|
2000
|
|
|
Galderatik asko zegoen begirada hartan, baina gehiago txundiduratik. Eiderrek ez zion bere bizitza osoan inmentsitateari buruz berba egin, ezta hondartzako
|
lehen
aldi hartan ere. Berak zerbait handia eskaini zion, bai, akaso lortzeko konplikatu samarrak ziren opariak; baina horrek ez zuen esan nahi itsaso zabala paketetxo batean sartu eta zinta batez lotuko zuenik.
|
|
|
Eskerrak nire ingelesa maiz praktikatzen dudan (berarekin telefonoz, noski), bestela... Zoragarria izan da aireportuan besarkatu dudan
|
lehen
aldia. Uste nuen ez zitzaiola pasa den urtean bezain ondo irtengo, baina argi utzi dit askoz ere hobeto irteten zaiola:
|
|
|
Baina ez nuen oroitzen sentsazio hori, alegia, gertatuko dela jakin eta hala ere denbora joaten uztea, denborarekin jolastea. Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan
|
lehen
aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe, gertatuko zen ziurtasunaz eta, bien bitartean, gure arteko begiradekin gozatuz.
|
|
|
Baina ez nuen oroitzen sentsazio hori, alegia, gertatuko dela jakin eta hala ere denbora joaten uztea, denborarekin jolastea. Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan
|
lehen
aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe, gertatuko zen ziurtasunaz eta, bien bitartean, gure arteko begiradekin gozatuz.
|
|
|
Egun guztia pasatu dut berarekin pentsatzen. Ez da berari buruzko gogoetak izan ditudan
|
lehen
aldia izan, Rocío ezagutu nuenetik maiz bururatu zaidalako Txemak ez duela sufrimendurik merezi ni neu izatearen ondorioz. Baina gero ezkerreko sorbaldan deabrutxoa agertzen zait eta esaten dit Txemak ez duela sekula jakingo, eta beraz ez diodala minik egingo.
|
|
|
Aita Bartolome Ziaurrizkoa zeritzan misionest ezaguna —zeina izan baitzen don Frantziskoren eta jaun Marcelen ondotik izan nuen hurrengo prezeptorea, azkena, eta zeinaz aitzinago luze solastatzeko parada izanen baitugu— Urbiainerat etorri
|
lehen
aldian, hunkiturik utzi zituen eliztarrak bere sermoi distiratsu haiekin, halako tailuz, non, konfesioneen eguna iritsi zenean, harekin nahi izan baitzuten urbiaindar guztiek, don Frantzisko bazter uzten zutela; zeren bi errenkada zeuden han: bata, aita Bartolomerekin aitortu nahi zutenena, luzea, inurriena baino luzeagoa; bertzea, don Frantziskorena, laburra, jondone Pedro Ermitauak bere haitzuloan hartzen zituen bisitariena baino laburragoa; ordea, ikusirik zein betilun ateratzen ziren aita Bartolomerekin konfesatzen zirenak, berehala iragan ziren errenkada luzean zeudenak don Frantziskorenerat, luze zena labur egiten zelarik, eta labur zena luze, minutu guti batzuen buruan.
|
|
|
Hura ez zen aita aitonak gai hartaz mintzatzen ziren
|
lehen
aldia, zeren eta aitak bere ideia propialak baitzituen, kosta ahala kosta aitzina eraman nahi izaiten zituenak; aldiz, negozioen mundu hartan, aitona Nikolasen jokamolde gero eta koldarragoa eta uzkurragoa zuen bere asmo handinahien trabazko traba eta behaztopa. Eta horregatik zirikatzen zuen hura gero eta gehiago...
|
|
|
Eta gau batean erlijioneaz eta zientziaz aritu ziren: erlijioneaz denaz bezainbatean, hura izan zen sozzinitarren berri izan nuen
|
lehen
aldia, Leliorena eta Faustorena, zeinak, Marcoren erranetan, osaba ilobak baitziren, eta zeinek Trinitatearen dogmaren kontrako dotrina zabaldu baitzuten harat eta honat, aitortzen zutelarik ezen Kristo ez zela Jainkoa baina salbazionearen bitartekari hutsa; zientziaz denaz bezainbatean, berriz, Evangelista Torricelli zeritzan zientzilariaz aritu zitzaigun, zeinak agerian jarri baitzuen airearen ...
|
|
|
Eta osabaren ukabila goian ikusi orduko irria eten, eta beldurraren itzalak hartu zuen irriaren lekua, zeren eta hura baitzen osabak gisa hartan tratatzen ninduen
|
lehen
aldia.
|
|
|
Eta, nola bide luzean lastoa ere zama astuna bihur daitekeen, hala, ohi baino jasangaitzagoak egin zitzaizkidan haren zurrungak, eta uste dut ezen gorrotatu ere egin nuela, azkenean, osaba. Hura ote zen osaba gorrotatzen nuen
|
lehen
aldia. Nik halaxe oroitzen dut bederen.
