|
2007
|
|
|
1950ean Nafarroa Garaiko langileen %55 sektore horretan ari zen eta Arabakoen %43 Lurralde industrializatuenean ere, Bizkaian, langileen %19k nekazaritzan ziharduen. Egun, ordea, Euskal Herriko oso gutxik egiten dute
|
lan
sektore horretan, langileen %3 soilik.
|
|
|
Europako Batzordeak gaur zabaldu duen txosten baten arabera, emakumeek gizonek baino soldata txikiagoak dituzte Europar Batasunean, eta ez dago hobekuntzarik ekarriko duen zantzurik. Egoera hori azaltzen duten arrazoi nagusiak amatasuna,
|
lan
sektore gutxitan kontzentratzea eta mailaz igotzeko zailtasuna dira. Hala, 27 herrialdeetako emakumeek gizonek baino %15 gutxiago irabazten dute; 1995ean, berriz, %17 Horrek aurrerapen gutxi erakusten ditu lan merkatuko sexu bereizkeriari dagokionez.
|
|
2009
|
|
|
Finantzen sektoretik
|
lan
sektoreari aholkuak ematen dizkioten moduan, gauza bat gogorarazi behar diet: eraikuntza sektorearen krisiaren errua du.
|
|
|
Eraikuntza burbuila lehertu ondoren eta Europako langabetu tasa handiena edukita lau milioi, hara non krisialditik ateratzeko formula magikoa aurkezten diguten: Herri
|
lan
sektorea indartzea! Antza, ni ez naiz okertzen den bakarra.
|
|
|
Baina, Enborrek joan den uztailean Industria Sailari helarazi ei zion altzarigintza sektorera zuzendutako laguntza plan bat. ? 12.000 lagunek egiten duten
|
lan
sektorean, eta zerbaiten beharrean gaude?.
|
|
2010
|
|
|
Laborari, arrain hazle, ofiziale, ostaler, Aldudeko ibarrean (Baxenabarre) bada langile, eta bada bizi. Horretaz konbentziturik eta konbentzitu nahian, Banka, Aldude eta Urepele herriek osatu ibarreko feria abiaraziko du bihar lekuko
|
lan
sektoreetako ordezkariek osatu elkarteak.
|
|
|
Irakasle batzuk irakaskuntzatik liberatu eta gazte hasiberrien bizpahiru moduluz ardura daitezke, edota horien tutore edo aholkulari moduan aritu", argitu du Elizaldek. Aukera horiek aspalditik asmatuak daudela eta beste
|
lan
sektore batzuetan aplikatzen direla dio, eta irakaskuntzan hori aplikatzeko borondatea eta finantzaketa behar direla. Urkola ados dago Elizalderekin, eta elkarlanaren aldeko apustua egiten du:
|
|
|
Lehendakariak gogora ekarri duenez, 19.000 herritar baino gehiagok egiten du
|
lan
sektore horretan EAEn, eta erdiek 29 urtetik behera dituzte eta hirutik bik 34 baino gutxiago.
|
|
2011
|
|
|
Gaur egun, ostera, Barezi eta Goierriko etxe batzuk kenduta, baserrian bizi diran busturiarrek beste
|
lan
sektore batzuetan daukie bizibidea eta dirubidea. Gertaera horrek aldaketa handiak sorrerazo ditu baserri etxearen egituran.
|
|
|
Boluntario horiek 16 eta 65 urte bitarteko Espainiako biztanle helduak ordezkatzen dituzte, 12 eremu geografikokoak. Lau laginketa aldi egin dira hainbat
|
lan
sektoretan (zerbitzuak, ekonomia, nekazaritza, industria eta eraikuntza), eta horiei odol, gernu eta ile laginak hartu zaizkie. Emaitzak “atarikoak” dira, baina, nolanahi ere, adierazten dute merkurioa “iraunkorra” dela, eta bi modutan eragiten diola gizakiari:
|
|
|
Langileak Gizarte Segurantzaren Araubide Orokorrean sartzea, orain arte Etxeko Langileen Araubide Bereziarekin arautzen baitzen. Espainiako
|
lan
sektore guztiei erregimen orokorrera itzultzea. Hala ere, “puntu beltz” bat dago aplikazioan, etxeko langileen kotizazioekin eta prestazioekin zerikusia duten kontuei soilik eragingo baitie, baina ez lan harremanei.
