|
2011
|
|
|
diglosia tradizionalaren eskema basikoa betetzen duen euskaldungo osoa ez dator bat gaur egungo euskal herriaren batez besteko errealitatearekin. euskaldunok ez gara, oro har, diglosia giroan bizi. b) euskaldungo osoa hartu ordez erreferente moduan demagun, aldiz, arnasguneetako euskaldun jendea hartzen dugula aztergai. demagun posible dela hori kontzeptualki (hala uste dut, zeharo) eta demagun zehatz operatibizatzera iristen garela hiztun talde hori (ez da lan erosoa, baina eskuraezina ere ez). kasu honetan, arnasguneetako euskaldunen artean alegia, ezin esan liteke inolako diglosiarik ez dagoenik euskal jatortasun marka etnokulturalak eta speech behavior tradizionala ongien gorde dituen speech community edo hiztun talde konkretu horretan. hor badago, egon, behinolako euskal diglosiaren arrasto eta hondar ale ugari. ez eguren ek 1876an, gipuzkoa gehienaz ari zelarik, adierazten zuen hedadura mailako eta neurri graduko diglosia betea, baina bai hainbatekoa. ez dakigu noraino dirauen diglosia molde horrek indarrean, arnasguneetako gazte jendea ere hiritar gazteen elementu asko bereganatzen ari baita bere mintzajardunean: gurasoen (zer esanik ez aitona amonen) aldean harreman sare zabalak, herriz (eta, hainbatean, arnasguneesparruz) haraindikoak ditu gazte jende horrek, aski rol harreman fluido eta dibertsifikatuak, herrikoekin eta herriz kanpokoekin
|
lehen
ez bezalako" public familiarity" bat, bertako kontestu aski arruntetan
|
|
|
Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo kontuak dira horiek. orain ezin da horrelako moldaera soziolinguistikorik eratu, hala egin nahi izango bagenu ere. ezinezkoa da hori, bereziki, modernitateak ekarri digun gizarte moldaera berriak berekin dituen
|
lehen
ez bezalako baldintza ezaugarri sendoengatik. demagun hori dela gure (eta han hemengo) kritikagileen erreparo nagusia. zein dira baldintza ezaugarri sendo horiek, gaur biharretako diglosia ezinezkotzen dutenak eta, beraz, horretaz hitz egitea nostalgiasaio huts bihurtzen digutenak, zehaztasun erabatekorik ez dugu aurkitu ohargileen iritzi azalpenetan.
|
|
|
Iturri bitako urak elkartu dira, oker ez banago, baldintza ezaugarri horien formulazioan: batetik, gizarte modernoak ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko duen berezko joera eta
|
lehen
ez bezalako ahalmena; bestetik, diglosiazko gizarte egoera tradizionala hiztun elkarte modernoen etorkizun desiragarriarekin ezin uztartua. Ikus ditzagun biak, hurrenez hurren, eta saia gaitezen beren argi itzalak zehazten. a) Ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta lehen ez bezalako ahalmena du, berez, gizarte modernoak.
|
|
|
batetik, gizarte modernoak ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko duen berezko joera eta lehen ez bezalako ahalmena; bestetik, diglosiazko gizarte egoera tradizionala hiztun elkarte modernoen etorkizun desiragarriarekin ezin uztartua. Ikus ditzagun biak, hurrenez hurren, eta saia gaitezen beren argi itzalak zehazten. a) Ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta
|
lehen
ez bezalako ahalmena du, berez, gizarte modernoak. XIX. mendetik honanzko irudimen soziologikoak behin eta berriro azaleratu duen factum ukaezina daukagu, bistan da, esaldi horren oinarrian.
|
|
|
Ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta
|
lehen
ez bezalako ahalmena du, berez, gizarte modernoak. XIX. mendetik honanzko irudimen soziologikoak behin eta berriro azaleratu duen factum ukaezina daukagu.
|
|
|
Hamar ondorio, gazi eta gozo – Mikel Zalbide formulatu gabe a priori. hala eskatzen du zuhurtziak eta hori gomendatzen du, bereziki, gai horretaz dagoen bibliografia zientifiko landuenak (datu kontrastez hornituenak eta onarpen akademikoz ez ahulenak): gurea bezalako hiztun herri txiki modernizatuen garapen bideak (gainerako hiztun herri ahulduenak bezala) diglosia molderen bat ezinbestekoa duela dio, aldez edo moldez, bibliografia horrek (ikus azalpen txostena). egia da ohiko konpartimentazio moldeak apurtzeko joera eta
|
lehen
ez bezalako ahalmena duela gizarte modernoak. ez da egia, aldiz, ahalmen hori ahalguztiduna denik. ez da egia, horrela, ohiko sozializazio gune primarioak (etxea eta familia, auzoa eta kalea, lagunartea eta hurbileko bizimoldea) ezabatu egin dituenik zeharo gizarte modernoak. Lehen baino panorama inhospitoagoa ekarri du modernitateak sozializazio gune horietara:
|
|
|
Baiezko biribil gutxi entzun da hemen, zazpi ohargileen artean, puntu honi dagokionez29 Aitzitik ezezko erantzuna eman du zenbait ohargilek, argi eta zorrotz. halakoen ustean gure (eta beste askoren) ezaugarri argia izana da diglosia, baina joandako kontuak dira horiek. orain ezin da horrelako moldaera soziolinguistikorik eratu. ezinezkoa da hori, gizarte moldaera berriak berekin dituen
|
lehen
ez bezalako baldintza ezaugarriengatik. zalantza handiak ditu M. J. Azurmendik, horrela, hemendik aurrerako diglosia egonkorraz: " konpartimentazioa oraindik ere iraunkorra gerta daitekeela, eta gertatu beharrekoa dela ere menpeko hizkuntza mantendu ahal izateko,(...) nire ustez oso zalantzazkoa (da) hemen eta egun(...)".