|
|
|
Bitan bakarrik ikusi izan dut ama nigarrez: hura izan zen
|
lehen
aldia.
|
|
|
Zeren huraxe baitzen, gezurra badirudi ere, hamar hamaika urteren buruan soinu hura zinez eta minez aditzen nuen
|
lehen
aldia, eta zeren soinu edo kanta bat mila aldiz entzun baitaiteke eta adi, entzun eta aditu ere gabe. Eta zeren, kontu hartaz denaz bezainbatean, halaxe bainengoen ni, bertzalde, ordu arte beltzen mundu hartarat guztiz hertsirik bizi izan nintzelako eta haien kantek, halatan, azalean baizik ukitu ez nindutelako.
|
|
|
Ez zen, gainerat, amets hura bizitzan gurutzatzen zitzaidan
|
lehen
aldia, baina bigarrena. Zeren, dakizun bezala, Salamancan irakurri bainuen nik lehen aldikotz —zure benedizinoarekin eta Miguel de Sandovalenarekin— Mororen liburua, eta zeren ordukoa izan baitzen ene bertze pentsu hura ere, pentsua eta ametsa, ni apez egitekoa eta Urbiaingo jauregiaren inguruan Utopiaren iduriko komunitate baten bulkatzekoa, Morok deskribatzen zuenaren eredurat, osaba Joanikot eta ama elkarrenganat bildu, adiskidetu eta biak elkarrekin abenitu ondoren, nahiz eta gero ene asmo haiek hutsean geratu ziren.
|
|
|
Eta ni guztiz alegeratu nintzen, arnoagatik baino gehiago, Pedro Huizik gizon ikusi ninduelako, eta osabak ezetzik erran ez zuelako. Zeren eta nik ere sumatzen bainuen neure baitan gauzak mudatzen ari zirela eta gizon egiten ari nintzela, baina hura zen bertze norbaitek erraiten zidan
|
lehen
aldia.
|
|
|
—Ez. Hau ez da zure
|
lehen
aldia izan. Bigarrena izanen da zure lehen aldia, le henengoa baino hagitzez ere hobea.
|
|
|
Hau ez da zure lehen aldia izan. Bigarrena izanen da zure
|
lehen
aldia, le henengoa baino hagitzez ere hobea.
|
|
|
Ordea, bazkalduz gero kapitaina bere balentriak kontatzen hasi zitzaidanean, osabari gertatuak jada ahantzirik, nigarrari eman nion, halako batean, nehongo arrazoinik gabe... arestian konplitu ezin izan nuèn desira orduan konplitu izan balitz bezala, behar ez zenean. Ez, ez natzaizu gezurretan ari, jaun André, zeren atzo gertatuak balira bezala oroitzen baititut istant haiek eta istant haietako gorabeherak, ene desiren eta ene izatasunaren arteko liskarra islatzen zutenak —ene barrengo haustura, alegia—, huraxe izan zelako halako zerbait gertatzen zitzaidan
|
lehen
aldia; edo erran nuke ezen hura ez zela izan, benturaz, gertatu zitzaidan lehen aldia, baina bai gertatuaren berri nekien lehen aldia, ene barren hausturaren kontzientzia klar eta garbi harekin, gorputza leku batetik balihoakit bezala, arima bertzetik; edo erran dezaket, finean, ezen orduan bizi izan nuela neure baitan bataren bitasuna, zeren ustez bat nintzena bitan banatua banengo bezala sentit... Eta Joanes bakarra nintzen arren, bi Joanes sentitzen nituen neure baitan... nola Mattinen baitan bi Mattin haiek hauteman bainituen, bata argia eta bertzea iluna, hark hartu kolpearen ondorez, noiz eta zalditik erori baitzen, nahiz eta, egia erran, nik zerbait disimula nezakeen eta anaiak ez...
|
|
|
Ordea, bazkalduz gero kapitaina bere balentriak kontatzen hasi zitzaidanean, osabari gertatuak jada ahantzirik, nigarrari eman nion, halako batean, nehongo arrazoinik gabe... arestian konplitu ezin izan nuèn desira orduan konplitu izan balitz bezala, behar ez zenean. Ez, ez natzaizu gezurretan ari, jaun André, zeren atzo gertatuak balira bezala oroitzen baititut istant haiek eta istant haietako gorabeherak, ene desiren eta ene izatasunaren arteko liskarra islatzen zutenak —ene barrengo haustura, alegia—, huraxe izan zelako halako zerbait gertatzen zitzaidan lehen aldia; edo erran nuke ezen hura ez zela izan, benturaz, gertatu zitzaidan
|
lehen
aldia, baina bai gertatuaren berri nekien lehen aldia, ene barren hausturaren kontzientzia klar eta garbi harekin, gorputza leku batetik balihoakit bezala, arima bertzetik; edo erran dezaket, finean, ezen orduan bizi izan nuela neure baitan bataren bitasuna, zeren ustez bat nintzena bitan banatua banengo bezala sentitu bainintzen, leku batean egon arren bitan banengo bezala, han eta hemen, sentim... Eta Joanes bakarra nintzen arren, bi Joanes sentitzen nituen neure baitan... nola Mattinen baitan bi Mattin haiek hauteman bainituen, bata argia eta bertzea iluna, hark hartu kolpearen ondorez, noiz eta zalditik erori baitzen, nahiz eta, egia erran, nik zerbait disimula nezakeen eta anaiak ez...
