|
2002
|
|
|
Horrez gain, adineko langileek lanbide heziketan gutxiago parte hartzendutenez, beren
|
lan
ibilbidearen amaieran hezkuntza edo heziketa egituratu etaarautua hartu beharrean izango balira, oztopo handiagoak izango lituzkete. Horrekguztiak are zailago bihurtzen du epe laburrerako erronka.
|
|
2003
|
|
|
Urte batzuk badira, nahi baino gehiago, lanean edo beharrean ari naizela. Aurreko batean, harira ez datorren kontu bat zela eta, nire
|
lan
ibilbidearen berri ematen duen agiri bat eskatu behar izan nuen, eta izututa geratu nintzen: ia 28 urte ditut kotizatuak.
|
|
2004
|
|
|
Datorren ostiral honetan uztailak 9 Mariano Ferrer kazetari entzutetsuak agur esango dio bere irratiko
|
lan
ibilbide oparoari. El kiosko de la Rosi saio historikoa badoa berarekin, baita irratia egiteko berezko molde bat ere.
|
|
2005
|
|
|
esatendio, eta errudun senti daiteke. Egoera hau dela eta, emakumeen
|
lan
ibilbide arruntahau izaten da:
|
|
2008
|
|
|
Atal honetan Euskal Herriko Erkidegoko ziberkomunikabideetan2 zein den euskararen erabilera3 aztertzen dugu, aspaldi daramagun
|
lan
ibilbide bat jarraitzearren. Lan honen metodolog� a eta egitura ikerketa proiektu baten jarraipena da," Impacto de Internet en los medios de comunicación de España" izenekoa, orduko Zientzia eta Tecnologia Ministerioaren laguntza batez egindakoa4 Proiektu haren emaitza nagusia liburu bat izan zen, Cibermedios:
|
|
|
Oztopo handia bihurtzen da hori emakumeek beren
|
lan
ibilbidean aurrera egin ahal izateko, batik bat, sektore pribatuan ari direnentzat(% 33k hala diote) eta autonomo direnentzat(% 32,5).
|
|
|
Funtzionarioen artean, gutxiagori baldintzatu die haurdunaldiak
|
lan
ibilbidea(% 23).
|
|
|
Hazkundea azken urteotako lanbidearen hazkundeari berari zor zaio, bereziki emakumeen kasuan. Izan ere, emakumeak dira hirugarren pertsonak zaintzeko beren
|
lan
ibilbidea eteten duten gehienak. Zazpi hilabete eta erdi Iraupenari dagokionez, eszedentziaren batez besteko iraupena zazpi hilabete eta erdikoa da, legez onartutako gehieneko iraupena baino askoz txikiagoa.
|
|
|
Koloretako orriak erabiltzeko muturrera iritsi gabe edo formaltasunaren moldeak gehiegi hautsi gabe (kasu zehatz batean funtziona lezake horrek, baina, printzipioz, bi ahoko arma da), beharrezkoa da pentsatzea orri horiek hautagaia ordezkatzen dutela: enpresak eramango duen lehen inpresioa osatzen dute, eta, beraz, hitz egin behar dute lorpen akademikoez eta pertsona norena den, zein izan den bere
|
lan
ibilbidea eta zein diren haren ezaugarri eta puntu sendoak. Maiz gertatzen den akats bat zera da:
|
|
|
Zuzendaritza postu apur horietako batean dago Ana Belen Juaristi, Confebaskeko zuzendariordea. Haren hitzetan, faktore askok baldintzatzen dute emakumeak zuzendaritza postuetara ez heltzea; besteak beste, emakumeak lan munduan berriki sartu izanak eta emakumeek hautatzen dituzten ikasketek eta
|
lan
ibilbideak. Enpresetako gizon eta emakume kopurua legez ezartzea, ordea, «ia ezinezkoa» iruditzen zaio Juaristiri:
|
|
2009
|
|
|
Horri gehitu behar zaio, gainera, fiskalen% 67, prokuradoreen% 66 eta idazkari judizialen% 74,5 emakumezkoak direla. Lanean dauden abokatuen artean baino ez dira emakumeak gizonak baino gutxiago(% 38,7), alor horretan ez baitago ordutegi zehatzik eta amatasunak
|
lan
ibilbidean eragin baitezake.
|
|
|
Maria Jesus Aranburu Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Euskara Diputatuak urte luze hauetan Fermin Leizaolarekin izan duen eta egun duen harremana ekarri du gogora eta egindako
|
lan
ibilbide luzea ez etetera gonbidatu du saritua.
|
|
|
Horri gehitu behar zaio, gainera, fiskalen% 67, prokuradoreen% 66 eta idazkari judizialen% 74,5 emakumezkoak direla. Lanean dauden abokatuen artean baino ez dira emakumeak gizonak baino gutxiago(% 38,7), alor horretan ez baitago ordutegi zehatzik eta amatasunak
|
lan
ibilbidean eragin baitezake.
|
|
|
Pentsio publikoei dagokienez, datozen asteetan elkarrizketa sozialaren mahiari eta Toledoko Itunaren Batzordeari proposamen bat helarazteko konpromisoa hartu du Zapaterok. Horretarako, kotizazioa eta prestazioa bermatu, sistemako erregimenen integrazio prozesua amaitu, finantziazio iturriak banatu,
|
lan
ibilbidea luzatzeko pizgarriak handitu eta familia eta kontziliazioa uztatzeko politikak bultzatu behar direla adierazi du.
