|
2008
|
|
|
Benetako gerretan Genevako Ituna betetzen ez den eran, gatazka honetan ere balio gutxikoak izaten dira
|
lan
osasuna eta segurtasuna bermatzeko arauak. Izan ere, enpresariek sistematikoki saihesten dute, gehienetan, araudia.
|
|
|
Etxebizitzarako eskubideak, aldiz, ez du balio handirik bizirik ez daudenentzat. Beste arlo batzutan gazte izateak desabantaila esan nahi badu,
|
lan
osasunean eta segurtasunean gazte izateak urraketa bortitzagoa pairatzea dakar.
|
|
|
Azken datua ikusita, epe motzean lehentasuna
|
lan
osasun eta segurtasun legedia betetzea bermatzea bada ere, lan istripuei buruzko eztabaida haratago eraman behar da, eta pairatzen dugun lan harremanen ereduaren muinean kokatu. Erakundeek lan eskubideen berme izateari uko egiten dietenean, sindikatuen negoziazio eta kontrolerako ahalmena gutxitzean, eta prekarietatea nonahi denean, ez da bidezkoa lan istripuak era isolatuan aztertzea.
|
|
|
Alazne Alonso. Genero politikak, gazteak eta
|
lan
osasuna.
|
|
2009
|
|
|
Ainhoa Etxaide sindikatuko idazkari nagusiak eta Ibon Zubiela
|
lan
osasunerako arduradunak agerraldia egin zuten atzo, iaz izandako lan istripuei buruz aritzeko. Istripu guztiak kontuan hartuta, azken urteotan kopurua mantendu egiten da, LABen arabera.
|
|
|
Euskadiko CCOOk Administrazioaren jarrerari buruz hitz egin du, eta
|
lan
osasunaren arloan enpresak eta administrazioak interes gutxi erakusten ari direla iritzi dio.
|
|
|
Arrazoi anitz
|
lan
osasuna defendatzen jarraitzeko
|
|
|
Pausoz pauso eta guztiok batera aurrera egin dezakegu beste batzuen helburu ilunak alde batera utzita. Euren gezurrek ez gaituzte
|
lan
osasunaren aldeko borrokatik aldenduko, hamaika arrazoi baitago borroka hau babesten jarraitzeko.
|
|
|
Hainbat proposamen egingo dituela negoziazioetan azaldu du, baina xehetasunik eman gabe. «Prekarietatearen aurkako neurriak, soldata eta lan baldintzetan hobekuntzak, aukera berdintasuna eta
|
lan
osasunean aurrerapausoak eskatuko ditugu», diote. Hitzarmen laburraren alde egingo dutela ere azaldu dute, iraupen luzekoek patronalari bakarrik egiten dietelako mesede.
|
|
|
Planak egiteko garaia datorkigu, eperako estrategia prestatu behar dugu. Barruari begiratu diogu langile eta teknikariekin hitz eginez, haiek ere plangintzan laguntzeko,
|
lan
osasuna zer izan behar den zehazteko.
|
|
|
Krisiak ez al du
|
lan
osasunaren zaintza jaitsi?
|
|
|
Urte erdi darama Araba, Bizkai eta Gipuzkoako langileen
|
lan
osasuna zaintzeko ardura nagusian, baina aurretik ere urte luzeak eman ditu Pilar Collantesek (Donostia, 1965) lan osasuneko ordezkari lanetan UGT Euskadin. 2014 urtera arteko estrategia prestatzea du datozen hilabeteetako zeregin nagusia.
