|
2009
|
|
|
Atzerritarrak
|
lan
zuzenbideko ikuspegitik Bengoetxea, Aitor, Uztaro 6, 125
|
|
2010
|
|
|
Autonomia kolektiboaren fruitu eta
|
lan
zuzenbidearen iturri den hitzarmen koletiboak [LEren 3.1 b) art.] berezitasun asko ekartzen dizkio lan ordena jurisdikzionalari. Tresna horren bitartez lan harremanaren alderdien ordezkariek beren eremuko langileak eta enpresaburuak lotzen dituzten arauak sortzen dituzte, lan kontratuen gutxienezko edukia baldintzatzeko.
|
|
|
Guztiz logikoa da, zeren zuzenbide jurisdikzionalak zuzenbide materiala aplikatzean sortzen diren gertakizunei erantzun behar baitie. Jakina denez, lan organo jurisdikzionalek aplikatu beharreko zuzenbide substantiboa
|
lan
zuzenbidea da, eta langilea bereziki babesteko haren xedea (babes helburu deritzona), berehala aztertuko dugunez, lan zuzenbide jurisdikzionalera hedatzen da21.
|
|
|
Guztiz logikoa da, zeren zuzenbide jurisdikzionalak zuzenbide materiala aplikatzean sortzen diren gertakizunei erantzun behar baitie. Jakina denez, lan organo jurisdikzionalek aplikatu beharreko zuzenbide substantiboa lan zuzenbidea da, eta langilea bereziki babesteko haren xedea (babes helburu deritzona), berehala aztertuko dugunez,
|
lan
zuzenbide jurisdikzionalera hedatzen da21.
|
|
|
Posible da Administrazioak ugazaba rola hartuz, Administrazio zuzenbidearen eremutik at,
|
lan
zuzenbidearen esparruan aritzea. Ondorioz, lan prozesuko protagonista izan daiteke.
|
|
|
Bi horien artean jatorrizko desberdintasuna ikusten da: ...egoera ekonomikoa desberdina da, eta desberdina da baita ere horietako bakoitzak biak lotzen dituen mendekotasunezko harreman juridikoan betetzen duen tokia (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa eta KAS 20/ 1984, otsailaren 13koa eta Del Rey Guanter, S.,. La aplicación de los valores superiores de la Constitución española en el Derecho de trabajo?, 1988/ 1 zk.). Aipatutako arrazoia erabiltzen bada
|
lan
zuzenbide materialaren babes xedea edo konpentsatzailea justifikatzeko, arrazoi bera aplika daiteke esandako xedea lan prozesura eta hura arautzen duten arauetara hedatzeko (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa, KAE 78/ 1983, urriaren 4koa, KAE 109/ 1983, azaroaren 29koa, KAE 114/ 1983, abenduaren 6koa eta KAE 99/ 1988, maiatzaren 31koa. Doktrinan bereziki azpimarratzen dute elementu hau, Velasco de la Fuente, M. k,. La igualdad en el campo jurídico procesal laboral?, Revista de Derecho Procesal, 1991/ 1 zk., eta Montoya Melgar, A. k,. Los procesos laborales y el sistema del Derecho del trabajo?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1986/ 25 zk.). Horrela, Martínez Abascal, V.A k, ZZAA (Koor.
|
|
|
Doktrinan bereziki azpimarratzen dute elementu hau, Velasco de la Fuente, M. k,. La igualdad en el campo jurídico procesal laboral?, Revista de Derecho Procesal, 1991/ 1 zk., eta Montoya Melgar, A. k,. Los procesos laborales y el sistema del Derecho del trabajo?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1986/ 25 zk.). Horrela, Martínez Abascal, V.A k, ZZAA (Koor. Martínez Abascal, V.A.), Nueva Ley de Enjuiciamiento civil y proceso laboral, op.cit., 8 or., esaten duenez,
|
lan
zuzenbide substantibo eta prozesalaren babes xedeak edo konpentsatzaileak aberastu egiten du lan ordenan epai bidezko babes eraginkorrerako oinarrizko eskubidearen edukia. Horrela, lan prozesuaren arauketan bereziki langilea basbesten duten neurriak asko dira.
|
|
|
Ezin da isildu ere lan ordena jurisdikzionalean aritzen diren magistratuak lan arloan adituak direla. Beraz, lan arloan espezializatutako ordena jurisdikzionalean
|
lan
zuzenbide substantibo edo materiala zehatz ezagutzen duten pertsonek epaitzen dute, eta haren aplikazio egokia bermatzen dute.