|
|
2012
|
|
|
Gizarte molde berriak eragindako
|
lehen
ez bezalako bizimoduak eta, oro har, modernizazioak berekin dakartzan berrikuntzak B hizkuntzaren indargarri eta A hizkuntzaren galgarri gertatzea. (Zalbide, 2008:
|
|
2016
|
|
|
Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide handiagoa familiatik kanpora osatzen da; sekularizazioa indar betean garatu da, eta
|
lehen
ez bezalako balio sistema ari da gailentzen. Aisialdi antolatuaren eta turismoaren zabalkundeak eragin bortitza izan du hiztunen bizimoduan, tartean" norekin zer hizkuntzatan hitz egin" definitzeko orduan; atzerria etxean dugu jadanik:
|
|
2018
|
|
|
Beharrizan horien inguruan ikusgarritasuna lortze aldera, kaleko presentzia eta espazio publikoak konkistatzeak
|
lehen
ez bezalako tokia hartu du eta, egun ere, hartzen dihardu esperientzia gehienetan. Aztertutako kasuetan kaleetan egoteaz eta, besteak noiz etorriko zain egon barik, beste espazio eta kolektiboetara hurbiltzeaz hitz egiten da.
|
|
|
asko irteten gara herritik kanpora, kanpokoa herrira dakarkigu, eta gu joaten garen bezalaxe etortzen zaizkigu; Zumaia bizileku erakargarria da kanpotarrentzat: 2015ean, zumaiarren% 51,9 ziren Zumaian jaioak4; gaur egun, batzuetan apenas ezagutzen ditugun auzokideak, eta harremanak errazak eta sarriak bezain azalekoak dira, aurrez aurre zein sare sozialen bidez, eta
|
lehen
ez bezalako garrantzia hartu dute beste elkargune batzuek: lantokiak, jolas parkeak, kiroldegiak, guraso elkarteak...
|
|
2019
|
|
|
Aparteko eragina du eskolak, orain, arnasguneetan ere:
|
lehen
ez bezalakoa da, hainbatetan.
|
|
|
kontuak horrela izan balira, euskara aspaldi galdua zen erdara hutsezko eskoletara joan izan diren (garen) haur gazteon artean. aparteko eragina du eskolak, orain, arnasguneetan ere:
|
lehen
ez bezalakoa da, hainbatetan, bertako gazteen hitzezko jarduna (aldaera formal espositibo landua eta, maila batetik aurrera terminologikoki zabaldu aberastua). erdal inpaktu handiagokoa ere bada, barne osaeran. hitzezko jardun formal landu (ago) eta erdal erasanago horrek inpaktu argia du belaunaldi berrietan (eskolan dabiltzanetan edo ibili berrietan). hori ezin da ahaztu.... Inpaktu horrek ez du, ordea, gainerako guztia baztertzen eta ezabatzen. eskola garrantzitsua da.
|
|
|
• III.4.4 kontzeptualki diferenteak diren gauzak zaku berean sartzeko arriskua. aurrez aurreko jardun arrunta (batez ere entzunerantzun interakzioan oinarritua) eta etxeko zenbait jarduera, tartean telebista ikus entzutekoa, ez dira gauza bera. ...rratiarekin) dugun mintza harreman gehiena. gauza bi dira, ez bat, aurrez aurreko interaction bizia eta telebista bidezko exposure delakoa. harreman biziko interakzio arauetan txertatuena eta, horrenbestez, mintzajardunaren belaunez belauneko transmisiorako eragingarriena, lehenengoa (aurrez aurreko harreman jarduera) da. egia da erdara hain nagusi deneko telebistak (ez irratiak24) eta internet ek
|
lehen
ez bezalako itzala eta sarbidea dutela orain. egia da gero eta ordu gutxiago egiten direla etxean, familia osoa elkarren ondoan eta aurrez aurre izanik, euskaraz, eta telebista irrati internet bidezko erdal orduak gero eta ugariago direla. Behera egin duen arren euskarazko
|
|
2020
|
|
|
Sozializazioaren gero eta zati handiagoa familiatik kanpora osatzen da; sekularizazioa erabat zabaldu da eta
|
lehen
ez bezalako balio sistema ari da gailentzen; aisialdi antolatua eta turismoa eragile bortitz dira" norekin zer hizkuntzatan hitz egin" definitzeko orduan; atzerria etxean dugu jadanik (ingelesaren irrupzioaz). (Zalbide, 2017:
|