|
2001
|
|
|
1980ko urteetan sendotu eta egun daukagun lanbide honek antzik ez du ia bere aurrekoarekin. Haren barnean ez dago aipatzeko moduko mugimendu sindikalik eta nabarmen okerragotu dira kontratu baldintzak, langile plantilak aldatu ezinik,
|
lan
prekarioa bazter oro, babeserako erakunderik gabe eta Informazio Zientzietan titulatu asko eta asko egunkarietan ate joka ari diren egoera honetan. Aurreko garaian lanbidearen demokratizazioa bultzatu zuten kazetari asko hedabideen zuzendaritza taldeetako kideak dira egun eta baseko erredakziotik guztiz aldendurik bizi den hierarkia kasta osatzen dute.
|
|
2003
|
|
|
Ildo berean, sustatu egiten da, halaber, borondatezko aurreikuspen sozialeko erakundeetan inbertitzea, zeren gehitu egin baitute horrelako sistema osagarrietan jarritakoaren kenketa, eta tratamendu eskuzabal bera aplikatuko dute aurreikuspeneko plan aseguratuetan. Sindikatu abertzaleko arduradunen ustez, ez da bidezkoa aurreikuspeneko sistemak indartuz dagoeneko etorkizuna bermatua dutenen pentsio osagarria subentzionatzea eta, bien bitartean, pertsona langabe edo
|
lan
prekarioko pertsona ugarik sistema publikoko pentsio kontribuziozkoak jasotzeko biderik ez izatea.
|
|
2005
|
|
|
% 50 bezeroek egiten dituzte, eta gainerakoa administrazioko akatsek. Lapurraren ohiko profila 30 urte baino gutxiagoko gizona da,
|
lan
prekarioa eta jokabide errepikaria ditu, eta arropa, musika, hestebete iberikoak eta lurringintza ditu ardatz. Lapurtutako bezeroak batez beste 30 euro balio du, eta enplegatuak lapurtzen duenean, berriz, 60 euro.
|
|
2006
|
|
|
Erran behar dut Ateka hilabetekarian ikusizuela argi, azkeneko hostoan, Diribarne marrazkilariaren karratuen gainaldean.Elena zeritzon Iparraldeko neska gazte batek, oinarrizko abertzale baina bortxatugabe, bere bizitza kontatzen du: Aberri Eguna, ikastolen eta errefuxiatuen aldekomanifestazioak,
|
lan
prekarioak, balizko Karl haren bilakuntza eta emazteen artekoamodioa. Urgentzia handian idatzia da, perpausak kolpeka datoz, hatsanka, ezosatuak, denborarik ez bailitzan.
|
|
|
Bizitza guztirako kartzela zigorra sinarazi nahi digute. Modu horretan, edozein motako
|
lan
prekarioak betetzera behartzen gaituzte, eta ezin ditugu aurrera begira egin nahi ditugun proiektuak landu", adierazi dute Segikoek.
|
|
2007
|
|
|
Aneren iritziz, ordea," segurtasun falta okupatuta bizi ez direnek ere badute. Ia denak daude
|
lan
prekarioekin, aldi baterako lanekin, pisua ordaintzeko gai izango ote den jakin gabe... Gerta liteke bat batean etorri eta gu hemendik botatzea, baina badakigu prozedura judizial bat dagoela aurretik eta horrek ere bere denbora eramaten duela".
|
|
|
Agiri horren arabera, generoen arteko bereizketa okupazionalaren ondorioz, emakumeek eta gizonek hainbat eskakizun eta tentsio dituzte. Emakumeek gaizki ordaindutako lanak eta
|
lan
prekarioak egiten dituzte, ordezkaritza sindikala ahulagoa da eta erabakitze mailetan gutxiago parte hartzen dute, txostenaren arabera. Gainera, osasunari eta segurtasunari buruzko Europako zuzentarauek “ez dituzte etxeko langileak hartzen, gehienak emakumeak baitira”, gaineratu du.
|
|
2008
|
|
|
Bitartean, Eusko Jaurlaritzak, aurrekoak baino gogorragoa eta murriztaileagoa den gizarte bazterketaren aurkako legeriaren aldaketa bat aurkeztu du Eusko Legebiltzarrean, eta joan den uztailean Diru sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Lege proiektua onartu du. Aldaketa atzerapauso larria da herritarren eskubideetan, bai diru baliabide urriak dituztenentzat, bai
|
lan
prekarioa dutenentzat, bai emakumeentzat, baita pentsiodunentzat ere.
|
|
|
Lege proiektua dela eta, beste alderdi negatibo batzuk nabarmendu behar dira. Esate baterako,
|
lan
prekarioa duten familiek denbora mugatuan soilik jaso ahal izango dute bizirik irauteko soldata txikien osagarria; ondoren, prekarietatera ez ezik, pobreziara ere kondenaturik egongo dira. Urte kopuru mugatua ezarri da hurrengoetarako laguntza jasotzeko:
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu laguntza hauen familia eskatzaileen %40 pentsiodunak, jubilatuak edo alargun emakumezkoak direla, eta %37
|
lan
prekarioak dituzten familiak direla. Lege hau onartuko balitz, gizarte alorrean atzera egingo da nabarmen herritarrek oinarrizko beharrak osasuna, hezkuntza, janariak edo etxebizitza asetzeko eskubideetan, beharrok oso denbora laburrean soilik beterik izango baitituzte.
