|
2000
|
|
|
Komisaldegitik nirea izandako etxera ez zen luze. Laurak eta hogei ziren eta, tartean ustekaberik izan ezean, Kristinak etxean behar zuen oraino, Udako ordutegiaren ariora bortzak arte ez baitzituen ateak irekiko bere
|
laneko
arropa dendak. Erran gabe doa ez nintzela hara agertzeko amorratzen:
|
|
2001
|
|
|
Langile horiei garbitasun egoera ezin hobea eskatuko zaie, batez ere lehengaiak eta ontziratu gabeko izozkigintzako produktuak manipulatzen dituzten pertsonei. Bereziki,
|
laneko
arropa berariazkoa eta ilea erabat estaltzen duen txano garbia izanen dute. Eskuak garbitu dira, gutxienez lanean hasten den aldiro, eta kutsatuz gero, hesgailu estanko batez estali zauriak.
|
|
|
Arautegiak baditu, halaber, izotzaren manipulazioari eta garraioari buruzko alderdi tekniko sanitarioak ere. Hala ere, kontuan hartu behar dira gutxieneko higiene arauak (izotza biltzeko gainazal garbiak, garbigarriak,
|
laneko
arropa garbia edo izotza lurrean uzteko debekua). Hala ere, elikagaiak manipulatzeari, elikagaien higieneari eta elikagaiak biltegiratzeari, kontserbatzeari eta garraiatzeari buruzko arauak.
|
|
|
Mitxoleta topatzea, eta, topatu ondoren, bere senera itzularaztea, zer zen eta nola baliatzen zen ez nekien kanon bat eskuratzen nola lagunduko zigun aztertzeko. Hara abiatu nintzen, jantzirik nuen
|
laneko
arropa, Kandido Zubizarretaren salakota, Bitoriano Gandiagak behin erabili zuen estola bat eta Villasanterena izana zen Oteizaren hamabi apostoluen postala ekipaje bakartzat.
|
|
2004
|
|
|
Lantegiko aldageletako armairua ireki eta
|
laneko
arropak ateratzerakoan, barruan zeloarekin itsatsita zeukan argazkiari begira geratu zen Felix. Arropa aldatzen ari zela, arrotz egin zitzaion argazki hartan ageri zen emakumearen begiradaren distira.
|
|
|
Gozotegi labetik,
|
laneko
arropaz, Kako luzea atera zen; buruaz kasu egin, eskuak igurtzi, irribarre egin zien.
|
|
2006
|
|
|
Ez da gauza bera
|
laneko
arropa (lan jantzi zikinak, uniformeak) eta arropa fina.
|
|
2008
|
|
|
Oro har,
|
laneko
arropa garbia erabiliko dugu, eta kaleko arroparen ordez jantziko dugu.
|
|
|
Hura, baina, bertan behera gelditu zen eta pena eman zidan. Orain txapelketa ofiziala jokatu dugu eta enpresak ez nahastea bizkarrekoa izan zen, baina azkenean
|
laneko
arropa jarri eta emaitza bikaina lortu dut».
|
|
|
Ez zuten besteekin batera atxilotu, baizik eta arratsaldean, bere laneko tokian, Hazparnen. Nahiz eta jantziak erabat lohiturik zituen, ez zioten
|
laneko
arropak kendu eta arropa garbiak janzteko astirik ere utzi. Berehala eraman zuten atxiloturik.
|
|
2010
|
|
|
C. «Lanbide nagusia»: lehen lanbidea, laneko ibilbidea, eguneko lan ordutegia, atsedenaldiak, nagusiak, lan istripuak, lan soldata duinaren aldeko saiakerak, laneko lagunak,
|
laneko
arropa berezia, lantokiaren ezaugarriak, etab.
|
|
2011
|
|
|
[ON] Iturgina datorrenean bezala,
|
laneko
arroparekin. Erdi
|
|
|
6.7 Hondakinen Europako Zerrendari jarraikiz, non sailkatuko zenuke obretan erabili beharreko
|
laneko
arropa?
|
|
|
Mantalak larruazala babesten du, eta
|
laneko
arropa zikintzea eragozten.
|
|
|
Oiloei jaten ematetik zetorren eta eskutik zintzilik zeukan oraindik metalezko baldea. Bi mutil gazte,
|
laneko
arropekin jantziak, abarkak erantzi eta atarian utzi ondoren, hitzik esan gabe mahaira hurbildu ziren. Mutilok eta berauen arreba atsoaren ilobak ziren eta morroi neskame gisa enplegatuak zeuzkan.