|
|
|
Emakumezko gehienen aburuz, erretiroak ez du jardueren aldaketa bortitzaeragiten, gizonezkoekin alderatuz gero, etxekoandrearen rolarekin erlazionaturikdauden eskaerek eguneko denbora gehiena egituratzen jarraitzen dutelako. Emakumearen erretiroaren bizipena konplexuagoa da,
|
lan
ibilbidea ez baita, gizonezkoen kasuan gertatzen den bezala, hain lineala eta jarraitua izaten (Flippen etaTienda, 2000).
|
|
|
EQUIS, AACSB eta AMBA. Egiaztagiri horiek aintzat hartzea garrantzitsua da, batez ere, ikasleak atzerriko eskola batean negozio programa bat garatzea erabaki duen kasuetan edo, gero, bere
|
lan
ibilbidea beste herrialde batzuetara bideratu nahi duenean, horiek guztiak nazioartean aintzatesten baitira enpresa munduan, prestakuntzaren bikaintasun berme gisa. Era berean, egiaztagiri horiek ez izateak ez du esan nahi eskola batek bere programetan behar adinako kalitaterik ez duenik; izan ere, kasu askotan, esan nahi du, besterik gabe, ikastetxeak agian ez duela aukeratu bere programei nazioarteko dimentsioa ematea eta, beraz, ez da planteatzen egiaztapen horietako bat eskatzea.
|
|
|
Baina, hori esan bazuen, jasaten ari zen torturak amaitzeko baldintzarekin esan zuen. Izan ere, atzo frogatuta gelditu zenez eta bere
|
lan
ibilbidea jasotzen duten orri ofizialetan agerian dagoen bezala, garai hartan Egin en egiten zuen lan Oleagak. Atzo epaimahaiari esan zion tratu txarrak eta torturak jasaten ari zenean guardia zibilak tratua proposatu ziola:
|
|
2010
|
|
|
Curriculumak lau alde ditu: datu pertsonalak (izena, helbidea...); datu akademikoak (modu kronologikoan zaharrenetik hasita); bigarren mailako konpetentziak gero (mintegiak edo ohiko hezkuntzatik aprtekoak) eta, azkenik,
|
lan
ibilbidea.
|
|
|
Puntu honetara iritsita, hausnartu beharreko galdera hurrengoa da: zer jarduera eremu ditu irakasle batek bere
|
lan
ibilbidean?
|
|
|
Zerga eta lan arloko gaietan eta laneko arriskuei buruzko araudian aholku ematea. Ondareari etekina ateratzea Lanen baten bidez diru sarrerak handitzen saiatzeaz gain, erretiro pentsioa ere osa daiteke,
|
lan
ibilbide osoan metatutako aurrezkiak eta ondarea errentagarri bihurtzen badira: Etxebizitzako gela bat edo gehiago alokatzea.
|
|
2011
|
|
|
Kotizazio oinarria: erretiro saria zenbatekoa izango den kalkulatzeko, kotizatu diren azken 15 urteetako soldata hartzen zen aintzat orain arte, baina orain, erreforma honekin,
|
lan
ibilbideko azken 25 urteak hartuko dira kontuan.
|
|
|
Baina gero Hodges dator". Negar zotin moduko batzuk egin ondoren Hodgesen
|
lan
ibilbidean murgildu zen adiskidea. Ez zen denbora luzea joan Jamboree txikerrean Ornette Colemanek eta Tete Montoliuk elkarrekin jo zutenetik, eta bartzelonarrak klubeko eszenatokitik hitz eman zuen Hodgesek egunen batean Plaça Reialeko lurpekoan joko zuela.
|
|
|
Web obituarioen idazlea. Bere
|
lan
ibilbidean heriotza oharrak gizarte sareetan zabaltzeagatik nabarmendua.
|
|
2012
|
|
|
Herritar bakoitzak edukiko du bere
|
lan
ibilbidea, askotariko baldintzak egon litezke tartean, eta horiek guztiak kontuan hartu behar dira kalkuluak egiteko.
|
|
|
etorkizunak hau edo beste ekarriko dizula, han edo hemen egongo zarela uste izan, eta gero ez hala gertatu. Horrela hartuta, nire
|
lan
ibilbidean azken hamabost urte hauetako usteak, ez erdiak bakarrik baizik eta guztiak, ustel izan dira, nire uste horietan inondik inora ageri ez ziren ardurak hartzea ekarri didate eta.
|
|
|
Bai, halaxe da. Nik euskaraz egin dut lan ia beti nire
|
lan
ibilbide osoan zehar, eta webgune hau sortzeko ideia HABEren IKASBIL (www.ikasbil.net) eta IKASTEN (www.ikasten.ikasbil.net) plataformetarako material sortzaile bat egitea izan zen. Bi webguneetan euskaraz egiten zenez, euskaraz egin nuen produktua.
|
|
|
Gehienetan,
|
lan
ibilbidearen hasieran hezitzailea ez da behar bezain trebe izaten elkarrizketa bat nahi den helburuetarantz gidatzeko. Eta, askotan, ez da jakiten zehazki zein arlori buruzko informazioa jaso behar den.
