|
2000
|
|
|
(ii) Politikaren edota egitura politikoen izaera pluralista baten alde.Konstrukto horiek anitzak dira, hau da, erlatiboak dira, eta, era berean, beste konstrukto erlatibo eta konplexuekiko erlazioan
|
jarri
behar dira. Aniztasunaren ideiaBerlin ek ekarri digu behin eta berriz taulara11, eta filosofia politiko garaikideareneztabaidagai zentraletako bat da12.
|
|
|
pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan
|
jarri
behar ditugu martxan.
|
|
|
handia. Glotopolitika berreskuratzailea lortuko bada, oinarriak soziologiaren mailan
|
jarri
behar dira (politika etaekonomia barne). Gainerakoan, alfer lana.
|
|
|
Horra kakoa?. Nork esan du lehendabiziko aldizgurean botere politikoa botere linguistikoaren zerbitzuan
|
jarri
behar dela. Hortxe daukaesaldia, berriro irakurri nahi badu.
|
|
|
Beharrezkoa izanagatik ere, ez da aski. Euskadi' ko erresumaeuskaldunen zerbitzuko
|
jarri
behar da; euskal kulturaren zerbitzuko. Ez EuskalHerri' ko eremuan edo eremuetan bakarrik:
|
|
|
arreta erakartzeko orduan garrantzitsua da albiste blokeak edo atalak banatzeko musika boladak erabiltzea. Albiste guztien ondoan
|
jarri
behar ez diren arren, beren momentuan sartuz gero, asko laguntzen diote entzuleari albisteen ordenaketa burutzen.
|
|
|
eta honelakoak idaztea(, zazpigarren?
|
jarri
behar da).
|
|
|
6 Ez da komeni% zeinua erabiltzea, horren ordez, ehuneko? hitza
|
jarri
behar dugularik.
|
|
|
8 Datak zenbakiz edo zifraz
|
jarri
behar dira, baina dagozkien deklinabide kasuak ipiniz. Adibidez:
|
|
|
10 Telefono zenbakiak banan banan edo binaka
|
jarri
behar ditugu (zifrak erabiliz), baita horrelaxe ahoskatu ere (Euskaraz aipatzean, hobe da banan banan adieraztea)
|
|
|
Esaldiak ere ezin dira moztu orrialdearen behealdean hurrengo orrira pasatzeko. Informazioak hurrengo orrialdean segitzen badu, gezi bat
|
jarri
behar dugu, irakurtzen duenak informazioa orri horretan amaitzen ez dela argiro jakin dezan.
|
|
|
Estatuak bere polizia aurpegia erakusten zuen, autoritatea erabiltzeko prest agertuz. Baina boterearen eraginkortasuna, legea ez betetzea ezinezko ahal den neurrian bederen bihurtzean datza (Estatuak herritarra legea apurtzeko ezinean
|
jarri
behar du). Alde horretatik, azpimarratu egin litzateke, doako irakaskuntzaren alde egin zen nolabaiteko ahalegina.
|
|
2001
|
|
|
Honela bada, ikasleak lortu behar du H2n bere interesekoakdiren testuak jaso eta produzitzea. Horretarako, lehenengo momentuetatik ikasleatestuak jasotzen eta produzitzen
|
jarri
behar dugu, baina ikas prozesuan ahal deniketa eraginkorren aurrera egitea ziurtatuko duen estrategia baten bidez.
|
|
|
Entzun bitarteko fasea: Beharbada, hau da estres gehien sortzen duen fasea, ikasleak aurrez aurre
|
jarri
behar baitu dokumentuarekin. Estres zama horiarintzearren, alde batetik, erantzun ez linguistikoa eskatzen duten ariketak egitensaiatu naiz, eta, bestetik, bideo pasartea behin eta berriro ikusentzuteko etaulertutakoa ikaskideekin konfrontatzeko aukera eman diet.
|
|
|
Eta ohar bat: bigarren pertsonakegindako azalpenak harritu bazaituzte, ez hasi pentsatzen euskara ondo otedakizuen zalantzan
|
jarri
behar duzuenik. Horrela esateko eskatu diogu, prozedurabitxiagoa egiteko asmoz.
