|
2000
|
|
|
Pisako dorrea...? —eta, ordu arte
|
jarri
ez zuen pikaro aurpegia jartzen zidala eta boza jaisten zuela, erran zidan—: Edo, ragazza bat izan ote da gehien gustatu zaizuna...?
|
|
2001
|
|
|
Baina ez dago ia inor bere ondoan. Dantzan ari den koadrila handi bat, baina arreta txikiena
|
jarri
ez diona, eta bikote bat ere bai pixka bat harantzago, elkarri muxuka. Lotsagabe begira geratu zaie.
|
|
2003
|
|
|
Historia honen garaian, Soroetan Permin bakarrik bizi zen, mutilzahar. Katuei zièn sinesmena, baina, neurriz kanpokoa zen, etxeko txakur zaintzailea kendu, eta
|
jarri
ez zuen, bada, ordez, beste katu bat! Oheratu ere katu kuttunarekin oheratzen zen, eta jan ere haren plateretik jaten zuten katuek.
|
|
2004
|
|
|
Zer uste duk, hire ermitau pinta horiekin adarra joko didaala? Adarra jo igual, baina adarrak
|
jarri
ez behintzat. Kostako zaik!
|
|
2005
|
|
|
Ardo zuriari trago bat eman niola oroitzen dut, ezinegona disimulatzeko eta, baita ere, zer aurpegi
|
jarri
ez nekielako.
|
|
2007
|
|
|
handiputzak eraitsiz, azpiratuei barkatuz, bakea inposatuz, mundua gobernatzea (VI, 851). Zerua osorik eta betiko eraentzen duen Jupiter-ek, mundua eraentzen duen Erromari ez dio mugarik
|
jarri
ez luze zabalean ez denboran? –Imperium sine fine dedi?
|
|
|
Zertan ari nintzen, ordea? Nire mugimenduei arretarik
|
jarri
ez diedan arren, oinez aritu naiz minututan. Oinez edo.
|
|
2008
|
|
|
Betean asmatu zuen aita kalonjeak, ukabilkadaren efektuak berehalakoak eta ezin nabariagoak izan baitziren Nataliaren baitan, kolorerik aspaldi hartu ez zutèn masailak piper gorria baino gorriago
|
jarri
ez zitzaizkion, bada! Ageriko seinale hark, ordea, ezkutuko kausa baten efektua behar zuen:
|
|
|
Ahozko aitortza bizitza espiritualaren zutabeetakotzat zuen, baina, garaiko apaiz askok ez bezala, ez zituen aitortzera zihoazenak estutzen, ez haien kontzientziaren bihurguneak arakatzen ibiltzen. Horregatik, Ernestinarekin harremanetan
|
jarri
ez beste jakin zuen frai Millanek, hari egindako lehen aitortzan, bazuela norekin konpartitu bere sekretua.
|
|
|
–Jauna, esan nion?, ez errietarik egin, nahikoa egin diot eta neure buruari. Dena dela, nire bizia arriskuan dago, eta honezkero hila nintzen Silver nire alde
|
jarri
ez balitz; eta sinets beza berorrek esatera noakiona: hiltzeko prest nago, eta merezi dudala ere esango nuke, baina beldurra torturak ematen dit.
|
|
|
Betean asmatu zuen aita kalonjeak, ukabilkadaren efektuak berehalakoak eta ezin nabariagoak izan baitziren Nataliaren baitan, kolorerik aspaldi hartu ez zutèn masailak piper gorria baino gorriago
|
jarri
ez zitzaizkion, bada! Ageriko seinale hark, ordea, ezkutuko kausa baten efektua behar zuen:
|
|
|
Ahozko aitortza bizitza espiritualaren zutabeetakotzat zuen, baina, garaiko apaiz askok ez bezala, ez zituen aitortzera zihoazenak estutzen, ez haien kontzientziaren bihurguneak arakatzen ibiltzen. Horregatik, Ernestinarekin harremanetan
|
jarri
ez beste jakin zuen frai Millanek –hari egindako lehen aitortzan– bazuela norekin konpartitu bere sekretua.
|
|
2009
|
|
|
Orduan konturatu nintzen haurrari aurpegirik
|
jarri
ez arren, ez nuela sekula mutikoa izan zitekeenik imajinatu. Ez zitzaidan sekula bururatu hala gerta zitekeenik ere.
|
|
|
Irakurriko zuten ia guztientzat, ertzainak barne, egunkarietan azaltzen ziren milaka kexa artikuluetako beste bat baino ez zuen izan behar. Gure kasuan, Udalari kontuak eskatuz, noski, Zarauzko historiaren baitan hain aipagarria zen gertakari hari inolako arretarik
|
jarri
ez ziolako. Hura zen artikuluaren azaleko helburua.
|
|
|
–Ongi da, esan zion izebari; eta gero, zer aurpegi
|
jarri
ez zekiela, etxeko giltzaren bila munduaren buelta egin ondoren etxeko sarrailan aurkitzen duenaren antzera, gehitu zuen?: Orduan zer iruditzen zaizu, ez dudala plazan predikatu behar izango?
|
|
|
hirugarrena eta laugarrena ere bai, sarri askotan, beste anaien atzetik?, eta horratx! Gero, etxerako bidean
|
jarri
ez beste, Gabinoren aipua iritsi zen, sari bati buruzkoa, Teofilo Mariak eta Domingok arinkeriaz tratatu zutena, bakoitzak bere astoari arre, Teofilo Maria eta Domingo zeudèn lekuan ez baitzen beste inorentzako lekurik izaten, antza; bere protagonismoa berreskuratzeko tenorea zen, beraz, saria jasotzekoa eta ikatza bere opilari hurbiltzekoa, alegia?, eta Damasok orduan esan zuen:...