|
|
|
kutxako laguntzailea, sustatzailea, telefono bidezko salmentaren kudeatzailea, instalazio kimikoko operadorea, zuzendaritzako idazkaria, figurantea, zerbitzaria, goi mailako ingeniaria, saltokiko kudeatzailea, langile espezialista, tripulazioko gidaria eta saltzailea. Lan horiek eraikuntzako eta zerbitzuen sektoreko milaka langabetu xurgatuko lituzkete, eta profesional horiei beren
|
lan
ibilbidea birbideratzen lagunduko liekete. Lanpostu horietarako behar den prestakuntza denbora gutxian lor daiteke, iraupen txikiko ikastaroekin.
|
|
2013
|
|
|
Nazioarteko
|
lan
ibilbideak irakatsi dit adierazkortasuna eta xarma ez direla hizkuntzaren ezaugarriak, hiztunarenak baizik. Esate baterako, ama hizkuntza ingelesa dutenek ez dute arazorik haserrea eta iraina ingelesez adierazteko.
|
|
|
Abril Nafarroako egoerari buruz ari da, baina gisa berekoa da egoera Zuberoan eta Nafarroa Beherean ere, eta Lapurdin ere badu zerikusia. Goi mailako ikasketak egiteko, Euskal Herritik joan egin behar izaten dute gazte askok, eta kanpoan hasten dute
|
lan
ibilbidea, Frantzia aldean bereziki. Ez dute beren kualifikazioarekin lotutako lanposturik hemen, eta atzerrian egiten dute bizimodua.
|
|
|
BOSTAK BAT taldearen
|
lan
ibilbidean aparteko lekua izan dute sinonimoen hiztegiek. Egin eginean ere, gure lan oparoaren abiapuntua Sinonimoen hiztegia izan zen orain dela 30 urte (1983).
|
|
2014
|
|
|
Hauxe da aintzat hartu dutena: alde batetik, diseinatzailearen
|
lan
ibilbidea," hasiera baten moda munduan autodidakta izan bazen ere, egun, bi erropa marka saltzen ditu, Euskadiko ehungintzan eredu bilakatuz". Beste aldetik, Txomin Bereciartua apaizaren lan solidarioa nabarmendu du, Novia Salcedo Fundazioren bidez," gazteen prestakuntzan zein hauek lan munduan sartzeko egindako lanagatik ez ezik, Euskadiko scout mugimenduaren bultzatzailea ere izateagatik".
|
|
|
7 Kristalezko teilatua, batez ere, emakumeen
|
lan
ibilbidean horiek hierarkian goian dauden karguetara iristeko dauden oztopo ikusezinei erreferentzia egiteko erabiltzen da. Iragazten duen zorua, berriz, emakumeak piramide ekonomikoaren beheko pisuan geratzera bultzatzen dituen egitura sotilen multzoa da.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, udalerriok, gure indarrak batuta Amankomunazgoaren muinean garatu izan ditugu enplegua sustatzeko egitasmoak: autoenplegua bultzatu, norberaren
|
lan
ibilbidearen joera aldatzeko ikastaroak garatu, lehiakortasun poloa indartu, gainerako erakundeekin enplegu planak diseinatu... Hala ere, egitasmo gehiago jarri behar dira martxan, ekonomia suspertzeko.
|
|
|
Baina oharra egin du: ekonomia goraldian hastean, aldatu egin behar da hori, egonkortasuna indartu, langileen
|
lan
ibilbidea sendotzeko. «Baina, egiaz, ez gara hori ikusten ari».
|
|
|
emakumeek heziketarekin eta beren
|
lan
ibilbidearekin duten konpromisoari
|
|
|
Debegesak Antonio Cancelo sarituko du eguenean, bere"
|
lan
ibilbide zabal eta bikaina" aintzat hartuta
|
|
|
Epaimahaiak aintzat hartu du “Canceloren ekarpen baliotsua garapen ekonomiko eta sozialaren alde, enplegua sortuz eta ingurunearen hobekuntza eta guztien ongizatea bilatuz”. Baina, batez ere, “beste enpresa eredu baten adierazgarri izan izana” aitortu dio epaimahaiak Cancelori, “mozkinak, merkatua, eraginkortasuna eta antolamendu egokia ez daudela lehian elkartasunarekin eta ardurak partekatzearekin, eta lankidetza, zintzotasuna, apaltasuna, esfortzua eta nekaezintasuna ez daudela lehian errentagarritasun ekonomikoarekin eta, batez ere, sozialarekin”. Epaimahaiak Canceloren
|
lan
ibilbide “sendoa eta koherentea” hartu du kontuan. 1969an, euskal enpresa handienetako baten sorreran parte hartu zuen, Eroski.
|
|
|
Eroskiren zuzendaritza hartu zuen eta 25 urtez egon zen bertan. Denbora horretan estatuan inoiz egon den kooperatiba handiena bihurtu zen eta banaketaren sektorean aritzen diren hiru enpresa garrantzitsuenetako bat izan zen. Bere
|
lan
ibilbideko azken urteetan, Mondragon Taldeko presidente izan zen sei urtez. 28.000 lanpostu izatetik 60.000 izatera pasa zen urte horietan.Egun, enpresen aholkularia da, hitzaldiak egiten ditu eta hainbat argitalpenetan artikuluak idazten ditu.