|
|
|
• Lizentziadunak ez direnek ere
|
lan
prekarioak dituzte, lan merkatua zabortegia bilakatu delako enpresarien mesedetan.
|
|
2009
|
|
|
Fernandezen ustez, azken hamabost urteotan enpresaburuen irabaziak biderkatu egin dira, eta langileen soldatak, aldiz, ez dira igo, eta horrek aberastasunaren banaketa bidegabe bat ahalbideratu du. Hori dela eta, krisiaren atarira langileak pobreturik iritsi dira, eta Araban lanpostua dutenen erdiek
|
lan
prekarioa dutela ziurtatu zuen.
|
|
|
Mozkinak dituztenean zein krisialdi garaian, enpresaburuek beti irabazten dutela esan zuen ELAko buruzagiak, irabaziak dituztenean
|
lan
prekarioa sortzen dute, eta krisia datorrenean jendea kaleratzehasten dira. Krisialdian langileen interesak babesteko ELAk abiatutako kanpainan esandakoa berretsi zuen Muñozek; langileak eta ugazabak ontzi berean ez doazela, nahi dutenean karel gainetik botatzen gaituztelako.
|
|
|
108 min. 1987 urteko uda da. Unibertsitatean graduatu berri den gazte batek
|
lan
prekario bat onartuko du jolas parke batean. Inoiz imajinatu duen lanik txarrena izan arren, oso pozik biziko da.
|
|
|
Bigarrenik, hauskortasunaren eremua dugu:
|
lan
prekarioa, harreman ezegonkorrak, eta bizi konbikzio ahulak. Azkenik, bazterketaren eremua:
|
|
2011
|
|
|
Guk geuk sorturiko garapen sozial, ekonomiko eta zientifiko teknologikotik datoz: giza lokarrien likidotzea;
|
lan
prekarioa; elikadura transgenikoa; teknologia nuklearraren ugaritzea; ni idealera ez heltzea; ur eskasia; lurren erosioa; identitate kulturalen desagertze masiboa; XX. mendean zehar asmaturiko milaka sustantzia kimikoen igurtzi isila; pandemia globalak; klimaren aldatzea; nano bio info kogno teknologiaren zenbait garapen ildo potentzial; gerra bakteriologikoa; suntsipen masiborako egundoko ahalme...
|
|
2012
|
|
|
Lizarraldek bi perfil bereizten ditu: bere garaian bide bat jorratu zuten pertsonak, baina
|
lan
prekario batekin bizi direnak; eta gizartean errotu barik dauden langabetuak. –Gaur egungo gizartean ehun sozial hori ez da lantzen, eta horregatik pertsona asko bakarrik sentitzen dira.
|
|
2013
|
|
|
Jean Baptiste Malet (1987) Golias astekari kristau kritikoan daukan lanak utzitako tarteetan prestatu zen Amazon multinazionalaren enplegu deialdietako baterako. Zehazkiago,
|
lan
prekarioetan liderra den Adecco konpainiaren frogetara aurkezteko. Eguberri aurreko kanpainarako Frantziako Amazonek 1.200 langile kontratatzen ditu, Montelimar hiriko biltegirako.
|
|
|
Horren ondorioak dira gehiago sufritzen dutela eta gogo aldarteak okerrera egiten duela. Hala ere, langabeziaren igoerak, etxegabetzeek eta
|
lan
prekarioak buru nahaste bat duten pertsonei ez ezik, gainerako espainiarren osasun mentalari ere eragiten dio krisiak. “Horregatik, areagotu egiten dira depresioa eta antsietatea.
|
|
|
Berriki egindako azterlan baten arabera,
|
lan
prekarioa langabetua izatea bezain arriskutsua da osasun mentalerako. Antsietateaz eta depresioaz gain, lan prekarioak beste ondorio psikologiko negatibo batzuk ere eragiten ditu, hala nola tentsioa, injustizia sentsazioa eta, are gehiago, gizartearekiko nolabaiteko erresumina.
|
|
|
Berriki egindako azterlan baten arabera, lan prekarioa langabetua izatea bezain arriskutsua da osasun mentalerako. Antsietateaz eta depresioaz gain,
|
lan
prekarioak beste ondorio psikologiko negatibo batzuk ere eragiten ditu, hala nola tentsioa, injustizia sentsazioa eta, are gehiago, gizartearekiko nolabaiteko erresumina. Artikulu honetan azaltzen da zergatik aldi baterako lanak, kalitate txikikoak edo segurtasun gutxikoak dituztenek depresio eta antsietate arazo gehiago izaten dituzte.
|
|
|
Lan-talde egonkor bateko kide ez izateak lanbide nortasun argi eta egonkorra garatzea eragozten du. Kasu batzuetan,
|
lan
prekarioak eta langabezia konbinatzen dituztenek gehiago sufri dezakete ondorio psikologikoak lanik gabe daudenek. Josep Maria Blanchek azaltzen duenez, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa, «langabezian hilabeteak edo urteak daramatzaten pertsonek hondoa jo dutela sentitzen dute, ezin dutela okerrago egon. Eta uste dute agian aukera bat izango dutela».
