|
2000
|
|
|
Zuenaren antzekoa, azken batean, gure galtzailetza. Borroka galduetatik gatoz dik izenburu Urtzi Urrutikoetxea poeta gaztearen
|
lehen
liburuak. 60 urte, beraz, gutxi gorabehera lehen zeundeten, lehen geunden lekura heltzeko.
|
|
2001
|
|
|
Jakintsuak ausarki frogatzen zuen famaren edukitzeko Euskal Herrian ez duela mentsa bezala fantasia eta funtsik gabeko testu" kometitzen" tematzeak balio! Joanesen
|
lehen
liburuak halaz, euskal adiztegi osoaren oinarri eta paradigma gisa kontsideratu Iditegiko aditza zuen aztergai. Bigarren obran aldiz euskal sinesmen zaharreko" zaldikatze eroaren" arketipoa emazteek beren artean kontatzen zituzten ipuinetan zertan finkatzen zen zehazki, ahoan bilorik gabe azaltzen zuen.
|
|
|
Begira, nik ezin zaitut Mitxoletarengana eraman, baina, nahi baduzu, liburu bat idazten laguntzen ahal dizut. Horrela, kanon osoa ez, baina zure kanonaren
|
lehen
liburua osatuko duzu.
|
|
2005
|
|
|
Ez zuen ondo ulertu. ...zaten zela, Harpo Marxen gabardinaren parekoa, alegia, bizitza osoa erakutsi nahi izaten duzu hor, merke on ederrean salgaiak dituen paisak bezala, zenituen eta ez zenituen tatuaje eta orban guztiak, dena sartu, dena eskaini, gorputzeko azken malko eta odol tantaraino, azken gau poluzioko azken espermatozoidea ere bai (hau pentsatu egin nuen, ez nintzen esatera ausartu), edozertarako prest zeunden
|
lehen
liburuan, gabardina barruko gailuekin mundu osoa ordezkatu nahi zenuen, hondar eta itsas ekaitzetarako prestatu, erantzun guztiak eman, dena kontatu, berez, esatekorik gehiegi ez zenuenean, Harpo, jakina denez, mutua baita.
|
|
|
" amak berokiaren lepoa lotzen dit, ez elurra ari duelako, elurra egin dezan baizik". Bere
|
lehen
liburuko lehen poema zen, eta han zen jada elurra, hilartitzean bezalaxe hastapenean.
|
|
|
Ez zuen ondo ulertu. Azaldu egin behar izan nion idazle baten
|
lehen
liburua Harpo liburua izaten zela, Harpo Marxen gabardinaren parekoa, alegia, bizitza osoa erakutsi nahi izaten duzu hor, merke on ederrean salgaiak dituen paisak bezala, zenituen eta ez zenituen tatuaje eta orban guztiak, dena sartu, dena eskaini, gorputzeko azken malko eta odol tantaraino, azken gau poluzioko azken espermatozoidea ere bai (hau pentsatu egin nuen, ez nintzen esatera ausartu), ed...
|
|
|
Harrigarria eman badezake ere, neuk ere ez nekien deusik haren gainean Garaziri Las llamadas perdidas ipuin bilduma sinatu arte. Lolo lagunari esker irakurri nuen
|
lehen
liburua, ¿ Qué me quieres, amor. Geroago El lápiz del carpintero.
|
|
2007
|
|
|
Oraino oroitzen zen
|
lehen
liburuaren izenaz eta, kanabera zati txipiz egindako gortina iraganez El siglo de las luces, Alejo Carpentierrena, aipatu zuen. Gero, sukaldean, Graham Greeneren Nuestro hombre en La Habana, Gabriel Garcia Marquezen Cien años de soledad, Illinoiseko bizar zuriaren Las nieves del Kilimanjaro.
|
|
2010
|
|
|
Bai, koadro eder baten barruan nengoen. Une horretan erabaki nuen gerora
|
lehen
liburua izango zena idaztea: Jose Zarate margolariaren bizitza.
|
|
|
Atakatik disimulatuki irteteko, aurkitu nuen
|
lehen
liburua hartu, ordaintzera nindoala adierazi eta sarrerako kutxarantz jo nuen. " Visa ala eskudirua?" galdetu zidan saltzaileak erosten ari nintzen Reality principle explained to the children liburua paper erreziklatuzko poltsa batean sartzen zuen bitartean.
|
|
|
Beharbada, baita ere, Trantsizio giro hartan, zilegitasun gehiago ikusten zion euskaraz idazteari, eta bera ez zenez gai, bada, neuregan proiektatu zuen bere libido literarioa. Kontua da idazten hasi eta nire
|
lehen
liburuarekin –ipuin liburu bat– jo egin nuela itua. Erdi erdian.
|
|
|
Lengua de Trapo argitaletxeak argitaratu zion. Bere
|
lehen
liburua eta, zegoeneko, itzulita. Nik hogei urte itxaron behar izan nituen hori lortzeko.
|
|
|
izan nintzen idazlearen
|
lehen
liburua,
|
|
2011
|
|
|
– Garaitsu horretan argitaratu zian gure Aldus Manutius maiteak
|
lehen
liburua Bembo tipografiaz...