|
|
2016
|
|
|
Abizen aski berezia zen hura, ez arras ohikoa. Bere
|
lan
ibilbide luze eta zabalean zehar, behin baino ez zuen abizen hori topatu.
|
|
|
hedabide berriaren generoagatik edo ildoagatik? profesionalaren
|
lan
ibilbidean haustura nabarmena gertatzen bada.
|
|
|
Zure pentsioa hazten ari da Irudia: kreatista Familiako ardurek ez diete berdin eragiten gizonei eta emakumeei, familia bat nola eduki ikusten baitute beren
|
lan
ibilbidean. Seme alabak izateak emakume baten ibilbide profesionala baldintzatzen du ia beti:
|
|
|
Elkarrizketak, txisteak, lehiaketa, eskolako kontuak…, ordubeteko irratsaio osatua prestatzen dute Adunako herri eskolako kideek. Iñaki Pagola irakaslea izaten dute bidelagun prestaketa lan horietan, eta baita emanaldian bertan ere.Azken bi urteotan Adunan ari bada ere, eskola bat baino gehiago ezagutu du Iñakik bere
|
lan
ibilbidean: “Ataungo eskolan ezagutu nuen irratiaren proiektua.
|
|
|
Erortzear zegoen Otabardi baserria erosi, eta eurentzako etxebizitza antolatu zuten lehendabizi. Baserri handia da Otabardi, eta denbora behar izan zuten libre zegoen alderdiarekin zer egin erabakitzeko.Larraitzek bulego batean egiten zuen lan, eta lantegi batean aritzen zen Alfredo, “baina argi nuen ez nuela nire
|
lan
ibilbidea lantegi hartan amaitu nahi. Ez nekien zein bide egingo nuen, baina pixkanaka, Otabardin landa aterpetxea jartzeko ekimena forma hartzen hasi zen, eta aurrera egiteko erabakia hartu genuen”.
|
|
2017
|
|
|
Esaterako, aurkeztu beharreko agiriei buruzko informazio okerra jaso izan ohi duela adierazi du, eta prozesua moteltzea eta katramilatzea besterik ez duela ekarri horrek. «Epaian, esaterako, Kolonbian nituen ondasunen berri ez nuela eman jarri zuen epaileak; adierazi zuen, halaber, nire
|
lan
ibilbidearen berri ez nuela eman. Baina datu horiek ez zizkidaten eskatu auzibidea hasi nuenean.
|
|
|
Lehen atalean, kultura profesionalari egiten zaio erreferentzia zehazki. Bigarren eta hirugarren ataletan, elkarrizketetan identifikatzera heldu diren erakundeen kultura generizatuen elementuak jorratzen dira (Rutherford, 2001, Lee Gosselin eta Ann, 2011), hain zuzen,
|
lan
ibilbideen generizazioan pisuzko garrantzia dutela erakutsi duten dimentsioak.
|
|
|
Generoaren efektuaren kontzientzia enpresen barnean ekitatea helburutzat duten neurrien bidez islatzen da, gestio postuetan dauden emakumeekiko dagoen pertzepzioaren bidez edota zuzendaritzako pertsonek emakumeen
|
lan
ibilbidearen garapena eman dadinaren engaiamenduan bidez (Lee Gosselin et al., 2011)
|
|
|
Emakumeen lan aukeraketan ondorioak izateaz gain,
|
lan
ibilbidean ere ondorioak dauzka nagusi den kulturak. Lanean hasterakoan lan esparru bat aukeratu arren, ondotik eremuz aldatzera eramaten ditu emakume ugari:
|
|
|
Honakoa bi emakumeen elkarrizketan izan ezik, Xx1, ez dut ulertzen gizonen jarrera, gizona banintz ez nuke nahi hau erez, eta Xx3, bilerak luzatzeak soilik emakumeei sortzen die arazoa, bizi garen gizartean bizi garelako?. Ikerketaren helburua erakundeen kultura generizatuak emakumeen
|
lan
ibilbidean zer nolako eragina duen lantzera bideratua egonik, enpresak jendartearen parte edo eragile oso bezala ulertzeko beharrean datza ikerketaren ondorio nagusia. Halere, eztabaida zentzu zabalago batean mahain gainean jartzeko beharra ageri da, gaia gizon eta emakumeen erantzunkidetasunarekiko eremura eramanaz.
|
|
|
Zentzu honetan, emakumeen egoeran zentraturik, Acker autoreak (1990) egindako ekarpenaren ondotik egin izan diren ikerketek, erakundeen genero tipifikazioan eragiten duten hainbat elementu identifikatu dituzte. Segregazio bertikalean eragiten duten faktoreei dagokionez, emakumeak sare informaletatik at uztea, lanaldiaren lehen hamabost urteetan etenik gabeko
|
lan
ibilbidea egin behar izatea (amatasun garaiarekin maiz bat datorrena), eta lanbidearekiko erabateko debozioaren kultura dira, besteak beste, emakumeak bazterrean uztea eragiten dituzten ezaugarriak (Pochic eta Guillaume, 2007). Dena dela, erakundeen kultura generizatua bere osotasunean jasotzea ahalbidetzen duen eredu gutxi garatu dira.