|
|
2012
|
|
|
Horri gehitzen badiogu iraupen motzeko bajetan langilea kaleratua izan daitekeela, esan beharrik ez da areagotu egingo direla presioaren, beldurraren, kaleratzeen eta osasunaren gaineko ondorioak. Pertsona gehienok bizirauteko lan egin behar dugunez, argi dago erreformaren ondorioek (ezegonkortasuna, segurtasun eza, babesgabetasun handiagoa, kaleratua izateko beldurra, enplegu eta laneko baldintzak aldatzea, malgutasuna, kontratu kaskarragoak, eta abar) eta egungo langabezia mailak langileriaren osasunari eta
|
lan
osasunari eragiten dietela zuzenean. Eta hori sufrimenduarekin, gaixotasunekin eta heriotzekin ordaintzen den bidesaria da.
|
|
|
«Lan harremanetarako euskal esparrua eratu behar dugu, gure lan harremanak arautzeko». CCOO, mutualitateen kontra Gaixoaldien kopurua «nabarmen» jaitsi dela esan du Jesus Uzkudunek ere, CCOOko
|
lan
osasunerako arduradunak. «Eta ez langileak gutxiago gaixotzen direlako, kaleratuko dituzten beldur direlako baizik».
|
|
|
MC Prevencion mutualitatearen aurrean elkartu dira. «Iaz, laneko gaixotasun susmoen %0, 02ren berri bakarrik eman zuen», salatu du Jesus Uzkudun sindikatuko
|
lan
osasunerako arduradunak. Sindikatuaren esanetan, neurriak hartu behar dira laneko gaixotasunak mutualitateetan aitortzeko nahiz artatzeko, eta ez Osakidetzan.
|
|
2013
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak
|
lan
osasunarekin duen konpromisoa «txikia» dela uste du Adofo Muñoz ELAko idazkari nagusiak. «Krisi latz honen erdian lan osasunerako ematen den diru kopurua murriztuta, agerian uzten du jarrera hori».
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak lan osasunarekin duen konpromisoa «txikia» dela uste du Adofo Muñoz ELAko idazkari nagusiak. «Krisi latz honen erdian
|
lan
osasunerako ematen den diru kopurua murriztuta, agerian uzten du jarrera hori». Osalan laneko segurtasun eta osasunerako euskal erakundeari aurrekontua %14, 87 jaitsi dio Jaurlaritzak; azken hiru urteetan jaitsiera hori %40 izan da.
|
|
|
Osalan laneko segurtasun eta osasunerako euskal erakundeari aurrekontua %14, 87 jaitsi dio Jaurlaritzak; azken hiru urteetan jaitsiera hori %40 izan da. Murrizketa horien ondorioz,
|
lan
osasunerako erabiltzen den dirua «ezdeusa» dela esan du Leire Txakartegi lan osasuneko arduradunaren esanetan. Hego Euskal Herrian BPGaren %0, 02ra ez da iristen kopuru hori.
|
|
|
Hori gabe, ordea, gaixotasun gutxiago erregistratu ziren joan den urtean Hego Euskal Herrian. ELAk atzo aurkeztu zuen lan ezbeharren egoeraren 2012ko txostena, eta bertan bildu dituen datuen arabera, iaz 4.121 gaixotasun erregistratu zituzten Osalanek eta Nafarroako Osasun publikoaren eta
|
lan
osasunaren institutuak. 2011n baino 546 gutxiago.
|
|
|
LABek ere lan istripuen aurkako aldarrikapenak eramango ditu kalera ostiralean, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan egingo dituen hainbat mobilizaziotan. Sindikatuak
|
lan
osasunean mutualitateek daukaten eginkizuna gaitzetsi du. «Mutualitateek, istripua ezkutatu nahian, istripua izan duten langileei, aldi baterako beste lanpostu bat emateko eskatzen diete enpresei.
|
|
|
Urtero egiten du deialdia Espainiako Gobernuak, Laneko Istripuen eta Gaixotasun Profesionalen Mutualitateen soberakinetatik datozen funtsak banatzeko. Diru hori lan istripuak eragozteko eta
|
lan
osasuna hobetzeko deialdietarako erabili behar dela dio deialdiak. Historikoki, EAJren menpeko gobernuek ez dute diru hori eskatu izan, Eusko Jaurlaritzari berez dagokiola uste izan baitute.