|
|
|
Eta uste dute agian aukera bat izango dutela». Aldiz, langabeziarekin tartekatutako
|
lan
prekarioetatik gaizki «sufritzea» eragiten du. ziurgabetasuna, okerrago egon daitekeela pentsatzea», langabezian behin betiko gera daitezkeela edo okupazioa are prekarioagoa eta kalitate txarragokoa izan daitekeela pentsatzea.
|
|
|
Azken horiek ziren beren egoerarekin pozik ez zeudenak. Gainera antsietatea eta depresioa Blanchen iritziz,
|
lan
prekarioak beste ondorio psikologiko negatibo batzuk eragiten ditu. tentsioa, beste langileekin alderatuta hautematen den desberdintasunagatiko bidegabekeria sentsazioa eta, are gehiago, gizartearekiko nolabaiteko erresumina.
|
|
|
Hori da Caritas Laboraren kasua, Asturiasko Caritasen proiektua Avilesen. «Gizarte bazterketa jasateko arriskuan dauden pertsonak gizarteratzeko eta laneratzeko ibilbide indibidualizatuak» proposatzen ditu, lanik ez dutenak edo
|
lan
prekarioak egiten ari direnak. Ijitoen Idazkaritza Fundazioa.
|
|
|
teleoperadore Suitzako empresa batentzat, turismo arloan, alemanierako klaseak, itzulpenak, etab. Baina inoiz ez nire ikasketekin eta formakuntzarekin lotutakoak. Beti
|
lan
prekarioak. Gizarte laguntzaile naizenez, Pedagogia ikasita, hizkuntza oso garrantzitsua da, esan nahi dut bezeroen hizkuntza primeran jakin behar dela, eta nire gaztelania eta euskara maila ez dira hain altuak.
|
|
2014
|
|
|
Brasil pobreen herrialdea zen lehen. Gaur egun pobre gutxiago dago, baina eredu neoliberalak indarrean jarraitzen du eta herritar ugarik ez dauka duintasunez bizirauteko beste modurik,
|
lan
prekarioak egitea baino.
|
|
|
Gure belaunaldiari ipuin polit bat kontatu zioten, soilik ipuina zena. Ez ziguten
|
lan
prekarioaz hitz egin, lan baldintzek beti egingo omen zuten hobera, kontratu mugagabeak, soldata duinak, etxea (k), autoa (k) … Eta hori guztia faltsua zela ikusi eta buelta ematea ez da erraza. Bestelako bizimodura ohitu beharra daukagu, eta batzuei errazagoa egingo zaie beste batzuei baino.
|
|
|
Faktoreak klase askotakoak dira, eta elkar gurutzatu eta elikatzen dute: ...etan, bi soldatarekin ere juxtu ibili behar da etxebizitzaren gastuak ordaintzeko, jakiak erosteko, familiaren gastuei aurre egiteko; gazteak gurasoen etxetik ateratzeko edadea atzeratu da; bizi itxaropena luzatu da, funtzio sozial batzuk denboran geroratuz; gurasoak gero eta zaharragoak dira; familia eredu berriak ugaritu dira; emakumeek presentzia handiago dute lan merkatuan, baina baldintza eta
|
lan
prekarioagoetan, eta etxeko lanetan dituzten ardurak askorik arindu gabe; haur gutxiago jaiotzen dira; eta abar. Sei urte luzera edo gehiagora doan krisi egoera batek areagotu ditu arazo horiek guztiak, gainera, soldatak izoztuz edo murriztuz, langabeziara jausi ez direnentzat.
|
|
|
Adibidez: emakume bat, gaztea, hiri bateko kanpoko auzo batean bizi dena eta
|
lan
prekario bat duena supermerkatu batean; bizitzan gertatzen zaizkion gauza horiek guztiak elkarrekin korapilatuta daude, eta haren nortasuna, beharrizanak eta aukerak horiei lotuta daude. Kontzeptu horrek erakusten digu pertsonok kokaleku bat dugula eta kokaleku horrek gure bizitzako aukerak eta gaitasunak baldintzatzen dituela.
|
|
|
Ondoren, Iruñean Kazetaritzako ikasketak egin zituen. Gero Bartzelonara joan zen eta, han,
|
lan
prekarioenetan aritu zen. Orain arte, hurrengo saiakerak argitaratu ditu:
|
|
|
Ekonomia antolatzeko eredu berririk ez da sortu. Ordaindu gabeko lan erreproduktiboei eskaintzen diegun denbora murriztu egin da eta zerbitzuak garatu dira zaintzarako, baina horrek ez du ekarri lan horien onarpen eta hobekuntzarik,
|
lan
prekarioak dira. Gizonen parte hartzea handiagoa den arren, nekeza izango da orekatzea zaintzen lana balorizatzen ez bada eta gizarte egiturak egokitzen.
|
|
|
Independentzia ekonomiko barik askatasuna eta independentzia pertsonala hitz hutsak baino ez dira eta. Izan soldata baxuagoak ditugula; izan
|
lan
prekarioagoak ditugula; izan feminizatutako sektoreak egokitzen zaizkigula; izan genero ikuspegirik gabeko aurrekontuak onartzen direla; izan emakumeak garela pentsio ez kontributiboak jasotzen ditugunak; izan zerbitzu sozialak eta publikoen murrizketetatik etortzen diren lanak gure gain erortzen direla; izan kristalezko sabaia; oinarrrizko eskubide sozialak ukatzen zaizkigu, emakumeok sortutako ... Zer esanik ez merkantzia bezala erabiltzen ditugun langile klaseko emakume migranteen kolektiboaz, sexu lanak eta zainketak egiten, krisitik era erraz batean ateratzeko erabiltzen ditugunak eta egun hain kriminalizatuak daudenak.