|
|
|
Elkarlaneko lana: elkarlanaren formula, ikasleek foroen, txataren eta web 2.0ren beste tresna batzuen bidez parte hartzeko eta elkarreraginean aritzeko dosi handiarekin, bat dator gaur egun
|
lan
sektore askotan nagusi den lan metodologiarekin, eta, beraz, enplegatzaileek oso positiboki baloratzen dute arlo horretako gaitasunak eskuratzea. Irakaskuntzaren kalitatea:
|
|
|
Derrigorrezko irakaskuntzaren ondokoari buruzko galdera horiei eta beste batzuei erantzuteko, Hezkuntza Ministerioak ‘Lanbide Heziketaren Eskaintzaren Mapa Espainian’ dokumentua argitaratu du. Bertan, LHren benetako egoerari buruz hausnartzen da,
|
lan
sektoreen beharretara zenbateraino egokitzen den egiaztatzen da eta hurrengo hamarkadan egingo duen bidea aztertzen da.
|
|
|
Urtero ehunka plaza geratzen dira LHko titulazio ezberdinetan bete gabe Aitzitik, LHko titulu asko daude, eta urtero ehunka plaza geratzen dira bete gabe, eta, beraz, eskaintza eta eskaria ere desorekatuta daude. Hori dela eta, datu horiek alde batera utzita, Hezkuntza Ministerioak adierazi du zein
|
lan
sektoretan eskatu diren kualifikazio profesionaleko langile gehiago azken urtean: Informatika eta komunikazioak:
|
|
2012
|
|
|
Nabari denez, elkarte misto tradizionalen berezko antolatze kultura eragozpena da erabateko genero demokraziaren lorpen bidean. Baina, kultura hori ez da orain arte aipaturiko
|
lan
sektoreen bereizketan soilik islatzen, agerikoa da denboraren erabileran ere. Bilboko elkarteetan parte hartzen duten emakumeen diskurtsoek erakusten dutenez, izaera mistoko elkarte esparruan indarrean dagoen denbora antolatzeari egokitzeko gehiegizko ahalegina egiten dute etengabe parte hartzen duten emakumeek.
|
|
2014
|
|
|
Saregileak Bizkaiko eta Gipuzkoako 2.500 arrantzaleetatik 68 besterik ez dira emakumezko. Oraindik ere egitura tradizionala duen
|
lan
sektorea da arrantza. Estatistikaren beste muturrean daude saregileak; hau da, emakumeak dira ia saregile guztiak.
|
|
|
Australiako boltsan kotizatuak dira"
|
lan
sektore" horretako" enpresak", izan diten Sex zentrum, Bar d' hotesses, Habitaciones con sauna edo nahi duzuena. Baina ez putetxeak.
|
|
2017
|
|
|
Hemen berriz ere enpresako jarduna eta gainerako bizi esparruen erabateko bereizketa dagoela ageri da. Haurdun daudela publiko egiten den momentutik, obra eremuan, hasten dira erakundeak pribatu publiko bereizketaren ideologian oinarritzen diren portaera diskriminatzaileak abian jartzen,
|
lan
sektore horretatik baztertu nahian emakumea: Xx9, orain ez nagoelako hor lanean baina, esango banieke haurdun negoela, azkar batean kenduko nindukete postutik eta eskaintzak egiten jarri izango zidaten?.
|
|
|
Beraz, emakumeek promozio profesionalerako dituzten oztopoez aritzea da. Bestetik, segregazio horizontala dago, eta emakumeak
|
lan
sektore eta okupazio batzuetan eta gizonezkoak beste batzuetan kontzentratuak egoteari egiten dio erreferentzia (Martin eta Navarro, 2015). Hain zuzen ere, emakume eta gizonek lan eremu ezberdinetan egiten dute lan oro har, eta baieztapen horren isla okupazio datuetan ageri da:
|
|
2018
|
|
|
Zerbitzuen
|
lan
sektorera bideratuta, kultura eta turismo kudeaketako hiru ikastaro eskainiko dira: ekitaldien eta esperientzien ekoizpena, metodologia arineko ekitaldiak eta kultura eta turismo sektoreko ahozko komunikazioa.