|
|
|
Bi sindikatu horien arabera, «Madrilen leihatila» baino ez da izan Jaurlaritza. «Eredu propioaren alde egiteko aukera baztertu du
|
lan
osasunean ere. Beste atzerapauso bat da gizarte babesaren euskal esparruan.
|
|
2014
|
|
|
Urkulluk Estatuko araudia aplikatzen du. Gainera, Gasteizko azken gobernuek Confebaskek, CCOOek eta UGTk defenditzen zuten espainiar araudia ezarrita euskal Lan Harremanen Esparruaren kimua erauzi egin nahi dute, enplegu politikak, prestakuntza (Hobetuz),
|
lan
osasuna (Osalan)...?. Bestalde, Jaurlaritzak dio negoziazio kolektiboak kezkatzen duela, baina bere ardurapeko esparruan, arlo publikoan zegoena eta aurrekontuekin lotura zuzena duten arloetakoa, txikituta utzi du.
|
|
|
«Legez kanpoko eta kontrolik gabeko jarduera baten biktima izan gara. Ez dakit delitua den, baina bada osasun publikoaren eta
|
lan
osasunaren kontrako atentatua». Hildako abereak zabor arruntera bota zituzten herritarren aduragabekeriari egotzi dio Iosu Madariaga Bizkaiko Ingurumen diputatuak martxoan Bilboko TMB plantako langileen artean hedatutako sukarra.
|
|
|
«Negoziazio mahai horretan erabakiko den gauza bakarrenetariko bat Lakuako alfonbraren kolorea izango da». Izan ere, elkarrizketa sozialean sindikatuek enplegu,
|
lan
osasun eta prestakuntza gaiak kudeatu besterik ez luketela egingo salatu du. «Jaurlaritzak esparru horietan erabakitzen dituen politikaren lagungarri hutsa litzateke elkarrizketa soziala».
|
|
2019
|
|
|
bere horretan jarraituko dutela: . Erabiltzaileek zerbitzu oso txarra jasotzen jarraituko dute, eta langileei ez zaizkie lan baldintzak bermatuko, ezta
|
lan
osasunerako eskubidea ere?.Eusko Legebiltzarrak zerbitzu sozialetan hainbat neurri ezartzeko galdegin zion Jaurlaritzari 2017an, eta horiek bete ez izana egozten ari zaizkio. Neurri horien artean daude zerbitzu sozial guztiak erregulatzea, araudia berritzea, eta erabiltzaileen zein langileen ordezkarien parte hartzea bermatzea.
|
|
|
dagoela deritzo Telletxeak. Batzordeak errelebo kontratuak izenpetzeko eskatu zion zuzendaritzari, eta hark oraingoz ez dio jaramon egin.Halaber, sindikatuek uste dute alde handia dagoela langile berrien eta zaharren artean, eta?
|
lan
osasunean ere, asko dago egiteko?.
|
|
2020
|
|
|
Ez dugu onartuko langileen osasuna arriskuan jartzea». Lan Ikuskaritzan, Osalanen eta Nafarroako Lan Osasuneko Institutuan salaketak jarri dituzte,
|
lan
osasunaren arloko arau hausteak salatzeko..
|
|
|
Vittorio Agnoletto
|
lan
osasunean espezializatutako medikua da, 30 urtetik gorako esperientziaduna. Haren ezagutza zientifiko eta profesionalari gehitu behar zaio 1968ko belaunaldiaren kide izateagatik garatu duen pasio zibil, sozial eta politikoa.
|
|
|
2020an, ELAren eta LABen arabera, Euskal Herrian hildako 29 langileak gogoratu zituzten, eta, horiekin batera, zabortegian galdutako beste biak ere bai. LABeko Lan Osasuneko arduradun Lurdes Erasok azaldu zuen
|
lan
osasunak «okerrera» egiten jarraitzen duela, «azken asteotako gertaeren lekuko». Koronabirusarekin kutsatu ondoren lau langile zendu direla gogoratu zuen Erasok.
