|
2009
|
|
|
Askotan bakarrik egin behar izaten baitute senideak amiantoak hil zituela frogatzeko gurutze bidea. Pleurako mesotelioma eta beste gaixotasun batzuk ez baitira automatikoki amiantoak eragindako
|
lan
gaixotasuntzat hartzen. Espainiako Gizarte Segurantzaren Institutuak (INSS) ukatu egiten du.
|
|
|
Enpresa batzuk ezkutatzen saiatu badira ere, azken urte hauetan laneko ezbehar kopurua jaitsi egin bada guztion ahaleginari esker izan da. Gaur egun enpresetan egiten ez den erabateko prebentzio hori da
|
lan
gaixotasunak eta bestelako gaitzak galarazten dituena. Erabateko prebentziorik gabe gaitz horien kausek lantokian diraute, eta gaitz horiek sortzen dute prebentzioak berak baino kostu eta sufrimendu gehiago.
|
|
|
Osakidetzako kudeatzaileek ez diote garrantzi handirik ematen iruzur horri. 2008 urtean bakarrik, lanekoak izan zitezkeen 41 gaixotasun hauteman ziren eta, hala ere, ez da medikuentzat
|
lan
gaixotasunen jatorriaren inguruko ikastaro bat bera ere eskaini.
|
|
|
VISESAko lan istripu kopurua %39, 4ra jaitsi da; eraikuntzaren sektoreari erreparatuta zifra baxua dugu hori. 2008 urtean, Estatuan erregistratutako
|
lan
gaixotasunen %14, 8 EAEn azaldu zen; Euskadi laneko minbiziaren zerrendako lehen postuetan dago 11 gaixorekin. Oraindik egiteke dagoen lanaren erakusle.
|
|
|
Horregatik uste zuen" enpresaburuek langileen beharraz profitatu" direla. Gainera, Mutualia mutualitate enpresak baja ematerakoan gaixotasun arruntagatik eman zion,
|
lan
gaixotasunagatik egin beharrean. Argazkian, LAB sindikatuak Mutualiaren aurka azaroan egindako mobilizazioaren irudi bat.
|
|
|
Euskal Herria bezalako herri txiki batean eskandalu hutsa da enpresetan urtero urtero izaten diren istripu, gaixotasun eta heriotza datuak; urtez urte 135.000 istripu inguru, 100 heriotza baino gehiago,
|
lan
gaixotasun baten ondorioz hiltzen diren milaka langile eta bizitza osorako ezintasun iraunkorraz beste horrenbeste geratzen dira.
|
|
|
Lan istripuetan ez ezik,
|
lan
gaixotasunen txostenen kopuruan ere jaitsiera adierazgarria izan da aurten. Hego Euskal Herrian 3.701 eritasunen adierazpenak egin zituzten medikuek 2008an eta, aurten, aldiz, 3.201, %13, 5 gutxiago alegia.
|
|
|
Jasotako datuek errealitatearen berri ez dutela ematen uste du Uzkudunek, eta, EAEn beste herrialde batzuetan baino txosten gehiago ematen diren arren, prebentzio zerbitzuek lan askoz handiagoa egin behar luketela dio. Horregatik, aurrerantzean, Euskadiko CCOOk kanpaina gogorragoak egingo ditu
|
lan
gaixotasunen inguruan. Medikuak, izen abizenekin, egunkarietan salatuko ditugu, onartezina baita eritasunak ezkutatzea.
|
|
|
Industrian ez ezik, beste sektoreetan ere gaixoak daudela zabaltzen hasi da. Osakidetzaren prebentzio zerbitzuak Gurutzetako erietxeko iturgin baten minbizia
|
lan
gaixotasun gisa aitortzeko eskatu du, eta BBVAren Bilboko dorrean aritu zen elektrikari baten eritasunari buruz Lan Ikuskaritzaren txosten baikorraren berri emango dute.
|
|
2012
|
|
|
uztailean funts horretako 4.400 milioi euro erabili zituen pentsioak ordaintzeko, eta 400 milioi euro inguru geratzen zaizkio. Lan istripuen eta
|
lan
gaixotasunen mutualitateen soberakinekin osatzen dute Prebentzio Funtsa. Tomas Burgos Gizarte Segurantzako estatu idazkariak atzo esan zuen «tresna guztiak» erabiliko dituztela etorkizunean pentsioak ordaintzeko.
