|
2000
|
|
|
Non hasi eta noraino iritsi zehazteko lagungarri zaigu Nafarroako bi idazleren lan bana jendaurreratze dataz baliatzea. Horrela, Felipe Riusen Polaro id liburuko irudiak argi bihurtu ziren unerako honako kronika honen iazko edizioa itxia zegoen
|
modu
berean, oraingo lerro hauen amaiera erabakia dago Aingeru EpaltzakRo ck ’ n’Ro ll izenekoaren aurkezpena iragarria duenean. Bi aurkezpen saio horien arteko urtebete horretan Nafarroako euskal letretan aipuak izan ditu Castillo Suarez altsasuar gazteak.
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. ...a zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere
|
modu
berean iraungi zuela.
|
|
2001
|
|
|
P roposamena egiten du gero identitate nazionalen gatazkatik ateratzeko, sekularizaziora jo behar genukeela dio, akonfesionalitatera. Erlijioarekin edo sexualitatearekin eman den
|
modu
berean, Administrazio Publikoek ez dezatela izaera nazionalari doakionez aukera jakinik egin. Zintzotasunez eta eszeptizismoz eginiko proposamena da, jaramonik eginen ez diotela aurrez emanik.
|
|
|
Hori horrela, euskararen aurka zihardutenek ezin jardun dezakete lehengo
|
modu
berean oso arrazoi sinpleagatik, euskararen errealitatea aldatu delako. Horrek, alabaina, ez du esan nahi aurkarien diskurtsoa aldatu denik, egokitu egin da, besterik ez.
|
|
|
Badakite jakin euskarak erroak bota dituela Euskal Herriko jendarteko esparru esanguratsuetan eta goi mailako hizkuntz funtzioetarako balioa baduela eduki. Zalantzan daude, gu gauden
|
modu
berean, euskararen normalkuntza atzera itzuli ezineko prozesuan sartu ote den. Baina badaezpada eta horregatik, zorrotz erasotzeari lotu zaizkio.
|
|
2002
|
|
|
Teknika laguntzaileak garrantzihandikoak dira honetan ere, bereziki eskola praktikoetarako. Ikerkuntzaren atalean adierazi dudan
|
modu
berean, irakaskuntzarako laguntzaileen urritasunak izugarri murrizten ditu aukerak. Hortaz, Espainiar Estatuko unibertsitate publikoen artean EHU da laguntzaile gutxien duena4 Joan den urteotan ahalegin handiak egin dira unibertsitatea irakaslez hornitzeko, baina teknika laguntzari ez zaio behar zuen beste garrantzia eman.
|
|
2003
|
|
|
Alde horretatik, talde horren kultur ezaugarriak taldekideen berberak dira. Taldea ren bizitza kulturalaren garapena eratuko da gizabanakoarena eratzen den
|
modu
berean, sentsazioak, kontzeptuak, ohiturak, gizarte protokoloak barneratu ahala. Taldeak kideei emanen dizkie multzoa eratzera eraman duen loturaren ezaugarri konnotatiboak.
|
|
|
Ezaugarri horiek —lurraldean bizitzea, oroimen historikoa eta taldearekiko atxikipen borondatezkoa— ez dute gizabanakoengan indar eta
|
modu
berean eragin historia ren bilakaeran. Eta, ondorioz, unean uneko soluzioak lortu dituzte.
|
|
|
Horregatik ere, talde identitarioa denean, hurbiltasunaz gain, eragina ere badu taldekideen kopuruak, kasu honetan, nazioaren biztanle kopuruak. Ez da
|
modu
berean sentitzen nazio ezaugarria estatu handi edo txikietan. Gutxiengoetan garrantzitsua da protagonismoa, gizabanako bakoitzaren parte hartzea, talde txiki batean partaide izatearen ezaugarri marka, mundu hau gero eta homogeneoagoa eta globalizatuagoa denean.
