|
2000
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue. Zer esanik ez, honi buruz
|
lehen
ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
2001
|
|
|
Hizkuntz politikaren alorrean orain baino
|
lehen
ere baziren aurkako jarrera eta iritziak, jakina. Baina ez ziren ageri horren indartsu, horren biribil, ez horren maiz.
|
|
|
Orain baino
|
lehen
ere ikastolak akusaziopean egon dira. 1986an, ABC k erreportaje bat egin zuen zera erakusteko, ikastolak HBko harrobi zirela.
|
|
2004
|
|
|
Ikastolak sortu baino
|
lehen
ere ezagutu ahal izan nuen nik andereño bezala, Donostiako Artzai Onaren eliza eta gaur egungo Koldo Mitxelena izeneko Kulturune edo Liburutegi izkinan. Lehen solairuan, etxeko bi gela atondu eta neska mutilez beteta, denak lurrean eserita, euskararekiko lehen pausoak ematen, horrelaxe gogoratzen dut.
|
|
2005
|
|
|
Esandakoak esanda, ez naiz bertso txar bat egiten hasiko,
|
lehen
ere gaizki errimatutako bertsoak eta poemak bai baititut, eta prosan amaituko dut, esanez, euskarazko kultura egoera txarrean dagoela Nafarroan, Iparraldean eta baita Euskal Autonomia Erkidegoan ere; egindako aurrerapenek, handiak izanik, ia hiltzoritik abiatu ginelako, ez baitute deus bermatzen gerora. Horregatik, EAEko gobernuak, abertzaleenak, ez badu erabaki politiko sendo eta estrategikoa hartzen, gutxi balio du abenduaren 3an Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeak.
|
|
2006
|
|
|
Jendea harrituta etortzen zen. Esan dut
|
lehen
ere nola Loiola Herri Irratikoak etortzen ziren eta gure jaialdi guztiak ematen zituzten irratiz. Ni, sano, nire artean, ongile balira bezala.
|
|
2007
|
|
|
Hori dena kontuan izanik, 1956ko greba handiak aztertzerakoan ikus daiteke nola grebalariek soldaten igoera, lan baldintzen eta lan harremanen hobekuntza (hau da,
|
lehen
ere eskatu ziren hobekuntzak) eskatzen zuten; baina greba horiek, aurrekoekin gertatu ez zen bezala, kapitalismoaren beste fase edo epe ezberdin batean kokatu behar ditugu. Aitzinakoak kapitalismoaren garapen motelean izan baziren, oraingo epe honetakoak aldiz kapitalismo industrialaren fasean izan ziren, ekonomiak goranzko bilakaera bizi zuen garaian.
|
|
2008
|
|
|
alde batetik, immigrazioak ez du zertan arazo izan; eta, beste aldetik, immigranteen kolektiboak ezin dira definitu desberdindu gabeko multzo gisa, ezta immigrazio soila esanda. Jarraian, biak aztertuko ditugu. a) Immigranteak gure artean egotea ez da arazoa, erronka baizik;
|
lehen
ere gizarte eta kultura guztietan gertatu da, eta globalizazioaren mende berri honetan areagotu egin da, mugikortasuna eta kultura aniztasuna baita haren funtsezko ezaugarrietako bat. Ez da nahitaez arazoa eragin behar duen faktorea, baina bada faktore konplexua.
|
|
2009
|
|
|
Historia elementu iraunkorra izan da euskal herrialdeen eta Espainiar eta Frantses Estatuen arteko erlazioari buruzko eztabaidan. Nazionalismoa sortzearekin batera eztabaida hori politika nazionalistaren argudioen ardatzetako bat izan baino
|
lehen
ere, polemika historikoa sortu zen euskal probintzien eta Gaztelako koroaren arteko erlazio juridiko politikoen izaerari buruz. Polemika horretan, euskal erakundeek behinolako iragan batera jo zuten euren sorburua ezartzeko, Gaztelako koroaren aurreko garaietara.
|
|
|
Orain baino
|
lehen
ere aldaketak izan direla gogoratzea litzateke.
