|
2010
|
|
|
Sinesmen soileko munduan ere, usadioak garaian garaikoak izan ziren Euskararen lurraldean, inguruan gertatzen zenaren antzera. Heriotza errituetan, adibidez, megalitoen erabilpena hego mendebaletik zabaldu omen zen Europara, eta Euskara
|
jendea
ez zen salbuespena izan.
|
|
|
Guy: Baina zergatik deitzen duzu Liburu
|
jendea
ez badute legetik at deus egiten?
|
|
|
848. Hiriko
|
jendea
ez zen hain ospe onekoa izan Erdi Aroan zehar; hala sortu ziren bilau bezalako hitzak. Baina XVII eta XVIII. mendeetan, gortearen aldemenean burgesia nagusitu zen eta, XIX. menderako, hiria bihurtu zen gailentasun ekonomiko, politiko eta kulturalaren gune.
|
|
|
Espainiako agintariek, Marokora sartzea erabaki ahala txokeko indar bat behar zuten. Aste Tragikoaren ondoren, bazekiten Espainian
|
jendea
ez zegoela semeak hiltegira bidaltzeko prest. Hil behar zena moroa izanez gero dena aiseago aterako zela pentsatu zen.
|
|
|
Interes ekonomikoak kategoria hartzeko, merkantilismoa, arrazionalismoa eta indibidualismoa bilakatu behar izan ziren. Mendebaldean ere, giza
|
jendea
ez da beti probetxu ekonomiko neurtuaren arabera ekiten duen kalkulatzeko makina izan. Harremanak oso bestelakoak izan dira gizarte gehienetan:
|
|
2011
|
|
|
Eskolako
|
jendea
ez ezik, bestelakoa ere hurbildu zaigu. Atzerritarrak bakarrik sentitzen dira Berjingen, eta gauak ez du hemen parrandarako aukera gehiegirik ematen.
|
|
|
—Garai hartan
|
jendea
ez zuan fusilatzen, baizik eta urkatu. Ez zitzaiean aldentzeko aukerarik ematen, ezta bost bat metroz ere.
|
|
2012
|
|
|
Mendebaldeko herrialdeetan, Erdi Arotik hona jendeaz pentsatzeko modu berri bat zabaldu zen. Pentsamendu hark zioenez
|
jendea
ez da indar ahalguztidunen txotxongilo bat, ez patuaren, ez jainkoen, ezta naturaren mendeko mirabe ahul eta indargea. Zioenez, jendeak badu berenez bizitzari asmoz eta jakitez eragiteko ahalmena.
|
|
|
Zer gertatzen da, ordea, idazle txar batek idatzi (eta publikatu) duen liburu kaxkar horrekin? Ba, normalean
|
jendea
ez dela ohartzen txarra denik, eta, halaz ere, ondo antolaturiko marketing saio batzuez eta etengabeko publizitate kanpaina bortitz batez, milaka eta, agian, milioika ale salduko dituela ditxosozko autore horrek. Azkenean, gainera, irudituko du idazle hori bikaina eta primerako egilea dela.
|
|
|
Nire lagun horren ustez, euskal produktoreak falta dira. Dirua bilduko duen jendea (gero zine proiektu batean inbertitzeko) falta da,
|
jendea
ez omen da arriskatzen, inork ez omen du dirutza hori jarri nahi zine kontuetan. Horregatik alde egin beharra dago, dio berak, Madril edo Bartzelona aldera.
|
|
|
Eta notizia triste horrekin lotuta
|
jendea
ez da geldirik geratu. Kexatzearen kultura ongi egon daiteke batzuetan, baina hori soilik ez da inoiz nahikoa izango.