|
|
2004
|
|
|
Agian emakume batek idazle izatea erabakitzen duenean jakin behar du, aldez aurretik, arlo publikoan aritzeak baduela bere ordaina, eta beti izango dela adin txikikoa, edozein adinekin bada ere, edozein lan egiten badu ere. Izenaz deitua izango da, eta ez deituraz, umeeide itzen zaien
|
modu
berean; heldugabea dela esango dioeditoreak, liburuaren tituluaz zalantza duenean; bere lanari buruz idatzitako kritika ez du bilatuko gainontzeko idazleen lanari eskaintzen zaion atalaren barruan, baizik eta, beti ere, aparteko kapitulu batean," bera bezalakoak" di renei buruz hitz egiten den kapituluan alegia, zerenemakume izate hutsak berdindu egiten baititu emakumeidazle guztiak, ax...
|
|
2007
|
|
|
Onartzen du Artetak bihar Estatu espainiarra desagertzen bada, horrekin batera nazio espainiarra ere desagertuko dela? Ziurrenik ez, nazio espainiarrak jarraitu egingo duela ulertuko du, estatua galdu duten beste hainbat naziok existitzen jarraitu duten
|
modu
berean, historia liburuek erakusten dutenez. Espainia horren historia egitea, baina, bere hitzen arabera, ‘fede’ kontua izango da aurrerantzean, zoro batzuen asmamen gaiztoa.
|
|
2008
|
|
|
Autore anitzek aipatu duten moduan, hizkuntza despolitizatzea ezinbesteko da, edozein ikuspuntu politiko defenditu baitaiteke edozein hizkuntzatan. Izan ere, egoera soziolinguistiko ideal batean, hizkuntzak eguneroko edozein erabilpen gunerako balio luke; eta,
|
modu
berean, edozein hiztunek aukera izan luke nahi duen hizkuntza erabiltzeko, entzule hartzaileak erabilera horrek pentsamendu politiko edo ideologia zehatz batekin lotzen duela pentsatu gabe. Aipatu bezala, ez du ematen giro politikoa egokia izango denik marko berri bat sorJakin 164 urtarrila otsaila tzeko.
|
|
|
Bukatzeko (eta azpimarratu nahi dut pertsona eta komunitate horiei guztiei bermeak eman behar zaizkienean, kontuan hartu behar dela guztiek
|
modu
berean izango dutela oinarrizko hiritar eskubidea eskuratzeko aukera, eta, neurriak aplikatzerakoan, kontuan hartu behar direla haien berezitasunak, asko baitira beren artean daudenak), ez da ahaztu behar, kultura eta hizkuntza berreskuratzeari dagokionez eta gure herrialdean abian dagoen subiranotasunerako prozesuari dagokionez, kolektibo eta pertsona horiek guztiek ez dituztela aurretiko jarrer... Ez dute jarrera berbera estatu subiranoa duten komunitate nazional batetik edo estatu hori kontrolpean duten komunitate gehiengodun batetik etortzen diren pertsonek, eta eskubide sozialak, politikoak eta kulturalak murrizten dizkien estatu bateko komunitatetik etortzen diren pertsonek.
|
|
|
Lurgorrin ezinbesteko jotzen dugu europar hezkuntza sistema oinarritzeko marko teorikoa ezartzea; baina,
|
modu
berean, funtsezkoa da praktikak arestian azaldutako guztia errespetatzea, ez dezan bere zentzua gal filosofia eta praktikaren arteko ibilbide horretan. Horretarako ezinbestekoa da ikasleok erabakiak hartzen diren erakundeetan parte hartzea.
|
|
|
Ez dakit hizkuntzekin
|
modu
bereko ikerketarik egin den, baina zaporeekin horrela gertatzen bada, gure kasuan ere berdina gertatzen dela pentsa dezakegu, ezta. Behintzat hipotesi batzuk proposa ditzakegu:
|
|
|
Gasteizen ez ezik, Araba osoan entzuten ahal da FM bidez, eta lantzean behin Bizkaia eta Nafarroako uhinetatik ere entzuterik badago. Horrez gain, Euskal Herri osoan —ulertu bedi
|
modu
berean mundu osoan— entzuteko eta jarraitzeko aukera dugu halabedi.org webgunetik.