|
|
|
Kontaktu zuzena: albaitarien eta aberehiltzaileen
|
lan
gaixotasuna.
|
|
2019
|
|
|
Adierazi dutenez, gaur egungo legediak eta auzitegiek ez dute emakumeen eskubidea babesten gizonen lan baldintza berdinetan jarduteko. Gehiegikeriez betetako lan hitzarmenak, balio berdina duten jardueretan soldata bera jasotzea bermatzen duten tresna eraginkorrik ez izatea, sektore feminizatuetan hainbat
|
lan
gaixotasun ez aitortzea, jazarpena eta sexu gehiegikeria… lan eremuan emakumeek bizi dituzten baldintzen adibide batzuk baino ez dira.
|
|
2020
|
|
|
1940ko hamarkadan Euskal Herrira heldu zen, haur bat zelarik, lan egitera. Industriako enplegu gogorretan lanean ibili zen; lankide askok
|
lan
gaixotasunak sufritu, beste batzuk lanean hil. Adolfok 92 urte ditu gaur egun. Nazioarteko Diru Funtsaren arabera, gehiegi bizi da, pentsioa jasotzen urte gehiegi eman baitu eta, gainera, erakunde horren ustez, bizi itxaropen handi hau" finantza arriskua" da.
|
|
|
«Vicenta Burguetek CAFi aurre egin behar izan dio, eta bide judizial luze eta gogorra sufritu». Emakume horien
|
lan
gaixotasunak aitortzea eskatu diote CAFi.
|
|
|
«Horrek argi utzi du patronalak eta erakundeek interes ekonomikoak lehenesten dituztela langileen osasunaren gainetik». Erantsi du
|
lan
gaixotasunek ere gora egin dutela nabarmen. «Langileak abandonatuta sentitzen gara; langileak bakarrik utzi gaituzte», esan du LABeko kideak, eta gaineratu du pandemia egoeran langileak «gaixotzera» bidali dituztela lanera.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan, 2019 urtean 46.585 lan istripu izan ziren; horietatik 308 oso larriak. Datuetan ez da
|
lan
gaixotasun anitz sartzen, horien onarpena mutuen edo Espainiar Erresumako INSSren esku baitago. Adibiderik garratzena amiantoaren biktimena da, kasu gehienetan epaitegietan amaitu behar baitute, sarritan langilea zendu ostean.
|
|
|
CAFeko langile ohi baten familiak 145.726 euroko kalte ordaina eskatu dio enpresari tren fabrikan eginiko urteen eraginez garaturiko absestosi gaitzarengatik. EAEko Auzitegi Nagusiko lan arloko salak, familiaren helegiteari erantzunez,
|
lan
gaixotasuna izan zela ebatzi zuen 2019ko urrian, eta kalte ordain bat agindu zuen, enpresan garai hartan ez zegoelako amiantoaren aurkako babes neurririk. Orain, ikusteko dago Donostiako epaitegiak zer erantzuten dion kalte ordainaren eskaerari.
|
|
|
2017an diagnostikatu zioten absestosia, eta iaz hil zen. Gero, Gizarte Segurantzak
|
lan
gaixotasunak eragindako heriotzari dagokion kalte ordaina onartu zion alargunari. Ordurako, baina, EAEko Auzitegi Nagusiak ebatzia zuen gaitzaren jatorria profesionala zela.
|
|
2022
|
|
|
Horiei
|
lan
gaixotasunak gehitu litzaizkieke, baina sindikatuen arabera Gizarte Segurantza Institutu Nazionalak entresaka egiteko boterea ematen die mutualitateei, eta horrek asko murrizten du kopurua: «Gaixo dauden langileak behartzen ditu aitorpen falta hori epaitegietara ematera.
|
|
|
Gaixo baimen arruntei egiten die erreferentzia; hau da, lan istripuei eta
|
lan
gaixotasunei lotuta ez daudenei. 1990era arte, lan istripuek eta lan gaixotasunek eragindako gaixoaldiez arduratzen ziren mutualitateak.
