|
2006
|
|
|
Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu
|
modu
egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra:
|
|
|
txanponaren aurkia eta ifrentzua, hizkuntzaren eta integrazioaren arteko interdependentzia azpimarratuz. Zenbait ideia aberats adierazten dira, gaur egunean jadanik eztabaidagai direnak neurri batean, fenomeno hau
|
modu
egokian bideratzeko.
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz,
|
modu
egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
|
Horrekin batera, erabateko zuzenketa joera dago, batez ere publikoan hitz egiten delarik. Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko
|
modu
egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute.
|
|
2007
|
|
|
Beraz, bide berriak urratu lirateke. Seguruenik, gure hizkuntzaren eta gizartearen ezaugarriak kontuan hartuta, ebaluaziorako
|
modu
egokiagoak bilatzeak asko lagundu ahal digu emaitzak hobetzen.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionean, ikasleak ikasten duena definitzeaz gain, orain arteko irakasteko moduen egokitzapen bat planteatzen du. Orain arteko ereduen akatsak aipatu eta
|
modu
egokiak planteatzen ditu.
|
|
|
Urteetan zehar oinarrizko funtzionamendua ez bada aldatu ere, Euskal Herriko neurketen artean ezberdintasun nabarmenak jaso dira, beti ere neurketa ahalik eta
|
modu
egokien egiteko eta garai soziologiko
|
|
2008
|
|
|
Argi dago hizkuntzaren industria honetan ingeleserako produktuen merkatua oso handia dela. Baina guk uste dugu produktu horiek ez direla zabaldu
|
modu
egokian beste hizkuntzetarako, badagoela espazio eta zeregin, ikerketan eta produktuen mailan ere bai, gure ekarpenak bideratu ahal izateko. Guk euskaldunok, eta orokorrean europarrok, ohituta gaude eleaniztasunean bizi izaten.
|
|
|
Wikia (hawaiierazko wiki wiki hitzetik," azkar azkar") webgune mota bat da; bertan erabiltzaileek orrialdeak sortu, aldatu, ezabatu eta eraldatu ditzakete. Horrela, elkarlana bultzatzeko
|
modu
egokienak dira. Aise alda daitekeen web orri bilduma da.
|
|
|
Nire ustez, Iparraldeko euskalgintzaren eta Euskararen gaurko egoeraren alderdi onenak neurri handian zure parte hartzearen esker lortu dira. Ibilbide hau ulertzeko
|
modu
egokia iruditzen zait zure eta zuen Euskal identitate sakona aipatzea, identitatea bakarrik agian nahikoa ez bada ere, identitatea beharrezkoa delako.
|
|
2009
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak
|
modu
egokian adierazi duenez," hizkuntza bat, bizi duen errealitatea eta fenomeno sozial gisa duen pisua alde batetara utziz, ofiziala da botere publikoek beraien arteko eta subjektu pribatuekiko komunikaziorako ohiko bitarteko gisa onartu dutenean, erabateko balio eta eragin juridikoak izango dituelarik" (KAE 82/ 1986). Beraz, hizkuntza bat lurralde batetan ofizial deklaratzen denean, oztoporik gabe eta erabateko eraginkortasun juridikoaz erabili ahal izango da edonolako harreman publiko eta pribatuetan; alegia, ofizialtasunaren lehenengo ondorio juridikoak hizkuntzarekiko eskubidean datza, bai ikuspegi aktibotik baita pasibotik ere (erabiltzeko eskubide subjektiboa edozein kasutan eta erantzuna aukeratutako hizkuntzan jasotzeko eskubidea solaskidea erakunde publikoa denean).
|
|
|
Ondoren KAE 46/ 1991 k Kataluniako Funtzio Publikoari dagokionez ondorengoa adierazi zuen: " Konstituzioaren arabera zilegia dela katalana maila jakin batetan ezagutzea galdatzea, hizkuntza horrek Katalunian duen izaera koofiziala eta katalanaren erabilerak Autonomia Erkidegoaren lurralde guztian duen hedapena kontuan hartuz, ezinbestekoa delako Administrazio autonomikoan funtzionarioak bere lana
|
modu
egokian burutu ahal izateko".