|
|
2009
|
|
|
Determinismo linguistikoa hizkuntzatik hiztunak hizkuntza erabiltzeko duen gaitasunera igarotzen da. Hiztegi pobrea duenak kontzeptualizatzeko arazoak izan ditzake ikuspuntu horren arabera, baina
|
modu
berean bere kontzeptualizatzeko gaitasuna landu ez duenak adierazle (signifiants) batzuen existentzia ere du onartu.
|
|
|
Erantzunik ematea ez da erraza, dena erlatiboa da eta normalean eraginak unibokoak ez dira baizik eta osagaiek elkar eragiten diote bata besteari: hizkuntzak eragina du kulturan eta kulturak hizkuntzan;
|
modu
berean, hiztunaren aberastasun linguistikoak ondorioa du bere kosmobisioaren zabaleran, eta, alderantziz, kontzeptualizatzeko gaitasunak aberastasun linguistikoa baldintzatzen du.
|
|
2010
|
|
|
Bai praktikan, bai norberaren kontzientzian. Horrek ez du esan nahi guztiok, azkenaldian ibili ginen bospasei lagunok, hori
|
modu
berean bizi izan dugunik. Hori ere ez.
|
|
|
esaterako, bizitza profesionaleko momentu desberdinetan, eta ikasketak bukatu bezain laster, eskatu ahal dituzten soldata antzeko diru-laguntzak, hainbat urteetan luzatzen direnak. Izan ere, Grezian filosofoek denbora pentsatzen pasatzen zuten
|
modu
berean, Herbehereetan kreatibitateak bere jana behar duela ulertzen da, eta hori ikasketek, ikerketek, gogoetarako eta esperimentaziorako uneek osatzen dute, denbora asko eta diru gutxi suposatzen duten prozesuek, alegia. Ondorioz, ikus daitezkeen helburuetara iristeko, ikusten ez diren pausoak sustatzen ditu hango politika kulturalak.
|
|
|
Baina bertako egoera ere bukatzear dagoela dirudi, Europako lurralde anitzetan gertatzen ari den
|
modu
berean, krisia lagun, Herbehereetan eskuineko talde erradikala sartu baita boterean. Zabaltzen ari da gure mundu globalizatuan kapitalismoari eusteko grina, behar dena sakrifikatuz.
|
|
|
Coca Colaren iragarkiak, alde horretatik, oso esanguratsuak dira. Hizkuntzen erabilera emozioekin lotu nahi duten euskararen aldeko kanpaina batzuek
|
modu
berean funtzionatzen dute, baina batzuetan erabiltzen dituzten tonuak eta melodramatismoak helburuak kaltetzen dituzte.
|
|
2011
|
|
|
ETAren zikloa", Berria,, 10 or.); neure aldetik, azalpen luzeetan katramilatu beharrean berez askoz ere konplexuagoa den kontua bere oinarri oinarrizko baieztapenera laburbilduko nuke: biak izan dira ETAko militanteak, horrek dakarren guztiarekin (Azurmendik seinalatzen dituen terminotan). 1 Belaunaldi gehienetan gertatzen den bezala, biak errebelatu dira beren gurasoen aurka, baina ez molde berean; Arestiri dagokionez biak markatu nahi izan dituzte diferentziak beren literaturgintzan, ez
|
modu
berean baina bai nahiko antzekoan; aldiz, Txillardegiri dagokionez diferentzia sakonagoa da: Atxaga askoz ere lehenago errebelatu zen haren aurka eta, ziur aski, askoz ere modu erradikalagoan, bereziki borroka armatuaren gaiari dagokionez.
|
|
2012
|
|
|
Balen kontrako jaka zeraman jantzita gorpuak, eta etxean pistolak eta osterantzeko arrasto faltsuak utzi zizkien. Ondorengoa benetan bitxia da, idazle biek hiltzeko
|
modu
bera hautatu baitzuten. Vachel Lindsay() AEBetako poeta erraria izan zen.