|
|
|
Gaixo baimen arruntei egiten die erreferentzia; hau da, lan istripuei eta lan gaixotasunei lotuta ez daudenei. 1990era arte, lan istripuek eta
|
lan
gaixotasunek eragindako gaixoaldiez arduratzen ziren mutualitateak. Gaur egun, eskumen gehiago eman zaizkie:
|
|
|
Osasun sistema publikoak pertsona guztiak artatu behar ditu, baina mutuek hautatu egiten dituzte pertsonak. Ikusten dutenean tratamendua zaildu daitekeela, ez dute onartzen lan istripua edo
|
lan
gaixotasuna dela, eta osasun sistema publikora bideratzen dute. Osasun sistema pribatuak lehia bidegabea egiten dio osasun sistema publikoari.
|
|
|
San Eloy ospitalean [Barakaldo] izan zuten jokabide hori oso baliagarria da, askotan beste aldera begiratzen dute eta. Horren ondoren, neronek lagundu nion Raqueli tramiteak egiten, eta aitortu diote
|
lan
gaixotasuna dela.
|
|
|
Gure ustez, lan bat egiteko ezintasuna sortzen duen edozein gaixotasun da
|
lan
gaixotasuna.
|
|
|
' Bidelagun' sortu dute Durangon,
|
lan
gaixotasunei loturiko aholkularitza eskainiko duen fundazio berria
|
|
|
ELA sindikatuak Bidelagun sortu du, lan osasunagatik gaixotutako beharginak eta haien familiak laguntzeko fundazio berria. ELA sindikatuaren ordezkari Eneko Agirreurretak azaldu duenez, helburu nagusia"
|
lan
gaixotasuna duten beharginak juridikoki errekonozitzen laguntzea" izango da," kalte ordainak, indemnizazioak" ardatz hartuta. Horretarako baliabide juridikoak eskainiko dituzte," lan gaixotasuna zein egoeratan kontsideratzen den azalduta, langilearen aukerak zeintzuk diren ikusita edo langilea hil eta gerora familiak zein aukera dituen aztertuta".
|
|
|
ELA sindikatuaren ordezkari Eneko Agirreurretak azaldu duenez, helburu nagusia" lan gaixotasuna duten beharginak juridikoki errekonozitzen laguntzea" izango da," kalte ordainak, indemnizazioak" ardatz hartuta. Horretarako baliabide juridikoak eskainiko dituzte,"
|
lan
gaixotasuna zein egoeratan kontsideratzen den azalduta, langilearen aukerak zeintzuk diren ikusita edo langilea hil eta gerora familiak zein aukera dituen aztertuta". Amiantoagatiko eta silizeagatiko lan gaixotasunak errekonozitu daitezen lan egingo dute, baina baita bestelako lan gaixotasunak errekonozitzeko ere.
|
|
|
Horretarako baliabide juridikoak eskainiko dituzte," lan gaixotasuna zein egoeratan kontsideratzen den azalduta, langilearen aukerak zeintzuk diren ikusita edo langilea hil eta gerora familiak zein aukera dituen aztertuta". Amiantoagatiko eta silizeagatiko
|
lan
gaixotasunak errekonozitu daitezen lan egingo dute, baina baita bestelako lan gaixotasunak errekonozitzeko ere. Hezurdura gaixotasunak, gaixotasun musularrak, antsietateari loturikoak ere bai, adibidez.
|
|
|
Horretarako baliabide juridikoak eskainiko dituzte," lan gaixotasuna zein egoeratan kontsideratzen den azalduta, langilearen aukerak zeintzuk diren ikusita edo langilea hil eta gerora familiak zein aukera dituen aztertuta". Amiantoagatiko eta silizeagatiko lan gaixotasunak errekonozitu daitezen lan egingo dute, baina baita bestelako
|
lan
gaixotasunak errekonozitzeko ere. Hezurdura gaixotasunak, gaixotasun musularrak, antsietateari loturikoak ere bai, adibidez.
|
|
|
Gainera, industrializatutako eremua da. Eta tamalez, amiantoagatiko edo silizeagatiko
|
lan
gaixotasunak ere badira hemen", azaldu du Agirreurretak.
|
|
2023
|
|
|
«Izugarrizko ezjakintasuna nabari dut
|
lan
gaixotasunen inguruan»
|
|
|
Batetik, lan munduan, abokatuetatik hasi eta medikuetaraino, izugarrizko ezjakintasuna nabari dut
|
lan
gaixotasunen inguruan, eta erronka handia dauka esparru horretan. Duela gutxi sententzia bat izan da Frantzian:
|