|
|
|
Teofilo Mariak Domingori oina bularrean
|
jarri
ez beste larritu zen Maria Bibiana, begiak betzuloetatik at zituen?, erraiak iraulita, errabiaren errabiaz; lepoan jarri zionean, berriz, bera ere itotzera balihoa bezala sentitu zen; orduan, baina, azken aire hondarra haize zurrunbilo bihurtzen zuela, Teofilo Maria bultzatu zuen bere bi eskuez, bultzatu bezain laster honela mintzatzen zitzaiola:
|
|
|
Sortzear zèn eguzki haren itzalpean, etorkizunaren irrika sutsuan bizi den pertsonak gutxi behar izaten du geroaldia orainaldi bihurtzeko?, Domingok pasioz hitz egiten zuen: ...l bihurtuak eta haren begiei zerièn dirdira bereziak ez zuten besterik adierazten behinik behin; orduan ere, baina, Domingok galdera hura zuen buruan, galdera hura behar zuen?, bazkalondoren kafea hartu eta etxera deitu baitzuen berriro; hargatik edo, baita giroa gero eta zitalagoa zelako ere, Domingo bezperan baino urduriago zegoen, eta are urduriago jarri zen, lehenengo deialdian ama jarri, eta
|
jarri
ez beste katigatu baitzuen telefonoa; bigarrenean saiatu zen, baina soinu batzuek eragotzi zioten deia; hirugarrenean, aldiz, bezperan bezala, Maria Bibiana atera zitzaion; bezperan ez bezala, baina, Maria Bibiana kezkatuta zegoen: –Aita eta Teofilo Maria bahitu dituzte, baina jakin nahi baduzu??, eta berriro sartu ziren soinuak, haize ziztu marrantatsu bezain disonanteak?, Maria Bibianaren ahotsa estaltzen zutenak, harik eta, komunikazioa eten aitzin, Domingok esan zuen arte:
|
|
|
(?) Teofilo Mariari, halere, begiz ikusitako mirariaren miraritasuna aitortu arren, urrun gertatu zitzaion miraria, umetan zaldiz ikasi zuenean ez bezala: bospasei urteko mutil batek nekez esplika zezakeen orduan sentitua, baina sentipena, aitak zaldi gainean lehen aldiz
|
jarri
ez beste bereganatutakoa, buru bihotzetan grabatuta geratu zitzaion: gorputz bat, berea, eta beste gorputz bat, zaldiarena, bi forma zerikusirik ez zutenak, itxura batean, eta, halere, zaldiarengandik hain hurbil sentitu zen, non istantean nabaritu baitzuen ezen forma bakar batek hartzen zituela biak, zaldia eta zaldizkoa; Teofilo Mariak nekez jakin zezakeen adin hartan zer zen zentauro bat, baina halako zerbait sentitu zuen, ausaz, zaldia eta zaldizkoa ez zirela jada bata eta bestea, ez zirela, alegia, bakoitza bere aldetik eta bere bidetik?, baizik eta beste bat, beste norbait?, bi aldeak alde bateko egiten zituena eta bi bideak bide bereko; abioiarekin, baina, guztiz bestela gertatu zitzaion, hasieratik beretik igarri balu bezala ezen motorraren hotsak alde batetik zihoazkiola eta bihotzarenak bestetik, bertigoa labana bat balitz bezala, josi beharreko bi espazioak, abioiari zegokiona bata, eta gorputzari bestea?
|
|
|
–Erne, Ada, atzo ziria sartu zizun Teofilo Mariak, ziria sartu zizun aitak, eta gaur Gemma sartu nahian dabilkizu?!?, nahiz eta Adak ezin jaso zuen mezua zehatz mehatz, arreta bi lekuetan, kantuan eta nahigabean?