|
|
2015
|
|
|
Bilbon ere, bagara Leioan edo Bilbon ikasi eta bertan bizi garen zabait ikasle. Hala ere, bilboko etxebizitzen alokairuen prezio ikaragarriek menpekotasun egoera batera garamatzate, emantzipatzeko aukera mugatuz, gure ikasketak baldintzatuz eta sarritan
|
lan
prekarioak onartzera bultzatuz alokairu hauek guri zein gure familiei suposatzen diguten zama arintzeko asmotan.
|
|
|
382. Langabezia %22, 20koa da (253.600 euskal langile daude lanik gabe), eta lanean ari direnen artean ere, %33k
|
lan
prekarioa du; emakumeen artean langabezia %31, 9koa da; gazteen artean langabezia %45, 50era iristen da, eta prekarietatea %85era.
|
|
2016
|
|
|
Edozein komunikabide zabalduta motiboak nonahi ikusiko ditugu: gerrak, jendea goseak eta ihesean, beroketa efektua eta klima aldaketa, emakumeen kontrako erasoak,
|
lan
prekarioak eta pobrezia, eskubide sozialak murriztuta, presoak etxetik ehunka kilometrotara, aberatsak gero eta aberatsago, esplotazioa… Hori guztiori gero eta nabarmenagoa izateaz gain, zailago ikusten dut konponbidea, hara hor nire ezkortasuna.
|
|
|
Etxeko langileen eta zaintzaileen kasuan indarkeria transistemiko hori argi dago: sexismoaz gain, xenofobiak (atzerritartasun legeak horrelako
|
lan
prekarioetara baztertzen ditu emakume etorkinak) edota klasismoak (garbitzailearen estigmak errazten ditu errespetu faltak) eratzen du langile hauen egoera. Prostituzioarekin gauza bera gertatzen da.
|
|
|
Jaiotze tasak, ostera, ez du eraginik izango biztanleriaren galeran, dagoeneko jaio baitira 2029tik aurrera 16 urtetik gorako guztiak.Are gehiago, Adegiko aztertzaileek uste dute ezer egitekotan beherantz egingo duela jaiotze tasak, «oraingo krisi ekonomikoak gazteak gurasoen etxetik alde egin eta familia bat sortzeko itxaropenetan agian izango duen eraginagatik». Beste hitz gordinago batzuetan, langabeziak, soldata eskasak eta
|
lan
prekarioak ez direla bultzadarik onena bizimodu independente bat antolatzeko eta seme alabak izateko.Dagoeneko badira arazoakHoriek horrela, Adegi kezkaturik azaldu da biztanleriaren gutxitzeak eta haren zahartzeak lan merkatuan izango duen ondorioengatik. «Langabezia tasa handia dugun une batean, zenbait arazo sortu dira enpresa batzuetan, azaldu baitute ez dituztela soslai egokiko pertsonak aurkitzen zenbait lanpostu betetzeko.
|
|
|
Sinadura hauen bitartez zera eskatzen dugu: Gure Erkidegoan pentsio baxuenak jasotzen dituztenek, 1.080€ arteko osagarria jaso dezatela. Ezin dugu ahaztu EAEn 249.579 pertsona dagoela 700€z azpiko pentsioarekin eta horietatik gehienak emakumeak edo bizitzan zehar
|
lan
prekarioetan arituak direla.
|
|
2017
|
|
|
Badakit jakin, gaurko kazetaritzan, beste esparru askotan bezalaxe,
|
lan
prekarioa dela nagusi. Gainera, bizi garen abiadura dela-eta, albisteak arin baino arinago ekoiztu behar izaten dira.
|
|
|
Ados, turismoaren irabaziak esku gutxitara doaz, baina horretaz aparte, zer du txarrik turismo sistema honek? (...) Bai, lanpostu prekarioak sortzen ditu, baina irabaziak esku gutxitara doazela eta
|
lan
prekarioa sortzen duela kenduta, zer du ba txarrik turismo sistema honek? (...) Arrazoi, bertoko biztanleei etxebizitzen prezioa garestitzen zaie eta oinarrizko serbitzuak urritu.
|
|
|
(...) Arrazoi, bertoko biztanleei etxebizitzen prezioa garestitzen zaie eta oinarrizko serbitzuak urritu. Baina irabaziak esku gutxitara doazela,
|
lan
prekarioa sortzen duela eta bertokoentzat bizimodua garestitzen dela kenduta, zer du ba txarrik turismo sistema honek? (...) Beno, ingurogiroaren inpaktoa, bai.
|
|
|
(...) Beno, ingurogiroaren inpaktoa, bai. Baina irabaziak esku gutxitara doazela,
|
lan
prekarioa sortzen duela, bertokoentzat bizimodua garestitzen dela eta ingurogiroa kaltetzen dela kenduta, zer du txarrik turismo sistema honek? (...) Ah, egia, turismo masiboak dena berdintzeko joera du, hiriek euren nortasuna galtzen dute, idiosinkrasia.