|
|
|
Ez dugu neurriz kanpoko neurririk hartzerik nahi. Nire agendan hurrengo asteetan lehentasuna da sindikatuan bilerak egin ahal izatea prekaritatearen aurkako estrategian asmatzeko, enpresetan euskalduntze planak martxan jartzeko edo
|
lan
osasunean pairatzen ari garen heriotzen aurrean eraginkorragoak izateko, eta ez dut nahi koronabirusaren psikosiak hori egitea ekiditea. Era berean, ez nuke nahi koronabirusaren eztabaida publikoak gizartearentzat ezinbestekoak diren beste eztabaida publiko batzuk ezkutatzea, egun gertatzen ari den bezala.
|
|
|
ELAren eta LABen arabera 2020an Euskal Herrian hildako 29 langileak gogoratu dituzte, eta, horiekin batera, zabortegian galdutako beste biak ere bai. LABeko Lan Osasuneko arduradun Lurdes Erasok azaldu du
|
lan
osasuna «okerrera» egin eta egin ari dela, «azken asteotako gertaerak lekuko». Koronabirusarekin kutsatu ondoren lau langile zendu direla gogoratu du Erasok.
|
|
|
Lan arloko aldarrikapen nagusiak hauek dira: (i) hileko gutxieneko 1.200 euroko soldata lortzea; (ii) asteko gehieneko lanaldia 35 ordura jaistea eta kontratu partzialetan gutxienekoa 20 ordura igotzea; (iii) azpikontratatutako enpleguan subrogazioa bermatzea; (iv) prekaritatea murriztea soldata arrakalaren,
|
lan
osasunaren edo aldi baterako kontratuen aurkako benetako neurrien bidez; eta (v) Langileen Estatutua erreformatzea. Hitzarmenak eta lurralde aplikazioko lehentasuna estatukoekiko, soilik esparruetako baldintzak hobetzea ahalbidetuz.
|
|
|
Ia urtebete daramate jardunean patronaleko, sindikatuetako eta Jaurlaritzako kideek osatutako lantaldeek, ados jartzeko hainbat esparrutan. Enplegua,
|
lan
osasuna, enpresen lehiakortasuna, genero berdintasuna eta Lanbide Heziketa dira landu dituzten alorrak. Haien inguruko akordioak onartzearekin batera, 2020an gauzatu beharreko plana zehaztuko dute bileran.
|
|
2021
|
|
|
Eskarien artean sartu dute, era berean, Osakidetzako egiturazko lantaldea handitzea, eta era horretan egun dagoen behin behinekotasuna apaltzea. Bestalde, gogora ekarri nahi dute lan baldintzak arautzeko akordioak iraungita daramatzala 11 urte, eta berritu egin behar dela, urteotan osasun sistema publikoan egin behar diren «murrizketek» eragindako gabeziak konpontzera egin behar dela, geratu egin behar direla hainbat zerbitzuren «pribatizazioan» egin diren aurreraurratsak, eta hobetu egin behar dela langileen
|
lan
osasuna.
|
|
|
Osakidetzako langileek auto karabanak egin zituzten atzo Gasteizen, Bilbon eta Donostian, eta «izurriteak agerian utzi dituen gabeziei erantzuna emateko benetako negoziazioa» eskatu zuten. Hain zuzen, ELA, LAB, CCOO, UGT, ESK eta SATSE sindikatuek osasun arloan inbertsio handiagoa eskatu zioten Eusko Jaurlaritzari, baita lantaldea handitzea, zerbitzu pribatuak publiko bilakatzea eta
|
lan
osasuna babestea ere. Hain zuzen, sindikatuak azken hilabeteotan egiten ari diren mobilizazioen jarraipena izan zen atzokoa, hala nola «Osakidetzako lan baldintzen prekaritatea» salatzen baitabiltza.