|
|
|
Ordea, bazkalduz gero kapitaina bere balentriak kontatzen hasi zitzaidanean, osabari gertatuak jada ahantzirik, nigarrari eman nion, halako batean, nehongo arrazoinik gabe... arestian konplitu ezin izan nuèn desira orduan konplitu izan balitz bezala, behar ez zenean. ...un André, zeren atzo gertatuak balira bezala oroitzen baititut istant haiek eta istant haietako gorabeherak, ene desiren eta ene izatasunaren arteko liskarra islatzen zutenak —ene barrengo haustura, alegia—, huraxe izan zelako halako zerbait gertatzen zitzaidan lehen aldia; edo erran nuke ezen hura ez zela izan, benturaz, gertatu zitzaidan lehen aldia, baina bai gertatuaren berri nekien
|
lehen
aldia, ene barren hausturaren kontzientzia klar eta garbi harekin, gorputza leku batetik balihoakit bezala, arima bertzetik; edo erran dezaket, finean, ezen orduan bizi izan nuela neure baitan bataren bitasuna, zeren ustez bat nintzena bitan banatua banengo bezala sentitu bainintzen, leku batean egon arren bitan banengo bezala, han eta hemen, sentimendu kontrajarri haien zurrunbiloan.... Eta Joanes bakarra nintzen arren, bi Joanes sentitzen nituen neure baitan... nola Mattinen baitan bi Mattin haiek hauteman bainituen, bata argia eta bertzea iluna, hark hartu kolpearen ondorez, noiz eta zalditik erori baitzen, nahiz eta, egia erran, nik zerbait disimula nezakeen eta anaiak ez...
|
|
|
Amsterdamen izan zen, ezinbertzean, emazteki baten ezagutza egin nuen
|
lehen
aldia.
|
|
|
" Lisboatik" aterarazi eta ondoan otzandu nintzaionetik,
|
lehen
aldia zuen, oihurik eta larderiarik gabe mintzatzen zitzaidala. Artega eta berezkoa ez zuen kemen gehiegizkoaz ari zen beti, baina ematua, oraingo aldiko, kutsu errea.
|
|
|
Ez zen
|
lehen
aldia. Behin batean, Mediterraneo aldeko portu sona handiko batera elkarrekin joateko gonbentzitu gintuen denak, alimaleko kontzertu baten promesan.
|
|
|
Asteburuan eman hitza oroitarazi zidan hark niri —" Hanburgesa hartzera joanen gaituk elkarrekin" —, eta neure ohiko irteera ordu berantak nik hari. Adimen pizar baten jabe denetik ez zen huts egiten nion
|
lehen
aldia.
|
|
|
—Bai ene panpin ipur zurixka,
|
lehen
aldia. Bigarrena oraintxe heldu dun-eta.
|
|
2001
|
|
|
Eta esnetan bustitako madalena pusketa eztarrian trabatu zitzaidan hantxe bertan, sukaldean eta nire aurrean, gona kendu eta aulkian eserita hankak depilatzeko prestatu zenean. Gogoan dudala, amaren izterrak ikusten nituen
|
lehen
aldia zen. Nik imajinatu baino lodixeagoak ziren, nik amestu baino motzagoak, baina nik irudikatu baino askozaz ederragoak eta perfektuagoak ziren amaren benetako izterrak.
|
|
|
Barru iluna neoizko argi aldizkako eta keinukariz piztuko da, horregatik dirdiratuko dira haginak, nabarmenduko dira botoiak, moretuko dira ezpainak, eta iragan mendeko
|
lehen
aldiko film mutuetan bezala mugituko dira gorputzak.
|
|
|
Ez nion inori esan
|
lehen
aldia zela ontzian sartu eta itsasora irteten nintzela. Eta ur gainean geunden.
|
|
2002
|
|
|
Haritz, Alex ez zelako inondik ageri eta haren ordez egitea onartu zuelako. Ez zen
|
lehen
aldia egiten zuena eta ez zen azkena izango. Alexi behin eta berriro errieta egiten zioten arren, ez zuen sekula ikasten.
|
|
|
Emmanuel ahakartzen zitzaion
|
lehen
aldia zen hura. Eta ezusteko haserrealdiak minduta utzi zuen Sara.