|
|
|
Baina binomio hori guztiz asmatutakoa da, azken urteotan ondo ikusi baitugu, demokrazia berdintasunean oinarritua dagoen bitartean, kapitalismoak ezberdintasunean duela funtsa. Horrela, Nancak sinboloak trukatzen dituen
|
modu
berean, kontzeptu hutsak nahasten dizkigute askotan hizlarien joko erretorikoek.
|
|
|
Adinari dagokionez, euskara erdara bezainbat edo gehiago erabiltzen dutenen ehunekoak gora egin du 50 urtetik beherakoen artean eta behera 50 urtetik gorakoen baitan. Aitzitik, igoera hori ez da leku guztietan
|
modu
berean suertatu, zeren Nafarroan eta Iparraldean erabileraren igoera 35 urtetik beherakoen artean gertatu da. Deigarria da ikustea Ipar Euskal Herrian euskararen erabilera, 25 urtetik beherakoen artean ez ezik, 35 urtetik beherakoen artean ere hazi dela.
|
|
2013
|
|
|
Aktualitatea deitzen denaren gauzatzea ez da, baina,
|
modu
berean ematen EITBren hedabide desberdinetan, ezta telebisten edo irratien artean ere.
|
|
|
Nietzsche eta Heidegger filosofoak nahitaezko erreferentziak dira pentsalari postmodernisten artean, modernitatearen kritiko bi handi horiei postmodernitateko ordezkari guztiek
|
modu
berean jarraitzen ez badiete ere. Oro har, ondoan aipatzen ditugu Mardonesek kontuan hartzen dituen pentsalariak, nahiz eta horietako bakoitzak pentsamendu bilakaera berezia izan:
|
|
2015
|
|
|
itsutu barik. Euskalkiak (bizirik dagoen tokian, beti ere) bere espazioak ditu, estandarrak bereak dituen
|
modu
berean. Biak ditugu makulu, biak beharrezko, biak etorkizun.
|
|
|
Zentzu horretan, subiranotasunaren bidean ere planteatzen da zerk behar duen partzial izan eta zerk total. Estatuaren desira bera al den hegemonia nagusia, eta gainontzeko tasunak aldaketa eta eraldaketarako bokazioa duten mugimenduakharen meneko behar duten izan; euskarak hegemoniko izan behar duen edota izan ahal duen, demagun, Jule Goikoetxearentzat feminismoak gizarte berdinzale eta demokratikoago baten paradigma integralena delakohegemoniko izan behar duen
|
modu
berean, euskarak ere izan behar duelako. Hegemonia bikoitza.
|
|
|
Castoriadisen aburuz, iruditeria kolektiboa existitzen den
|
modu
berean ezarritakoa, iruditeria soziala ere existitzen da, eta hori ezartzailea da.
|
|
|
Euskararen atzerakada" diglosiaren galerak" ekarri duela esatea" eria sintomek utzi dutelako" hil dela bezain esakune txatxua da. Alegia, eria hiltzearekin batera gaixotasunaren sintomak badoazen
|
modu
berean, ordezkatze prozesua nozitzen duten hizkuntzek diglosia ere galtzen dute noizbait, baina horrek ez du esan nahi sintomak eriaren bizi babeslea direnik, ezta diglosia hizkuntzaren babeslea denik ere. Eriaren heriotzaren zergatia gaixotasuna da, ez sintomen desagerpena.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza batek bizirik irauteko hiztunak ezinbesteko dituen
|
modu
berean, kultura batek ere, bizirik iraungo badu, bozgorailuak behar ditu. Kontatzen ez dena ez delako existitzen.
|
|
|
1986rako Euskal Herriko hiri, herri eta auzoetan irrati libreak agertzea normala bihurtu zen
|
modu
berean, ohikoa zen irrati haiek ixtera kolore guztietako poliziak bidaltzea ere. Garai hartan jaiotako irrati asko emititzen hasi eta gutxira desagertu ziren, izan errepresioaren ondorioz zein belaunaldi berriak proiektuan inplikatzeko ezintasunagatik.