|
|
|
Tomasico hogei urtez bizi izana zen Estatu Batuetan, handik bada, bazen uste zuenik Kubaz oroitu ere ez zela egiten, denbora luzean Errepublika Independentearen herbesteko ordezkari izanagatik, adinarekin lerratzen hasia zela beste aldera, laketago zela New Yorkeko politikariekin, kubatar iraultzaileekin baino, bakea bera bezalako politikari zibilen afera zela aldarrikatzen zuela, eta beste. Egia erratera, harekin heldu
|
jendea
ez zen maniguan larrua arriskatua zuten haietakoa, baina esku delikatuetako" tinta xurgalea", legeetan jakinduri eta kontabilitatean antzetsu. Segur, ministro guzietatik bat ere ez zen tren makina batean nehoiz izan!
|
|
2013
|
|
|
—Misharena herenegun izan zen —esan zuen berak— Festarako apaindu nuen etxea, baina ez zen bere eskolako inor azaldu eta bakar bakarrik egon ginen arratsalde osoan. la hamar urte daramatzat nazio honetan, baina hemengo
|
jendea
ez dut oraindik konprenitzen.
|
|
|
Sonoita 1768an suntsitu zuten Apatxeek eta biztanleen erdiak baino gehiago erretzen ari zen elizaren horma artean hil ziren. Horrek horrenbeste beldurtu zuen inguru hartako
|
jendea
ezen Guevavi ere utzi eta Tumacacorin eta Calabazasen bildu zen populazioa". 109
|
|
|
Zuek soilik zeuon kezkez eta zeuon talakaz gogoratzen zarete". Auzapezak arduraz jokatu behar izan du
|
jendea
ez dakien klanetakoei gainera oldar, baina betiere bileraren kontrola eskuetatik joanda dago. Istiluak areagotu egin dira, eta petrikiloak eta laguntzaileak etxetik irten egin behar izan dute berriro, jarrerak baretzearren.
|
|
2014
|
|
|
Bestelako ekintzetan parte hartu izan bazuen ere, bataila edo liskar armatu batean egon gabea zen. Orokorrean, bera bezalako
|
jendea
ez zen bataila zelaian hiltzen, fusilamendu pelotoiaren aurrean baizik— Dena dela —gaineratu zuen—, ez zait gustatzen inork gezurti deitzea. Gehiago esango dizut.
|
|
|
Jendea etxetik joaten da, entzunen duenak motibaturik, nahi den motibapena izanikan ere. Ahanzten dugu
|
jendea
ez dela bertsoetara joaten bertsolariak ez baititu gomitatu. Lehen urratsa ez baitu egin.
|
|
|
Amurizak denak bertsolari nahi gaituelarik, mugimendu politiko bat edo masa martxa bat sortzen du, kirol nazionala deituz, forofismoa da antolatzen egiazki. Garaian
|
jendea
ez da tronpatzen, ondotik aldiz bai. Kirolez beztitzen du erresistentzia politikoa, baina emaitza perbertsoak eman litzake formulak oraingo.
|
|
|
Izpiritu horrekin departamenduak sortzen dira eta ez dituzte lehengo probintzien izenak atxikitzen. Biarnorik ez da, Pays basque ere gutxiago eta uste zuten 50 urteren buruan
|
jendea
ez zela gehiago basque izanen baina bas pyreneen. Hortarik ari gara.
|
|
|
• Funtzionario hau bai dela pertsonai zikoitza. Berekoia eta
|
jendea
ez maite.
|
|
|
Publizitatea egin zen, afitxa elebidun, dena euskaraz zen gauza batendako. Harmailetan
|
jendea
ez hain kontent ere bazen horregatik. Baigorri Nafarroaren eguneko herria da, ikusle anitz bazen bildurik erran nezake, bulta horretatik.
|
|
|
Guhaurek tradizioari eutsiz idatzi ditugun lehen inauteri testuak, errimatuak ziren. Defauta dauka ordea, testua luzatzen du bigarren puntuak ez beti bainagauza bera erraten baitu, errimarengatik da hor eta
|
jendea
ez baita gehiago horretan formatua, ez du preziatzen, ez ohartzen ere batzuetan errimatua dela, ez baita bertso kantatua. Ekintza ere hausten du.