|
|
|
Beraz, prozesu indibidualaz hitz egiten ari gara: ikasle bakoitzak erabakiko du ikasitakoa noiz, nola etanorekin
|
jarri
behar duen praktikan.
|
|
|
Ordurako kurrikulua helduzitzaigun euskaltegira, bide estrukturaletik bide komunikatibora zihoan kurrikulua, hain zuzen. Oraindik ez genuen martxan
|
jarri
behar, baina handik urte pare bateraindarrean jartzeko asmoa zuen HABEk. Bi aukera agertu zitzaizkigun:
|
|
|
Azterketa ebaluazioaren ardatza ezin izan zitekeela ikusi genuen, eta alternatiba bat bilatu behar geniola, azterketen ordez, beste bide bat bilatuz. Gure ustez, eguneroko jardueran arreta
|
jarri
behar genuen, ikasleen aurrerapena neurtzeko etahorren inguruko informazioa aurkitzeko. Bagenekien hori guztia ebaluatzeko gureikuspuntua baino ez izatea ez zela nahikoa, ikasleei ere eman behar geniela aukeraberen iritziak kanporatzeko eta autoebaluazioa egiteko.
|
|
|
Argudioen puntuarekin lotuta egongo dira, batez ere. Ikasleari gauzak ulertzeko eta erabiltzeko moduan
|
jarri
behar bazaizkio, modurik errazena adibideakematea izan daiteke; baina ez edonolako adibideak. Zuzen zuzen bere egoerarekineta ezagutzekin lotuta daudenak badira, askoz errazago ulertu eta bereganatukoditu.
|
|
|
artikuluetan oinarrituz, bi jokabide aurrera eramatea bururatu zitzaidan. Alde batetik, ikasleak berek egiten zutenaz hausnartzen
|
jarri
behar genituen, haien kontzientzia maila handiagotuko bagenu. Eta bestetik, ikasleak autonomoagoak izatea lortu behar genuen, ikasleek beren helburuak definitzeko, helburuhoriek lortzeko bitarteko egokiak aukeratzeko eta egindakoa ebaluatzeko gauzaizatea, alegia.
|
|
|
Hola, dirudienez, haizeolak produkzio gune garrantzitsuak izango ziren, eta, beraz, artzaintzarabakarrik dedikatu tako garapen gutxiko gizataldeen ideia zehaztu egin beharkolitzateke; hau da, gizatalde mugikorrak ala uste baino egonkorragoak eta aberatsagoak ote ziren? Bestalde, argi dago, haizeolak garaiko beste aztarna arkeologikobatzuekin harremanetan
|
jarri
beharrean gaudela, hala nola, Aldaieta eta bestelakonekropolietan aurkitutako ostilamenduekin.
|
|
|
Aralarko kondairako herensugearen kristautasun aurreko elementuak zalantzan
|
jarri
behar ditugu. Julio Caro Barojaren esanetan, mamu honen berezitasuna, beti Aralar mendizerrako kobazulo batean bizi izatean datza, gainerako ezaugarriak, berriz, Erdi Aroko beste herensuge edo deabruenak bezalakoak izanik63.
|
|
|
Adibide bat
|
jarri
behar eta, demagun Otto Pette ren pattarra egiteko modua: Baronetak elurtzulo batean sartzen omen zituen pattar barrikak, edariaren irakite prozesua astirotzeko. Nik ez nekien inoiz horrelakorik egin den, baina oso ondozetorkidan gorabehera hori halako giroketa berezi bat lortzeko.
|
|
|
Iparraldeko literaturgintza tradizio horren gainean bermatu da luzaz, bideanehoiz zalantzan
|
jarri
beharrik gabe, gizartea kanbiatzen ez zelako. Kanbiamenmuskilek bereziki exilio ekonomikoko bidea hartzen zuten (Amerika, Paris, Bordele...).
|
|
|
Horrekin batera, kritika eta autokritikaren beharraz ere maiz ohartarazi gaitu, dogmak zalantzan
|
jarri
beharraz,, latinezko mezekin, ez baikoaz inora (ik.