|
|
|
Zur eta lur gelditu nintzen. Halakorik ikusten nuen
|
lehen
aldia baitzen. Harengana joan nintzen, jakina.
|
|
|
Rezolitis hitza erabiltzen zuen
|
lehen
aldia zen, eta grazia egin zidan. Hitz haiekin irabazi ninduen.
|
|
|
–Uste dut hauxe dela amak pena ematen didan
|
lehen
aldia, aspaldiko partez. Garai batean antzarak ferratzera bidaliko gintuen.
|
|
|
Egun hartan lurrean egin zuen lo Sergiok. Huraxe izan zen bost urtetan halakorik gertatu zitzaien
|
lehen
aldia. Handik astebetera, berriz, Dioni eta Soniarekin zutèn afaltzeko hitzordua atzeratu egin zuten.
|
|
|
Ez zen hura Pantxike lasaitu behar izan nuen
|
lehen
aldia. Garai batean ere hala ibili behar izan bainuen, hari esanez Leirek hartzen zituèn tratamenduko xarabeak –inmuno eskasiak piztutako neumozistis bakterioaren aurkakoak– bitaminak zirela.
|
|
|
Lasaitu beharrean, ordea, are estuago jarri nintzen. Huraxe baitzen amaren heriotza edo amaren heriotzaren posibilitatea begien aurrean jartzen zidaten
|
lehen
aldia. Eta jasanezina egiten zitzaidan ideia hura.
|
|
2003
|
|
|
Haur nintzelarik, sei zazpi urterekin, don Esteberen dotrinara joaten hasi nintzen, ezinbestean, eta halaxe galdetu zidan bertaratu nintzen
|
lehen
aldian:
|
|
|
Ez zen hura bertsoak kantatzen entzuten nion
|
lehen
aldia. Baina bertso debekatuak zirenez, amak ahapeka kantatzen zituen.
|
|
2004
|
|
|
Gazan geundela esan zidan, eta nik banekien hiri hori non zegoen, banekien Palestinako hiri nagusietariko bat zela. Jabalya ere ezaguna zen niretzat, ez zen
|
lehen
aldia entzuten nuena.
|
|
|
Ginok sofan esertzeko eskatu zion Fray Ciccillori. Ez zen
|
lehen
aldia etxe puska hartara zihoana.
|
|
|
Ogitartekoa gordeta zuen plastikozko poltsari begiratu eta inprimatua zuen supermerkatuaren izena aldrebes irakurri zuen. Orduan pentsatu zuen
|
lehen
aldia zela supermerkatuko izena aldrebes irakurtzen zuena. Eta ez zen Felix supermerkatuko plastikozko poltsa gutxi ikusitakoa.
|
|
|
Esan nahi dudana da ez nagoela ados Eduardo Galeanorekin, eta bai amona Sinforosarekin: ...inatarrei aitortzen dizkie, bere El fútbol a sol y sombra liburu sonatuan; amonak, berriz, Jainkoari, zeinak, mundua ongi biribilduta gero –zazpigarren egunean atseden hartzera zihoala– ostikada izugarria jo eta gol kosmiko errepikaezin hura sartu baitzuen, gure planeta, harez geroztik, paralelo eta meridianoen arteko sareetan harrapatuta uzten zuela... amonak mapamundia erakutsi zidàn
|
lehen
aldian ongitxo ikusi eta hobeto frogatu ahal izan nuen bezala.
|
|
|
Nork esango zidan niri, orduan, ongi ohitu nuela psikiatren kontuetara, handik urte batzuk barru! Baina
|
lehen
aldi hartan, bai, izutu egin nintzen, psikiatrarena aditu orduko eroaren paperean sentitu bainintzen, une batez. Baina O. jaunak ohitua behar zuen erreakzio haietara, halaxe esan baitzidan jarraian:
|
|
|
Mihi pozoidunarekin esperientzia hura izanda gero hazita nengoen, hura balitz bezala neure gizontasunaz harro nengoèn
|
lehen
aldia. Goitik beherainoko gizona sentitzeko, ordea, proba bakarra falta zitzaidan, eta hara non neska hark eskaini zidan hartarako aukera, ezin hobea itxura batean!
|
|
2005
|
|
|
Ongi oroit zezakeen, esate baterako, zer sentitu zuen eta nola sentitu zen, amonaren irudia telebistaz ikusi zuèn
|
lehen
aldi hartan, arnasa kendu baliote bezala, kizkurtuta eta uzkurtuta, bizitzaren eta zoritxarraren kaliza noiznahi ezpainetan. Baina berak. Inesek?
|
|
|
Ez diote esan egunero egin behar duenik, baina kaltegarria denik ere ez. Zergatik, ordea, ez du
|
lehen
aldi horretaz batere oroitzapenik. Zergatik dabilkio barrutik har bat, terapia horrek zelatatzen bide duten gizonen arrastoan jarriko duela etengabe esaka?