|
|
|
Ingeniaritzan emakumeen presentzia eta jardunaren egoera hainbeste jorratu duen Marry autoreak (2004), lanbidean amaitu gabeko iraultza izan dela azaltzen du, batez ere enpresetako gaineko egiturei dagokionez. Izan ere ibilbide profesionalak genero aldetik markatuak egon ohi izaten dira, gizon eta emakumeek lan eremu ezberdinetan egin ohi izaten dutelako lana (obra, administrazio publikoa, bulego teknikoa e.a), eta denboran garatu ohi izaten duten
|
lan
ibilbidea ezberdina baita. Lan eremua ezberdinetan lanean aritzeaz gainera, gizonezkoak gehien ordainduak diren lan eremuetan burutu ohi izaten dute beren lan ibilbidea (Marry, 2004; Euskal Autonomi erkidego mailako ingeniari kolegioek emandako informazioa).
|
|
|
Izan ere ibilbide profesionalak genero aldetik markatuak egon ohi izaten dira, gizon eta emakumeek lan eremu ezberdinetan egin ohi izaten dutelako lana (obra, administrazio publikoa, bulego teknikoa e.a), eta denboran garatu ohi izaten duten lan ibilbidea ezberdina baita. Lan eremua ezberdinetan lanean aritzeaz gainera, gizonezkoak gehien ordainduak diren lan eremuetan burutu ohi izaten dute beren
|
lan
ibilbidea (Marry, 2004; Euskal Autonomi erkidego mailako ingeniari kolegioek emandako informazioa).
|
|
|
gizon eta emakumeek burutzen duten
|
lan
ibilbidea generoaren arabera ezberdintzen dela aintzat harturik honakoak dira ikerketa honen helburuak:
|
|
|
Eta «zenbat urte ditu?» galdera nahi baino gehiago sartzen da talde horrek egiten dituen lan elkarrizketetan. Hala ere, askotan, langile horiek beste batzuk baino produktiboagoak dira, beren esperientziari eta
|
lan
ibilbidean zehar lortu duten kualifikazioari esker. Nola ustiatu ezaugarri horiek, eta, horri esker, lana aurkitu?
|
|
2018
|
|
|
Desgaitasuna duten pertsonen lan munduratzea sustatzea xede duen Pauso Berriak programara batu da Azkoitiko Udala. Egitasmoa Gureak eta Atzegik elkarlanean garatu dute eta pertsona horiei
|
lan
ibilbidean laguntzen diete, formakuntza eta lan praktikak eskainiz. Hitzarmena medio, aste honetan hasi da Azkoitiko Udalean lanean Ander Idoeta azpeitiarra.
|
|
|
Desgaitasuna duten pertsonen lan munduratzea sustatzea xede duen Pauso Berriak programara batu da Azkoitiko Udala, erakundearen konpromiso soziala" berretsiz". Gureak eta Atzegik elkarlanean garatu duten egitasmoa da Pauso Berriak, eta zailtasunak dituzten pertsona horiei beraien
|
lan
ibilbidean laguntzea du xede, formakuntza eta lan praktikak eskainiz. Ekimenari esker, Azkoitiko udaletxean hasi da lanean 21 urteko Ander Idoeta azpeitiarra.
|
|
|
Haren iritzian, emakumeek egunen batean hezkuntzarako aukera berbera izan eta, beraz, dirua irabazteko boterea eskuratzen badute ere, eta egunen batean ezkontza erreformatzen bada ere senarrak ez daitezen gehiago izan legearen baimena duten esklabo ugazabak, emakumeek, emazte bihurtzean, etxean geratzea hautatuko dute, senarrak babestuta. Modu esplizituan berdindu zituen emakumeek ezkontza hautatzea eta gizonek
|
lan
ibilbidea hautatzea. Haren ustez, emakume batek, ezkontzen denean eta etxe bat eta familia bat zaindu beharra duenean, uko egingo die zaintza horren, eskakizunekin bateragarri ez diren?
|
|
|
Kazetaria. Prentsa idatzian egin du
|
lan
ibilbidearen zatirik handiena, Euskaldunon Egunkaria n aurrena, Berria n ondoren. Hortxe dihardu egun. Gizarte gaien jira bueltan aritu da gehienetan.
|
|
|
60 hamarkadetako kultur berpizkundea Oñatin nola bizi izan den hartuko dute ardatz ekainaren hasierako astean egingo dituzten ekitaldietan. Bere
|
lan
ibilbidea www.jerardoelortza.eus atarian hasi dira biltzen. Garbiñe Garai, Jotxo Larrañaga, Ander Lizarralde eta Irantzu Elortza ari dira lan hori egiten.
|
|
2019
|
|
|
Baina gehienek lana uzten dute. Iduriz, orain ofizio honetako
|
lan
ibilbidea bost urtekoa da gehienez, gero beste zerbait egiten dute.
|
|
|
Gaur egungo krisiaren aurreko higiezinen boomarekin batera, jende asko iritsi zen landa eremura: batzuk hirian jaiotakoak ziren eta beste batzuk, berriz, landatik urrun
|
lan
ibilbidea egin ondoren itzulitakoak. Etxe berri bakoitzaren inguruan lorategi bat egiten zuten.
|
|
|
Plastikozko aulkian eseri da; txamarra, poltsa erraldoia alboko eserlekuan utzi, badaezpada, eta eskatu ez arren, titulu eta ikastaro guztien fotokopiak,
|
lan
ibilbidea, dakartza bertan?