|
|
|
1 koadroa: Etorkinen portzentajea
|
lan
sektore garrantzitsuetan
|
|
2019
|
|
|
31 tona, Gernika bonbardatzeko erabili zen beste. Geuk sortu, garraiatu eta saldutakoari erabilera guk ematen ez diogun arren,
|
lan
sektore honek kezka sortzen du gizartean. Hortik abiatuta egin dute Gerra hemen hasten da dokumentala.
|
|
|
Lerro hauek idazteko unean, negoziazioak etenda zeuden, eta haserre, langileak. Gipuzkoan, 5.000 bat lagunek egiten dute
|
lan
sektore honetan eta gehienak emakumeak dira. Langileek zaintzari balioa emateko eskatu dute, eta 2017tik berritu ez zaien hitzarmena eguneratzeko.
|
|
|
Maiatzaren 1ean berriz ekin zioten grebari beharginek; iazko irailetik protestan dira. Gipuzkoan, 5.000 bat lagunek egiten dute
|
lan
sektore horretan; gehienak, emakumeak.
|
|
|
Beraz, lan sozialki ezinbestekoaren kontzeptuak irmotasuna galtzen du. Nola definitu behar dugu lan sozialki ezinbestekoa, baldin eta planeta honetako
|
lan
sektore zabal eta nahitaezkoena ez bada horren partetzat jotzen. Eta zer irizpide eta printzipioren arabera arautuko dira zaintza lanaren, sexu lanaren eta ugalketaren antolamendua, baldin eta jarduera horiek ez badira jotzen lan sozialki ezinbestekotzat?
|
|
2020
|
|
|
Biltzeko deia beste
|
lan
sektoreei
|
|
|
SNCFko langileek aho batez aipatzen dute beste
|
lan
sektoreen inplikazioa ezinbestekoa bilakatua dela hein honetan. Baionako karriketan, joan den astean, agerikoa zen irakaskuntzan mugimendua indartzen hasia dela.
|
|
|
Beste
|
lan
sektoreen mentsaz damuturik, analisia egin du LABeko ordezkariak: " Macronek ongi ulertu du hori:
|
|
|
Hartatik gaur egunera etorrita: irakaskuntzan, administrazioan, hedabideetan, enpresa pribatuetan, edozein
|
lan
sektoreko edozein lanpostu kontuan harturik, zenbat lanpostutan da beharrezkoa euskara. Gaindegia k edo egin ote du azterketarik?, ehuneko hamarrean bai?, eta zenbatean dira beharrezkoak gaztelania Hegoaldean eta frantsesa Iparraldean, eta ingelesa bietan?
|
|
|
Gaur egungo eredu ekonomikoaren ahuleziak argi eta garbi ikus ditzakegu ispilu aurrean jarrita: langabezia poltsa handiak eta lan prekarietatea, osasunaren eta garapen ekonomikoaren arteko dikotomia faltsuaren imajinarioa, sektore publiko beharrezkoen gaineko presio gero eta handiagoa (hala nola osasuna, hezkuntza edo zientzia arloetan),
|
lan
sektore feminizatuak eta zainketa sistemaren krisi sakona, finantza sektorearen eta korporazioen presioak kontraprestaziorik gabe laguntza publikoak jasotzeko, kanpoko elikagaien sektorearen eta banaketa enpresa handien mendekotasuna areagotzea, informazioaren teknologia berrien bidez gizarte kontrolari lotutako arriskua handitzea, etab.