|
|
|
Buruko telebistan balitu legez dakuski
|
lehen
aldi hartako irudiak. Berak hamalau urte zituen, Ametsek hogeita sei.
|
|
|
Mila aldiz saiatu da begitantzen zelakoa izango zen
|
lehen
aldia, noraino iritsiko zen, zer egiteko prest egongo zen, eta jakina, zer ez, baina orain harrituta jabetu da ez diola axola noraino iritsi, zer egin eta zer probatu gabe utzi. Datorrena datorrela.
|
|
|
Pistaren erdian dantzan egiten zuten bakanen artean ezin zion erdian zegoenari begirik kendu. Ez zen zekusan
|
lehen
aldia, hamar bat bider joana zen Harlem diskotekara, eta ia gehienetan han zegoen. Ezin esan zezakeen gustu onekoa zenik, baina bai ausarta, diskotekak ordaindua ez bazen.
|
|
|
Ametsi begiratu dio, eta honek, lehengusinaren begirada sentitzerakoan, barkamen eskeko irribarrea egin eta burua desbideratu du. Ez da Ametsen aurrean biluzten den
|
lehen
aldia, alua. Naroa bekozkoz jarri da, baina naturaltasun plantak egiten saiatu da.
|
|
|
Bost ordu ditu han zain egoteko, baina badaezpada nahiago du hegazkina non hartu duen jakin ondoren alderrai ibiltzeari ekin, eta ez azken minutuan arineketan bila hasi. Bost ordu, hain luze itxaron duen
|
lehen
aldia du. Gehiegi ezer egin barik emateko, gutxiegi ezagutzen ez duen herrian menturatzeko.
|
|
|
Madokak bizkar zorro txikia zutabe ondoan laga eta berokia erantzi du. Egun osoan kentzen duen
|
lehen
aldia. Haren azpian oso japoniarra dirudien alkandora gorri arrosa agertu da, besorik gabea eta lepo borobilduna, argiaren angeluaren arabera erliebea hartzen dutela dirudien hostoak dituela.
|
|
|
Urduri. ETBtik deitzen zioten
|
lehen
aldia zen. Banaiz norbait, pentsatu zuen.
|
|
|
Taxi gidariak atzeko atea ireki eta Mercedesaren larru beltzdun eserleku handietara gonbidatu zuen Nuria. Mercedes batean sartzen zen
|
lehen
aldia zen. Orduantxe ulertu zuen zergatik zen ditxosozko kotxe hura hain garestia.
|
|
2006
|
|
|
425 Herri arimaren kontzeptua erabili(" alma española"," alma andaluza"," alma europea") Ortega-k hasieratik eta beti korriente egin du; baina kontzeptu horri buruz gogoetatu, uste dut hori duela
|
lehen
aldia.
|
|
|
Ospitalean gertatu denak lotsatu egiten du Dolores. Nerearen aurrean negar egin duen
|
lehen
aldia izan da gaurkoa.
|
|
|
–Bai, zu hasi zure aita bezala. Paulok ere horixe esan zigun zure ama eta bioi, autoan eraman gintuen
|
lehen
aldian –burua mugitu du goitik behera eta ez du une batez ere begirada aurrean duen errepidetik altxatu, gidatzen bera balego bezala– Behin, nobioak zirenean, gidabaimena atera berria zuela, Paulok kostako errepidetik eraman gintuen biak. Lasai egoteko esaten zigun, berak bazekiela gidatzen eta, zuk orain esan didazun bezala, baina ez genion guk gidari onaren itxurarik hartzen eta benetan beldurtuta egin genuen bidaia hura.
|
|
|
Ezagutzen duen lehenengo pertsona da. Eta
|
lehen
aldia da, ospitalean dagoenetik, Nereak amaren ahotsa entzuten duena. Lepoko zainek eztanda egin behar diotela sentitu du amak sabeletik atera duen ahotsa entzutean.
|
|
|
Hilzorian dagoen aberearen gaineko putre taldearen modura zeukan kezka hura buru gainean bueltaka, eta horrek errudun sentiarazi zuen. Bere burua ospitaleko komuneko ispiluan ikusi zuen
|
lehen
aldian jakin zuen erruduna zela, ama ingresatu arte ez zuelako onartu aurretik ere piztuta zeukala argi gorri bat, eta bere buruan zegoela amari zerbait gertatzen ote zitzaion galdera. Baina ez zuen ezer egin.
|
|
|
Pubean ezagutu zituen emakume atzerritar haien edateko moduak guztiz harritu zuen Lewis. Aitortu zien
|
lehen
aldia zela halakorik ikusten zuena: emakumeak hainbeste garagardo edan ondoren, dantza edo txilio egiten hasi beharrean, barra ondoko eserlekuetan eserita geratzea, esku batekin garagardo pitxerrari helduta eta bestearekin zigarroari, komunera joateko bakarrik altxatuz.