|
|
|
|
laneko
arropak erantzi ostean
|
|
2012
|
|
|
Gainera, oso garrantzitsua da langileei
|
laneko
arropa egokiak, krema babesleak eta erradiazioa xurgatzeko gai diren kristaldun betaurrekoak ematea; batez ere, labe ahoetan eta soldadura lanetan dihardutenei.
|
|
|
kapitulua.«Pertsonala». Langileen higieneari, medikuntza azterketei,
|
laneko
arropari eta langileen hezkuntzari dagozkion betekizunak zehazten dira puntu honetan.
|
|
|
Komun eta aldagelak egon dira bai ekoizpen zonan bai zerbitzuen zonan. Kaleko arropa daramaten pertsonentzako zirkuituak eta
|
laneko
arropa daramaten pertsonentzako zirkuituak desberdinduko dira, eta bisitarientzako zirkuitu independenteak sortu dira. Gainera, baldintza higieniko espezifikoak behar dituzten lokaletarako sarreran beharrezko baliabideak ipiniko dira (dutxak, eskuak desinfektatzeko konketak, etab.).
|
|
|
Irudia: USDAgov Duela urte asko, sukaldarien
|
laneko
arropak eguneroko arropak orbanetatik edo hausturetatik babesten zituen, eta jardueraren behar zehatzetara egokitzen zen. Kontuan hartu behar da arropa garbitu eta lehortzea, gaur egun ezagutzen den bezala, pentsaezina zela eta ez zegoela ez ur korronterik, ez garbigailurik, ez lehorgailurik.
|
|
|
Jantzi horien erabilgarritasuna, oro har, praktikoa zen. Gainera,
|
laneko
arropak profesional talde bat identifikatzen zuen, kasu honetan sukaldariak, arropa zuria erabili baitute orbanak lixibaz kentzeko, eta, aldi berean, higiene eta txukuntasun irudi bat ematen zen, eta, duela gutxi arte, jantzi uniforme bat ezartzen zen. Uniformetasuna desagertu egin da sukalde profesional askotan, nahiz eta batzuetan oraindik ere mantentzen den eta profesionalek estilo eta kolore askotako janzkien artean aukera dezaketen, jantziek jatorrizko eginkizunak bete behar dituzte.
|
|
|
Azken hori bigarren mailako funtzioa da kasu gehienetan. Sukaldariaren
|
laneko
arropari dagokionez, prozesuaren higienea babesten du, ez lana, salbuespenak salbuespen. Eguneroko arropak mikroorganismo ugari garraiatzen ditu etxetik, kaletik edo garraiobideetatik.
|
|
|
Ezinbestekoa da aldagelek oinarrizko baldintzak betetzea, bai egiturazkoak bai ekipamenduzkoak, beren funtzioa bermatzeko. Ahal den neurrian, ahalik eta eguneko arropa gehien kendu behar da eta, horren ordez,
|
laneko
arropa garbia erabili. Hori ezinezkoa denean, erabat estali behar da.
|
|
|
Horretarako, zenbait neurri hartu dira: norberaren garbitasun zorrotza eta
|
laneko
arropa esklusiboa, organismoaren eta ingurunearen arteko hesi eginkizuna beteko duena. Garrantzitsua da sukaldean lan egiten ez duten pertsonak (sukaldean aritu dutenak) eta sukaldearekin zerikusia duten langileak bisitatzea.
|
|
|
Hautsez beteta bukatzen genuenean, ez zen gure gustukoa, baina lasai asko bueltatzen ginen etxera. Niri emazteak garbitzen zizkidan
|
laneko
arropak. Orain bera ere beldurtuta dago.
|
|
2013
|
|
|
Han ez ginenok, Gasteiza. Ni, esaterako, etxera joana nintzen,
|
laneko
arropak hartzera. Haiek hartu, Gasteizko etxera sartzera egin, eta barrutik ireki zidaten guardia zibilek.
|
|
2014
|
|
|
Tratamendua eman ondoren, aurpegia eta eskuak garbitu egin behar dira jan, edan eta erre baino lehen.Lanaldia amaitutakoan, dutxatzea eta
|
laneko
arropa, eskularruak eta botak garbitzea eta arropa aldatzea lantokian bertan.
|
|
|
Katigaturik gera daitekeen
|
laneko
arropa nasairik ez erabiltzea.
|
|
|
Lurren desjabetzea izaten zuten hizpide eta horrekin batera errepidearen kokapena, zelai hau libratu, beste hura hartu. Aldundikoak trajez jantziak egoten ziren uda minean, baserritarrak
|
laneko
arropa izaten zuten soinean, praka urdinak eta alkandora koadrodunak.