|
|
|
Beraz, Konstituzioaren arabera ez dago arazorik berezko hizkuntza orokorrean baloratzeko, ez eta galdatzeko ere —gaitasunezko ukanbehar gisa— lana
|
modu
egokian burutzeko eta herritarren hizkuntz eskubideak bermatzeko egiten bada. Horrela, Euskal Autonomi Erkidegoan, 1989an Funtzio Publikoaren Legea onartu zenean Administrazioko hizkuntz plangintzaren oinarriak ezarri ziren —adostasunean—, jeltzale eta sozialisten arteko gobernu koalizioaren gidaritzapean.
|
|
|
anabasan eskainiko zaizkigu azken belaunaldiko teknologia eta kultura indigena baten zatiak, hori bai, zati bakoitza bere paketetxoan ondo bilduta; orobat anabasan azalduko dira ohiko kultura gaiak, etnikoak, identitate zatiak, klase kultura baten ezaugarriekin, osagai unibertsal eta tokikoekin, kultura jaso baten alderdiak eta kultura herrikoi batekin nahasturik. Izan ere, kultura eta identitateak salgai huts bihurtu dira, euren jatorrizko zereginetik bereizi eta
|
modu
egokian disekzionatu ondoren, hots, izan duten funtzioa eta zentzua kenduta. – Osotasunik gabeko kultura edo kulturak sortzen dituzte nahaspila horiek, orain arte kulturek izan duten osotasun eta muga argiagoen ordez.
|
|
|
Oraindik ere prozedura berarekin jarraitzen dugu. Ezagutzaren Clusterra Innobasque agentzia bihurtu da, baina gure laneta zabalkunde prozedurek bere horretan diraute,
|
modu
egokiak eta eraginkorrak izan baitira normalkuntza kasuak eraikitzeko eta ezagutarazteko. Sistemak funtzionatzen du.
|
|
2010
|
|
|
Datozen urteetan hutsune horiek bete dira, gradu berrien onarpena eta gero sortzen diren beharrekin batera (batez ere 3 urtetik 4 urtetara igarotzen diren titulazioetan). Hau
|
modu
egokian egin dadin, Gobernu Kontseiluak araudi berri bat onartu du eta horren arabera, datozen urteetan euskaraz eskainiko dena II taulan agertzen da.
|
|
|
Beraz, gizartearentzat ona dena (hizkuntzaren aldeko apustua), enpresarentzat eta langileentzat ere ona izan daiteke. Langile eleanitzak izateak bertan, enpresa bakoitzean, nazioartean eta bertan
|
modu
egokian erantzuteko aukera ematen du, prestigio maila handituz. Eta gainera, hizkuntza gutxitu batean lan egin nahi duten langileei enpresak aukera hori ematea, hiztun komunitate baten garaperako legitimitate moralaz betetako ekarpen handia da, enpresen politikak tokian tokiko beharretara egokituz eta ez aldrebes.
|
|
|
Liburua oso aberatsa da zentzu guztietan. Horregatik, nekeza da neurri eta
|
modu
egokian artikulu batean laburtzea. Bertan dauden ideien artean batzuk aukeratu eta azpimarratuko ditut, alde batetik, tituluek adierazten dutenari jarraiki kapituluetan esaten direnak kontuan hartuz, eta bestalde, garrantzi berezia emanez liburuaren hasieran eta bukaeran ditugun sarrera, ondorioak eta etorkizunerako gogoetak eta hitzaurrea atalei, ordena hori erabiliz.
|
|
2011
|
|
|
Goienkaria ostiraletan (doan) eta astelehenetan argitaratzen da. Musikari eskaintzen dion tokia, berriz, zabala da, asteburuko emanaldiak, kontzertuen kritikak edo bailarako taldeen diskoen aurkezpen eta kritikak maiz agertzen dira bertan, oso
|
modu
egokian gainera. Antzeko gauzak esan dira (oso jende gutxik esan badu ere) irratiari buruz ere.
|
|
|
Aldaketak eragin nahi baditugu, era batera ala bestera beti egingo dugu nolabaiteko erresistentziaren batekin topo. Iturri psikosoziala duten erresistentzia hauek kontuan hartu eta ezagutu ditugu,
|
modu
egokienean gainditu ahal izateko. Erresistentziak, gainditu ezean, ezinezkoa bihur dezake eraldaketa prozesua (hizkuntz normalizazioa, gure kasuan).