|
jarri
ez zezakeelako; kantua desagertu zenean, ordea, desagertu zen nahigabeari eusten ziòn eustorma, eta aurrera eta aurrera egin zion errabiak, gorputzean eztanda egin zion arte:
|
|
|
Sortzear zèn eguzki haren itzalpean –etorkizunaren irrika sutsuan bizi den pertsonak gutxi behar izaten du geroaldia orainaldi bihurtzeko–, Domingok pasioz hitz egiten zuen: ...k eta haren begiei zerièn dirdira bereziak ez zuten besterik adierazten behinik behin; orduan ere, baina, Domingok galdera hura zuen buruan –galdera hura behar zuen–, bazkalondoren kafea hartu eta etxera deitu baitzuen berriro; hargatik edo, baita giroa gero eta zitalagoa zelako ere, Domingo bezperan baino urduriago zegoen, eta are urduriago jarri zen, lehenengo deialdian ama jarri, eta
|
jarri
ez beste katigatu baitzuen telefonoa; bigarrenean saiatu zen, baina soinu batzuek eragotzi zioten deia; hirugarrenean, aldiz, bezperan bezala, Maria Bibiana atera zitzaion; bezperan ez bezala, baina, Maria Bibiana kezkatuta zegoen: " Aita eta Teofilo Maria bahitu dituzte, baina jakin nahi baduzu...", eta berriro sartu ziren soinuak –haize ziztu marrantatsu bezain disonanteak–, Maria Bibianaren ahotsa estaltzen zutenak, harik eta, komunikazioa eten aitzin, Domingok esan zuen arte:
|
|
|
Teofilo Mariak Domingori oina bularrean
|
jarri
ez beste larritu zen Maria Bibiana –begiak betzuloetatik at zituen–, erraiak iraulita, errabiaren errabiaz; lepoan jarri zionean, berriz, bera ere itotzera balihoa bezala sentitu zen; orduan, baina, azken aire hondarra haize zurrunbilo bihurtzen zuela, Teofilo Maria bultzatu zuen bere bi eskuez, bultzatu bezain laster honela mintzatzen zitzaiola:
|
|
|
Hala, bada, Adak kontu haiek zituen gogoan, beharbada, koruarekin ostiral arratsaldeko saioa egiten ari zela; Gemma Lertxundik huts egiteko bidean jarri zuenean, berriz, defentsa sistemaren alarma piztu eta Adaren subkontzienteak –bizi senaren menera betiere– aukera selektibo bat egin zuen, kontu haietatik alderik ilunenak eta negatiboenak bereganarazi zizkiona; neska kantatzen ari baitzen, nekez ohar zitekeen hartaz, jakina, itzal baten moduan edo forma zehatzik gabeko nahigabe baten moduan ez bazen, baina itzal hura eta nahigabe hura hizketan ari zitzaizkion: " Erne, Ada, atzo ziria sartu zizun Teofilo Mariak, ziria sartu zizun aitak, eta gaur Gemma sartu nahian dabilkizu...!", nahiz eta Adak ezin jaso zuen mezua zehatz mehatz, arreta bi lekuetan –kantuan eta nahigabean–
|
jarri
ez zezakeelako; kantua desagertu zenean, ordea, desagertu zen nahigabeari eusten ziòn eustorma, eta aurrera eta aurrera egin zion errabiak, gorputzean eztanda egin zion arte:
|
|
|
–Ongi da –esan zion izebari; eta gero, zer aurpegi
|
jarri
ez zekiela, etxeko giltzaren bila munduaren buelta egin ondoren etxeko sarrailan aurkitzen duenaren antzera, gehitu zuen–: Orduan zer iruditzen zaizu, ez dudala plazan predikatu behar izango?
|
|
|
hirugarrena eta laugarrena ere bai, sarri askotan, beste anaien atzetik–, eta horratx! Gero, etxerako bidean
|
jarri
ez beste, Gabinoren aipua iritsi zen, sari bati buruzkoa, Teofilo Mariak eta Domingok arinkeriaz tratatu zutena, bakoitzak bere astoari arre, Teofilo Maria eta Domingo zeudèn lekuan ez baitzen beste inorentzako lekurik izaten, antza; bere protagonismoa berreskuratzeko tenorea zen, beraz –saria jasotzekoa eta ikatza bere opilari hurbiltzekoa, alegia–, eta Damasok orduan esan zuen:...
|
|
|
(•) Teofilo Mariari, halere, begiz ikusitako mirariaren miraritasuna aitortu arren, urrun gertatu zitzaion miraria, umetan zaldiz ikasi zuenean ez bezala: bospasei urteko mutil batek nekez esplika zezakeen orduan sentitua, baina sentipena, aitak zaldi gainean lehen aldiz
|
jarri
ez beste bereganatutakoa, buru bihotzetan grabatuta geratu zitzaion: gorputz bat, berea, eta beste gorputz bat, zaldiarena, bi forma zerikusirik ez zutenak, itxura batean, eta, halere, zaldiarengandik hain hurbil sentitu zen, non istantean nabaritu baitzuen ezen forma bakar batek hartzen zituela biak, zaldia eta zaldizkoa; Teofilo Mariak nekez jakin zezakeen adin hartan zer zen zentauro bat, baina halako zerbait sentitu zuen, ausaz, zaldia eta zaldizkoa ez zirela jada bata eta bestea –ez zirela, alegia, bakoitza bere aldetik eta bere bidetik–, baizik eta beste bat –beste norbait–, bi aldeak alde bateko egiten zituena eta bi bideak bide bereko; abioiarekin, baina, guztiz bestela gertatu zitzaion, hasieratik beretik igarri balu bezala ezen motorraren hotsak alde batetik zihoazkiola eta bihotzarenak bestetik, bertigoa labana bat balitz bezala, josi beharreko bi espazioak –abioiari zegokiona bata, eta gorputzari bestea– etengabe bereizten zituena:
|
|
2010
|
|
|
Gero, gauza jakina da? paperezko txoria haize bortitzen mende
|
jarri
ez beste ziurtatzen baitugu haren etorkizuna: nora eza eta zorabioa; eta eromena:
|
|
|
hiltzen dabilenak hiltzeari halako atsegin berezi bat hartuko balio bezala, bitartekoa helburutzat hartuta. Ez gaitezen inozoak, Gabino, eta ez gaitezen ideal handiez fida, zeren otsoa ardiaren parean
|
jarri
ez beste irensten baitu otsoak ardia: beti irensten du, gainera, horixe da-eta naturaren legea!