|
|
2015
|
|
|
Urte batzuk lehenago, aldizkari bat ere argitaratu zuen Euskal Fronte Nazionalaren aldeko egitasmoa bultzatzeko. Azalean bi beso ageri ziren elkarri eskua ematen, klaseen arteko elkartasun santuan batuta; bata trajez, burges baten adierazgarri, eta bestea
|
laneko
arropa jantzita, langileen ordezko.
|
|
|
Buruko bat ere badu, eta begi bat ari zaizu goitik behera begira. Morroi batek,
|
laneko
arropa jantzita, aldamenean daukan biraderari eragin dio.
|
|
|
Beno, egia esan, sekula ez dut jakin zehatz mehatz zein zen bertatik igarotzen zen linearen kolorea, laranja ere izan zitekeen, edo berdearen zeharkako adar bat, zubia pasa eta metroaren ibilbidearen paraleloan joanda planta kimiko zaharraren atzean uzten zintuena. Kontua da harritu egin nintzela laguna ordu hartan ikusita, bakar bakarrik eta
|
laneko
arropa soinean.
|
|
2016
|
|
|
Argazkietan ez bezala,
|
laneko
arropak ditu, baina, halere, planta oneko gizona dela nabari da.
|
|
|
—Ondo lo egin esan zion Carlosek Rosa Luxemburgoren liburua sofa gainetik jaso eta leihotik aldenduz. Berak ere gelatik pasa beharra zeukan
|
laneko
arropak janztera.
|
|
|
esan zuen Carlosek kanpora atera eta zakurrei deika ari zitzaiena Maria Teresa zela ikustean. Galtza bakeroez eta arraia urdin eta txuriekiko kamisetaz zihoan, eta
|
laneko
arroparekin baino gazteagoa ematen zuen.
|
|
2017
|
|
|
Mikel agertzen da,
|
laneko
arroparekin. Mapaz beteta doa.
|
|
|
Amaia, urrunetik,
|
laneko
arropak jantzita, ia ezkutuan, dena grabatzen ari da.
|
|
|
Leihoaren azpian jendearen burugainak ikusten nituen pasatzen artean kolorea galdu gabeko lastozko sonbreiru berrien azpian. Orain andreak zeuden tranbian, erosketa saskiekin, eta
|
laneko
arropekin jantzitako gizonak hasiak ziren zapata lustretsu eta alkandora lepoen kopurua gainditzen.
|
|
|
Begi itxi ireki batean desagertzen zen ni nintzen neska herabe, pottolo eta gizon itxurakoa. Are neure baitako alderdi maskulinoak ere, ziztu bizian eta konfiantzaz ibiltzeko nuen modua, esate baterako, ezaugarri hiperfemenino bilakatzen ziren
|
laneko
arropa jantzitakoan. Zera hura, hasieran, gustatu egin zitzaidan, beste neska hura bihurtzea.
|
|
2018
|
|
|
Planaren lehen alditik hasita, Osakidetzako zerbitzu erakundeetan lan handia egin da gaztelaniaz bakarrik zeuden, euskaraz gaizki idatzita zeuden eta hizkuntzen hurrenkera eta tipografia okerra zeukaten errotuluak konpontzeko. Errotulazio finkoaren gaineko hizkuntza irizpideak elementu mugikorren inskripzioetan ere betetzen dira, hala nola
|
laneko
arropan edo ibilgailuetako inskripzioetan.
|
|
|
Eta zikinkeria saihestea da lehen gomendioa. Etxeko zapatilak kalean ez erabiltzeak, felpudoak erabiltzeak eta
|
laneko
arropa eta mantalak aukeratzeak ez zikintzen laguntzen dute. Gakoa sen ona erabiltzea eta etxeko garbiketa ekintza kontziente bihurtzea da.
|
|
|
eta
|
laneko
arropak,
|
|
|
Ofizioarekin lotutako liburu zaharrak pilatzen dira leiho ertzean. Kai
|
laneko
arropekin eta belarri babesekin jantzita aurkitu du Añesek. Zerra-makina gelditu, txapela buruan egokitu eta kafea egin du espresso makina elektriko batean.
|
|
2019
|
|
|
Bai; lehen aipatu moduan, hasieran, dendako langilearen senarrarekin joaten nintzen Montillara entrenatzera, baina hark futbola utzi zuenean aitak eramaten ninduen autoz; gizajoak
|
laneko
arropak kentzeko ere ez zuen izaten astirik; kar, kar, kar. Berrogeita hamar kilometro inguru egongo dira La Carlotatik Montillara.
