|
2000
|
|
|
Euskararen sustraiak preindoeuroparrak izanik, gutxienez duela lau bost mila urte Eneolitos garaitik harat
|
jarri
beharrekoak ditugu, gizona ehiza, arrantza eta abelzaintzatik bizi zen garaian noski. Eta horren arabera, Pirinio mendi hegalen bi alderdiak zituen bizileku.
|
|
|
Alde horietatik begiraturik doa honako liburu honetan biltzen dudana, uste dudalarik zentzuzko arrazoirik aski badugula edonon aurkezteko, hilketarik gabe eta indarkeriarik gabe noski, zeren gauza guztien gainetik, lehen lehenik gizakia
|
jarri
behar dugu, edonongo gizakia. Eta ideia kontuak, Aita Vitoriak ongi zioen bezala, itsutasunik gabe, elkarrizketaz bideratzeko ahaleginak eginaz aurrera joan gintezke.
|
|
|
Eta, bi hegiak lotuko eta estekatuko zituen zubiaren altxatzeko, zu falta zinen, jaun André, zeren zu han izan bazina, erranen baitzenien: " Zergatik
|
jarri
behar duzue edertasuna edertasunaren aurka, eta ez edertasuna edertasunaren alde. Zergatik ez hitza numeroaren alde jarri, eta numeroa hitzaren alde?
|
|
|
Eta halaxe egon nintzen egun osoan, eginkizun hura burutik kendu ezinik —iduri batek emaiten zidan bihotz, haatik: dukearen eta kondearen emazteek eta emakume haiek guztiek
|
jarri
behar zuten aurpegiak, sugea erakutsi bezain fite: nik hartu behar nuen orduan satisfazionea eta atsegina, baldin humoreak ohiz kanpoko neurrian nahastekatzen ez bazitzaizkidan, eta baldin, nahastekamenduaren ondorez, itsutzen ez banintzen eta burua galtzen, urduritasunaren urduritasunaz...! —, harik eta afal aitzinean osabarekin berriro bildu nintzen arte, hondar prestakuntzetan.
|
|
|
Hainbat aldiz irakurtarazia zidan, une bakoitzean zer egin behar nuen jakin nezan. Lehen sintoma sumatu orduko" Zentrokoak" jakinaren gainean
|
jarri
behar nituen eta gaztigatu, orobat," Taldeko" lagunei, ikuskizunaren lekuko izan zitezen. Uzkurdurak bazkalondoan hasi zitzaizkion tarte jakinetan errepikatzen, eta arratsaldeko sei eta erdietan hartu nuen telefonoa.
|
|
2002
|
|
|
Zer axola zion ezkutua leun eta dotore egoteak ala ez egoteak gorgonaren atzaparkadak jasateko bezain sendoa izanez gero? Eta, hortaz, zertarako
|
jarri
behar zuen ezkutu madarikatu hura aurpegia bertan ikusi ahal izateko bezain distiratsu?
|
|
|
Ezin zerbitzari leialagoa izan baitaiteke errukia, nola maitasunarena hala umiliaziorena. Eta nik maitasunaren zerbitzuan
|
jarri
beharra nuen. Amorrazioa eta sentimendu negatibo guztiak bazterrera utzita.
|
|
|
–Bonba bat
|
jarri
behar huen, eta horratx, eragozpenak baizik ez dituk ikusten...
|
|
2003
|
|
|
–eten zuen don Kosmek– Ez dago beste soluziorik! Azpil gure menpe nahi badugu, lehenbailehen
|
jarri
behar dugu Easaren menpe! Lurrak erosteko ere, bankuen kreditu merkeak lortuko genituzke.
|
|
2004
|
|
|
Beste zenbait lagun ere gu geunden lekura etorri ziren. Baina bata zuriz jantzita zegoen sanitario batek maskarak
|
jarri
behar genituela esan zuenean, inori ezer esan gabe, kalera irten nintzen hurrengo zokondo baten bila. Gazte batzuek ikusi zutenean ni zer egiteko asmotan nenbilen, aldarrika hasi zitzaizkidan suizidio bat zela esanez.
|
|
|
Elkarrizketa hau, geroago kontatuko zidanaren aitzin solas modukoa izan zela esan zitekeen; Yitzhadek nire bizitzari buruz Nathanek kontatutakoaz jakinaren gainean
|
jarri
behar baininduen. Milaka galdera zebilzkidan buruan, eta horientzako erantzunak behar nituen, baina nire burmuina hutsik zegoen nire aurreko bizitzari zegokionean.