|
|
2017
|
|
|
zerk egiten gaitu herri, eta zer nolako herria nahi dugu? Aranaren diskurtsoan arrazak egiten gintuen herri, eta herri kristaua proposatzen zuen, baina gero euskal arrazadun guztiek ez zuten kristautasuna
|
modu
berean bizi, eta Euskal Herriko kristau guztiak ez ziren euskal arrazakoak. ETAren diskurtsoan hizkuntzak egiten gintuen herri, eta herri sozialista proposatzen zuen, baina, orduan ere, ez zetozen bat asmoa eta praxia.
|
|
|
Urte hauetan guztietan berdintasunaren aldeko eta genero bortizkeriaren kontrako diskurtsoak zabaldu dira hezkuntza sisteman, eta hori positibotzat jo ahal dugu. Badakigu, berdintasunaren ideian hazka eginez gero, ikusiko dugula ez dela
|
modu
berean ulertzen eta diskurtsoa azalekoa dela hein handi batean, baina diskurtso mailan behintzat hedatuta badago. Esango nuke ez dagoela horren garatuta aniztasunaren eta askatasunaren diskurtsoa, eta praktika are gutxiago.
|
|
|
" nolakoa da, bada, musulmana izatea?". Jatorri etnikoari buruzko ustea orokortzen den
|
modu
berean orokortzen da erlijio praktikei buruzkoa. Marokoarra edo Magrebekoa da hemen gehien ezagutzen den kultura, gertutasunarengatik, eta immigrazioa zaharragoa delako.
|
|
|
Hogei urte daramatzate emakumeek Arte Ederretako Fakultateko lizentziatuen %65 inguru izaten; azken bi edo hiru urteetan soilik lortu dute artista gazteentzako lehiaketetan kopuru hori erdiestea. Oso urruti daude, ordea, maila altuagoko sarietan halako presentzia lortzetik, hala nola museoetako erakusketa garrantzitsu eta bildumetan
|
modu
berean ordezkatuak izatetik. Gure Artea bera hartuta, ez da oso atzera jo behar sarien hiru laurdenak gizonezkoei banatu zaizkien emanaldiak topatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Delituon orokortasunak eta zehaztasun faltak, besteak beste, iradokitzen digu Sokrates hiria gobernatzen duten hainbatentzako deserosoa zela. Ion rapsodari, sofista berriei edo sofisten ikasleei Sokrates deserosoa egiten zaien
|
modu
berean, agintarientzako Sokrates traba bat da, hau da, aurrean hirianez edukitzea nahiago luketen norbait. Horren arrazoi nabarmenena da, hain zuzen ere, kolokan ipintzen duela argitzat, emantzat edo ziurtzat jotzen dena.
|
|
2021
|
|
|
Baso guztiek ez dute
|
modu
berean eragiten ur baliabideetan; baso motak garrantzi handia du honetan. Koniferoen plantazioek hostozabaleko basoek baino ur gehiago behar izaten dute lehenengoen errotazio denbora motzagoen ondorioz.