|
|
|
Eulien marmarra entzun zen ostera. Leihoaren bestaldean, ikastetxearen atzeko patioan,
|
laneko
arropaz jantzitako gizon bat makurtuta jarri eta belarra mozteko makina aztertzen ari zen.
|
|
|
Batzuetan bide luzeagoa egin behar du, bide normalean putzuak daudelako. Zapata garesti batzuk botatzeko moduan utzi zituen behin, hasieran, oraindik ere
|
laneko
arroparekin etortzen zenean.
|
|
|
Arrats batean, ataritik gertu nenbilela, etxeko ezagun bat agertu zen bisitan. Orbela biltzen ari zen nagusia
|
laneko
arroparekin jantzita. Ez ikusiarena egin zion, eta etxean sartu zen, agur egin gabe sikiera.
|
|
2020
|
|
|
Dagoeneko CAFeko 50 langile hil dira amiantoaren erruz. Hala ere, CAFeko langileen ordezkariek, Martxoaren 8aren atarian, azpimarra jarri dute, zeharka, senideen
|
laneko
arropa garbitzen amiantoa arnastu eta gaixotutako biktimetan, amiantoak «emakumezko aurpegia» ere baduela gogoraraziz.
|
|
|
Maskara hori non aurki daitekeen ere azaldu zuten:
|
laneko
arropa saltzen den tokietan. ETBko kazetariaren arabera, «pare bat euroren truke, burdin dendetan» ere eros daiteke.
|
|
|
Ehungintza eta, tartean, osasun langileak babestera bideratutako
|
laneko
arroparen ekoizpena.
|
|
|
Gregoriar kantuan espezializatua, 40 urte organoa jotzeke egon arren, egun bera da monasterioko organo jotzailea. Eta gosaldu ondoren
|
laneko
arropak jantzi eta baratzera edo lorategira joango da, edo monasterioak duen dendara. Beno, aktore ere aritu da Gregorio:
|
|
2021
|
|
|
Vivir y morir en las minas (Meatzean bizi eta hil) liburuan kalkulatu zuenez, familien diru sarreren %50eraino betetzen zuten emakumeen lanek. Gizonek harria txikitzen zuten bitartean, emakumeek seme alabak zaindu, gaixoak eta zaurituak artatu, gizonen otorduak prestatu eta lanera eraman, eta kaleko eta
|
laneko
arropak garbitu eta josten zizkieten. Gaztela, Galizia, Andaluzia edo Extremaduratik iristen ziren etorkin gazteak ere etxean hartzen zituzten, errenta txiki bat eskatzen zieten eta haien otordu eta arropez ere arduratzen ziren.
|
|
|
Abileziak erakusteko aukera dezente izango du hurrengo egunetan tailerraren ostean metatutako harri blokeekin borrokan jartzen duenean. Teo bera ere
|
laneko
arropa eta segurtasuneko botak jantzita agertu da tailerrera baina lehen egun osoa karpetako zirriborroei eta harriei begira joan zaie. Gauza batean behintzat ados daude:
|
|
|
Haietako bat museoko zaindaria izan behar duela pentsatu dute, museoaren logoa baitarama uniformean. Trajedun gizon bat, kapela belzduna dator haren alboan eta bien atzetik beste bi gizon
|
laneko
arroparekin eta erreminta kaxarekin. Koadro handi baten aurrean geratu dira denak.
|
|
|
Jantziek jendearen arreta bereganatu zuten izengoitia hautatzeko unean, batez ere, jantzi agerikoenak. Horrela izanik, jaka edo zamarraren kolorea nabarmentzen da (Txamar, Xakatxuri, Zamartxuria, Zamarro),
|
laneko
arropa (Mandarra), burukoa (Zapel, Txapelazar) eta oinetakoak (Xatamutur, Zapatezar).
|
|
|
Aldaketa handia ekarriko du dendaren handitzeak: biltegia desagertuta, aurrerantzean albaran baten bueltan
|
laneko
arropekin bulegora sartuko diren igeltsero eta iturginek lekuz kanpo emango dute bertan, hain dago dena txukun eta erakusgai. Antzinako dendako sarrera mantenduko da.
|
|
2022
|
|
|
Langileek uniformeak erabiltzeak aukera ematen die bezero potentzialei enpresaren seriotasunaren eta presentziaren ideia helarazteko eta konfiantza eskaintzeko. Arropa askok, gainera, koloreak eta erakundearen logotipoa dituzte markaren indarberritze gisa, eta, kasu horietan, uniformea ez da
|
laneko
arropa gisa soilik erabiltzen, irudi korporatiboaren beste zati bat baizik. Nork ordaindu behar du laneko arropa?