|
|
|
Gizakiak bere jatorria, bere izaera, bere hizkuntza, bere izen abizenak ditu. Gizonaren alde daudela esaten duten guztiek gizonaren gizakera jakinaren alde
|
jarri
behar dute, egiaz gizonaren alde badaude behitzat?. 38
|
|
|
Ez horixe. Hizkuntza horien legitimazioa mekanismo ideologiko batzuen bitartez burutzen bada, ideologia horien izaeran eta garapenean
|
jarri
behar genuke gure arreta, hauek modu naturalean txertatu baitzaizkigu gure adimenean. Aldiz, euskaraz eta euskalgintzaz dihardugun bezainbatean, indarrean daukagun ideologia biluzik eta bere burua nola zuritu ez dakien euskaltzale kikilduaren aho lumetan ageri zaigu.
|
|
|
Ez bide gara gauza arloteriatik irtetzeko. Euskera euskaldunen zerbitzutan
|
jarri
behar dugu. Eta zerbitzari eta kultura tresna izan dakigun, lehen lehen puntua, euskera elkar konprenitzeko eta kultura jasotzeko bidea izatea da.
|
|
|
Izerdia igual, suertearekin. Laino barruan zentzumen guztiak erne
|
jarri
behar dituzu, batez ere usaimena. Izerdi usainak esango dizu non dauden beste ziklistak eta non zauden zu.
|
|
|
–Ez zakiat zergatik
|
jarri
behar duten hainbeste mendi. Mendi puntetan presio gutxi zagok, eta hori ez duk sanoa:
|
|
|
Jakintsua, berriz, zuhurra eta apala. Zientzia gizonak inolako aurreiritzirik gabe
|
jarri
behar du frogen aitzinean.
|
|
|
–Banengoan ba ni, neskengandik urrun ibiltze horrek zenbait gauza kezkagarri ezkutatzen zuela... A ze aurpegia
|
jarri
behar duten alderdiko handi mandiek maritxu alu bat bidaltzen diedala ikusita!
|
|
|
–Salaketa bat
|
jarri
behar dut.
|
|
2005
|
|
|
Eta irten zen hau, halako batean, berak, amona Kontxik? esnea butanozko sutan berotzen
|
jarri
behar zuen une berean; joan zen Teresa sukaldera; jiratu zen amona Kontxi, Teresa sukaldean sartu zela igarri bezain laster?
|
|
|
–Zer diozu? Ixo, edo tomatea baino gorriago
|
jarri
behar dut –Naroak, ahots apalez.
|
|
|
Eta nik pentsatu dut pelikulak inoiz ez direla seiak baino lehen amaitzen eta pentsatu dut ez dudala pelikula osorik ikusiko, baina Bai esan diot izekori. Gero esan dit izekok zapatak
|
jarri
behar ditudala elizara joateko. Gero zapata marroiak garbitu dizkit, betun marroiarekin.
|
|
2006
|
|
|
Kurrikulumak eta aipatu zituenean nik uste nuen ez zegoela zereginik. Ze meritu
|
jarri
behar zuen nire eskaeran. Errehabilitazioan txapelduna nintzela?
|
|
|
–Zuk nahi duzuna egizu –esan zidan–; nik belarrietako tapoiak
|
jarri
behar ditut.
|
|
2007
|
|
|
Lurrera begira geratu nintzen lotsatuta, eta Eduk ere makurtu egin behar izan zuen kopeta oraingoan. Ez dakit gu biok hola ikusita errukitu zen edo zer, azkenean esan zigun bertan geratzeko, egongelan, baina zapi bat
|
jarri
behar genuela, apurrik ez erortzeko.
|
|
|
–Hasi jaten, garbigailua
|
jarri
behar dut.
|
|
2008
|
|
|
halakoa izan baitzen, agidanez, balizko bortxaketak eragin ziòn haragi ikara eta halakoa haragi ikarak eragin ziòn erantzuna, umiliazio erabatekoak harrotasun erabatekoa du berdinbide?, nortasunaren berrespen automatiko bezain absolutu batera eraman zuena, ezinbestean eraman ere, fede absolutuzko jarrera bitarteko? ...elakoan Reginak bai baitzuen, antza, baita itsu sinesten zuenean ere, itsu sinetsi, markesa andereak bezala sinetsi nahi izatekotan!?, errealitatearekiko halako zentzu bat, jatorritik eta berezko mesfidantza batetik zetorkiona, ausaz, eskala sozialean ibili behar izan zuèn bideak baldintzatua, ezer ez izatetik zerbait izatera iristeko bidean zegoenak berezko zentzu bat behar baitzuen, defentsiban
|
jarri
behar zuena halabeharrez, mila lehia eta beste hainbat borrokaren ondorioz irabazitako guztia galtzeko arriskuan ez jartzeko, horixe baitzen, menturaz, psikearen edo sinesmenaren ikuspegitik, markesa anderearen eta Reginaren arteko alde nabarmenetako bat:
|
|
|
–Garrantzitsuena ez da Katalunia eta Euskal Herria ezkerrekoak edo eskuinekoak izatea, baizik eta libre izatea, nahi dutena izateko. Eta helburu horretan
|
jarri
behar dugu indar guztia??.