|
|
|
Aurrean duen emakumeak hitz egin dezan desiratu duen
|
lehen
aldia dela konturatu da Nerea. Erne ditu belarriak.
|
|
|
Kasko barrenean zerbait gehiago behar, ordea, horretarako. Ni baino lau bortz urte zaharragoa baizik ez zen, eta
|
lehen
aldia zuen halako erantzukizun bat bereganatzen.
|
|
|
Ez nuen
|
lehen
aldia liburu batekin. Etxeberri ministroak irakurtzera ematen zizkigun, noizbehinka, bereetarik.
|
|
|
Ez zen norbait zerbait ozenki irakurtzen aditzen nuen
|
lehen
aldia. Ez, ordea, gisa hartara.
|
|
|
Beharbada ez zen Mariaz behar adina xarmatua. Bertzalde, ez zuen
|
lehen
aldia bertzeren baratzea ongarritzen, eta emazte printzipalagoaren pazientzia erretzeko beldur zatekeen. Senarra duenak jaun izaten ohi du.
|
|
|
Hainbat urte zituen Iruñean azpidiakono. Ez zen
|
lehen
aldia bere haziak bizia ernaltzen zuela. Ezberdintasun xume bat bazen, haatik, bertzeen aldean:
|
|
|
Bere arima bekatariaren erredimitzea puska bat egoten da oraino. Azken batez, ez da afera hori geroko geroan geroratzen duen
|
lehen
aldia.
|
|
|
–Bai, jaio zenetik –begi hezeak ikusi nizkion
|
lehen
aldia izan zen– Arreba nian.
|
|
2007
|
|
|
Igual ez zen izango hartaz mintzatzen ginen
|
lehen
aldia, baina harakoan gogoan geratu zitzaidan, nire jokaera hipokritagatik hain zuzen. Izan ere, ongi oroitzen naiz zer pentsatu nuen nire baitan hura entzuten ari nintzela:
|
|
|
Kantu bat geratzen zait oraindik. Artean ezagutzen ez nuena, eta entzun nuen
|
lehen
aldian gehiegi ulertu ez nuena, izenburutik kanpo. Georges Brassens zen kantaria, eta urteen buruan Anje Duhaldek euskarazko bertsio bat egingo zion.
|
|
|
Bereiz dezagun, batez ere,
|
lehen
aldi bateko Volksgeista (filosofikoa, idealista, erromantikoa edo nahi den bezala adjektibatu), eta positibismoa nagusi den bigarren aldiko Volksseele, herriaren arima.
|
|
|
Lorategiaren ertz batean zegoen, soinean galtzamotxak eta aurpegian pikorrak zituzten maitaleak ere nekez iritsi ohi ziren bazter apartatuan. Irribarre bat lapurtu zion txoko hark ikusi zuen
|
lehen
aldian. Zuzentasun absurdoari egindako burla eta atentatu guztiek ematen zioten barregura, eta horregatik egin zion halako grazia parkeko ertz hartan zegoen porlanezko bidexkak ere.
|
|
2008
|
|
|
Ez dakit noiz hasi nintzen neure buruari min ematen. Seguru asko denek bezala haur nintzelarik egingo nituen lehen esperimentuak, baina gogoan dut minaren etekinez jabetzen hasi nintzen eguna Arantxak etxetik alde egin zuen
|
lehen
aldikoa izan zela: Asteak zeramatzan egurrezko eskultura hari bueltaka, hemendik kendu, handik leundu?
|
|
|
–Horixe esan zigun komisariara ekarri genuen
|
lehen
aldian. Tipo gogorra da gero!
|
|
|
Eta Beñardo, beldurrak airean, hura baitzen maisuak, ordu arte pazientzia osoz aritu zitzaionak, erregelaz mehatxatzen zuèn
|
lehen
aldia. Handik aurrera, baina, sendagaia gaixotasuna baino okerragoa balitz bezala, maisuak zerbait galdetzen zion bakoitzean, isilik gelditzen zen Beñardo, burura zetorkiòn lehen hitzari uko egin ahala burua zuri geratzen baitzitzaion, itxuraz hutsik?
|
|
|
Ez zen Beñardok izen hura entzuten zuèn
|
lehen
aldia: hain entzutetsua egin zen, izan ere, gizon hura, non probintzia osora hedatu baitzen haren fama, herriko eta bailarako mugak hautsita.
|
|
|
kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn
|
lehen
aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin, hura ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik, txantxatik?
|
|
|
kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn
|
lehen
aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin, hura ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik, txantxatik?
|
|
|
Bidaia haietara, bi alabak eramaten zituen frankotan, baina alabek ezin zutela eta, ezkontzekotan zegoèn lagun baten ohorez, jaialdi bat zuten haren jauregian, antzerki bat ere bai, zeinean bi ahizpak baitziren protagonista nagusi?, bakarrik joan zen azkenean. Ez zen hura bakarrik zihoàn
|
lehen
aldia, beste batzuetan ere joan baitzen: halakoetan, baina, hogeita hamar eguneko hilabetea hogei hogeita bost eguneko bihurtzen zuen sarri, hainbeste nagusitzen zitzaion, antza, bere alabak ikusteko irrika.