|
|
|
Emakumearen lorpen profesionalak epaitu eta horretan oinarriturik haren etorkizunari igarri nahi diogunean, begi bistan izan behar ditugu egitate horiek guztiak. Nekezko egoera batetik abiaturik ekiten dio emakumeak
|
lan
ibilbideari, feminitateak tradizioz ekarri ohi dituen kargek zamaturik. Zirkunstantzia objektiboak ere ez zaizkio lagungarriak.
|
|
|
esana dut neska nerabeaz ari nintzelarik, baina berriro heldu behar diogu gai horri, are zehatzago. Ikasten ari den garaian,
|
lan
ibilbidearen hasierako urte erabakigarri horietan, normalean emakumeak ez du modurik izaten aukerez ondo baliatzeko: askok aurrerantzean ere eraman dute gaizki hasi izanaren zama.
|
|
|
Emakumeak konprenitu beharra dauka trukeetan kontuan hartzen dela eskainitako salgaiak zer balio duen eroslearentzat, eta ez saltzailearentzat, funtsezko lege bat da ekonomia politikoan?: ...riz, emakumearen existentziaren zentzua eta justifikazioa da; horrenbestez, trukea ez da egiten kalitate bereko bi objekturen artean; desberdintasun horren erakusgarri nabarmena da elkarrekin igarotzen duten denborak ez izatea balio bera batentzat eta bestearentzat, nahiz eta denbora bera dela dirudien, engainagarriro?; gizonak, maite duen emakumearekin igarotzen duen gaualdian, egin zezakeen bere
|
lan
ibilbidearen probetxurako lan bat, edo adiskideekin egon, harremanak landu, entretenitu; gizartean ondo txertaturiko gizonarentzat, ondasun positibo bat da denbora: dirua, izen ona, plazera.
|
|
|
Badu esperantza noizbait libratuko dela bere buruaz arduratu beharretik, eta beldur da, orobat, ez ote dion esperantza horri uko egin, ardura hori bere eginez: esperantza horrek eta beldur horrek bat egin eta eragotzi egiten diote buru belarri lotzea ikasketei,
|
lan
ibilbideari.
|
|
|
Xede baten atzetik ausarki abiatuz gero, hortxe egoten da desilusioaren arriskua, baina espero gabeko emaitzak ere erdiesten dira; zuhurtziak, ordea, erdipurdikeriara kondenatzen du. Emakumeak oso gutxitan agertzen du abenturarako eta alferreko esperientzietarako grina, jakin min eskuzabala;?
|
lan
ibilbide bat osatu, nahian ibiltzen da, beste batzuek zoriontasun bat eratzen duten gisa berean; unibertso maskulinoak menderatua, setiatua dago, eta ez du haren sabaia zulatzeko ausardiarik, ez da irrikaz galtzen bere proiektuetan; oraindik ere, ekinaldi immanentetzat jotzen du bere bizitza:
|
|
|
Badago kontuok ez dagozkion emakume kategoria bat: multzo horretakoei
|
lan
ibilbideak sendotu egiten die feminitatearen berrespena, eta ez ukatu; halaxe gertatzen zaie aktoreei, dantzariei, kantariei: adierazpide artistikoaren bitartez gainditu nahi dituzte berek osatzen duten egitatea bera.
|
|
|
horietaz, zeinentzat, ospea lortzeko? bitarteko hutsak baitira zinema eta antzerkia, eta ospea, berriz, gizonen besoetan erabiltzeko moduko kapitala; arrunt tentagarria da gizasemeen babesak ematen duen erosotasuna baldin konparatzen bada
|
lan
ibilbide baten arriskuekin eta egiazko lan ororen gogortasunarekin. Destino femenino bat nahi izatea, senarra, etxea, haurra?
|
|
|
Abadetza utziz geroztik, Manuel Berazaren
|
lan
ibilbide guztia kooperatibismoaren mugimenduarekin doa lotuta. 1977an Mondragon korporazioko kooperatiben munduan murgildu zen, eta lehenbizi automozio arloko Fagor Ederlan lantegiko hautaketa departamenduan jardun zuen.
|
|
|
Nire
|
lan
ibilbidea galdu dut, nire harremana, nire etxea axola zidan guztia.
|
|
2020
|
|
|
Euren
|
lan
ibilbideetan erabili zituzten estiloak eta egin zituzten lanak ezagututa, bien artean eztabaidak eta gatazkak sortzeko posibilitate handiak aurreikus zitezkeen, baina primeran konpondu ziren eta dekorazioaren gaia eta inspirazioan bat etorri ziren hasiera hasieratik: Las Vegaseko kasino kitschenak izango zituzten buruan.
|
|
|
Genero desberdintasunak
|
lan
ibilbidean
|
|
|
Bilera horretan, gainera, beste gai batzuk ere jorratu ziren. Migrazio Politiken Zuzendaritza Nagusiak eskatu zuen prestakuntza eta
|
lan
ibilbideak erraztuko dizkieten neurriak aztertzeko Nafarroan bakarrik dauden adingabe gisa sartu ondoren adin nagusitasuna betetzen duten gazte migratzaileei. " Gaur egun indarrean dauden oztopo administratiboak murriztea planteatzen dugu, gazte horiek Nafarroan erabat integratu daitezen, prestakuntza amaitu dezaten eta lan merkatuan sartu ahal izan daitezen", azaldu du Ruiz de Irizarrek.