|
|
|
Alegia. idazleakbai, baina emakumeak. Guk desberdin idatziko bagenu bezala... emakumeizateagatik, edo guk egiten duguna beste genero bat balitz bezala, emakumeona, noski... edota liburu dendatan gure liburuak sailkatzerakoan, saiakerak, antzerkiak, eleberriak eta emakumeenak
|
jarri
behar balira bezala...
|
|
|
Hortaz, saio honetan 2000 urtean argitaraturiko eleberriak izango ditugu hizpide: haatik, urtebeteko epearen aukeraketa, mugak
|
jarri
beharraren ondorioa besterik ez da. Bestalde, saio honetan urte jakinhonetako eleberrien lehenengo irakurketa batek iradokitakoaren inguruan jardungodugu:
|
|
|
Zer esanik ez, ezin da espero soberakina duten herrialdeen eta defizita duten herrialdeen obligazio egokitzapenak simetrikoak izatea, horien egoerak erabat ezberdinak eta askotan kontrakoak izanik. Horrela, erremedioen multzoa kontu handiarekin
|
jarri
behar da praktikan, herrialde bakoitzaren behar edo premia partikularrak kontuan hartuz. Eragile ekonomikoen arteko diferentzia objektiboak etainteresak kontrajarriak izanik, nazioarteko kooperazioaren arazoari eginkizun garrantzitsua ematen zaio egonkortasun monetarioa bilatzean.
|
|
2002
|
|
|
d) Lurraldearteko Konpentsaziorako Fondoa (LKF) Espainiako estatuak ezarritako lehentasunei jarraituz, Estatuko eskualde txiroekiko elkartasunaadierazteko sorturiko fondo horretan kupoaren bitartez parte hartzen duteEAEk eta NFEk. Horrela, Estatuak Fondo horretan ezartzen duen diru kopurutik bi euskal erkidegoek %6, 24 eta %1, 6
|
jarri
behar dute, hurrenezhurren. Hala ere, Hego Euskal Herriak fondo horretatik ezer jasotzen ezduenez, behin behineko konpentsazioa ezarri zen, kupoan egindako deskontu baten bitartez.
|
|
|
Banaketa horizontala: Behin Eusko Jaurlaritzari egin behar dioten ekarpenazehaztu ondoren, banaketa bertikalaren bidez, kontseilukoek lurralde historiko bakoitzak
|
jarri
behar duen zatia erabaki behar dute. 1999an indarrean izandako ekarpenak hauexek izan dira:
|
|
|
Edozein gizartek, bere iraupena bermatzeko, beharrezkoa du gizabanakoenarteko lankidegoa, eta gizarteak lana banatzeko duen erarekin loturik dago lankidego hori. Hau da, gizabanako bakoitzak behar dituen ondasunen zati bat besterikezin du sortu, eta, beraz, harremanetan
|
jarri
behar du beste jarduera batzuetan aridirenekin.
|
|
|
I. Euskara Plana 1990/ 91 ikasturtean jarri zen indarrean. Aipaturiko bi titulazio horietan lehenengo hiru urteetako.derrigorrezko gaiak euskaraz
|
jarri
behar ziren. Helburu hori bete baino lehenago, 1999/ 00 ikasturtean Euskararako II. Planajarri zen indarrean, eta honako hau da oraingo helburua:
|
|
|
Zipotza, unibertsitatearen ateetanezarri dute, ongi baitakite euskarari bideak irekitzekotan, bere berekoak di tueneskubideak onartzekotan, egoera eskuetatik joanen litzaiekeela, unibertsitatea erabat euskaldundu eta Nafarroa bera den baino oraindik euskaldunago bilakatukozela; eta zipotza ezarri behar izan zuten. Nonbait
|
jarri
behar eta guri egokitu zaigu.Baina holako ziria ez da nahikoa euskararen upelaren zuloa behar den moduanixteko. Nafarroako ikastola, eskola, institutu eta ikastetxe guztietan euskara hedatzen ari da etengabe eta horrek, goiz ala berandu, zipotza haizatuko du, bortizki, xanpain botiletan baino askoz ere indar handiagorekin.