|
|
|
Hala ere, transferiezinak izateak arazoak ekar ditzake, familia askotan emakumeek gutxiago kobratzen dutelako eta gizonen soldata handiagoa den familietan gizonen baimenek etxeko diru sarrerak gutxitu ditzake; hortaz, kontziliazio politikak ezarritako neurriak derrigorrezkoak izan behar dira eremu pribatuan, hau da, enpresek ez lukete kontziliazio neurriak aldatzeko erabakimenik izan eta soldata berdina bermatu da baimena hartzen dutenentzat. Horrek esan nahi du
|
lan
sektore feminizatuak desagertu behar direla. Kontuan izan emakume asko kaleratuak izaten direla umeak izatean, edo baimenak eskatzean (baimena eskatu eta gero, alegia).
|
|
|
Biztanleria zahartu ahala, korapilatu egiten da galdera horren erantzuna, errealitate konplexu bat erakusten baitu zaintzaren auziak: mendekotasunak, zerbitzu publikoen baliabide mugatuek eta
|
lan
sektorearen feminizazioak eta prekarizazioak katramilatuta. Eztabaida presakoa da orain zaindu beharreko senideak dituztenentzat; premia horretatik abiatuta, Mirando al futuro.
|
|
|
«Ez doaz arazoaren errora». Hala gogora ekarri dute feminizatutako hainbat
|
lan
sektore greban daudela egunotan: garbitzaileak, zahar etxeetako langileak, etxez etxeko laguntzaileak...
|
|
|
SNCFko langileek aho batez aipatzen dute beste
|
lan
sektoreen inplikazioa ezinbestekoa dela hein honetan. Baionan, joan den astean, agerikoa zen irakaskuntzan mugimendua indartzen hasia dela.
|
|
|
Beste
|
lan
sektoreen mentsaz damuturik, analisia egin du LABeko kideak: «Macronek ongi ulertu du hori:
|
|
|
Biltzeko deia beste
|
lan
sektoreei
|
|
|
«Erreforma hori ez dugu onartzen; gure sistema propioa daukagu, lan baldintza dorpeak ditugulako». Airearen presioak eta erradiazio arriskuak minbizi asko eragiten dizkie beren
|
lan
sektorean. Gaur egun, 55 urtetan erretreta hartzeko aukera dute, baina erreformarekin 64 urtera arte lan egin lukete.
|
|
2021
|
|
|
2021eko" Euskaraz Lan Egin" dispositiboak, proiektu profesional bat aurkeztuko duten hogei bat pertsona formatu nahi ditu,
|
lan
sektore batzuk profesional euskaradunen beharra gero eta handiagoa dutelako eta euskara eta frantsesa menperatzen duten pertsona kalifikatuak atzemateko zailtasunak dituztelako: erakaskuntza, haurtzaindegi, heziketa artistikoa eta kulturala, animazioa... eta hedabideak.
|
|
|
Haren kalkuluen arabera, soilik laguntzen %0, 6 bideratuko da zerbitzu publikoetan inbertitzeko, eta %89, 6 «propaganda berde digitalerako» da: «Lehendik aurreikusirik zeuden proiektu erraldoiak eta
|
lan
sektore gehiago pribatizatzeko egitasmoak dira». Era berean, salatu du enpresa handien interesa lehenesten dutela eta kudeaketa ilun eta zentralista dutela.
|
|
|
Langabezian dauden 18 eta 60 urte bitarteko gizon eta emakumeek parte har dezakete, edozein ikasketa mailarekin eta edozein
|
lan
sektoretatik etorrita ere, aurretik esperientzia izan edo ez. Programan interesa duten pertsonek, aurreko edizioetan batez beste% 60 laneratu badira ere, izena eman dezakete langelen webgunean edo Laudioko Tokiko Garapen Agentzian.
|
|
|
Hala ere, ikertzaileak argi dauka: " Betidanik, errekurtso gutxien zeuzkaten emakumeak gutxietsita dauden
|
lan
sektoreetara sartzen dira. Kasu honetan, etxeko lanen sektorea ekonomikoki eta sozialki gutxietsia izan da historikoki".
|
|
|
Hau ez da harritzekoa, izan ere, etxeko lanak emakumezkoen genero aginduen luzapen bat bezala ikusten dira". Mundu mailan, ILO Nazioarteko Lanaren Erakundearen arabera, 67 milioi pertsonak jarduten dute etxeko
|
lan
sektorean, eta horietatik %83 emakumeak dira.