|
|
|
Esan nahi baita egintza hura, Alvarori aurre egitera bultzatu eta Reginak berak Ama Birjinaren erabateko graziatzat zuena, araua berresten zuèn salbuespena bezalakoa izan zela Reginaren bizitzan: ...inak bai baitzuen, antza, baita itsu sinesten zuenean ere –itsu sinetsi, markesa andereak bezala sinetsi nahi izatekotan! –, errealitatearekiko halako zentzu bat, jatorritik eta berezko mesfidantza batetik zetorkiona, ausaz, eskala sozialean ibili behar izan zuèn bideak baldintzatua, ezer ez izatetik zerbait izatera iristeko bidean zegoenak berezko zentzu bat behar baitzuen, defentsiban
|
jarri
behar zuena halabeharrez, mila lehia eta beste hainbat borrokaren ondorioz irabazitako guztia galtzeko arriskuan ez jartzeko... horixe baitzen, menturaz, psikearen edo sinesmenaren ikuspegitik, markesa anderearen eta Reginaren arteko alde nabarmenetako bat: markesa andereak itsu sinesten zuenean –handiki jaio zen eta handiki jarraituko zuen hil bitartean, egoera ekonomikoari lotutako kezka handirik gabe– itsu sinesten zuela... halako moldez, non ohikoa ez zèn edozein gertaerari mirariaren maila eman eta mirarien sailean kokatzen baitzuen usu; eta Reginak baietz esaten zion, markesa andereari beti esaten zion baietz:
|
|
2009
|
|
|
Iluntzerako egurrak pilatuta eduki behar genituen sutondoan, labeko sutarako inarra eta ote garraiatu behar genuen, eta nik, nagusiena nintzenez, sei urtetarako neure anai arreben ardura eduki behar nuen. Gurasoak soroetara, basora edo aldentzen zirenean, txikiagoen gorabehera guztiaren ardura ematen zidaten, ez daitezela sarde edo segaz zauri, ez daitezela etxaburuko putzura hurbil, ipurdiak garbitu behar nizkien eta soinekoak aldatu ere bai, soineko lohiak beratzen
|
jarri
behar nituen, oiloei halako ordutan artoa edo garia bota, ortura sar ez zitezen zaindu, iluntzean taloa eta esnea eman txikiei, eta ohera eraman, taloak berriz neuk egin behar izaten nituen, gurasoak elizara edo beste nonbaitera joaten zirenean etxe guztia nire ardurapean zen gelditzen, korta bete ganadu handi ere bai. Txerriarentzako osala prestatu, askara eraman, haren azpiak atera, sastegira eraman, eta abar eta abar, nire ardurapean gelditzen ziren sarri baino sarriagotan, eta arazoak zintzo behar nituen egin?
|
|
|
–Orduan, zerrendatik at geratu banaiz, nor
|
jarri
behar duzu nire ordez? –galdetu zion Oskarrek.
|
|
|
–Ongi pentsatua, Bat. Txarrenean
|
jarri
behar dugu.
|
|
|
A! Irratiaren kartelean beste topaketa baterako
|
jarri
behar dut deia. Bihar eginen dut hori Bronxetik bueltakoan.
|
|
|
Kanpaina honen ardatza bikoitza da: batetik, irratilariak ikus komunikazioan
|
jarri
behar ditugu entzuleekin; normalki irratiko hizlarien boza eta izena bakarrik ezagutzen baititu entzuleak, baina ez beren aurpegiak. Beraz, bisualizatu, ikusarazi egin behar ditugu irratilariak jendeak ezagun ditzan.
|
|
|
James? eta zein geltokitan
|
jarri
behar dituzten kartelak. Gauez jarri dituzte.
|
|
|
Uniforme gorridun gizaseme bat sartu zen eta bakoitzari hamar dolarren balioko kupoi bat eman zion, kasino barruan aldatu eta jokatzeko. Marketing garbia zen zeren agudo aski gastatzen baitzen diru hori eta gero, jokoaren amorrazioa sartuz gero, bakoitzak beretik
|
jarri
behar baitzuen. Amua hamar dolarreko txartela zen.
|
|
|
Baina Ada bere gaitzaren biktima ere bazen, eta defendatu beharra zuen, bere alde ilunaren zerbitzura
|
jarri
behar bazuen ere, hain izaten ziren nozitzen zituèn barne aldaketak tupustekoak eta bat batekoak, argitik ilunera eta ilunetik argira; Adak, gainera, ardo gozoa edan berria zen neurrian, buru argi behar zuen, halako eran, non, buru-argitasuna alde ilunaren menera jartzea erabakitzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
–Noiz
|
jarri
behar duzu Ama Birjinaren irudia?