|
|
|
Hura zen markesa andereak Reginari, alabatxo? deitzen ziòn
|
lehen
aldia, hijita mía, esan zion hitzez hitz?, eta horregatik zegoen Regina hain pozik, ausaz, aurpegiera ere halakoa zuen, poza eta pozaren gaineko poza zeriola?; egia zen, bai, markesa anderearen trataera hura formula huts bat zela, azken batean, molde edo manera atsegin bat, baina egia zen, halaber, formulak egiazkotasun ukitu bat ere behar zuela, erabilitako esapide hura berrikuntza bat zèn neu... esan nahi baita esapide hura ez zela, besterik gabe, nekez izan zitekeen?, markesa anderearen desio ezkutu baten seinale, markesa anderea ez zela, alegia, Reginaren nolabaiteko alabatasun psikologikoa aitortzen edo erreibindikatzen ari?, baina bai konfiantza maila gorago baten adierazgarri.
|
|
|
Zeren, amodioan, elkartzen duen jomugak, zirkulua biren artean ixten den neurrian, guztiz bereizten baitu, eta zeren, alor hartan, biek ala biek nekez onartuko baitzuten hiruren arteko konponketa bat, bururatu ere ez, beharbada, jaso zutèn heziketaren mende zeudèn heinean. Huraxe zen halako zerbait gertatzen zitzaièn
|
lehen
aldia, eta, ondorioz, Natalia eta Natividad aztoraturik sentitu ziren, eszena bertatik jarrai zezakeèn edonork joko zituen nesken txaloak eta irriak gehiegizkotzat, egoerak, barne mugak haustearren, plus hartara behartu balitu bezala?, jakin ez sentimendu hartaz lotsa zirelako, edo sentimendu hura ezin konpartitzeak sorrarazten zièn ezinegonaz. Edo beldur ote ziren, besterik gabe, jakin bazekitelako egoerak, soinekoen kasuan ez bezala, erremediorik ez zuela, zeren beti bat izan zirenak elkarren etsai izateko bidean baitziren jada?
|
|
|
Guztiaz ere, Nazario halako festa batera zihoàn
|
lehen
aldia zen, eta liluratuta behar zuen? 1902ko udaberria zen, hango arrandiarekin:
|
|
|
–Baina onena ez dun hori: onena dun lamina ez zela lamina, printzesa bat baizik; eta onena dun hura ez zela ikazkinak eta printzesak elkar ikusten zutèn
|
lehen
aldia, ikazkinak, haitzulora egin baino lehen, printzesaren lurretan egin baitzituen urte batzuk, argitasunaren erresuman; eta onena dun, edo okerrena, beharbada, printzesak neba bat zuela, eraztunaren jabea zena eta eraztunarekin noiznahi jolasten zena, harik eta egun batean printze printzesak basoan galdu, printzeak eraztunari agindua eman, eraztuna kantatzen hasi, eta ikazkin bat etorri zitzaion arte; eta okerrena dun (nekez gerta daiteken okerragorik), eraztuna ikusi ez beste sartu zitzaiola ikazkinari hartaz jabetzeko irrika?
|
|
|
Hura ez zen, haatik, markes jauna Zaldiaingo jauregira zihoàn
|
lehen
aldia, bi urte lehenago ere hantxe egon baitzen bizpahiru astetan bere konfiantzazko morroi Anselmorekin, jeneralak berak gonbidatuta, lagun minak izan baitziren jenerala eta markes jaunaren aita zena. Baina 1898ko bidaia hark, jeneralak, azkenean, ilusioa galdu eta markes jaunari saldu zion jauregia, prezio ezin hobean?
|
|
|
–Nik ere, trena ikusi nuèn
|
lehen
aldian, herensugea zela uste ninan, baina trena trena dun, ez besterik.
|
|
|
bi gizonen egoteko moduak ere argi eta garbi adierazten baitzuen bien arteko aldea, Aquileok bere saltsan eta bere jokoan sartuta zirudien bitartean, Nazariok, aldiz, jokoz kanpo. Nola ez zen, baina, jokoz kanpo egongo, baldin eta hura emakumeekin harremanetan jartzen zèn
|
lehen
aldietakoa bazen. Gaztetan elizkoia izan zen, ez zen, haatik, inoiz santujale izan, bai arauzale?, langile porrokatua izan zen, zentzuduna izan zen, erotasun puntu bat ere bazuen, egia esan, amets baten aitzakian Dobaingo lantegira joateko!?, norabide bakarreko gizona zen, Eliza, etxea eta fabrika, hiru kontzeptu, hiru soka bezala, txirikorda berean?