|
|
|
Garai hartan, izan ere? 1930ean, hortxe hortxe?, maiz joaten nintzen ni batzokira, aberrianoak eta komuniokideak berriro zebiltzan bat egiteko asmotan?, Felipe Gastaminza eta bere lagunekin egoteko. Feliperen osaba ere hantxe izaten zen noiznahi?, harekiko harremana, gure amagatik urte batzuk lehenago hautsi zena, haren abertzaletasunak kalte egin ziezadakeela iritzita? berreskuratu ondoren?; hura guztia aitaren jarrera aldaketaren ondorioa ere bazen, Primo de Riveraren gobernua erori eta Berenguerrena
|
jarri
ez beste bere erabakia hartu baitzuen: –Espainia errepublikarako bidean dago, eta bi aukera ditugu:
|
|
|
ikusi ere, ikusiko nizkizun, beharbada, deabruaren ezaugarri guztiak, itsu dagoenak ikusi nahi izaten duena ikusten baitu hondarrean, hain da bortitza irrika irrikatsuen ahalmena, errealitate objektiboa subjektibo bihurtu eta hura guztiz itxuraldatzen duena; aldiz, neure ibilbidea egina bainuen zurea jaso nuenerako, kontzeptu hutsalen jantzirik barrokoenetatik biluztasunera, bestelakoa izan zen nire erreakzioa; ez dizut esango, hala ere, batzuetan minik hartu ez nuenik? ezta, noizean behin, sutan
|
jarri
ez nintzenik ere, indioen kontu horrekin, adibidez, ikusi duzu??, baina, senti nezakeèn amorruaren gainetik, barru barrutik atera zitzaizkidan esker oneko hitzak: –Eskerrik asko, Damaso?.
|
|
|
Prozesua garai erabakigarrira hurbiltzen hasi zenean, 2006an, akordio politikorako negoziazioetarako gai zerrenda posible bat proposatu zuen Batasunak, baina oraingoan PSE EEri ez ezik EAJri ere helarazi zion. Gara k gerora argitaratu zuenez, urtarrilean eman zien gidoi proposamena Batasunak bi alderdiei eta eragozpenik ez zioten
|
jarri
ez batak ez besteak. Urkulluk uste du geroago jaso zutela gidoia, eta jeltzaleek beste gidoi proposamen batekin erantzun zietela:
|
|
|
Landetxeko ate nagusitik aterata, eskuinaldean bildu zituen ETAren ordezkariak nazioarteko begiraleak eta Batasunekoak. Ondoren, ezkerretara jo zuen, Espainiako Gobernuaren eta PSE EEren ordezkariak zeuden lekura, beste farol baten azpian haiei ere azken hitzak esateko, mahai politikoan ados
|
jarri
ez izanak zer egoera ekarriko zuen ohartarazteko.
|
|
|
Hori guztia kontuan hartuta, ihes egin nuen. Aste haietan, segurtasun arauei men eginez, etxekoekin eta harremanetan
|
jarri
ez banintzen ere, hainbat jende ezagutu nuen, eta horietako baten bitartez kontaktu egoki bat topatu nuen, Paris aldera joateko eta han gutxieneko bizi baldintzetan egon ahal izateko, erakundearen antolamendutik aparte. Bi aldiz pentsatu gabe eman nuen pausoa, eta oraingoan askoz errazagoa izan zen bidaia, berez luzeagoa izan arren.
|
|
|
"(...) De la dulce Inmaculada/ Que a la diestra del altar,/ Sobre blanquísima peana,/ Luciendo cerúleo manto(...)/ Blanco lirio de nítida corola/ Que en el mundo del fango germinó(...)" idatzi zuen Arruti frantziskotar kideak mende hasiera hartan! —, eta auskalo zer beste egingo ez ote nuen... salatu ere bai aitari edo Teofilo Mariari, edo autoritate zibil eta eklesiastikoari; begiratu ere, zorrotz begiratuko nizun, adarrak ote zenituen, isatsa ote zenuen, deabruzko zernahi...; are gehiago: ...uena ikusten baitu hondarrean, hain da bortitza irrika irrikatsuen ahalmena, errealitate objektiboa subjektibo bihurtu eta hura guztiz itxuraldatzen duena; aldiz, neure ibilbidea egina bainuen zurea jaso nuenerako, kontzeptu hutsalen jantzirik barrokoenetatik biluztasunera, bestelakoa izan zen nire erreakzioa; ez dizut esango, hala ere, batzuetan minik hartu ez nuenik... ezta, noizean behin, sutan
|
jarri
ez nintzenik ere —indioen kontu horrekin, adibidez, ikusi duzu... —, baina, senti nezakeèn amorruaren gainetik, barru barrutik atera zitzaizkidan esker oneko hitzak: " Eskerrik asko, Damaso".
|
|
|
Isaiasen hitza, ordea, Jainkoarena berarena da jende askorentzat, eta hala ekin dio makina bat jendek, jainkozko aginduaren menera, zeregin horri... alferrik, bistan da, zeren mila pertsona hiltzen dituenak beste mila ere hil ditzake —Jainkoaren izenean bada, askoz hobeto, bistan da—, eta bi mila hil dituenak hiru mila, lau mila... hamar mila eta ehun mila... hiltzen dabilenak hiltzeari halako atsegin berezi bat hartuko balio bezala, bitartekoa helburutzat hartuta. Ez gaitezen inozoak, Gabino, eta ez gaitezen ideal handiez fida, zeren otsoa ardiaren parean
|
jarri
ez beste irensten baitu otsoak ardia: beti irensten du, gainera, horixe da-eta naturaren legea!