|
|
|
(...) Ah, egia, turismo masiboak dena berdintzeko joera du, hiriek euren nortasuna galtzen dute, idiosinkrasia. Baina irabaziak esku gutxitara doazela,
|
lan
prekarioa sortzen duela, bertokoentzat bizimodua garestitzen dela, ingurogiroa kaltetzen dela eta idiosinkrasia galtzen dela kenduta, zer du txarrik turismo sistema honek? (...) Baita:
|
|
|
(...) Baita: turismoa baldin bada herri baten industria bakarra, morroien gizarte bat sortzen duzu, serbitzarien gizarte bat, etorkizunean baliokoa izateko beharrezkoa litzatekeen I+ D horretatik guztiz urrun, baina irabaziak esku gutxitara doazela,
|
lan
prekarioa sortzen duela, bertokoentzat bizimodua garestitzen dela, ingurogiroa kaltetzen dela, idiosinkrasia galtzen dela eta serbitzarien gizarte bat sortzen dela kenduta, zer du txarrik turismo sistema honek. Ezer ez.
|
|
|
Pablo Pinedo Bovedaren dokumentalak Hegoafrikan pausatzen du kamera. Noma ghetto batean bizi da;
|
lan
prekario bat du, eta familiarekin etxola bat alokatzen du. Bere ametsa bere etxea eraikitzea da.
|
|
|
Baliteke negozioaren jabe direnei eta alokairurik ordaintzen ez dutenei, tasun hori sentitzeko pribilegioak gehixeago irautea, baina iraunkorra izatetik urruti dagoela esango nuke. Berdina gertatzen zaie, turista zaparradekin batera,
|
lan
prekarioak aurkitzen dituzten horiei ere: zeharka bada ere, momenturen batean nabarituko dute positibotasuna, baina sentipen hori ere lausotuko zaie denborarekin.
|
|
|
Gazteak postaletako herriaren atzean daudela azaldu du Ernai erakundeak: " Kanpotik datozen turistak pozik egon daitezen kateatzen gaituzten
|
lan
prekarioetan". Uda garaian herri ereduen arteko talka hori areagotu egiten dela salatu dute, turistei luxua eskainiz eta gazteak miseria eta esplotaziora.
|
|
2018
|
|
|
Hori bai," kalteak oso geldo ematen direnez, denboraren igaroarekin bilakatzen dira agerikoagoak" azaldu du Ibañezek. Gentrifikazio prozesuak, pisu turistikoen areagotzea, alokairuen garestitzea edota
|
lan
prekarioak zerrendatu ditu, besteak beste, inpaktu negatibo horren ondorio bezala.
|
|
|
Horren adibide, «gaizkietorria» egin zieten atzo, Kursaalean, bilkura horretan parte hartzen ari direnei: «Langileen eskubideen ikuspegitik, tertziarizazioak
|
lan
prekario pila bat sortzen du; gainera, zenbat eta mozkor turismo gehiago egon, uste dugu orduan eta baboso gehiago egoten direla kaleetan». Elkarretaratze horretan bildu ziren, besteak beste, Bizilagunekin plataforma eta Donostiako pentsiodunen elkartea.
|
|
|
Hezitzaileak ibilbide arruntena deskribatu du: “Urduñan ez dutenez aukerarik
|
lan
prekariorik egiteko: txatarra jasotzeko edo publizitatea banatzeko, esaterako, hiriburuetara jotzen dute.
|
|
2019
|
|
|
Igarri duguna da emakume horien erosteko ahalmena murritzagoa dela. Hau da, bostetik bat langabezian dago eta erdia baino gehiago aktibo badaude ere, askok
|
lan
prekarioa dute. Bere bikotekideen batez besteko erosteko ahalmena, aldiz, ertaina eta handia artekoa da.
|
|
|
”Bilbon, 2019 Turistifikazioa helburu duen hiri prozesuaren bizi dugu bete betean. Zerbitzu hiri honek,
|
lan
prekarioan, zabor lanan oinarritzen du bere garapena; auzokide txiroenak kanpoalderantz mugitzera behartzen ditu; kultura merkantilizatu egiten du ikuskizun ergela bihurtu arte. Guzti honi ere, auzoen gentrifikazioa deitzen diogu.
|
|
2020
|
|
|
Gero, gertatzen da postmodernitatearen beste ezaugarri bat hori denez gero eskirol postmodernoak formari garrantzi handia ematen diola, eta, horrexegatik, greba eguneko piketeak, oihuak eta indarkeria zantzu oro kondenatuko ditu, bere lan egiteko eskubidea urratu delakoan. Axola gutxiago dio langabezian dagoenaren,
|
lan
prekarioa daukanaren, soldata miserable baten truke lan egiten duenaren edota pentsio ugerdo baterako ere eman ez dionaren lan egiteko eskubideak, antza.
|
|
|
Rider bat harremanetan jarri zen nirekin, kexu, esanez enpresaren gezurrezko itxura zabaltzen ari nintzela. Sektorean, beste
|
lan
prekario asko dagoela zioen, esaterako, Telepizzan. Laburbilduz, Glovo kritikatzea boladan jartzen ari zela uste zuen.
|
|
|
Egilearen arabera arazoa boterea da: " Oso
|
lan
prekarioa da gurea eta ogi apurrak partekatzea ez da inoren gustukoa izaten". Kontzientzia hartzearen eta praktika feministen beharra aldarrikatzen du, diskurtsoaz harago, nork bere burua aztertuta.