|
|
|
Harritu egin zen Idoia Diegoren iruzkinarekin, eta areago inarrosi zuen Lazkanok Txema adiskide min zuela jakiteak, gutxi egoten zirela aspaldiko urteotan, bere
|
lehen
libururako argazkia berak atera ziola," inoiz atera didaten erretraturik onena". Idoiak arrazoia eman beste aukerarik ez zuen izan:
|
|
2013
|
|
|
euskarazko
|
lehen
liburua
|
|
2014
|
|
|
Lobo Antunesek esaten du asko idazten zuela sasoi hartan, baina oraindik ez zuela nahi zuena idatzi, ez zuela topatu, horregatik ez zuela ezer argitaratu. Esan zuen, ordea, ume haren hanka hila ikusi zuenean ulertu zuela zer idatzi behar zuen, iazko hanka hilak, orduan idatzi eta publikatu zuela
|
lehen
liburua, Memória de elefante, umearen hankari begira. Ez da egia izango beharbada, ez egia osoa, Faulknerrek ere esaten zituen halako egiak, berdin dio, ez dio berdin.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza hiltzeko beldurrak, izu ikara horrek zeharkatzen du euskal literatura osoa, 1545ean argitaratutako
|
lehen
liburutik. Hastapeneko poema liburu horretan Beñat Etxeparek mundu mailako beste hizkuntzen pare jarri nahi du euskara, nabari baititu gutxiespena eta zanpaketa, eta teknologiaren baitan –kasu hartan inprentan– ipini du itxaropena.
|
|
2017
|
|
|
{ 36} Azken Durangoko Azokan, Jakin eta Elkar en elkarlanetik atera berri den Eskafandra bildumaren
|
lehen
liburuaren aurkezpenak sortu zuen ikusminaz eta oihartzunaz ari naiz, adibidez. Ikusgarria zen oholtza gainean zazpi neskafandrek (Lorea Agirre, Idurre Eskisabel, Amagoia Gurrutxaga, Ainara Lasa, Maialen Lujanbio, Eider Rodriguez eta Anari Alberdi), Danele Sarriugarte itzultzaileak eta Olatz Osa editoreak sortzen zuten irudia.
|
|
|
Ailegatu zirenerako prentsaurrekoa hasita zegoen. Editorea –Axik ez zuen ezagutzen, eta damu zen orain Begori, edo Josebari, Muñoz Eugiren liburuari buruz ez galdetu izanaz– Muñoz Eugiren
|
lehen
liburuaren loriak kantatzen hasi zen. Hiriaren geldotasunak ipuin liburuak poetika bat zuela, bizitza ageri zela liburu hartan, poetikak bizitza mamitzen zuela, beste hura zuela eta ez zuela.
|
|
2018
|
|
|
Bepperekin azken zuzenketak adostu ostean, nobela zuzentzaileari bidaltzea erabaki zuten. 2007ko azaro hartan, Sarak
|
lehen
liburua argitaratuko zuen. Irribarre handi batekin sartu zen Dianaren kontsultan.
|
|
2019
|
|
|
Ilusioaren ordaina izenburua duen bere
|
lehen
liburua argitara eman zuenetik, 1983tik, euskal literaturak izandako bilakaera begi onez ikusten du: “Nik zuen, emakume idazle gazteen, gauzak irakurtzen ditut oso gustura, iruditzen zait gainera lehenengoz askeago idazten dela.
|
|
2020
|
|
|
gerraren mekanismoak gaurkotasun betea dauka, baita Europan ere. Bosnian GKE batekin egondako lagun batek esan berri dit badela kroaziar jatorriko idazle feminista bat, Slavenka Drakulic, bere
|
lehen
liburuan ardatz bitxia hartu duena: antza denez, emaile ezezagun batek giltzurrun bat eman zion gehien behar zuenean.
|
|
|
Hemezortzi urterekin erabaki nuen euskaltegian izena ematea, alfabetatzeko, orduan hasi nintzen euskaraz irakurtzen. Euskaraz irakurri nuen
|
lehen
liburua Ehun metro izan zen, bigarrena Egunero hasten delako. Hitz berriak apuntatzen nituen.
|
|
2021
|
|
|
80ko hamarkadaren hasieran, testigantzetan oinarritutako
|
lehen
liburuak argitaratzen hasi zirenean eta herri askotan izen abizenen zerrendak agertzen hasi zirenean, osaba Gerardo galderak egiten aritu omen zen herriko hainbat etxetan, bere aitaren benetako esku hartzea zein izan zen argitu nahian. Ekarri zuen informazioa lasaigarria izan zen etxekoentzat, hala esan zidan amak:
|
|
2023
|
|
|
Esku artean duzun
|
lehen
liburu hau, irakurle, arestian esan bezala, memoria ariketa pertsonaletik haratago doa. Ander Lipus ez da izen hutsa euskal teatroaren historia garaikidean, ez da, izan, Iñigo Ibarrak egoera jakin bati aurre egiteko asmatutako pertsonaia erreal hutsa.
|
|
|
Nahiz eta hasieran etxekoek ez ulertu nire benetako bokazioa aktore izatea zela, aita eta ama beti izan ditut alde eta alboan. Horren adierazle izan zen aitak Madrilera joan aurretik oparitu zidan
|
lehen
liburua: Konstantin Stanislavskiren Un actor se prepara.
|
|
|
Eskua artean duzun
|
lehen
liburu hau, irakurle, arestian esan bezala, aurrenekoa ezin hobeto aberasten du. Artikuluek bereziki, Lipusek memorietan kontatzen duena zehatz osatzen dute, iraganeko ahotsez.
|