|
|
|
...egiteko asmotan—, Felipe Gastaminza eta bere lagunekin egoteko —Feliperen osaba ere hantxe izaten zen noiznahi—, harekiko harremana —gure amagatik urte batzuk lehenago hautsi zena, haren abertzaletasunak kalte egin ziezadakeela iritzita— berreskuratu ondoren...; hura guztia aitaren jarrera aldaketaren ondorioa ere bazen, Primo de Riveraren gobernua erori eta Berenguerrena
|
jarri
ez beste bere erabakia hartu baitzuen: " Espainia errepublikarako bidean dago, eta bi aukera ditugu:
|
|
|
Eta, hala ere, milaka panpina trapuzko, histeria kolektiboak jota... ez baitago besterik esaterik Pagoagako hartaz! Gero, gauza jakina da... paperezko txoria haize bortitzen mende
|
jarri
ez beste ziurtatzen baitugu haren etorkizuna: nora eza eta zorabioa; eta eromena:
|
|
2011
|
|
|
– Zakutoak
|
jarri
ez zizkiok, ba, mendiko bizikletari! Nahikoa diagu:
|
|
|
Eri horietako bati behar adina babes
|
jarri
ez zaiolako husten bada, akabo!
|
|
|
Sei astetan errodatu zuten, hasieran hiri handi batean pentsatua bazegoen ere azkenik Lekeition (eszena dotoreak dira Antzara Egunarenak). Eta filmeko eszenarik garestiena (protagonista autoan kontrako norabidean) egun bakarrean errodatu behar izan zuten, Uribek nahi zituen 20 planoak beharrean 12 erabiliz, oraindik erabilgarri
|
jarri
ez zuten Gasteiz Burgos autopistako azken zatian. Pelikulari egin zitzaion kritiketako bat izan zen jende gutxiegi ikusten dela manifestazioetan.
|
|
2012
|
|
|
Nire mendekua zen. Zigorrik
|
jarri
ez zidatenen kontrako mendekua.
|
|
|
Beti gorroto izan ditut modu honetako esaldiak, baina, hala eta guztiz ere, egia da: adarrak
|
jarri
ez dituenak ezin du ulertu une hartako nire sufrimendua. Uste dut, lehen segundo haietan sentitu nuena deskribatzeko modu egokiena albisteak mozkorturik utzi ninduela esatea dela.
|
|
|
–Ondo ezagutzen zaituen seinale. Eskerrak gotzain
|
jarri
ez duten!
|
|
|
Jakingo bazenute amak eta biok zer sesio izan genuen behin, etxeko ispiluak zirela eta ez zirela! Behin, amari zer sartuko kaskezurrean, eta etxeko ispilu handi guztiak kentzea, aizue; eta, haien ordez,
|
jarri
ez zituen, ba, beste ispilutxo txiki eta xixtrin batzuk... Aurpegia ere ezin haietan ikusi, hortik atera kontuak nolakoak ziren.
|
|
2013
|
|
|
Eskua jarri zuen Labegeriek, eta mugimendu horrekin ondorio larriagoak sufritzea saihestu zuen. Izan ere, balak eskua zeharkatu zion, baina, eskua
|
jarri
ez balu, tiroak zuzenean joko zuen bularrean edo bihotzean. Beste atentatuetan ez bezala, erabilitako armarik ez zuen aurkitu Poliziak.
|
|
|
Elizabethen pozerako, berehala eraman zuten gaixoaren gelara, eta Janek atsegin betea hartu zuen ahizpa gelan sartzen ikustean. Izan ere, Bennet andereño nagusia halako bisita baten irrikatan egona zen, eta, etxera bidalitako oharrean halakorik
|
jarri
ez baldin bazuen, inor ez kezkatzeko eta arazorik ez sortzeko izan zen bakar bakarrik. Alabaina, Janek ezin zuen asko hitz egin eta, Bingley andereñoak ahizpa biak bakarrik utzi zituenean, ez zuen gauza handirik esaterik eduki, Netherfieldeko guztiak beragana erakusten ari ziren adeitasuna eskertzeko hitz batzuetatik aparte.
|
|
2014
|
|
|
–Hileta bikingoa? , galdetu zuen ahul, eta, ondoren, ze aurpegi
|
jarri
ez zekien bere amari begiratu zion.
|
|
|
Alegia, bere erakundekoei abisatu edo egingo ziela bazetorrela, haien baimenaren zain geldituko zen ez dakidan arren. Eta etxekoekin bezala, pentsatzen dut etsaiarekin ere tratu modukoren bat egingo zuela, hots, estatuarekin mintzatuko zela, abokatuen edo dena delakoen bitartez, eragozpenik
|
jarri
ez ziezaioten, atxiloketaren beldurrez, batez ere. Ez dakizkidan gauzez ari naiz mintzatzen, dena dela, eta zulo horiek, estatuarenak, erakundearenak?
|
|
|
Giltzaz itxitako boltsa larruzko bat zeukan ekipaje bakarra. Belaunetan zeraman, non
|
jarri
ez zegoen eta.
|
|
|
–Mila esker anitz, don Pedro De la Peña jauna!, erran zuen Pipermanek esker onez, nagusiaren logikan sartuta; jarraian, irri ezin zabalago bat eginda, jarraitu zuen?: Marikoi ipurdi zabalak ere ipurdi estu bihurtzen hasiak dira, ordenantzak martxan
|
jarri
ez bertze, kar kar kar?! Eta hori guztia, gure Demokrazia Sainduari esker?!
|
|
|
ogi zopak esnetan edo haragi gisatua edo bertze zernahi. Egun hartan, baina, bazkalorduan, Beñatek mahai gainean bere koilara eta sardexka jarri eta,
|
jarri
ez bertze, Foxek atzeko hanken gainean paratu eta lurrera bota zizkion. Gero, hantxe zuen txakurrak haragi gisatua, Beñatek ontzian atera berri ziona?, aurreko atzaparrez koilara bultzatu, ontzira hurbildu, ipurdi gainean eseri, gorputza ezkerretara apur bat okertu, koilara atzaparraz hartu eta koilararekin jaten hasi zen Fox.