|
|
|
Desesperazioak eragindako hitzak esan nizkion ahopeka. Ikusi nuen
|
lehen
aldiaz mintzatu nintzaion, hainbeste min eragiten zidan bere edertasunaz, itsutzen ninduen maitasunaz. Entzule izan ditudan emakumeei sekula esan ez dizkiedan gauzak, egin ez dizkiedan promesak egin nizkion emakumeari.
|
|
|
Gerora ohitu egin naiz, baina ohean beste batekin nahasten ninduten
|
lehen
aldia zen eta gaizki sentitu nintzen, jeloskor nengoen, bere atean txirrina jo eta sartu zen gizonaren lekuan egon nahi nuen, norbaiten lekuan egon nahi nuen azken finean, funtsezko sentitu, oinarri bat eduki, neu izan.
|
|
|
Autotik atera ginelarik ere, pitin bat aztoraturik jarraitzen genuen. Ez zen, noski, emakume batek bere senarrarekin nahasten ninduen
|
lehen
aldia, baina gertatzen zitzaidan aldi oro ezinezkoa iruditzen zitzaidan, munduan bakarrak, ordezkaezinak garela uste dugulako.
|
|
|
–Ez da beste batekin nahasten nauten
|
lehen
aldia, esan nion emakumeari lasaitze aldera.
|
|
|
Lotsatiok ez dugu izaten erdibiderik emakumeekin. Nire benetako ahotsarekin zerbait esaten nion
|
lehen
aldia zen eta azkar ohartu zen. Burua altxatu zuen berriro, igerilariek arnasa hartzeko egin ohi duten legez, baina ez zuen oraingoan itsasorantz begiratu.
|
|
|
Ez zen beste norbaitekin nahasten ninduten
|
lehen
aldia. Gurasoz betetako parke batera sartzen banaiz, haur galduek, beren aita naizelakoan, eskutik heldu ohi didate eta batzuetan kosta egiten zait ez naizela konbentzitzen.
|
|
|
Museo batean sartzen zen
|
lehen
aldia zen hura.
|
|
|
Hamar urte baino ez genituen. Huraxe izan zen
|
lehen
aldia gatazkaren gordintasunaz jabetu nintzena. Hiletetara polizia sekretuko kideak agertu ziren.
|
|
|
1906ko Aste Santua Darío de Regoyos margolari inpresionistak Ondarroan igaro zuen. Ez zen
|
lehen
aldia. Sarritan zen etorria pintatzera.
|
|
|
Horixe izan zen Stornowayn izan ziren
|
lehen
aldia. Orduan ez zitzaien ezer gertatu.
|
|
|
kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn
|
lehen
aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin, hura ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik –txantxatik– eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola –kontsul jaunaren berrogei urteko ezkontza ustez sendoak ez zion markes jaunari, beharbada, beste modu batean pentsatzeko tarterik uzten–, baina hara:
|
|
|
kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati batean ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn
|
lehen
aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin, hura ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik –txantxatik– eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola –kontsul jaunaren berrogei urteko ezkontza ustez sendoak ez zion markes jaunari, beharbada, beste modu batean pentsatzeko tarterik uzten–, baina hara:
|
|
|
Bidaia haietara, bi alabak eramaten zituen frankotan, baina alabek ezin zutela eta –ezkontzekotan zegoèn lagun baten ohorez, jaialdi bat zuten haren jauregian, antzerki bat ere bai, zeinean bi ahizpak baitziren protagonista nagusi–, bakarrik joan zen azkenean. Ez zen hura bakarrik zihoàn
|
lehen
aldia, beste batzuetan ere joan baitzen: halakoetan, baina, hogeita hamar eguneko hilabetea hogei hogeita bost eguneko bihurtzen zuen sarri, hainbeste nagusitzen zitzaion, antza, bere alabak ikusteko irrika.
|
|
|
Eta Beñardo, beldurrak airean, hura baitzen maisuak, ordu arte pazientzia osoz aritu zitzaionak, erregelaz mehatxatzen zuèn
|
lehen
aldia. Handik aurrera, baina, sendagaia gaixotasuna baino okerragoa balitz bezala, maisuak zerbait galdetzen zion bakoitzean, isilik gelditzen zen Beñardo, burura zetorkiòn lehen hitzari uko egin ahala burua zuri geratzen baitzitzaion, itxuraz hutsik... hamar egun geroago –" Erantzuteko denboratxo bat hartzeko esan nizun, ez egun osoa!" esan zion maisuak sutan– don Hipolitok kaskarreko bat eman zion arte, que quien bien te quiere te hará llorar...
|
|
|
Guztiaz ere, Nazario halako festa batera zihoàn
|
lehen
aldia zen, eta liluratuta behar zuen –1902ko udaberria zen– hango arrandiarekin: janariak, edariak, emakume ederrak eta eder jantziak, orkestra bat eta dantzak...
|