|
|
2022
|
|
|
Teoria horren arabera, herriaren bizimoduaren eta, hortaz, hura arautzen duten legeen erantzulea den estatuaren egintzak, ez daude herritarren egintzak arautzen dituzten arau beren mende. Legearen aginteak, nahiz eta indarkeria eta denak denen kontrako gerra desagerrarazteko antolatua izan, indarkeriazko tresnen premia izaten du beti bere existentzia segurtatzeko, eta
|
modu
berean gerta daiteke gobernu bat, bere iraupena eta legeen iraupena segurtatzeko xedez, gehienetan delitutzat jotzen diren egintzak egitera beharturik. Halakoetan oinarriturik zuritzen dira gerrak maiz, baina estatu egintza kriminalak ez dira nazioarteko harremanen esparruan bakarrik gertatzen, eta nazio zibilizatuen historiak nazio barneko estatu delituen adibide asko ematen du:
|
|
|
Erantsi beharrik ere ez dago, tabu hau bi bider aplikatzen da jende famatuaren edo goi mailako gizonen egintzak auzitan jartzen direnean. Halakoak adierazpide hanpatuekin adierazi ohi dira, ‘axaletik’ aritzea dela xehetasunak azpimarratzea eta gizabanakoak aipatzea, eta sofistikazio seinalea izaten da, berriz, orokorki aritzea; orokortasun horren arabera, katu guztiak grisak dira, eta denok gara
|
modu
berean errudunak. Hala, bada, Hochhuth ek Aita Santu jakin bat identifikatzen erraza den gizon bat, izena eta guztisalatu zuen, eta segituan egin zioten kontraerasoa, kristau herri osoa salatzen zuela esanez.
|
|
|
Telelanak,
|
modu
berean, kontrol mota berriak eragin ditu. 2020ko pandemiak eragindako itxialdiak jende asko etxetik lan egitera behartu zuen, baina, gerora ere, gorantza egin duen joera izan da.
|
|
|
Badaude graduak euskaraz egiteko aukerak (batez ere EAEn, batez ere UPV/EHUn), baina ohikoagoa da ikasgai batzuk espainieraz, frantsesez edo ingelesez hartu behar izatea. Karrera osoa hizkuntza normalizatu batean egitea naturalizatu dugun
|
modu
berean naturalizatu dugu gradu eta graduondokoak euskara ez beste hizkuntzetan kurtsatzea, Lehen eta Bigarren Hezkuntzan ez bezala. Egoera desiragarria izan daiteke ikasle eleanitzaren ikuspegitik, baina asimetriaren naturalizazioa ebidentea da... eta hazkorra.
|
|
|
Ez handik kanpo. Aipaturiko irakasle ikertzaileen kolektibo horiek ez dute
|
modu
berean aditzen gaur egungo ingelesaren sarrera progresiboa goi mailako irakaskuntzan eta ia erabatekoa ikerkuntzan. Hala, batzuentzat euskarak iraIkerkuntzari dagokionez, euskaraz garatutako eta komunikatutako ikerketak ez du pizgarririk jasotzen unibertsitatean, ingelesez egindakoak bezala, eta bazterrekoa da produkzio orokorra aintzat hartuz gero bazitako espazioentzat arrisku izan daitekeena, besteek aukera modura ikusten dute.
|
|
|
Batetik, meritukraziak ezaugarritutako sistemaren barruan, ikertzaileen ikerketa lana kanpoko ebaluazio agentzien esku dago, eta, horrenbestez, produkzio zientifikoa nazioarteko aldizkarietan neurtutako irizpide bibliometrikoen bidez arautzen da estatu bakoitzean. Halatan, diziplina jakin batzuetarako sortu zen inpaktuaren irizpidea gaur egun zientzia guztiei aplikatzen zaie, aintzat hartu gabe giza eta gizarte zientziek tokiko testuinguru sozialarekin duten lotura motak produkzio zientifikoaren beste lanketaeta komunikazio eredua eskatzen dutela, eta gizartean eragin daitekeen inpaktua ere ezin dela beti
|
modu
berean ulertu. Esan gabe doa bigarren mailakotzat jo diren azken diziplina horiek dutela unibertsitate barruan loturarik handiena euskararen sustapenarekin eta euskal gizarteari lotutako gaiekin.
|
|
|
1960ko hamarkadan zeuden dantzaren alorreko beste proiektuek ez zuten sinesten euskal dantzak, bere horretan, balio zezakeenik edozertaz aritzeko. Euskararekin gertatzen zen
|
modu
berean. Eta horren erakusgarri da batzuek balletera jo izan zutela euskal dantza osatzeko azkenengo urteotan beste batzuek dantza garaikidera jo izan duten bezala.
|