|
|
|
Ongi gogoratzen naiz emakume batez; nik erdia ulertzen nion, baina beste erdia ez? egun batean gaizki ulertu eta pikutara bidali ninduen arte, beste burko bat
|
jarri
beharrean zuena kendu niolako. –Ooi, kontuz, belarrimotza halakoa!?
|
|
|
perspektiba hark, bestalde, egoeraren gainetik jartzen laguntzen zion, zer hobe hartarako fedezko aldarri bat baino, arazo larriari neurriko erantzuna eman ziezaiokeena!,. Jainkoaren laguntzarekin? sendatu egingo zela esan baitzion mediku jaunak eta Hura ere bere alde
|
jarri
behar baitzuen kosta ahala kosta?, egoeraren azpian egon zitekeen arren; barruan egosten nabaritzen zituèn sentimendu haiei forma emateko, baina, esaldi distiratsu bat behar zuen, ebanjelioko esaldi ezagun bat, adibidez, berak. Gabinok, bere ukitu propioa eman ziezaiokeena, eta orduan esan zuen:
|
|
|
–Ixooo!?; urduri eta bere lekua galduta zegoen Regina, burruntzaliak bere erorikoan mahai gainean sakabanatutako zopa zipriztin bakanek modu ezin grafikoagoan salatzen zutenez; handik aurrera, bi irtenbide zituen Reginak: isilik gera zitekeen, edo, sutara gasolina jaurtiz, amatasuna ostu dioten emakume zoro eta desesperatu batek bezala jardun; bazuen, baina, beste irtenbide bat, auziak buru pixka bat ere behar baitzuen, ausaz, eta honek ez baitzion besterik esaten jada, sabela buruaren menera
|
jarri
behar zuela, buruak sabelaren alde lan egin zezan: onar zezala, hasteko, berea gehiegizko erreakzioa izan zela, baita lekua galdu zuela ere; onar zezala, bai, seme alaben aurrean ogro bat bezala portatu zela, buruak, ordainean, argudio guztiak jarriko baitzizkion, orduantxe jarriko zizkion nahi baldin bazuen?
|
|
|
Baina Ada bere gaitzaren biktima ere bazen, eta defendatu beharra zuen, bere alde ilunaren zerbitzura
|
jarri
behar bazuen ere, hain izaten ziren nozitzen zituèn barne aldaketak tupustekoak eta bat batekoak, argitik ilunera eta ilunetik argira; Adak, gainera, ardo gozoa edan berria zen neurrian, buru argi behar zuen, halako eran, non, buru-argitasuna alde ilunaren menera jartzea erabakitzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
burbuila lehertu eta mundura jaiotzea erabaki zuenetik egongo ez zen, bada!; esan nahi baita, urduri zegoen arren –bizia jokoan zuen, azken batean! –, bazuela sorgortasun hala moduzko bat, beldurraren aurkako autodefentsa inkontziente bat izateaz gain, beste perspektiba bat ematen ziona, adimenaren labana hotzak landua: perspektiba hark, bestalde, egoeraren gainetik jartzen laguntzen zion –zer hobe hartarako fedezko aldarri bat baino, arazo larriari neurriko erantzuna eman ziezaiokeena!," Jainkoaren laguntzarekin" sendatu egingo zela esan baitzion mediku jaunak eta Hura ere bere alde
|
jarri
behar baitzuen kosta ahala kosta–, egoeraren azpian egon zitekeen arren; barruan egosten nabaritzen zituèn sentimendu haiei forma emateko, baina, esaldi distiratsu bat behar zuen, ebanjelioko esaldi ezagun bat, adibidez, berak –Gabinok– bere ukitu propioa eman ziezaiokeena, eta orduan esan zuen:
|
|
|
" Ixooo!"; urduri eta bere lekua galduta zegoen Regina, burruntzaliak bere erorikoan mahai gainean sakabanatutako zopa zipriztin bakanek modu ezin grafikoagoan salatzen zutenez; handik aurrera, bi irtenbide zituen Reginak: isilik gera zitekeen, edo, sutara gasolina jaurtiz, amatasuna ostu dioten emakume zoro eta desesperatu batek bezala jardun; bazuen, baina, beste irtenbide bat, auziak buru pixka bat ere behar baitzuen, ausaz, eta honek ez baitzion besterik esaten jada, sabela buruaren menera
|
jarri
behar zuela, buruak sabelaren alde lan egin zezan: onar zezala, hasteko, berea gehiegizko erreakzioa izan zela, baita lekua galdu zuela ere; onar zezala, bai, seme alaben aurrean ogro bat bezala portatu zela, buruak, ordainean, argudio guztiak jarriko baitzizkion, orduantxe jarriko zizkion nahi baldin bazuen...
|
|
|
–Noiz
|
jarri
behar duzu Ama Birjinaren irudia?