|
|
|
Luken txirristatik jaisten ari zen batean, Nahia zabutik jausi eta mingaina ebaki zuela. Edo eskolatik pixa eginda bueltatu zenekoa eta berak oihalik
|
jarri
ez, ordurako pixa eskatzen bazekielako. Berak umea zaindu?
|
|
2015
|
|
|
Batek txorakeria esaten bazuen, hurrengoak handiagoa botatzen zuen oraindik. Inork ez zion piercing a
|
jarri
ez zezan arrazoi fundamentuzkorik ematen, denak tentelkeriak!
|
|
|
Besterik gabe kale? Aitzakiarik ere ez duela
|
jarri
ez duelako behar, atxiloak atxilo jarraituko duelako edozer gertatuta ere. Presoak imajina dezake espero zuen hura, Méndez Álvarotik atera den autobus klandestino bat hartu ondoren Granadan geratu dela, alderrai, zerbezak edaten eta doako tapak errefusatzen, gaueko ordu arriskutsuak heldu arte?
|
|
|
–Zera esan eta onartu behar da: EAJ ez bada gehiago mugitu, Ezker Abertzaleak bere indar guztia
|
jarri
ez duelako izan dela?.
|
|
|
dela asmatzeko. Belauneko
|
jarri
ez beste guztiak egin dizkit pista esan niezaion, eta ezinean ikusi badut ere, ez diot hitzik esan idatzita zegoenaz aparte. Gaur, berekin telefonoz hitz egin dudanean, alai sumatu dut eta, bere etxera nindoala, banekien pista asmatua zuela.
|
|
|
Honek ez du berez aparteko garrantzirik, jeneralean soinu jotzaileari, kontratuak? babesten baitzion multa, eta litekeena da, inork ordainduta ere, Jexuxek bere poltsikotik dirurik
|
jarri
ez izana. Egilea oker egon daiteke.
|
|
2016
|
|
|
Kapitain frantses debonaire txiki batek, dantzan bezala baitzetorren kalean behera, erakutsi zidan asmo hori munduko gauzarik errazena zela; izan ere, emakumea kotxetegiko aterantz itzultzen ari zelarik,
|
jarri
ez zaigu bada bion erdian eta, bere burua aurkeztu ondoren, beste ezer jakin baino lehenago, arren eskatu ez dit bada emakumea aurkez diezaiodan; ni neu emakumeari aurkeztu gabe nengoen artean ere. Hala, emakumearenganantz jiratuz, bere burua bere kasa aurkeztu eta emakumeari galdetu zion ea Parisetik etorria zen.
|
|
|
Bere aurpegia biderkaturik agertzen zait behin eta berriro, eta irudi horien edertasunak liluratu egiten nau. Opari handi bat jaso eta non
|
jarri
ez baneki bezala sentitzen naiz. Hitzordura joan aurretik saihetsean nituen ziztadak desagertu dira, baina sabel barrena minberatuta geratu zait jardunaren jardunez.
|
|
|
gizakiak izenik
|
jarri
ez dion intsektua gizakiari begira
|
|
|
Orain, jendea etxera gonbidatu eta guzti egiten zuten: Barchetto del Ducara, pentsa, Josette Artomen garaitik herrikide edo kanpotar bakar batek ere oinik
|
jarri
ez zuen lekuan, nola eta ez zen premia larriko egoeran. Eta, jakin nahi nuen, zergatik?
|
|
|
Azken finean, martxan
|
jarri
ez ziren zentral nuklearren arduradunek ez zuten inolako ondorio ekonomikorik jasan.
|
|
|
Guk benetan uste genuen, are gehiago, seguru ginen Euskararen Legea bertan behera geratuko zela?, dio Paul Bilbaok (Diario de Noticias, 2016ko maiatzaren 29a). Bilbaorentzat bezala, Sagrario Alemanentzat ere, ulergaitza da itun programatikoa sinatu zuten lau indar politikoak ados
|
jarri
ez izana eskubideak aitortzeko tenorean. –Dioten bezala alderdi demokratikoak baldin badira, legea erauzi beste aukerarik ez lukete, diskriminazioa bermatzen duen lege bat baita.
|
|
2017
|
|
|
–Ezer ez! , erantzun zuen gaitzitua, izurdeen ikuskizunaz behar bezain kontent
|
jarri
ez nintzelako.
|
|
|
Adineko nire kide horien artean egon daiteke adimena kamusten hasitakoren bat, eta erabat lekuz kanpoko galdera bat egin diezadake tarteka, ea nire bi maitale horiek ilunpean bereizten nituen galde diezadake esate baterako, ea banekien nork laztantzen ninduen edo norena zen esku bat edo zakil bat, eta hori esatean barre urduri bat egin dezake, eta nik pazientzia handiz agertu diot gai hori lehentxeago jorratua genuela, orain maitasun istorioaren amaierarekin ari ginela, baina labur bada ere baietz, erantzungo diodala, guztiz ezberdinak zirelako laztantzeko orduan ere, laztantzeko moduan direla gizonezkoak desberdinen, eta esaldi hori hausnartzen arituko den bitartean beste kide galduren batek gaztetako pasadizoren bat konta dezake, lekuz kanpo egon arren guztiok arreta handiz entzungo duguna, bere lehen senargaiari buruzko bat esate baterako, mutil koitadu bat pauso bakar ere ematen ez zuena. Berak egin behar izaten zion dena, heldu behar izaten zion besotik eta eramaten zuen arrastaka pasilloan barrena oheraino, eta han ere berak egin behar izaten zizkion egin beharrekoak,, bestela niri begira geratzen baitzen, emakume bat gauza konplikatuegia bailitzan, auto baten motorra matxuratzen denean bezala, kapota altxatu eta begira geratzen baikatzaizkio, eskua non
|
jarri
ez dakigula?, esan dezake eta denok txaloak joko dizkiogu, adinak ez digula umorea galarazi frogatzeko edo. Seguru gaude zerbitzariak ekarriko dizkigun whiski tanta horiek zerbait sendagarria dutela, ia ia ez baitugu adinaren zamarik ere sentituko, etxera joateko zutik jartzen garen arte.