|
|
|
Pan y Rosas elkarteko kideek gogorarazi dute zaharrentzako egoitza gehienak pribatuak direla eta gehiegizko prezioak dituztela," gainera,
|
lan
prekarioari esker etekinak lortzen dituzte eta askok ez dute kalitateko arreta eskaintzen". Lan erreforma ere gogoan dute, zeinak familien eta langileen prekarietatea areagotzeko balio izan duen.
|
|
|
1) Euskal Herriko beste eskualdeekin alderatuz egoera sozioekonomiko hobeagoa bizi arren, oso inportantea izango da gazteentzako etorkizun duin baten alde borrokatzea. Enpleguan eta etxebizitzan gero eta egoera larriagoak bizitzen ari direlako, zenbaitek herritik kanpo alde egin behar dute; beste hainbatek ezin dute emantzipatu eta beste batzuek
|
lan
prekarioak hartu behar dituzte.
|
|
|
Nola uztartu hainbat eskoletatik heltzen ari den “gainean egon behar zarete” hori, norberaren telelanarekin? Nola esan baietz orain suertatzen ari diren
|
lan
prekarioei, amama, semeak edo alabak zaindu behar badituzu. Instituzioek zergatik ez dute honetaz hitz egiten?
|
|
|
aholkulariak, publizitate industria aparta eta finantza sistema ez txikiagoa, benetan ekonomiari ia ezer ematen ez diotenak. Funtsezko
|
lan
prekarioak eta gaizki ordainduak, ondasunik ematen ez duen balioen ekonomia horretan eskuzabal ordaindutako bigarren mailako lanen aurrean.
|
|
|
• Industrializazio prozesuan diren produkzio sistemak gero eta hauskorragoak dira: erregai fosilen eta nekazarien esku ez diren teknologia sofistikatuen menpeko, etorkinen
|
lan
prekarioaren menpeko, garraioen logistika eta komertzio globalizatuaren menpeko. Eta klima gertakarien aurrean, ahultasun handiagoa agertzen dute.
|
|
|
Ezker eskuin gidatzen gaitu hirian barrena, “han bestaldean ikus daitekeena Cartujako irla da, han egin zen Expo 92 madarikatu hura”. “Oraindik zabalik dago? ” guk, “zeozer geratzen da,
|
lan
prekarioa zer den ikasteko akademia bat... ”, barre egin dugu gogotik, baltsamikoa iruditu zait lehen kolpean sailkaezina egin zaidan gizon honen ahotan “prekario” hitza entzutea. “Non gaude orain? ”, nik, “Hercules alamedan, hemen aparkatuko dugu”.
|
|
|
Gertatu egin zen, besterik gabe. Haiek mila eta bat
|
lan
prekariotan ikusi genituen zazpi egunez. Orain catering batean, orain porrot egindako bulego batetik altzariak ateratzen.
|
|
|
Chusoren bikotekide Mariak zirudien lan haien guztien ardatza, diru iturri posible guztien zurrumurruak jasotzen zituena. Ganbara hura
|
lan
prekarioen agentzia moduko bat zen, edo Marx anaien kamarotea, edo biziraupenaren zirku eroa. Maria iristen zen ia egunero proposamen batekin, handik eta hemendik ezezagun genituen lagunak azaltzen ziren etxera, bi ordu eskasetan osatua zuten trebeki lan hura egin ahal izateko gazteen komandoa.
|
|
|
Etxeetako garbitzaileak eta pertsonak zaintzeaz arduratzen diren langileak daude horien artean. Susana Lorenzoren esanetan, lotura zuzen bat dago
|
lan
prekario baten eta eskarien gorakadaren artean. " Lana egin eta beltzean kobratzen duen jende asko etorri da guregana.
|
|
2021
|
|
|
amona, ama eta haurra. Nagusienak" makalduta" du burua, eta pirata dela uste du, Flamenka, bere garaian Patakonen lagun mina izandakoa; haren alaba ama bakarra da,
|
lan
prekarioa du eta antzerkia idaztea gustatzen zaio; eta gazteenak, haurrak, kirolen batean munduko txapeldun izatea du amets. Laugarren protagonista ume horren laguna da, bestelako familiarte batekoa, eta bosgarrena, Ñamtañam pirata, pertsonaia birtuala, Flamenkaren kontrapuntua.
|
|
|
Oraingo emendatze hunek pentsatzera emaiten du, oraino kalte gehiago ekarriko dituela familia xume eta ertaineri. INSEEk agertu azken zenbakietan, frantses estatuan 9,3 milioi pertsona pobreziaren mugan bizi dira, populazioaren %14, 8 Gauzak ez dira hobetzen ari, adinetako batzuk erretreta ttipia ukanez, langile batzuk
|
lan
prekarioa dutela soldata ttipiekin, emazte batzuk bakarrik pentsiorik gabe haurra (k) hazi behar... egoera desberdinen zerrendatzea luze litzateke.