|
|
|
–Euskara zaharra da, bai, baina gaur egungoa ere bada, Gabinorekin sendategian izan nintzèn denboran ongi konprobatu nuen hori, euskaraz bakarrik zekièn jendearekin. Ongi gogoratzen naiz emakume batez; nik erdia ulertzen nion, baina beste erdia ez... egun batean gaizki ulertu eta pikutara bidali ninduen arte, beste burko bat
|
jarri
beharrean zuena kendu niolako. " Ooi, kontuz, belarrimotza halakoa!" esan zidan.
|
|
2010
|
|
|
tenientea abegikorragoa egoteaz gain, Meyer jaunaren irudia etorri baitzitzaidan burura berriro, naziek garbitu zutèn lagun minarena. Eta orduan, halaber, komisaria leher zedila irrikatu nuen, hartarako ETAk bonba bat
|
jarri
behar bazuen ere. Bonba bat komisarian, eta beste bat Francoren egoitzan, Palacio de Oriente n?
|
|
|
–Heroi bat bezala hil zen, zin degizuet, neure begi hauekin ikusi bainuen ikustekoa. Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean
|
jarri
behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin. Ofizial gutxi ezagutu ditut haren neurrikoak, bizia Alemaniaren alde emateko prest daudenak eta ez alderantziz, hauetakoak ere bai baitira ale batzuk, eta ez gutxi:
|
|
|
anaitasun unibertsal guztiak alferrikakoak baitira, gizabanakoa barrutik aldatu ezean. Izan ere, gizon modernoa hotsak eta hotsen gaineko hotsak biltzen dituen kilker kaiola bat da, non, ezertan hasi baino lehen, ordena
|
jarri
behar duen, erotuko ez bada, behin erotuz gero galtzen baita iparra eta galtzen baita guztia, bizia ere bai sarritan?
|
|
|
–Zuk langile kutsu bat eman nahi diozu xakeari. Horretarako, ordea, langileak langileen aurka
|
jarri
behar dituzu ezinbestean. Baina non gelditzen da orduan Marxen leloa:
|
|
|
(?) Galtzen bazara eta galtzea ontzat hartzen baduzu, galduta zaudelako hain zuzen ere, oharkabean aurkituko duzu, zeren inon ez zauden, azken batean??, Oteizaren hamabosgarren apostolua banintz bezala? tiriki tauki tauki, mailuaren hotsa?!; ipar bat ere banuen neure baitaren baitan, biriketako bat hustua bainuen, eta nire beste birika eta beste organo guztiak birika hustuaren bidean
|
jarri
behar bainituen, zenbat eta gehiago haietaz hustu, orduan eta toki gehiago izango baitzuen Jainkoak bereari ekiteko; gero, jakina, kausa efektuen sekuentzia logiko batean, Jainkoak bere grazia isuri zidan, bere mementoan hori sinetsi nuen behintzat?, apostuluei begira nengoèn egun batean hain zuzen ere, arestian kontatu dizut?
|
|
|
lau herrialdeetako instituzionalizazio komuna nahi genuela, gure ustez egungo ordenamendu juridiko politikoan hori autonomia zela, ez zegoela lau herrialdeak lotzerik beste formula batekin, besteak beste federazioa debekatuta dagoelako Konstituzioan; uste genuela autonomia estatutuaren proposamenak bazuela historian oinarri garbi bat lau herrialdeetan; gainera, onartzen genuela hori bakarrik martxan jar zitekeela nafarrak ados bazeuden; eta uste genuela proposamen arrazoizkoa egiten ari ginela. Gainera, norbaitek baldin bazuen proposamen alternatiboa, mahai gainean
|
jarri
behar zuela?.
|
|
|
O TEGI: . Hor sartu genuen etorkizuneko marko juridiko politikoak Euskal Herrian indarrean
|
jarri
behar zituela giza eskubideei eta eskubide zibil eta politikoei buruzko nazioarteko itun guztiak. Hauek ez zioten horri garrantzirik eman.
|
|
|
Horri forma egokia ematea zegokien orain alderdiei, etorkizuneko akordio politikoan auzi hori konpontzeko printzipioetan ados jartzea. Izenburuak adierazten du bigarren atal honetan zeri buruzko oinarriak
|
jarri
behar zituzten: –Sobre los mecanismos que permitan a la ciudadanía vasca adoptar libre y democráticamente decisiones en torno a su futuro político e institucional?
|
|
|
–Ez ukitu ertzak. Lima zuzen zuzen
|
jarri
behar duzu, horrela. Amak beti esaten dit norbaiten jatorria eskuetan igartzen dela.
|
|
|
–Turista paperean
|
jarri
behar dugu. Dirudunak, baina turistak.
|
|
|
Familiako medikua izan zen. Nekatuta zegoela, indarrik gabe bezala, eta ea gaitz horrentzako botikarik ote zeukan galdezka joan zitzaion Begoña, eta medikuak erantzun baietz, bazirela sendagai egokiak, baina horretarako espezialista baten eskuetan
|
jarri
behar zuela.