|
|
|
Adibidez, garraio sektorean hildako langileen kopurua deigarria da, beharbada sektorearen egoera prekarioaren erakusle, eta funtsezko langile askok pairatutako lan erritmoen adierazgarri. Izan ere,
|
lan
osasuna bermatzea ez da soilik istripuak eragoztea, langileen osasuna ez delako ongizate fisikora mugatzen. Herritarren buruko ongizatea muturreraino eraman duen pandemiak eta haren kontrako neurriek marka utzi dute langile askoren osasunean.
|
|
|
Apirilaren 28an Idoia Mendia agertuko zaigu Laneko Segurtasun eta Osasunaren Nazioarteko Egunaren karietara gomendioak emanez. Gehiengo sindikalarekin lanetik bizirik bueltatzea bermatzeko neurriez aritzeko biltzeari uko egin dio lehendakariordeak;
|
lan
osasunaren garrantziaz arituko zaigu, ordea.
|
|
2022
|
|
|
Eta patronalari eskaera jakinak ere helarazi zizkioten. Horien artean zeuden soldatak KPIaren arabera eguneratzea, lanaldia laburtzea, behin behinekotasuna murriztea, eta
|
lan
osasuna bermatzeko neurriak hartzea. Ordu hartan, patronalari ohartarazi zioten arazoak pilatzen ari zirela sektorean.
|
|
|
Itunean sartu beharreko aldarrikapenak zehaztu dituzte dagoeneko. Besteak beste, ordutegiak eta atsedenak arautzea; baimenak,
|
lan
osasun eskakizunak, eta gutxieneko soldata bat —LABek 1.400 euroan du jarria gutxieneko langa—.
|
|
|
«Hego Euskal Herriko erakundeen datu ofizialek ez dute inondik ere islatzen langileek COVID erruz jasan behar izan dutena». Salaketa zuzena Luli Erasorena da, LAB sindikatuko
|
lan
osasun arloko arduradunarena. Eta salatuak, aldiz, Osalan, Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Ekonomiaren Institutua eta Espainiako Lan eta Gizarte Ekonomiako ministerioak dira.
|
|
|
Sagarduik eskola eta
|
lan
osasunari ere egin dio erreferentzia. Lege proiektuaren arabera, herritarrek «osasunerako hezkuntza» jasotzeko eskubidea izango lukete, eta administrazio publikoen esku geratuko litzateke hori bermatzeko ekintzak martxan jartzea.
|
|
|
Beste jarduera batzuei dagokienez —hala nola saltokietan, garraioko eraikin publikoetan, kulturguneetan... —, Riberak esan du «justifikatu» egin luketela dekretuak ezarritako tenperatura muga ez aplikatzeko arrazoia, betetzen ez dutenean: dena den, horietan ere «malgu» jokatu ahal izango dute, beharginak kontuak hartuz, haien
|
lan
osasun eskubideak «babesteko».
|
|
|
Beharbada beharrezkoa da, baina enpresaren aldetik ere bai; ez dezagun ikuskaritzaren partea soilik ikusi». Haren arabera,
|
lan
osasuna bermatzeko neurriak ezarri behar dira, baita «kontzientziazio pertsonala» lortu ere. «Ikuskaritza bai, baina kontzientziazioa eta lanketa arlo bakoitzean», erantsi du.
|
|
|
«Enegarren aldiz» deitu ditu sindikatu abertzaleak Nafarroako Gobernua, NOPLOI Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutua eta Lan Ikuskaritza «behingoz beharrezkoak diren bitartekoak jartzera» modu eraginkorrean, enpresetan
|
lan
osasunerako neurriak betearazteko.
|
|
2023
|
|
|
«Soldataren eta hitzarmenaren arazoaz gain, gure
|
lan
osasuna ere oso prekarioa da», salatu zuen Belen Baranda ELAko ordezkari sindikalak. Horri aurre egiteko, soldata igoerak, erosteko ahalmena berreskuratzea eta lan osasunean hobekuntzak eskatu zituzten, besteak beste.
