irudituko zaidan arren eurak direla nire bizipenik beroenak, nirezkoenak. Alaitasuna, tristezia, lanerako gogoa, nagigura, negarra, barrea, urduritasuna, botere nahia, maitasuna..., tankera honetako ezaugarriak eman ahal izango genituzke giza jokaera zirraratsua modu unibertsalean definitu gura bagenu, baina guztiak aldakorrak izango dira,
|
modu
ezberdin eta kontraesalean zertuko dira kultura ezberdinen arabera eta ez dago nahikoa argitasunik eta bereizitasunik euren baitan Descartesentzat. Egon du hauen aurrekoa izango den funtsezko egitura bat funtzio horiek guztiak ahalezkoak egingo dituena.
|
|
|
Izatea (da na) modu anitzetan esaten den bezala, hitzek ere
|
modu
ezberdinez adierazten dituzte. Zientziak modu jakin batean erabiltzen ditu hitzak, gertakarien" ontziak" bailiran.
|
|
2005
|
|
|
Entziklopedia horrek, aldi berean arrazoimenean eta esperientzian oinarrituz, zera egin luke hasteko: lurreko nazio ezberdinek hainbat arazo —hizkuntzaren baitan agertzen diren askotariko arazoak— konpontzeko erabili dituzten
|
modu
ezberdinak banan banan aipatu eta, honekin, hizkuntz aniztasun posiblearen irudi oso bat eskaini. Hau eginez gero, beti ere, hizkuntza bakoitzaren karakterea irudikatu ahal izango luke, eta baita hizkuntza guztiak euren ahaidetasun mailaren arabera taldekatu ere, antzekoenetik ezberdinenera igaroz.
|
|
2006
|
|
|
Ahozkotasunaren mekanismoak berak badu bilakaera ahalmena, bestalde. Historian barrena
|
modu
ezberdinetan gauzatzen da ahozkotasuna: alegia, aedoa oso aske ibiliko zen ahozko igorpena baino ezagutzen ez zuen inguruabar kultural batean eta, zertxobait lotuago, esaterako, ahozkotasuna eta idazkera partekatzen zireneko sasoian.
|
|
2007
|
|
|
• Gorputza eta arima,
|
modu
ezberdinean antolatutako materia dira.
|
|
|
5 Ikus, antropologiaren atal ezberdinei buruz eta horiek sailkatzeko
|
modu
ezberdinei buruz, O. Fullat, 1997:
|
|
|
Hizkuntza batek ezberdinki orientatutako giza ezagutza bat islatzen du, alegia, erreala dena sailkatzeko gaitasun unibertsalaren aplikazio bat, zeina beti
|
modu
ezberdinean garatzen den.141
|
|
2008
|
|
|
Orokorrean kapitulu horien eginkizuna honakoa adieraztea da: nola erlazionatzen diren ezagutzeko
|
modu
ezberdinak, zeinek Kantek bere Kritika n aztertzen dituen, hau da, hautematea (Anschauung), adimena (Verstand) eta apertzepzioaren batasuna edo autokontzientzia (Apperzeptionseinheit edo Selbstbewutsein). Autokontzientzia (Kanten apertzepzioaren sintesia) ez da hasieratik dagoen zerbait, baizik eta edozein kontzientziatan aurkitzen dela demostratu egin behar den zerbait.
|
|
2010
|
|
|
Jarraian, bada, hemen aztergai nagusi den" hizkuntzaren jabekuntzari" erreparatuko diogu, hasieratik gogoratuz —Anularekin batera— helburua" haurrek hitz egiten ikasteko eta euren gurasoen hizkuntza ulertzeko duten gaitasun harrigarria aztertzea eta azaltzea" 223 dela. Hasteko, eta Azurmendiri jarraituz224, hizkuntz jabekuntzaren inguruko hiru teoria ezagunenak laburtuko ditugu, egiaz gizakia, errealitatea eta berorren ezagutza kontsideratzeko
|
modu
ezberdinetan oinarritzen direnak. Lehenik, Skinnerren" konduktismo erradikala" dugu225:
|
|
|
Ezin dugu ukatu, ez, hizkuntzalaritza oraindik oso urrun dagoela eginkizun horien soluzio idealetik. Bizitza linguistikoaren" osotasuna" mailaz maila azaltzerakoan aurkeztu dugun hizkuntza soziologiaren lan esparru hori, egiaz, oso
|
modu
ezberdinean izan da jorratua hizkuntzalaritzaren aldetik. Soinu formekin loturiko prozedura gramatikalekin alderatuz —askoz ere lehenago garatutakoak direnak—, edukiekin loturiko metodo gramatikalak, bai euren lanketan bai euren aplikazioan, askoz ere atzeratuago daude.