|
|
|
Arropa askok, gainera, koloreak eta erakundearen logotipoa dituzte markaren indarberritze gisa, eta, kasu horietan, uniformea ez da laneko arropa gisa soilik erabiltzen, irudi korporatiboaren beste zati bat baizik. Nork ordaindu behar du
|
laneko
arropa. Enpresak langileari arropa eman behar dio.
|
|
|
Noiz? Langileak eman zaion
|
laneko
arropa gaizki erabili badu eta enpresak beste uniforme bat eman behar badio bakarrik egin behar du. Eta uniformerik ez badago, nola jantzi?
|
|
|
Eta zer neurri hartu behar ziren ezartzen zuen: ezin zen eskuekin lurra garbitu, maskarak erabili behar zituzten… Emakume hau
|
laneko
arropekin joaten zen etxera, zapia buruan, bekainak hautsez beteta; etxera eramaten zuen amiantoa. Eta ordurako bazeuden legeok.
|
|
|
Beren izenak idatzi zituzten
|
laneko
arropetan, koloretako maskarak erabiltzen hasi ziren, eta irribarreak margotu zituzten horietan. Adierazkorrak izaten saiatu ziren, baina inolako kontakturik izan gabe.
|
|
|
Zahar etxean bertan
|
laneko
arropa garbitzeko aukera emanen da.
|
|
|
Ehunka suhiltzaile bildu dira goizean Bilboko udaletxearen aurrealdean,
|
laneko
arropak soinean eta zarata egiteko prest. Sektoreko oposaketetan gardentasun falta egon dela salatu dute, eta ordezkari politikoen inplikazioa eskatu dute beren salaketei bide emateko.
|
|
|
Ekoizten zituzten ehunak langile eta behe mailako herritarrentzako
|
laneko
arropak eta espartinak izan ziren, ehun gogor eta iraunkorrak. Zabalkunde handia izan zuen lantegiak: 1860an 500 langile zituen, 154 makina kotoia prestatu eta kardatzeko, 28 iruteko eta 164 ehundegi.
|
|
|
Espainiako Gerra bukatzerako 16 ehun lantegi zeuden Bergaran. XX. mendeko bigarren erdialdeko industrializazioak eskaria handitu zuen, eta Espainia osoan ekoizten ziren
|
laneko
arropen% 90 Bergaran egiten zen. 1970ean 2.000 langileri ematen zioten lana ehun fabrikek, emakumeei nagusiki.
|
|
|
Gabik gauez egin zuen lan, ateak eta leihoak itxita, segurtasun kaiola baten barrutik kobratuz gasolioa eta garagardoak. Ale goizeko zortziak baino lehentxeago agertu zen gasolindegira,
|
laneko
arropak jantzi eta zortzi zortzietan denda irekitzeko, ohi bezala.
|
|
|
Olibondoak sendatzeko garaia zen, kimatzean eragindako zauriak orbaintzen laguntzeko garaia. Langile marokoarrak
|
laneko
arropak aldatu eta furgonetetan sartzen ari ziren. Ni baino gazteago izanagatik, nik baino gertuago zituzten arbolok.
|
|
2023
|
|
|
Irailaren 8an hasi eta egun horretan bertan gelditu zen lehen aldiz, eguerdiko 12:16 markatzen zuela. Irudian nekazari bat,
|
laneko
arropaz jantzita eta poltsa bat eskuan, prakako sakelatik giltza atera, ateko giltzarrapoa ireki, sartu, eta barruan desagertzen zen. Ez zen Migeltxo, elkarteko beste bat baizik.
|
|
|
Hamahiru urte berak, gurasoen tabernan lan egiten zuen ordurako, eta dirurik gehiena entierroa izaten zen egunetan irabazten zuen. Baserritarrak menditik jaisten ziren, eta, hiletara aurretik, barberuarenetik pasatzen ziren aurrena" kokota egiteko", lepo atzeko ileak eta txukuntzeko; eta tabernatik gero, tragoxka hartu,
|
laneko
arropak eta abarkak erantzi eta zapatak eta trajea janzteko. Pioren gurasoen tabernan armairu bat izaten zen baserritarrei zapatak gordetzeko, hantxe paratzen bakoitzak bere parea.
|
|
|
Adibideak: diruaren galera ordaina [ikusi 1992ko urriaren 15eko (870/ 1992 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]; lanabesak, erremintak eta
|
laneko
arropa [ikusi 1989ko martxoaren 29ko (1989/ 54 Ar.) LAZE]; distantzia eta garraio plusa; bidaia sariak (bidaiak eta janaria) [ikusi 1998ko martxoaren 15eko (2175/ 1998 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|