|
|
|
anaitasun unibertsal guztiak alferrikakoak baitira, gizabanakoa barrutik aldatu ezean. Izan ere, gizon modernoa hotsak eta hotsen gaineko hotsak biltzen dituen kilker kaiola bat da, non, ezertan hasi baino lehen, ordena
|
jarri
behar duen, erotuko ez bada... behin erotuz gero galtzen baita iparra eta galtzen baita guztia, bizia ere bai sarritan... baita anaitasun unibertsalak anaitasuna ere, ezinbestean. Horregatik, ondotik esango dizudanak ez zintuzke harritu behar:
|
|
|
Erregea, adibidez, peoi handixeago bat izan daiteke, gizonezko bat, mailua eskuan duena, eta erregina, peoi emakumezko bat bere igitaiarekin’ ‘Zuk langile kutsu bat eman nahi diozu xakeari. Horretarako, ordea, langileak langileen aurka
|
jarri
behar dituzu ezinbestean. Baina non gelditzen da orduan Marxen leloa:
|
|
|
‘Heroi bat bezala hil zen, zin degizuet, neure begi hauekin ikusi bainuen ikustekoa. Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean
|
jarri
behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin. Ofizial gutxi ezagutu ditut haren neurrikoak, bizia Alemaniaren alde emateko prest daudenak eta ez alderantziz, hauetakoak ere bai baitira ale batzuk, eta ez gutxi:
|
|
|
Bilatzeari uzten badiozu, hortxe egongo da. ....) Galtzen bazara eta galtzea ontzat hartzen baduzu, galduta zaudelako hain zuzen ere, oharkabean aurkituko duzu, zeren inon ez zauden, azken batean" —, Oteizaren hamabosgarren apostolua banintz bezala... tiriki tauki tauki, mailuaren hotsa...!; ipar bat ere banuen neure baitaren baitan, biriketako bat hustua bainuen, eta nire beste birika eta beste organo guztiak birika hustuaren bidean
|
jarri
behar bainituen, zenbat eta gehiago haietaz hustu, orduan eta toki gehiago izango baitzuen Jainkoak bereari ekiteko; gero, jakina, kausa efektuen sekuentzia logiko batean, Jainkoak bere grazia isuri zidan —bere mementoan hori sinetsi nuen behintzat—, apostuluei begira nengoèn egun batean hain zuzen ere, arestian kontatu dizut...
|
|
2011
|
|
|
–Berdin zait oinetako denda bat
|
jarri
behar duzun Iruñean edo putetxe bat. Gure aitak etxetik bota zintuen, eta ez arrazoi gutirekin, orain ikusten dut zergatik?
|
|
|
zuzendarien obren muntaketaz arduratu da. Egilea lan bakoitzean guztiz biluzten dela dio Larruquertek, baina muntaketara iritsi eta konturatzen dela, gauza bat bestearen atzean
|
jarri
behar duenean, hutsuneak daudela, errodajeak dituen mugez jabetzen dela;, ezustekoak hartzen dituzte eta animatzen egon behar duzu ondoan. Lasai, esaten diet nik, pelikulak badaki nolakoa izan nahi duen, gu gara oraindik ez dakigunak nolakoa izan nahi duen filmak?.
|
|
|
Ez duzu aurrena ikusi behar. Beste aldera
|
jarri
behar duzu.
|
|
|
Igelak ematen dute. Urmael inguruan
|
jarri
behar zenituzten, zuzendaria erdian, hosto baten gainean.
|
|
|
Ipotxa! Sofaren atzeak mozteko, gainean zutik
|
jarri
behar zuen. Eta hari laguntzen nengoela ezagutu nuen nire etxekoandrea...
|
|
|
Burgosko Gobernuak eskatuta, batzorde negoziatzailea igorri zuen Gartziak Frantziako Bordelera, barku batzuk erreskatatzera, askatzera. Portuan sendo ainguraturik zeuzkaten agintari frantsesek barku horiek, Francok nahi eta batzorde negoziatzaileak marean
|
jarri
behar zituenak.
|
|
2012
|
|
|
Beldurra handiegia zen, ez zuen galderarik egin nahi, berriro autoa martxan jarri eta elkarrizketa hurrengo egun baterako uztea erabaki zuen. Baina autoa martxan
|
jarri
behar zuenean, Egoitzek hitz egin zuen.
|
|
|
Sofa zuriaren kontra
|
jarri
behar dut bizkarra. Makurtuta dagoenak ematen duen gaixo itxura horretatik libratu. Bai.
|
|
|
Egoak behar duen konfirmazioa lortzen du. Norberak
|
jarri
behar du joango den lekura eramango duen bidean, norberak, ez beste inork zuzenduta.