|
|
|
–Ezin da ardura biktimarengan jarri. Oraintxe bertan, biktima batek 50 edo 60 urte baditu eta orain arte salaketarik
|
jarri
ez badu, ezin izan duelako da, eta ez da biktimaren ardura elizan izan diren aldaketen berri edukitzea. Erakundeak abiatu behar luke ikerketa, baldin eta, gertatu den bezala, sexu abusuak egon diren zantzurik edukiko balu.
|
|
|
Ez genekielako zeri egin behar genion aurre. Eta erabaki zutenean ezer ez egitea, zerbait esporadikoa izan zelako eta mutilak ihes egiten asmatu zuelako, eta gertatu zenari hitzik
|
jarri
ez zionez?, ukitu nau??, edo guk entzun ez genionez, eta ezer gehiago gertatu ez zenez, bada horrela uztea erabaki zutenean, lasaitua hartu nuen. Jakina, gurasoen erabakia duintasunagatik izan zen, baina uste dut nik ere ardura parte bat izan nuela.
|
|
|
Amerikar batek ere ezin zuen nahasbiderik sorrerazi Dexter idazle britainiar entzutetsuarekin, beronen literaturtasunak Mr E.M. Forsterren sen atseginaren oihartzunak bait zekartzan. Bi nortasunak nahastea ezinezkoa zatekeen, baita Carol Reed arrazoiz aurka
|
jarri
ez balitz ere, egoera bilatuegia zela eta azalpen ugari eman beharrak filmaren iraupena, berez aski luzea, luzeagotu besterik ez zuela eginen argudiatuz. Beste xehetasun txiki bat:
|
|
|
Ni han
|
jarri
ez banintz gauzak ez zituan joan ziren bezala joango, eta Izaña ez genian garbituko. Nik ez behintzat.
|
|
2018
|
|
|
Eta diskurtsoa lasaitu ez lasaitu ibili naiz. Baina tira, ondo atera da eta ezin esan dena
|
jarri
ez dudala gixajo horren defentsan, ezta. Rakel ikusi dut lokartuta, ordea.
|
|
|
Baina kontrakoa ikusi dugu: akusatuarengandik nolabait urrundu diren anai arrebak, haren alde hitz egin nahi bai, baina eskua sutan
|
jarri
ez dutenak. Horrela, defentsak nahi zuenaren kontra, beste argudio bat eman digu gaur hemen eskatu behar duguna eskatzeko:
|
|
|
Biopantailak etengabe hitz egiten zuen, berak arreta handirik
|
jarri
ez arren.
|
|
2019
|
|
|
Anek hunkitu egin nauen baieztapena egin du atzetik, hain zuzen, prozesu hau hasi dudanetik begirada berezirik
|
jarri
ez diedan gaizki egonei buruz aritu da: –Bai, eta gu ez ginen ezjakinak bakarrik transexualitateari dagokionez, gaizki egotearen inguruan ere bai.
|
|
|
–Hago isilik, kabroia, azkenean arrazoi izango duk-eta, buruko mina ere
|
jarri
ez zaidak, bada, oraintxe bertan?!
|
|
|
–baieztatu zuen Klarak?. Eta, izena
|
jarri
ez ezik, abizenak ere eman dizkiogu: Josetxo Biain Idarreta!
|
|
|
Hemen esaten da mutila, bizi lastimosua galtzeko zorian odolusten ari zela, hain garrasi latzak bota zituela non herria bere ingurura etorri baitzen zer gertatzen zitzaion jakin nahian, eta mutilak azaldu zuela, negarrez urturik, Frai Antoniok esan ziola huraxe zela merezi zuen zigorra, eta orduan ama agertu zen, kexatuz fraideak hil zuela bere semea, semearen zuhurtzia falta sainduaren gehiegizko grinari egotziz. Palma hosto horien sendatzeko dohainen ospea zabaldu zen, hainbeste non, denbora laburrean, hostoak eta zurtoinak eramatearen poderioz, ez baitzen deus lur gainean gelditu, eta zaindaritza ona
|
jarri
ez ziotenez, batzuek gauez etorri, lur azpian gelditu zena erauzi eta eraman zuten. Hemen esaten da San Antonio etorri zela jendea bilduta zegoen tokira, eta oina, hankatik erauzita zegoena, hartu zuela, eta bere esku propioez ebakuntzaren beraren aztarnetatik doitu zuela, eta gero, gainean gurutzearen seinalea eginez, berehalakoan gelditu zela loturik, tinko eta sendo.
|
|
|
Euskara mundu zabal eta ireki gisa aurkeztu behar dugu eta bere zabaltasunean erakutsi, eta ez ideologia politiko bati lotutako mundu homogeneo gisa. Bide batez esanda, hori posible izan dadin, erantzukizun handia dute urteotan euskararen alde ezer gutxi egin dutenek (oztopoak
|
jarri
ez dituztenean). Bide honetan, eta bidegurutzetik ateratzeko, komenigarria litzateke euskalgintzak diskurtso autonomoagoa eta aglutinatzaileagoa eraikitzea.