|
|
|
EATB zen antolatzaile, ez nakien zer zen xuxen garai hartan. Antzerkien ikusten ibili nintzen baina hor ari zen
|
jendea
ez ezagutzen. Ezterenzubin mundu zaharrean bizi nintzen, Arnegiko kabalkadaren ikusten ibiltzen ginen.
|
|
|
Ohar ttipi bat halarik ere. Jada aipatu dut euskaldunek beren dantzari egiten dioten mesede eskasa edo besteak bezala pleñitu izan naiz jendeak ez diola bere kulturari kasu ematen, baita madarikatu kultura eskaseko
|
jendea
ez baitzen jiten gure ikuskizun miresgarrien jastatzera. Jaz, libertimenduan, kabalkadak bide nagusia hartzen zuen eta abantzua hartua nuen ikusteko hea xehela ezarria zen libertimendua antzezteko plazan.
|
|
|
Gauza bat segurra zen. Larrazkeneko gure ikuskizunera
|
jendea
ez zen jin, hor ematen genuen dantza ez baitzitzaion berea iduritzen. Eta batez ere jendeen gogo urrunean, ikuskizun izateko, dantza ez baita bakarrik izaten ahal.
|
|
2015
|
|
|
Izenik gabeko lurraldea zeharkatzen duen izenik gabeko jendea. Ez
|
jendea
ez lekuak, baizik oinazea izendatzea, oinazeak, ahalmen hori nire esku baldin balego.
|
|
|
Baina iraganeko beldurrek frenatzen zitenan geure denbora —lehen— ate batzuk ireki eta itxi egiten ditun geure baitan, geure gorputzak tiraderaz beteta zeuden, eta urrunera
|
jendea
ez da indiaba ale eskutada baizik... eta ziurrenera ez da dena hala izango, baina jendeak zirudin lur-azalean alferrik galtzen.
|
|
|
‘Independentzia’ imajinatzen zen, eta euskaldunak horren alde mobilizatuko ziren. Gaur egun,
|
jendea
ez da hain erraz mugitzen halako abstrakzioen alde. Batzuek, kausa baten alde militatzea uniforme bat janztea bezala irudikatzen dute.
|
|
2016
|
|
|
Aztertu nahi den gizartean noizbait izandako senidetasun harreman eta ezkontza araubideak galdu direnean beste bide batzuk saiatu ohi dira hainbat zantzu antzemateko. Senidetasunaren ikerketan erreferentzia nagusia den Levy Strauss antropologo frantziarrak dionez, zenbaitetan hainbat ohitura eta usadio ez daude dokumentaturik eta
|
jendea
ez da horietaz ohartu ere egiten, baina azterketa estatistikoa eginez zenbait joeraren zantzua antzeman ahal izan da, esate baterako ezkontza mota bat probabilitate hutsez legokiokeena baino nabarmen maizago gertatzen dela baieztatzen denean. Honelako zerbait egin liteke Euskal Herrian ikerketa modura, XVI. mendean hasten diren elizako ezkontza liburuetan oinarrituta.
|
|
|
—Lider baten zeregin normalez gain gaur oreina ehizatuko dugu, itsas ondoko leize batera mugituko gara txipiroiak eta txangurroak harrapatzeko... taldekideekin tertulian aritzen zen, saiatzen zen azaltzen barruko gatazka," ongiaren" eta" gaizkiaren" artekoa, balio sistema baten ernamuina, eta berriketa horiek izan zuten fruiturik. Zunkuren jefealdian erabaki zen denen artean, ez errege dekretuzordura arte ez bezala zahar
|
jendea
ez abandonatzea, alegia" inutilak" elikatzea. Inguru ezin latzago hartan, errukitasunaren lehen loreak.