|
|
|
Begoña Perez Eransus NUP Nafarroako Unibertsitate Publikoko Soziologia eta Gizarte Laneko irakasleak azaldu du" kapitalaren ituna" deitzen dion horren barne dinamika. Gerraosteko lehen hamarkadetan enplegua nabarmen hazi zenez, gizonezko gehienek
|
lan
ibilbide jarraituak eta finkoak zeuzkaten. " Soldata industrialak egonkorrak eta handiak zirenean, etxeko ekonomia bideragarria zen lansari bakarrarekin, eta, familia tradizionalaren eredua nagusi izanik, emakumeak haurren eta nagusien zaintza lanez arduratzen ziren".
|
|
|
arrisku handiagoa daukate bakarrik eta diru sarrera txikiekin amaitzeko. " Zahartzen ari diren pertsona banandu edo dibortziatu askok, emakumeen kasuan bereziki,
|
lan
ibilbide motzagoak eta etenduraz beteak dauzkate, eta Gizarte Segurantzan kotizazio txikiagoak egin dituzte soldata apalagoak izan dituztelako, zeren sektore feminizatuek lan kalitate eskasagoa izaten dute. Horren guztiaren ondorioz, jada emakume batzuk pentsio apalagoekin hasi dira erretiroa hartzen, eta etorkizunean baliteke gehiago izatea".
|
|
|
Begoña Perez Eransus NUPeko irakasleak lan merkatuaren egoerarekin lotu du: " Gobernuak jabetzen dira herritar guztiek dutela
|
lan
ibilbide luzerik eta egonkorrik izan. Beraz, herrialde batzuek pentsio publiko minimo asistentzial bat ziurtatzen dute zergen bidez. Gero, herrialde horietako batzuetan norberak erabaki dezake nola hobetu pentsio publiko asistentziala:
|
|
|
Paula Kasares Corrales (Iruñea, 1969). Soziolinguistika arloan garatu du ikasketa eta
|
lan
ibilbidea. Doktorea da eta graduak nahiz graduondoak euskal filologian, antropologian eta hizkuntza plangintzan burutu ditu.
|
|
|
Orain arte aipatutako ezaugarriak garrantzitsuak badira ere, ezinbestean estrategia sistematizatuak abian jartzea lortu behar da, eta horretarako, mentoretzaprogramak guztiz baliagarriak dira. Hain zuzen ere, formatutako eta konprometitutako mentoreen bidez soilik lor baitaiteke irakasleei
|
lan
ibilbideko lehen urteetan benetako prestakuntza eskaintzea (Vonk, 1996).
|
|
2021
|
|
|
EAko kide egin zen, eta Baionako lehen hautetsi abertzalea izan zen. EHUko filosofia irakasle gisa bukatu zuen
|
lan
ibilbidea.
|
|
|
Mende honen hasieran, pezetatik eurora igarotzearekin batera, mileurista terminoa sortu zen. Urte haietan gure
|
lan
ibilbidea abiatu genuenok «mileurista» bihurtu ginen, halabeharrez. Baina ez genekien okerrena iristeko zegoela.
|
|
|
Gure lan legediak ez du ezartzen langile bati egiten zaion lehen kontratuak behin behinekoa izan behar duenik enpresariak ikus dezan nola moldatzen den langilea lanean. Ez du ezartzen, gainera, langile batek
|
lan
ibilbide osoan aldi baterako ehunka kontratu oso labur kateatu behar dituenik. Hain zuzen, kontratu horietako gehienak, langilearen segurtasunik eza areagotu besterik egiten ez dutenak, iruzurrezkoak dira.
|
|
|
Parte hartzaileek enplegu espezialisten orientazioa, tresna digitalak,
|
lan
ibilbideak eta enpresekiko harremanak izango dituzte, enplegagarritasuna hobetzeko eta laneratzen saiatzeko. Hori horrela, adimen emozionaleko dinamikak egingo dituzte laneko prospekzio plan bat garatzeko eta helburu profesionala ardazten ikasteko; lan elkarrizketen curriculumak eta simulazioak eguneratzeko; enplegagarritasunmapak egiteko eta enpresekin harremanetan jartzeko.
|
|
|
2020ko otsailean NEIKERera bueltatu zen eta gaur egun ikerkuntzan dabil buru belarri. Animaliek noizbehinka izurriteren bat pairatzen badute ere, bere
|
lan
ibilbidean momentu berezi bi bizi izan ditu: hegazti gripea eta mihi urdinaren gaitza.
|
|
|
Elkarrizketa bere
|
lan
ibilbidearen ikuspegia izango zela esan zenuen.
|
|
2022
|
|
|
Familiaren liburua, familiaren inguruabarren arabera hobariak eta osagarriak aplikatu direla frogatzeko. Amatasun (edo aitatasun) osagarria Askotan, seme alabak izateak eta, batez ere, haiek zaintzeak eragina izaten du
|
lan
ibilbidean. Hain zuzen, hori da, Gizarte Segurantzaren analisiaren arabera, emakumeek, familia zaintzeko lan merkatuan sarriago sartu izan direnek, gizonek baino pentsio erdi gutxiago kobratzen dutelako kausetako bat.
|
|
|
Errezilen bizi da azken hogei urteotan, herritarrek euskara hitzetik hortzera darabilten herrian. Bere
|
lan
ibilbide oparoan “dozenaka kontu” ikasi dituela dio Zabalak, baina, bereziki, bat: “Zure argiak itzaltzen dituzunean, besteenak askoz hobeto ikusten dira”.