|
|
2011
|
|
|
Baina izatea, berarekin topo egin eta pentsatu beste gabe egiten dugunean —etxe aurreko arbolak, ibaia—, izate hori ez du subjektu batek egin egiten, ezpada izatea bera da agertu egin zaiona Daseinari, eskaini egiten zaio. Eta hori mundu grekoan, erlijioso kristauan, XVI. mendean, laborariaren munduan edo teknikak menperaturiko zibilizazioan
|
modu
ezberdinetan egiten du.
|
|
2012
|
|
|
Hegelen eta Adornoren jarraitzaileak, aldiz, susmagarriak dira akademian. Gure artean, bakoitzarekiko
|
modu
ezberdinean bada ere, bi horien filosofiekiko oso jarrera kritikoa mantentzen du filosofo euskaldun garrantzitsuenak, Joxe Azurmendik: Hegelen filosofiari dagokionez, eta zehazki Estaturik gabeko Herriei buruzko bere diagnostikoaren aurka, euskaldunon mantentzeko eta ez desagertzeko borondatea azpimarratzen ditu; bestalde, agerian utzi izan du beti Azurmendik Heideggerren filosofiarekiko duen distantzia.
|
|
|
terrorea eta kezka bikote sofoklesiarra (Kreonteren terrorea, Antigonaren kezka), eta ausardia eta justizia bikote eskiloarra (Orestesen ausardia, Atenaren justizia). Egia politikoaren korapilo generikoa lau elementuek osatzen dute, eta forma subjektiboak korapilo bakoitza
|
modu
ezberdin batean artikulatzen du: Estatu iraultzailearen forma (Robespierre, Lenin, Mao...) eta masen erreboltaren forma (Espartako, Munzer edo Tupac Amaru); baina, nolanahi ere, ezberdinak.
|
|
2014
|
|
|
Oso
|
modu
ezberdinetan aurki daiteke ideia hori. Nietzschek, esan dudan bezala, uste du Wagner azti bat dela, jendea xarmatzen duela, eta horrek argitasun dionisiakoaren etsai nagusi bihurtzen du; Heideggerren ustez, ordea, Wagner metafisikoaren arketipoa bera da, zeren metafisika bere definizioanNorbanakoaren gailentasuna da, Norbanakoak izakia gatibatzen duenekoa.
|
|
2016
|
|
|
Humanismoan Natura zeru lurren ordenamendu razional perfektuaren esfera da. Perfekzio hori
|
modu
ezberdinetan atzemango da. Natura liburu bat zabalik da, esango du Galileo Galileik:
|
|
|
131 Darwinengandik Hitlerrenganako zubia aipatze hutsak Darwinzale asko sumintzen duena, ikuspuntu diferentetatik eta
|
modu
ezberdinetan trazatu izan da, ez du derrigor zuzeneko influentzia izan behar: determinismo biologikoan fedearen jarraikitasuna bezala, ideal zientifikoaren arabera politika egiteko asmo bezala (zientziarekin beti natur zientziak ulertuz), etab. Arendt, H., Elements of Totalitarianism, New York 1951 Nitschke, A., Der Feind, Stuttgart 1964 Weingart, P. (et al.), Rasse, Blut und Gene, Frankfurt 1988 Ebidentea Hitlerren pentsamenduko eta solasmoldeko gustu sozial darwinista omnipresentea da(" Herrenrecht"," Faustrecht des Starkeren"" nagusien eskubidea"," sendoenaren ukabil eskubidea", etab.).
|
|
2022
|
|
|
Hor gertatzen dena jada ez da komunikazioa, eta, gainera, dena aldi berean gertatzen da, mailarik eta bitartekotzarik gabe. Filosofian ez dago idazketa gradurik, hartara hurbiltzeko
|
modu
ezberdinak baizik: Nietzscheren liburu bat Nietzscheren liburu bat da, baina hartaz irakurketa ezberdinak egingo dituzte haren pentsamenduaren aditu batek, Nietzscherengana solaskide modura jotzen duen filosofo batek, orokorrean filosofiaren zale den batek edo bere bakardade mingarriari, urgentziaz, erantzunak bilatzen dizkion nerabe batek.
|