|
|
|
Gazte Ekintzaren iritziz, ekonomiaren dibertsifikazioa beharrezkoa da, laborantza eta urte osoan bizi direnen oinarrizko beharrak asetzen dituzten lan esparruak lehenetsiko dituena. " Bestelako turismo eredu bat da behar duguna, jasangarria, egunean bataz beste 35.000 turista jasotzera eramen ez gaituena, folklorean oinarritua ez dena, gazteak
|
lan
prekarioak egitera behartuko ez dituena, etxebizitzarako eskubidea oztopatzen ez duena, ingurumena zaintzen duena..." aldarrikatuz bururatu du ekimena.
|
|
|
Langabetuak eta
|
lan
prekarioak dituzten pertsonak, hipoteka hilero ordaintzeko zailtasunak dituzten familiak… Egoera soziala aldatu egin da azken urteotan. Bankuek eta aurrezki kutxek kontsumorako kredituak ematen dituzten arren, luparekin begiratzen zaie eskatzailearen kontuei.
|
|
|
Izurriteak eragin zuzena izan du emakumeen egunerokoan; hainbat eta hainbat aritu dira
|
lan
prekarioetan eta feminizatuetan, baldintza okerretan, eta zaintza lanak ere haien ardura izan dira. Eragileek egoeraz hausnartu beharra nabarmendu dute, zaintza sistema publiko baten aldarria helburu.
|
|
|
Euskadin bizi diren familien ezaugarriei dagokionez, inkestak argi uzten du Euskadiko familiak gero eta txikiagoak direla, gero eta gehiago direla bakarrik bizi diren pertsonak (herritar guztien %12a), gero eta gutxiago direla seme alabak dituzten familiak eta hazi egin direla azken bost urteetan jatorriz beste nazionalitate bat duen pertsonez osatutako familiak (%8, 8 dira gaur egun). Jaitsi egin da 2015 eta 2019 urte bitartean pertsona aktibo guztiak langabezian dituzten familien kopurua —%9, 3tik %6, 3ra— eta mantendu egin da norbait
|
lan
prekarioan duten familien kopurua. Testuinguru horretan —XXI mendeko bigarren krisialdia agertu baino lehen—, zeintzuk ziren Euskadiko familien arazo nagusiak?
|
|
|
Testuinguru horretan —XXI mendeko bigarren krisialdia agertu baino lehen—, zeintzuk ziren Euskadiko familien arazo nagusiak? Familia bakoitzari gehien eragiten dion arazo mota hartzen bada kontuan, gaixotasuna edota desgaitasuna, langabezia eta
|
lan
prekarioa eta diru eskasia dira lehen postuan agertzen diren hiru arazo nagusiak: lehenak familia guztien %16ri eragiten die, bigarrenak %10i eta hirugarrenak %9ri.
|
|
|
Langabezia eta
|
lan
prekarioa eta seme alaben etorkizuna dira gehien urritu diren arazoak, beste guztien pisua antzeko mailan mantendu baita. Argi dago arazo hauek, edozein kasutan, ez direla familia mota guztietan era berean banatzen:
|
|
|
Ikasleen taldekoak bi bakarrik datoz. Berriketan ari dira, beren
|
lan
prekarioaz. Handitzean, ikasketak ordaintzeko lain dutenean, ikasgelara itzuliko omen dira.
|
|
|
Tiburcio Alonso Corral eta Jose Maria Buxens Thos dira, Deustuko unibertsitateko bi ikasle. Ez dira etxolan bizi hirian dagoen etxebizitza gabeziak bultzatuta, ezta
|
lan
prekario baten soldata eskasaren eraginez. Hilabeteak daramatzate etxolan bizitzen pultsio antropologikoak bultzatuta.
|
|
|
Dioguna bi aldiz pentsatzeko tarterik apenas izan gabe aritzeak leku gehiago egiten die inertziei nahiz topikoei eta, alde horretatik, bistakoa da bat bateko bertsolaritzaren interesgarritasuna, jendartean gehien hedatutako uste eta balioen ispilu gardena izan daitekeen heinean. Enbeitarentzat bertsolaritza sormen
|
lan
prekarioa da, errepasatzeko astiaren faltan, datorren moduan bota behar baituzu [21] burura datorkizuna:
|
|
2022
|
|
|
Lanari eta lasterketei buruz ari zarenean, botere eta bozgorailu handiak dituen sektore pribilegiatu txiki bat duzu ardatz. Hain zuzen ere, lortu du hilabete bukaerara iristen ez den pertsona baten beharretatik urrun dauden erreklamo horiek egitea, 12 orduko
|
lan
prekarioekin, soldata eramaten duten alokairuekin eta inguruko sarerik gabe. Ikusten ari ez garen eta ikusarazi behar den diskurtso horietatik kanpoko errealitate bat dago:
|
|
|
Horixe eskatu diegu EAJri eta EH Bilduri. Besteak beste, jokoan dagoelako euskal hitzarmenen lehentasuna estatukoen aurrean, Euskal Herrian
|
lan
prekarioa hedatzeko tresna dena. Garamendik dio sindikatuoi norbere eremuan «askatasunez» negoziatzen uztea merkatuaren batasunaren kontrakoa dela.
|
|
|
Gurasoen etxea uztea lan nekeza da Euskal Herriko gazteentzat. Alokairuak, oso garestiak; etxe bat erosteko mailegua eskatzeko baldintzak, kimera bat;
|
lan
prekarioetatik irtetea, ia ezinezkoa; diru laguntzak, urriak; eta soldatak, kasu askotan, mila euroren bueltan. Izango da gurasoenean eroso bizi denik, seguru; baina, etxetik irten nahia eta ezina nagusitzen da gehienetan.