|
|
|
«Ikasle kalteberenen» inguruan ardaztu du bere
|
lan
ibilbidea. Berritzegune Nagusiko aholkularia da Jose Motoso (1959, Eibar, Gipuzkoa).
|
|
|
Gizonen eta andreen arteko berdintasunaren alde egitea ere ezinbestekoa da jaiotzak sustatzeko. «Izan ere, andreek ikusi dute beren
|
lan
ibilbidean oztopo handia dela umeak izatea. Bai soldata aldetik, bai lanean aurrera egiteko aukeren aldetik; oso oso neurtuta dago hori», onartu du Zalakainek.
|
|
|
Jürgen Habermasek argudiatu duenez, kulturaren arrazionalizazioak motibazio krisia eragiten dio kapitalismoari, jardun ekonomikorako eta baimen politikorako arrazoiak ahultzen baititu174 Maskulinitate hegemoniko eta konplizeek irtenbide posible bat eskaintzen diote arazo horri, genero motibazioaren bidez. Gutxi gorabehera taldeko gizonen erdiek emozionalki erakargarriak diren
|
lan
ibilbideak dituzte. Charles Lawrence eta Peter Streckfuss dira horren adibide, eta Streckfussena adibide tipikoa da, norabidea aldatu baitu bere lan bizitza hasi ostean.
|
|
|
Beste erdien
|
lan
ibilbideak, horien aldean, emozioz hutsik daude. Peter Blakek azaltzen du bere lana, bokazioa baino, azken baliabidea dela:
|
|
|
Banekien ez nuela irakastea gustuko, banekien ez nuela enpresa pribatuan lan egin nahi, banekien ez nuela
|
lan
ibilbide bat egin nahi lan publikoetako eskailerak igo nahian.
|
|
|
Nerabezaroaren erdialdean, harreman baketsuagoa eraiki zuen irakasleekin. Gorabeherak gorabehera, Stewartek
|
lan
ibilbidera bideratu zuen bere burua, eta konfrontazioaren ordez jakintza eta kalkuluan gehiago oinarritzen zen maskulinitatea antolatu zuen.
|
|
|
Gaztetatik laneko komitean sartu zen, eta LAB sindikatuan egin zuen bere
|
lan
ibilbide osoa hura sortu zenetik. " Politikarengatik inguruak jazarria sentitu izan naiz, guztien antzera, baina maila pertsonalean urte haiek zoragarriak izan ziren.
|
|
|
Urte eta erdi gehiago behar izan nuen enpresa komitean sartzeko, 1973an, baina buru belarri sartu nintzen". Bere
|
lan
ibilbide osoan mantendu zituen militantzia eta borrokalari sena. Eta, gaur egun, pentsiodunen mugimenduan lehendabiziko lerroan ari da.
|
|
|
Bigarrenik, ikerketaren jarduerak gero eta zentralitate handiagoa hartu du irakaskuntzaren jardueraren aldean. Izan ere, lehenengoak sari sinboliko eta material gehiago jasotzen du irakasle ikertzaileen
|
lan
ibilbidean. Bestalde, irakasle ikertzaile gazte askoren artean zabaltzen ari den ikuspegiaren arabera, euskara dagoeneko finkatuta edo instituzionalizatuta hautematen da unibertsitate irakaskuntzan, hala hola bada ere, bereziki EAEko unibertsitate publikoan.
|
|
|
Bestetik, baina, egitate eztabaidaezina da diziplina askoren espezializazio mailak ez duela populazio euskaldunean masa kritiko potentzialik bere produkzioaren hartzaile izateko, eta oso gutxi direla euskaraz argitaratzen diren aldizkariak. Faktore sistemiko horiek guztiek norbanakoaren esku utzi dute euskarazko produkzioa ikertzaileen
|
lan
ibilbidean.
|
|
|
Aspaldian dakigu emakume asko dagoen edozein lanbidek gizartearen ikuspegian galtzen duela autoritatea eta prestigioa, eta osasungintzan nabarmena da, bai eta kontziliazio zailtasunak umeen zainketarekin adin batzuetan eta gurasoen zainketarekin beste adin batzuetan. Eta gure munduhonetan eta ikusten dugun bezala emakume langileei eragiten dio baimen gehiago eta jardunaldia murritz gehiago eskatzen direlako eta esan dugun bezala arazo gehiago
|
lan
ibilbide arrunta izateko.
|
|
|
Aspaldian dakigu emakume asko dagoen edozein lanbidek gizartearen ikuspegian galtzen duela autoritatea eta prestigioa, eta osasungintzan nabarmena da, bai eta kontziliazio zailtasunak umeen zainketarekin adin batzuetan eta gurasoen zainketarekin beste adin batzuetan. Eta gure munduhonetan eta ikusten dugun bezala emakume langileei eragiten dio baimen gehiago eta jardunaldia murritz gehiago eskatzen direlako eta esan dugun bezala arazo gehiago
|
lan
ibilbide arrunta izateko.
|
|
2023
|
|
|
Erretiro adinera gerturatzen ari dira Gipuzkoako saregileetako asko, eta onartu berri duten legeari esker, zenbaitek berehala amaituko dute beren
|
lan
ibilbidea.
|