|
|
|
Goian esan bezala, eraldaketa soziokulturala prozesu bat da. Prozesu hori martxan jarri eta
|
modu
egokian bideratu ahal izateko halako lanabes edo tresnaren bat dugu: tresna hori plangintza da.
|
|
|
" Eraldaketa soziokulturala prozesu bat da. Prozesu hori martxan jarri eta
|
modu
egokian bideratu ahal izateko halako lanabes edo tresnaren bat dugu: tresna hori plangintza da"
|
|
|
Datuak egokiak behar dute izan, egokiak eta erabilgarriak, traba egin dezakeen zaborrarik gabe, baina aldi berean, eraldaketa prozesua efektibotasunez bideratzeko behar den zehaztasun maila eskainiko digutenak. Eta, gainera,
|
modu
egokian sistematizatuak: gerora sistema berberarekin beste datu bilketak egin eta bilakaerak erkatu ahal izateko.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, arrazoi sendo ugari genituen hizkuntza erabilerari buruzko informazioa bildu nahi izateko, eta informazio hori behaketaren bidez biltzeko. Nolanahi ere, ez geneukan horretarako
|
modu
egokirik. Eta hor sortzen da alor honetan aitzindaria den kale neurketaren beharra.
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntzarekin loturiko elementuak
|
modu
egokian integratzen dituzten eredu teorikoei dagokionez, ikuspegi integratzaile egokia eskaintzen du gure ustez Bartzelonako Unibertsitateko (UB) zenbait ikerlarik hezkuntza arloko soziolinguistikaren ikerketan (Sociolingü� stica Educativa) baliatzen duten ereduak: hizkuntzaren piramidea esaten diote eredu horri (Piràmide de la llengua).
|
|
|
EMUNen ahozko erabilera neurtzeko metodologia ez dugu bere horretan geuk asmatu; aurretik aipatu ditugun erreferentziak baliatu ditugu. Metodologiaren ezaugarri nagusiak eta laginketa sistema Hizkuntza erabilera behaketa bidez neurtzeko gida metodologikoan oso
|
modu
egokian jasota daudela uste dugu. Horrexegatik, ez ditugu errepikatuko artikulu honetan.
|
|
2015
|
|
|
Hau da: hezitzaileek formazioa eta baliabideak izatea haur eta gazteen artean euskararen erabilera
|
modu
egoki eta eraginkorrean sustatzeko. Jarduera euskaraz eskaintzea urrats garrantzitsua izango da zenbait testuingurutan, baina aurrerapauso handiena emango da jardueretan erabilera sustatzea lortzen denean.
|
|
2017
|
|
|
Europako Kontseiluari lotzen gatzaizkionean, Giza Eskubideen Europako Hitzarmena datorkigu lehenik eta behin burura. Halere, zaila izaten da hizkuntza eskubideen afera
|
modu
egokian kokatzea aipatu hitzarmenean.
|
|
2018
|
|
|
Hortaz, batetik, ez dago egungo hizkuntza egoera eleanitza elebakartasunaren paradigmatik kudeatzerik, ezta
|
modu
egokian indarrean dugun eskema elebidunetik ere. Bestetik, eleaniztasuna gizarteak onartua izan arren, euskara maila gutxiagotuan gelditzeko arriskuak bertan bere horretan dirau.
|
|
|
Egungo hizkuntzaaniztasuna ezin da elebakartasunaren paradigmatik kudeatzerik, ezta
|
modu
egokian indarrean dugun eskema elebidunetik ere... Euskara maila gutxiagotuan gelditzeko arriskuak bertan bere horretan dirau.
|
|
|
Eleaniztasunaren paradigma baliatu dezakegu euskaltasun berri baten heldulekuak sortzeko. Alegia,
|
modu
egokian kudeatutako eleaniztasunak berak euskararen alde joka lezake.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, eleaniztasunaren bidea euskalgintzak
|
modu
egokian diseinatu eta kudeatuz gero, euskararen biziraupen duina eskuratzea erraztu liteke zertxobait. Hau da, jardun inklusiboa baliatuz, beste hizkuntzez interesa edota kezka duten sektore sozialei bidea markatu behar die euskara ardatz izan nahi duen munduak.