|
|
|
Antzean, konponbide jurisdikzionalak autonomia kolektiboa lokarrarazten duela adieraziz, Pérez Yañez, R.,. El ASEC: ...Millet, J. L.,. El arbitraje laboral?, ZZAA, Curso sobre resolución alternativa de conflictos (arbitraje, conciliación), op.cit., 168 or. eta Alemán Páez, F. A., Las comisiones paritarias, Civitas, Madril, 1996, 87 or. Errealitate horren jatorria azaltzen du Lantarón Barquín, D. k, Ordenación de la solución extrajudicial de los conflictos laborales, Lex Nova, Valladolid, 2003, 80 or., eta
|
lan
zuzenbidea, bere jatorritik, hitzarmen kolektibo bainoago estatuko arau izan dela eta fenomeno hori aldatzea zaila dela aitortzen du.
|
|
|
Nahiz eta, normalean, eta prozesu zibila erreferentziatzat hartuz, demandatzailea den kautelazko neurriak eskatzen dituena (PZLren 721 art.), lan prozesuan,
|
lan
zuzenbidearen babes xedearekin bat, prebentziozko bahitura, Soldatak Bermatzeko Funtsaz gain, bere erantzukizuna eman daitekeenean, ofizioz ere eska daiteke (LPLren 79.1 art.). Eskaera hori, sententzia aurretik, prozesuko edozein mementotan egin daiteke, inoiz ez, prozesu aurretik451?, eta ez du jardueren garapena esekitzen (LPLren 79.3 art.). Eskaera demanda bidez egiten da, eta bi eratara egin daiteke:
|
|
|
Lan ordena jurisdikzionala bereziki lan gatazka ebazteko pentsatutako jurisdikzioa (kosmosa edo supersistema gure eraikuntzan) osatzen duten planetetariko bat da. Espezializazio horren isla dira ordena horretan soilik aritzen diren organo jurisdikzionalak (gizarte epaitegiak), goragoko organo jurisdikzionaletan bakarrik langaiez arduratzen diren salak (Justizia Auzitegi Nagusietan, Auzitegi Nazionalean eta Auzitegi Gorenean), organo horiek
|
lan
zuzenbidean adituak diren magistratuak zerbitzatzea, bere lege propioan (LPLn, alegia) aplikatzen den zuzenbide substantiboarekin eta honen babes xedearekin bereziki ondo ezkontzen den prozesu bakun, bizkor eta forma eskasduna aurreikustea? 461 Babes xede horren harira, lan prozesua honetaz bustitzeko aipatutako neurri prozesal guztiek462, aipatutako kritikak ahaztu gabe, lan ordena jurisdikziona... Lan gatazkaren protagonisten beharrizanei erantzuten die.
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura
|
lan
zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik lan zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta lan zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura lan zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik
|
lan
zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta lan zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura lan zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik lan zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta
|
lan
zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
2011
|
|
|
Atzerritarrak
|
lan
zuzenbideko ikuspegitik Bengoetxea, Aitor, Uztaro 6, 125
|
|
2012
|
|
|
Sindikatu abertzaleen kasuan, lan horiaurreratua dute, besteak, egoera berrira egokitu lirateke. Euskal Herrikogobernuak sindikatu eta patronalarekin adostu lezake
|
lan
zuzenbidea, eta horrekegun ia irudikatu ezinezko dinamika eta eredu propio batera eraman gaitzake.
|
|
|
Lan harremanen kontzeptua argia da, teknikoki. Pertsona batek enpresabatentzat, eta enpresaren lan aginduen menpe, borondatezko lana egiten dueneansoldataren truke, langile horren eta enpresa horren artean lan harremana dago, etabien arteko harreman horri
|
lan
zuzenbidea aplikatuko zaio.
|
|
|
Frantziako estatuaren kasuan, azterketa oso xinplea dela esan genezake.Nabarmena da estatuko botereari dagozkiola enplegu politika, lan harremanak, etagizarte babesaren araubide juridikoak, Frantziako Konstituzioaren 34 artikuluaklegeen esku uzten baitu
|
lan
zuzenbidearen eta Gizarte Segurantzaren oinarriakipintzea, eta Frantzian legeak bakarrik Estatuak eman ditzake.
|
|
|
Zentzu hertsian, lan harremanei dagokienez, Europar Batasunak estatuen eskuuzten du
|
lan
zuzenbidea, eta, estatuen arteko elkarlana eta koordinazioa bultzatzenditu, soft law teknika bigun eta ez lotesleen bitartez (praktika onen elkartrukea, etab.) 20 Europar Batasunak espresuki bere burua gai nagusietatik kanpo kokatzendu (soldata, sindikatuak, greba eta ugazaben itxiera).
|
|
|
Bitartean, autonomia erkidegoei Estatuak sortu duen
|
lan
zuzenbidea aplikatueta betearaztea dagokie: hitzarmen kolektiboak gordailatu eta erregistratzea; grebetan gutxieneko zerbitzuak ezartzea; enplegu erregulazioko espedienteak ebaztea, etab.
|