|
|
|
–Biktimetako batzuk sasoitsu zeuden; arraroa da erresistentziarik
|
jarri
ez izana, komentatu zuen harrituta?. Josunek ikaragarrizko indarra zeukan besoetan.
|
|
2021
|
|
|
Ikusi zenuen instalazioa nodo bat da, pantaila bat. Holako beste hogei daude, gugana iristeko irrika pizten zaionak baten bat aurkitzeko urrunegi joan behar izan gabe, topatzea erraz
|
jarri
ez badugu ere, ikusi duzunez.
|
|
|
Ohean dago, goizeko lehen orduan. Halako batean –idazleok zer
|
jarri
ez dakigunean de repente esaten dugu, badakizue–, bere ondoan entzuten du desatsegina egiten zaion zarata bat. Gure literaturan etengabe agertzen den mesanotxe gainean iratzargailuak jo du, egunero bezala, dio ipuinak, iratzargailuek nola funtzionatzen duten jakingo ez bagenu bezala.
|
|
|
Pobreen artean pobreenen kontuak zirelako, historiak marginatu dituen horien kontuak. Langile borroka loriatsuak martxan
|
jarri
ez zituztelako, izen handirik agertzen ez delako. Beste batzuentzat, ordea, lotsa kontua izan da.
|
|
|
Ezetz, noski, ez zaiola ezer gertatzen, sukaldera izotz gehiagoren bila joango dela. Burua hozkailuan sartu du ezer ez entzuteko, baina entzuten du, bolumena jaitsi ez dutelako, musika
|
jarri
ez duelako, leihoa zabalik dagoelako. Dena entzuten da.
|
|
|
Ordenagailutik jaso du begirada Adrik. Entzun berri duena errepasatzen bezala dago, entzun duenean
|
jarri
ez dion arreta jarriz entzundakoa gogoratzeari.
|
|
2022
|
|
|
Buruan
|
jarri
ez zuen zapia eskuan bildu zuen, haragi bizian zuen esku ahurra babesteko. Minez baina lanean jarraitu zuen, bukatu arte.
|
|
|
Sei belgikarrekin berea Deppék, lau gizonezko eta bi emakumezko. Jarraitu beharreko bidean ados
|
jarri
ez, eta talde bakoitzak bide ezberdina hartu du. Deppé ez da hitzartutako lekura iritsi.
|
|
|
Enbata zetorrela ikusirik, hiru ahizpa hasi ginen sare hura biltzen, aita iritsi aurretik. Gurdi hartara sartu genuen sarea, baina gurdiari frenoa jarri behar zitzaion, eta guk
|
jarri
ez. Hantxe joan ziren, gurdia, sareak eta ahizpa gazteena, hamalau bat urte izango zituena, denak itsasora.
|
|
|
Gorri min berekoak dira haren txalekoa eta haren tximeleta begizta. Ipurdia aulki eroso samarretan oraino
|
jarri
ez dutela ekarri die karta, bakoitzari bat, baita ahoz eman ere etxeko espezialitateen berri. Gero, bakarrik utzi ditu, aditu dutenaren inguruan gogoeta egiteko eskatuz bezala.
|
|
|
–Azken egunetan munduko pertsonarik okerrena naizela sentitu dut, azken bost urteak zakarretara botarazi dizkizudala pentsatzean –esan zuen pentsakor– Neure burua zigortzen aritu naiz, zer eta, gure arteko harremanean nahikoa konpromiso
|
jarri
ez nuelako? –galdetu zuen ia bere barrenerako– Eta bitartean, zu, zer den oso ondo ulertzen ez dudan Orakulu batek agindutako misio batengatik zeunden nirekin?
|
|
2023
|
|
|
–Eguenek bazterretik– Maindireak oraindik ere belarrietatik zintzilik dauzka eta! Galtzak atzekoz aurrera
|
jarri
ez dituenean...
|
|
|
–Bai, bai. Oihanean sartzeko oztoporik
|
jarri
ez nizuen une hartatik bertatik nire babespean zaudete. Hori bai:
|
|
|
Bere kabuz ikasi du orain arte. Etxean trabarik
|
jarri
ez badiote ere, ez dute inoiz baiezko sendorik eman eskolak hartzeko edo tailerren batean ikasteko, eta berak ere amore eman du, igartzen duelako beste gauza batzuk inportanteagoak direla. Orain berak irabazitako diruarekin ordaintzen du margotzeko materiala, eta bere buruaren jabe dela sentitzen du.
|
|
|
Batzuetan sentitzen duguna ahaztu behar dugu eta merezi duguna gogoratu. Hau Frida Kahlok esaten zuen, berak beti praktikan
|
jarri
ez bazuen ere...
|
|
|
amuaren lepoa tenaza batzuekin finkatu, hatza jarri karelaren gainean eta mailuarekin, zart!, jo behar zaiok amuari, ipurdia hausteko. Egon hadi lasai,
|
jarri
ezak hemen atzamarra". " Geldirik, e?", esan dio Exekielek, eta" bai, bai", mutilak.
|
|
|
Egunsentian abiatu ginen, eta hiruzpalau ordu luzeko bidaia genuen aurretik. Goizaren erdialdean, eguzkiak gogor jotzen zuen, eta, ordurako, damututa nengoen familia sahararrak oparitutako melhfa
|
jarri
ez izanaz. Hondar ekaitza zabaltzen zenean harea pikorrak zirrikitu guztietatik sartzen ziren.
|