|
|
2019
|
|
|
aurrera begirakoa eta atzera begirakoa. aukera bat da aztertu nahi den errealitatea hemendik aurrera neurtzeko tresneria metodologikoari buruz gogoeta egin eta ikergaia egoki aztertzeko tresnarik egokienak eta sendoenak diseinatzea. Beste aukera bat da orain arte eginda dauden ikerketetatik, aztergai diren kontzeptu teorikoen berri ahalik eta
|
modu
egokienean emango digun informazio enpirikoa aukeratzea eta lantzea. Bigarren bide horri helduko diogu guk artikulu honetan, eta egun dagoen informazio estatistikoarekin arnasguneen kontzeptu teorikoa enpirikoki aztertzen hasteko ekarpena egiten saiatuko gara.
|
|
2020
|
|
|
Saiatu gara, herritarren aktibazioa erraztu ditzaketen urratsak eta eginbeharrak identifikatzen ideala den prozesua irudikatzen. Horrelako prozesu bat abiatzeko, nahiko borondate eta aldeko baldintzak gertatzen direnean, bidea
|
modu
egokian egiten eta zaintzen asma dezagun balio dezake.
|
|
2021
|
|
|
Aurreiritzi linguistiko esanguratsuenean artean daude, hala nola, honako bi hauek: a)" hizkuntza batzuk besteak baino hobeak dira" eta b)" hitz egiteko
|
modu
egoki bakarra dago" (Moreno Cabrera, 2009). Bi aurreiritzi hauek, bistan dena, gizarteko hizkuntza hierarkia antolatu dezakete (ibid.).
|
|
|
Irakasleekin elkarlanean, ahozko euskararen erabileran eragiten duten egiteko
|
modu
egokienak identifikatu, eta indartzeko lana egin da.
|
|
|
Horrela, ahozko euskararen erabilerarekin lotutako praktika onak sistematizatzeko asmotan, eskolan sartu, irakasleen jarduerei behatu, eta prestakuntza saioak diseinatu dira. Bide horretan irakasleekin elkarlanean, ahozko euskararen erabileran eragiten duten egiteko
|
modu
egokienak identifikatu, eta indartzeko lana egin da. Era berean, gogoeta egin da irakasleak eskura dituen baliabide eta estrategiei buruz.
|
|
2022
|
|
|
Aurrez aipatu bezala, aritzeko hariak behar ditugu eta entzuteko belarriak. Kike Amonarrizek Euskararen bidegurutzetik liburuan aipatu bezala, inertziak astintzeko, egiturak bir pentsatzeko eta behar diren egokitzapenak egiteko unea da, egoera soziolinguistiko berriak eskatzen dituen erronkei
|
modu
egokiagoan erantzuteko eta jauzi kuantitatiboak eta kualitatiboak emateko unea (Amonarriz K., 2019). Ea ba osasun arreta ere euskaratik eta euskaraz egin dezakegun.
|
|
|
Berrikuntza soziala egungo erronka, arazo edo helburu sozialei erantzuteko
|
modu
egokienaren bilaketa prozesu bezala uler daiteke (Howaldt eta Hochgerner 2018), hain zuzen, balio soziala sortzera bideratutako ekimen antolatuen eta jardueren multzoan islatzen dena.
|
|
2023
|
|
|
Alde batetik, Hizkuntza komunitate kontzeptuak taldekideen hizkuntza portaerarekin zerikusi zuzena du (ez hainbeste hizkuntzaren ezagutzarekin), eta komunikaziorako gaitasunarekin lotuta dago, hau da, kideek komunitateko interakzioetan
|
modu
egoki eta eraginkorrean parte hartzeko izan behar duten gaitasunarekin. Kontzeptua, Lesley Milroyk (1980) egin zuen moduan, sare sozialarekin edo loturen sarearekin batera erabili dut lan honetan; horrela, helburua" nerabeen" sarea (eta bertan erabiltzen den hizkuntza) identifikatzea izan da.
|
|
|
Baina, kontziente gara gure egitasmoak zabaltzeko, une honetan, ez dagoela politika publiko aldekorik. Lobby lana egin beharra daukagu etorri berrien eta hizkuntza aniztasunaren gaiari
|
modu
egokian erantzungo badiogu. Badakigu, oso esparru zaila dela eragiteko.
|
|
|
Aurrera jarraitu baino lehen, artikulua
|
modu
egokian interpretatu dadin, Topagunea eta Federazioa esandakoan, zer esan nahi dugun zehaztuko dugu:
|