|
|
|
Dantza eskola batean egon nintzen hasieran eta orain
|
lan
sektorean sartzeko asmoa daukat. Bitartean teknika ahalik eta gehien leuntzen saiatzen ari naiz, hankak ahalik eta gehien igotzen, egun batetik bestera gehiago salto egiten… Geroz eta dantzari moldagarriagoak nahi dituzte.
|
|
|
Lanbideak ere oso aipatuak dira. Haien artean
|
lan
sektore esanguratsuena zerbitzuetakoa da(% 49). Gertutik jarraitzen diote artisauek(% 45,2) eta aski gibeleraturik geratzen da sektore produktiboa(% 5,6), garai hartako jendartearen gehiengoa izan arren (Artzaigorri, Laborari, Mandazaia, Martin Artzaia).
|
|
|
H.D.: Bai, 1960etik goiti laborantza ofizioa aldatu baitzen, bertze
|
lan
sektoreetan aldakuntza handiak bideratu zituzten bezala, baina daukat laborantzak zuela egiazko iraultza egin. Ez zen haatik goxo goxoa bera egin:
|
|
2022
|
|
|
" Industria astea":
|
lan
sektorea ezagutu
|
|
|
Arnaud Etchart Irisarrin hargina zen, 1966an Beñat semeak segida hartu zuen. 1973an" Etchart Taldea" bilakatu zen, gaur egun familiako hiru haurrideek bakoitzak beren
|
lan
sektorea kudeatzen dute. Pierrek" Agur" enpresa, Mayalen ek" Sobrim" eta Alain-ek" Etchart Taldea".
|
|
|
Greba egiteak
|
lan
sektore batzuetan indar eta eragin gehiago badu, beste batzueri konparatuz. Herria astekariko langileak greban jartzen balira, ez dut uste jendartean influentzia handia lukeen, ez eta edozeinen egunerokoaren bizitza trabatua litzatekeen!
|
|
|
Abenduaren 6an iraganen den egun horretan, orain aipatu bezala
|
lan
sektore horren ezagutaraztea da helburua. Lehen parte batean profesionalentzat baldin bada, ondotik deneri idekia da (10:15: 00).
|
|
|
Bestalde, probintziaren egoera ekonomikoari dagokionez,
|
lan
sektore guztietan eskulan gutxi dago eta, beraz, enpresaburuek gero eta gehiago begiratu behar diote nazioarteko kontratazioari hutsune hori betetzeko (Richer 2022). Honakoa argudiatzen dute:
|
|
|
Enrique Vialek eta Maristella Svampak dioten bezala: «Itun Historikoaren gobernuaren programako proposamenetako batean, trantsizio mailakatu eta bidezko bat egiteko proposamenean, jasoa dago babesa emango dietela gaur egun erregai fosilen erauzketaren menpe dauden ekonomia eta
|
lan
sektoreei —Kolonbiako esportazioen %35 dira—».
|
|
2023
|
|
|
Arrakasta duen
|
lan
sektorea
|
|
|
Beste aldaketa bat da
|
lan
sektoreen balio erantsiari dagokiona. Herena baino gehiago zerbitzuen sektoreari zegokion 2021ean; 2011n baino %2, 3 gehiago, eta 2001ean baino %6, 7 gehiago.
|
|
|
Sindikatuetatik zehaztu dutenez, ezarritako gutxieneko zerbitzuen ondorioz, abenduaren 19an egun arrunt batean baino langile gehiagok egingo dute
|
lan
sektore batzuetan. Hori dela-eta, Eusko Jaurlaritzari eta gainerako instituzioei greben jarraipenaren inguruan ematen dituzten datuak ez manipulatzeko eskatu dute sindikatuek.
|
|
|
Lan Ministerioak Lan Aurreikuspeneko Erakundeak sortu zituen, eta erakundeok gauzatu zuten Lan Mutualismoa. Erakunde horiek
|
lan
sektore bateko edo batzuetako enpresek eta langileek osatu behar zituzten, nazioko, probintzia arteko edo probintziako esparruan.
|