|
|
|
–Horrek atzo iraindu egin ninduen?. Baina oroimen psikologikoak haserretu egin behar duzula agintzen dizu, sutan
|
jarri
behar duzula, eta horrela gertatzen zaigu gehienetan. Tentsioan jartzen gara, defentsiban, edozer gauza esateko gertu, urduritasun biolento batek zeharkatzen ditu gure kirio guztiak.
|
|
|
Hasperen egin zuen. Pensamenduak ordenan
|
jarri
behar zituen. Beharrezkoa zen Iriarteri jarraitzea.
|
|
|
Begiak igurtzi zituen. Abian
|
jarri
behar zuen. Ekintzak on eginen zion.
|
|
|
Hamabi oin inguru izango zituen, baina itxura zehatzik gabe, ez zen ez biribila ez lauki formakoa, ez baitzuen landu inongo eskuk, izadiarenak berarenak izan ezik. Era berean, ikusi nuen albo batean bazela aurrera egiten zuen bide bat; baina oso apala zen, eta handik sartzeko eskuak eta zangoak lurrean
|
jarri
behar nituen eta ez nekien handik nora zihoan. Horrenbestez, kandelarik ez nuenez gero, asmoa bertan behera utzi nuen pixka baterako, eta hurrengo egunean itzultzea erabaki nuen, kandelak eta moskete baten gakoa eta sutautsa erabiliz egina nuen supiztekoa hartuta.
|
|
|
Denak elkarlotuta zeuden metalezko zirien bidez. Zurezko zati hauek alde guztiak estalita zituzten erantsitako paperez, eta paperetan haien hizkuntzako hitz guztiak zeuden modu, denbora eta deklinabide ezberdinetan, baina inolako ordenarik gabe. Erne egoteko erregutu zidan irakasleak, bere makina martxan
|
jarri
behar baitzuen. Hark aginduta, ikasle bakoitzak burdinazko eragingailu bati heldu zion, haietako berrogei zeudelarik ertzetan aparatuaren inguru guztian eta, bat batean bira emanez, zeharo aldatu zen hitzen antolamendu osoa.
|
|
2013
|
|
|
Hain astindua sentitu zen barrutik, non Koldorekin harremanetan
|
jarri
behar zuela erabaki baitzuen, kosta ahala kosta.
|
|
|
–Berriro ere jeloskor
|
jarri
behar duzu, gainera! Benga, pasa orria, motel!
|
|
|
Gero, alde politikotik, boterean sozialistak zeudela baliatu dute; bi aldeetan. Memento batean, egoera hori baliatu dute xantaia egiteko, Frantziari ulertarazteko hori gelditu nahi bazuten beste politika bat
|
jarri
behar zutela indarrean eta neurriak hartu iheslarien komunitatearen aurka. Analisi politikoa argi dago, begi bistakoa izan da zer gertatu zen GAL gelditu ondoren:
|
|
|
Hain astindua sentitu zen barrutik, non Koldorekin harremanetan
|
jarri
behar zuela erabaki baitzuen, kosta ahala kosta.
|
|
2014
|
|
|
Mojek talentuei buruz hitz egin ohi ziguten: dohainen kalamatrika hura, ekoizten
|
jarri
behar dituzula. Bere bulegora eraman, eta gai honen inguruan ikasgai partikularra eman zidan horietako batek:
|
|
|
Ur lasterraren eragin zuzena jasaten ari zen orduan, eta agudo zihoan ibaian behera. Hagak baliatuz, ontzia zeharka
|
jarri
behar zuten eta uraren indarrari alboa erakutsi. Horretarako, haga muturrak karelaren beheko aldean egindako koska batzuetan bermatu eta gabarrariek ontzia saiheska eramatea lortu zuten, pixkaka pixkaka ezkerraldeko ibai bazterrerantz hurbiltzen zirela.
|
|
|
Ez zuen ezagutuko. Amonak haurrak ekartzen zituenean, ordea, Leirek urrun
|
jarri
behar zuen. Emakumeak lehoi eme batek bezala zaintzen zituen bilobak.
|
|
|
hura entzun zuenean, artean mutil gaztea zen arren, ideiak garbi zituen udaltzainburuak ordurako?, degenerazio bat iruditu zitzaion, inperiorik handienak ere halaxe erori baitziren, belaxkakeriari eta bigunkeriari leku egiteagatik. Baita, haren haritik, orduan bururatu ere gotorleku hura bere proiektuen zerbitzuan
|
jarri
behar zuela noizbait. Orduantxe jarri behar zuen, hain zuzen ere, Peter Planek izendatu ez zuen, bada, udaltzainburu ahalguztidun!