|
|
2017
|
|
|
Baina, berritze lan guziekin gertatzen dena:
|
jendea
ez konforme hainbeste nahaste berrirekin:
|
|
2019
|
|
|
Ez euli bat, liztorra. Soldadu
|
jendea
ez ezik, ofizialak ere sinetsita zeuden Franco jeneralak edota Juan Carlos printzeak kuartela bisitatuko zutela. Baina hasiko ziren monteria n, eta han joango zitzaien denbora guztia.
|
|
|
Hortik aurrerakoa kontatzeko
|
jendea
ez da gehiegi luzatzen, baina denek adosten dute beste erromesa izan zitekeenak izugarrizko orro espantagarri batekin erantzun ziola, halako moldez non tunelaren oinarri guztiak goitik behera astindu zituen. Erromes koitadua, erabat dardaratua, hantxe bertan konorte galduta geratzeko zorian egon zen.
|
|
|
—Franco hil zen momentutik bertatik, amnistia orokorra egon zenetik eta demokrazia iritsi zen unetik, ni etakideen mugimenduaren aurka egon naiz, lehen ez, eta onartzen dut, baina milaka eta milaka espainol bezalaxe, eta horien artean daude filosofo ospetsuak gaur prentsan egun puta guztietan azaltzen direnak matraka ematen. Nik diot Euskaditik behera
|
jendea
ez dela ongi informatua izan, soilik prentsarekin, irratiarekin eta telebistarekin elikatu delako, propagandarako eta desinformaziorako agente ustel eta nazkagarri horiek bakarrik ezagutu dituelako. Zer jakin dezake Jaengo idazle batek, zer daki Madrilen bizi den filosofo batek benetan Euskadin gertatzen ari zenaz ez baldin bada telebista alu horretan edota prentsa espainol nazkagarrian ikusten duena?
|
|
2020
|
|
|
" Nire kotxearekin ere makina bat buelta eman nituen Ugartera, umeak ekarri eta eraman. Hasieran ume gutxi zineten,
|
jendea
ez zen atrebitzen umeak ikastolara eramatera, baina gero gehiago hasi ziren, Ugartetik ere bai. Ugarteko jendeak jarri zuen kondizioa izan zen eraman eta ekarri egiten bagenituen hasiko zirela.
|
|
|
Hor ere beti izan dira birusak, baina antibirus eraginkorrak omen daude, eta gorputza behintzat ez dizute ukitzen. Batzuek horixe nahi izan dute beti, herriko plazako batzarrik ez izatea,
|
jendea
ez elkartzea, ez eztabaidatzea politikaz edo kulturaz, mezu digitalekin nahikoa balitz bezala. Makinen bidez komunikazioa oso eraginkorra omen da gizakien arteko kutsadura saihesteko.
|
|
2021
|
|
|
Gogoan dut oso berandura arte ez nuela ulertu
|
jendea
ez zegoela nire esperoan, ni juzkatzeko, ez neuzkala hamarnaka begi inkisidore gainean kalera ateratzen nintzen bakoitzean.
|
|
2022
|
|
|
Haatik," horien normaltasuna" hauxe izan da orain arte: herriko plazan batzarrik ez izatea,
|
jendea
ez elkartzea, ez eztabaidatzea politikaz edo kulturaz. Agintarientzat normaltasunean bizitzeko mezu digitalekin bizitzea nahikoa da.
|
|
|
Loli zain egoten da Aurorak zer esan zirikatzeko. Behin aditu zion Extremadurako
|
jendea
ez zela bertakoak bezalakoak, ez dakit zer, badakit zer. Herria eraldatzen ari zirela, lanpostuak haiendako sortzen ari zirela, etxe merke izugarri itsusiak altxatzen Ondoko herrietan barre egiten zietela bertakoei esanez Extremadurak hiru probintzia zituela:
|
|
|
Susmoa dut hemengo ezagupide biderkatze honek baduela lotura beste zerbaitekin ere. Hemen
|
jendea
ez da koadrilaka ibiltzen. Euskal herrietan pisu dezentea duen instituzio hori ez da existitzen hemen.
|