|
|
|
«Soldataren eta hitzarmenaren arazoaz gain, gure lan osasuna ere oso prekarioa da», salatu zuen Belen Baranda ELAko ordezkari sindikalak. Horri aurre egiteko, soldata igoerak, erosteko ahalmena berreskuratzea eta
|
lan
osasunean hobekuntzak eskatu zituzten, besteak beste. Barandaren arabera, patronalak ez die «ezer» eskaintzen:
|
|
|
Batzuek uste dute langileak emantzipatuko direla soldatak igota eta erretiroak eskatuta, baina zerbait gehiago behar dela uste dut nik. Gaur egun, garrantzi handiagoa izan lukete, adibidez,
|
lan
osasunak, berdintasunak eta ingurumenaren aldeko konpromisoak. Nik askotan aipatzen dut Europan, urtero, 90.000 pertsona baino gehiago hiltzen direla amiantoak sortutako gaitzengatik, eta lanketa gutxi egiten da horrekin.
|
|
|
Lasak gehitu du «gutxiago lan egiteari buruz» gero eta gehiago hitz egiten ari den honetan proposamen hori ez dela nahikoa. Horrez gain, patronalaren proposamenak «ez dio ezer ere ez»
|
lan
osasunari eta malgutasunari buruz: «Badago hobetzeko tartea».
|
|
|
lanaldi osoko kontratuak eta mugagabeak lehenestea, galdutako erosahalmena berreskuratzea, kontziliazioa hobetzea, gutxienez ordubeteko zerbitzuak ematea, eta ordezkapenak lehen egunetik betetzea. Horiez gain, zerbitzuak gertutasun geografikoaren arabera banatzea galdegin dute, eta
|
lan
osasunaren arloan hobekuntzak egin daitezela.
|
|
|
Enplegu duina kooperatibek sortzen dutena da: egonkorra, kalitatezkoa, jasangarria,
|
lan
osasuna zaintzen duena, kontziliazioa bermatzen duena, malgua eta zure ibilbide profesionalean aldatuz joango diren beharretara egokitzen dena, formakuntza eskaintzen duena, garapen profesionala ahalbidetzen duena, berritzailea dena... Horri guztiari lotu behar zaio modu demokratiko eta parte hartzaile batean egiten dugula.
|
|
|
Riosen kritika, baina, harago doa. «Tamalez, oso ohikoa da
|
lan
osasunarekin zer ikusia duten auziak hainbeste luzatzea. Enpresek badakite nola luzatu.
|
|
|
Hilabete hauetako murrizketak azken urteetan nozitzen ari garen eskubide galeraren bide beretik doaz. Ezin dugu ahaztu azken hamarkadan %20ko erosahalmenaren galera akumulatua dugula, lan kargaren pilaketa urtez urte handiagoa dela eta gure
|
lan
osasuna, inolaz ere, ez dagoela bermatuta.
|
|
|
Beste askoren artean, aldarri hauek egin dituzte: ...ntzako lehen eta bigarren zikloko langileen homologazioan aurrerapausoak ematea; hezkuntza laguntzako espezialistek lanaldi osoak izatea; KPIaren araberako soldata jasotzea; galdutako erosahalmena berreskuratzea; DBHko lehen eta bigarren mailako irakasleen soldatak sektore publikoko soldatekin parekatzea; lanpostu aldaketen prozedurak erregulatzea; eta Lanbide Heziketa hobetzeko, euskara ikasteko,
|
lan
osasuna bermatzeko eta arrisku psikosozialen prebentziorako planak garatzea.
|
|
|
Fabriketan
|
lan
osasuna hobetzeaz gain, industria prozesuen eraginkortasuna maximizatu nahi dute, baita produktuaren kalitatea hobetu eta kostuak murriztu ere.
|