|
|
|
Baita, haren haritik, orduan bururatu ere gotorleku hura bere proiektuen zerbitzuan jarri behar zuela noizbait. Orduantxe
|
jarri
behar zuen, hain zuzen ere, Peter Planek izendatu ez zuen, bada, udaltzainburu ahalguztidun! Gotorleku hura baino leku apartagorik, hirian atxilotutako gizon emakumeek zigor bereziak bete eta alderdiaren barne arautegi sekretuak araututako arauz kanpoko jardunak isilean eramateko, balizko turista begiluzeen begietarik urrun?!
|
|
2015
|
|
|
Berehala ulertu zuen Ibonek ez zuela eskularru lodia eskuan jartzeko nahi, eta barre egin zuen non
|
jarri
behar zuen bururatu zitzaionean. Zerri zikina!
|
|
|
Sudurraren puntan, ezker titiburuaren puntan, ezpainaren puntan? ez zeukan oraindik erabakita, baina
|
jarri
behar zuela, bai, hori aspalditik zeukan erabakita. Inork uzten ez, ordea!
|
|
|
–Non
|
jarri
behar dut?
|
|
|
–Non
|
jarri
behar dut?
|
|
|
Erotzekoa da. Arkaniar horiek enbaxada bat garbitzen dute, eta guk kanpamentu batzuk
|
jarri
behar ditugu. Zer erantzun klase da hori?
|
|
|
Handik astebetera Elgoibar jaioterrian ongietorria egin ziotenean ere, ez zuen buruan jiraka zeuzkan ideiei buruzko arrasto handirik eman. Ezker abertzaleak preso guztiak eta Euskal Herria askatuko zituen estrategia bat abian
|
jarri
behar zuela esan zuenean, estrategia hori abian ez zela iradokitzen ari zen, baina estrategia berritu beharrari buruzko argibiderik ez zuen eman. Izan ere, mezu ezin klasikoagoa ere bota zuen:
|
|
|
–Guk eskema bat genuen: Estatua ustekabean harrapatu behar dugu; legeztapena ahalbidetu dezaketen estatutuak
|
jarri
behar ditugu, prozesuari bultzada emateko. Beraz, agian Alderdien Legeak berak eskatzen duena baino altuago jarri ditugu gauza batzuk.
|
|
|
Izan ere, pittinka baina ezinbestean galtzera zihoan herri gisa ikusten zuen Barojak berak ere euskalduna, eta hilzori gozo eta luzea opa zion. Ez ahantz oinazearen gaineko ikerketarekin doktoratu zela, eta berak esana dela, munduko arazoak konpontzeko haur bat negarretan
|
jarri
behar bazuen ez zukeela egingo. Haurrei goxokiak ematen dizkieten mutilzahar kaskailu batzuen an tzeko maitasuna zigun Barojak euskaldunoi.
|
|
|
Gutuna bukatu nuenean, ordea, iruditu zitzaidan ez zidala ezer berririk kontatu; are gehiago, karrera bukatu genuenetik hona, atzerapauso dexentea egin zuela nire betiko lagunak. Zera esan nahi dut, karreran zehar, Mikelekin ateratzen zenean, pisua nola
|
jarri
behar zuten, zertzu erosketa egiten zihoazen eta, puntuz puntu, bere bizitzako aurrerapauso guztien berri ematen zigun. Argi zuela zirudien zer nahi zuen:
|
|
|
Nik ere banuen garbitualdi baten beharra. Nik ere lehortzen
|
jarri
behar nituen neure ekaitzak.
|
|
|
Pixka bat gehiago jarraitu genuen hizketan kontu bat zela eta bestea zela. Idazteko zeuzkan beste proiektu batzuez, Sylvainek taberna batean
|
jarri
behar zuen erakusketaz, piontzako nire, promozioaz. Saint Lamberteko zuloan eta abar.
|
|
|
–Ni hor?,. Ez, hor ni nago?,. Nik eskatu dut lehenago?,. Horrek ez du balio?. Neskek eta mutilek zirkuluerdi bana osatu eta gero, baten batek bota du horrek ez duela graziarik, eta jokoak funtzionatuko badu txandaka
|
jarri
behar dutela: neska, mutila, neska, mutila.
|
|
|
Lapiko moderno hauek, Fissler alemanek, segituan egiten dute jana. Nivel dos
|
jarri
behar duzu, eta bederatzi minutuan listo daude porruak. Ateratzerakoan salda bereizten duzu, gero arroza prestatzeko.
|
|
|
Berdura plazan gero. Ale!, azkar!, libratu tokia, liburuak
|
jarri
behar ditugu eta!, gure nagusiak. Eta baserritarrek sagarrak eta porruak erretiratu eta gu ipini.
|
|
|
–Bai, baina oraindik aurreragoko lanak badituzu. Ondo ondo
|
jarri
behar duzu lehendabizi.
|
|
|
–Escuche? eta konpainiarekin
|
jarri
behar zuten lehenbailehen harremanetan, eta beste bi automobil eskuratu bezain laster, atzera gure bila itzuli.
|