|
|
|
Kontuan hartu behar dira, lehenik, soldata arrakala hori ematen dela lan ordaindua dutenen gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Soldata baxuagoak,
|
lan
prekarioak, lan bikoitza (enpresan eta etxean), jubilazio murritzagoa, langabeziara pasatzeko orduan lehenak. Baino are larriagoa da egoera:
|
|
|
Alderdi Ederretik hasiko dute manifestazioa, 11:30ean, eta hara bertaratzeko deia egin du Urola Kostako ELAk. " 541.600
|
lan
prekarioen" aurkako borroka lehenetsiko du ELAk. Euskal sindikatuak adierazi duenez," enpresek inoiz baino mozkin gehiago izan dituzte 2021ean», baina gobernuek soldatak ez igotzeko deia egin dute. " Errenta ituna deitzen diote.
|
|
|
Alderdi Ederretik hasiko da ELAren manifestazioa, 11:30ean, eta hara bertaratzeko deia egin du Urola bailarako ELAk. 541.600
|
lan
prekarioen aurkako borroka lehenetsiko du ELAk Maiatzaren Lehenean.
|
|
|
Subjektu mota horiek txikitatik prestatzen dituzte 30 urterekin beren buruaz beste ez egiteko, hain zuzen ere aipatu kategoria eta praktika horien guztien bidez erresilientzia, konpetentzia, ekintzailetzazenbait espektatiba izan ez ditzaten, hala nola lan finkoarena, soldatarena eta eskubideena, edota osasungintza eta hezkuntza publikorako eskubidea, zaindua izateko eskubidea, bizitza duin bat izateko eskubidea. Horrela ekoizten dira subjektu prekarioak espektatiba prekarioekin,
|
lan
prekarioekin, alegia, espazio prekarioak sortuz, espazio pribatizatuak, fragmentatuak, globalak, arriskutsuak eta degradatuak. Erresistentzia, horregatik, bizitza prekarioa gertatzen den toki guztietan antolatu behar da, ez soilik lantokian, edo ikasgelan, baizik eta gune orotan, gune horiek politizatuz:
|
|
|
Idealetik urrundu ahala, lan indarra merkatzen da, eta gizaki horien bizitzaren balioa ere gutxitzen da. Horren ondorioa da gaur egun
|
lan
prekarioenak ideal horretatik gehien urruntzen diren pertsonek egitea: emakume* arrazializatu eta ez zurienek.
|
|
2023
|
|
|
Pandemia heldu eta egoera gordina agerian geratu zen. Zertarako bueltatu
|
lan
prekario batera, beste enplegu prekario pixka bat hobeak daudenean?
|
|
|
Hiru urte igaro ondoren, pentsioen erreformaren aurkako protestak itzultzekotan dira Ipar Euskal Herrira. Frantziako zortzi sindikatu nagusiek arbuiatu egin dute erretretaren adin ofiziala atzeratzeko asmoz Elisabeth Borne lehen ministroak aurkeztu duen proiektua, uste baitute langileei kalte egiten dietela, eta bereziki lan munduan gazte sartu zirenei eta
|
lan
prekarioagoak dituztenei. Erreformaren aurkako protesta «iraunkorrak» egingo dituztela iragarri dute.
|
|
|
EH Bilduko hautagai Estitxu Elduaienen esanetan, baina, zaintza sistemaren egoera «eskasa» da egun, eta horren eragile diren hiru faktore aipatu ditu: erakundeek «behar adinako garrantzia» eman ez izana; zaintzaren «merkantilizazioa»; eta hura «milaka emakumeren
|
lan
prekarioaren bizkar» utzi izana.
|
|
|
Baina iraunkorra den gertaera bakarra aldaketa da, eta berriro egoera aldatu da. EAJren ezkerraldean dagoen eremua hauteskunde marka bakarrean elkartu da Hego Euskal Herrian; ETA behin betiko desagertu da; osasun krisi larria pairatu dugu; globalizazio bete betean bizi gara, erreferentziak aldatu dira, NATOren egitura militarrean sartu gaituzte, krisi klimatikoak elikagaien krisi baten atarira eraman gaitzake,
|
lan
prekarioa hedatu da, banketxeek eta enpresa energetikoek agintzen dute...
|
|
|
Aki Kaurismakik bizitzan bakarrik dauden bi pertsonaren arteko maitasun istorio bat kontatu du bere azken filmean. Ezer ez duten pertsonaiak dira,
|
lan
prekarioetan bizirauten dutenak, afaltzeko plater, sardexka eta labana bakarra dutenak. Munduak ere ez die esperantza handirik eskaintzen:
|
|
|
Biek bazekiten bestearen egoera ekonomikoaren berri, nahiz eta sekula ez horretaz mintzatu. Aitziber
|
lan
prekario batean, eta Eugenia diruz nasai bizi da, ahal bezain gutxi gastatuz, hiltzen denerako seme alabei eta bilobei herentziatik zerbait hel dakien.
|
|
|
Baina ez du batere argi ikusten. Etorkizuna sabelean daraman haurra besterik ez da, eta orainaldia, berriz, pintura altxatzen zaion horma bat, igogailurik gabeko etxebizitza txikia, eta
|
lan
prekarioa. Plan handirik ezin egin.
|