|
|
|
Ez dakit zer bilakatuko den liburu denda, egia esan. Orain baino
|
lehen
ere makina bat aldaketa izan du, dendak berak editore lana egiten zuen aspaldiko garai haietara jo gabe ere. Tristura ematen du Parisko Saint Germain eko liburu dendatan ibiltzea gaur egun. Bat edo beste kenduta, liburu zahar eta okasiozkoak dira, marroistak, iraganekoak, bizitasun gutxikoak, garai batean zuten kultur agentearen funtziorik gabe.
|
|
2011
|
|
|
Orain baino
|
lehen
ere, egia esan, liburu elektronikoa bildu ohi nuen, eta halaxe agertzen da dagokion urteko zerrendan, baina ez nuen azterketan integratzen. Aldizkari honetantxe hala nioen iaz:
|
|
|
Eman zion erantzuna oso tonu ironiko mespretxuzkoan: Euskaltzaindiak
|
lehen
ere gaztelaniaz eman zituela bere idatzi nagusiak —oroit R.M. Azkueren Morfologa vasca edo S. Altuberen Erderismos—, eta ez zuela inoiz esan aldi berrian euskara hutsez hasiko zenik, eta beraz, ez zuela zertan aho bete haginekin gelditu. Duda izpirik gabe, bere onetik gehien aterarazi zuen esaldia hau izan zen:
|
|
2012
|
|
|
Argentinako Ezequiel Martmez Estrada-ren Tres cuentos sin amor eta Fernando Lorenzo-ren Arriba pasa el viento, Brasilgo Carmen Da Silvaren Septiembre, Ekuadorko Alberto Borges-en La resaca, Mexikoko Armando Ayala Anguiano ren El paso de la nada... Suposatzekoa denez, arlo horretan argentinarrek protagonismo berezia izan zuten, berrogei izenburu ingururekin, tartean Goyanarterenak berarenak, azken finean,
|
lehen
ere esan dugunez, bere burua herrialde horretakoa bezala azaldu baitzuen beti.
|
|
2013
|
|
|
Murrizketa horiek erreakzio ugari eragin dituzte, bereziki kulturgintza eta euskalgintzako elkarte eta federazioena. Adibidez, Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak" oso potolotzat" jo du mozketa, eta ohartarazi du
|
lehen
ere eskasa zen alorra gehiago ahulduko duela. Bere aburuz," eragin zuzena izango du normalizazioan eta euskalgintzan".
|
|
2014
|
|
|
Inork ez baitu uste, edo ez daki zerbait egin zuen besterik ere izan zela aldiko egonezin larri hartan kantuen alorrean ere. Goraki esan nahi dut
|
lehen
ere behin baino gehiagotan esan eta idatzia: gure musika berriaren fenomenoa ez dagoela talde bakarraren merituetan, ingurune eta giro oso baten eraginean baino.
|
|
2019
|
|
|
Kanpoko bitartekaritzari ere ez diogu uko egiten. Azken finean, taldean bizi behar dugu nahitaez, eta eskala txikian, baita elkarrekin bizitzen hasi baino
|
lehen
ere, izaten diren gertakariak ulertzeak ateak irekiko dizkigula uste dugu. Zentzu horretan, Abaraska esperimentu sozial gisara ere ulertzen dugu.
|
|
2020
|
|
|
Baina Alemanian, nazio gutxituekiko hain sentiberatasun handia erakusten duen Alemania ilustratu eta erromantikoan, Euskal Herriarentzat ispilu izan daitekeen eredu bat ere atzeman du Azurmendik. Oso urte gutxitan, ia ezerezetik hasita, puntako kultura bihurtuko zen kultura alemana nazioa politikoki antolatu baino
|
lehen
ere.
|
|
2022
|
|
|
Argitaratu baino
|
lehen
ere, liburu hau aldi berean bihurtu zen eztabaida baten ardatza eta kanpaina antolatu baten gai nagusia. Beti gertatzen denez, kanpainak, irudi egileen eta iritzi manipulatzaileen ohiko tresna guztiekin bideratu zelarik, askoz ere arreta handiagoa erakarri zuen eztabaidak baino; hala, bigarrena irentsita eta itota geratu zen aurrenekoaren zarata artifizialaren azpian.
|