|
|
|
Sozializazio eta interlokuzio dinamika martxan
|
jarri
behar da. Barrutinazionalaren aldeko apustua berriro gizarteratu eta mahai gainean jarribehar da.
|
|
|
Gaur egungo Udako Euskal Unibertsitatea funtsezko akuilua da etorkizuneko unibertsitate propio horren bideanteorian zein praktika mailan aurreratzeko. Halaber, interesgarria izangolitzateke ikastolen mugimenduaren tamainako herri ekimena aurreraeramatea, eta horretarako guk
|
jarri
behar ditugu bideak.
|
|
|
Hori da irakasleok erabaki behar duguna: zer den guretzat autonomia etaikasleak horra heltzeko zer bitarteko
|
jarri
behar ditugun.
|
|
|
Laburbilduz, hizkuntza ikasleek behar beharrezkoa dute ikasi nahi duten hizkuntza horren laginak jasotzea eta prozesatzea tarteko hizkuntza garatzeko. Komunikazio prozesuak abian
|
jarri
behar dira hizkuntza erabiltzen dutenean, hipotesiakegin ditzaten. Hipotesi horiek modu kontzientean egin ditzakete; baina, kasu askotan, inkontzientean egiten dituzte.
|
|
|
Irakasleak momentuanapuntatzen ditu akatsak, landu beharrekoak, ikasleen gustuak, iradokizunak, etab., hurrengo saioetarako edo zuzenketarako kontuan hartzeko. Ikaslea zer eta nolaesaten ari denari erreparatu behar dio irakasleak; bietan
|
jarri
behar du arreta, hizketaldia jarraitu ahal izateko eta hobetu beharrekoa apuntatzeko.
|
|
|
Gerran izandako gastuei aurre egiteko, herrien ondasunak
|
jarri
behar izan zituzten salgai, edota bahitu, zorrak ordaintzeko: lur komunalak, herri basoak, ostatuak, errotak, zergak pribatizatu...
|
|
|
Euskal Herriaren itsas historiari buruzkoikerketen gaur egungo egoera aztertzen zuen, ikuspegi zabal batetik, ikerketarenbide berrien arazoak planteatuz18 Bigarrena, urtebete geroago, Felix Luengo kargitaratu zuen, azken urteetako liburu garrantzitsuenen aipamena eginez19 Bereinteres nagusia lehen orrialdean dago. Bertan, gehiegizko baikortasunaren aurreanarreta
|
jarri
behar zela azpimarratzen zuen EHUko katedradunak. Hauek ziren, beraren ustez, euskal ikerketa produkzioaren gabezia eta hutsune agerikoenak: Espainian zeuden eztabaida historiografikoetan euskal ekarpenik ez egotea, berrikuntza metodologikoa motel eta, kasu batzuetan, berandu egitea, eta zenbaitgaik (abertzaletasuna, foruzaletasuna) eta garaik (Errepublika, Berrezarkuntza, Gerra Zibila) ikertzaileen interesa kontzentratzen zuten bitartean, beste batzuetanhutsune nabarmenak egotea.
|
|
|
Haurtzaroa ardatz nagusitzathartzen duen historia horrek, gainera, badu honako alde interesgarri hau ere: mentalitateen historian eta historia sozialean kokatzen dela, eta hospizioen edotaadingabetuen epaitegiak bezalako erakundeen analisiez gain, familia, emakumeenegoera, batez ere emakume langileena?, inudeak eta generoaren eraikuntzasozio historikoaren aldagai horiekin loturiko lan harremanen atalak ere uztartzendituela. ...ei buruz eta haur horien jasoketaz, hazkuntzaz eta hezkuntzaz arduratzen ziren erakundeei buruzko lanak baditugula esan behar dugu, tamalezAraba eta Ipar Euskal Herria arlo horretan aztertu gabe ditugularik22 23 Era berean, eta arriskupeko haurtzaroari dagokionez espresuki, haurtzaroaren historian bertanekoitzi ez, baina gertakari honen ulerkuntzarako baliagarriak zaizkigun besteekarpen batzuk ere
|
jarri
behar ditugu mahai gainean, zehazkiago medikuntzarenhistoriaren ikuspegitik Bizkaian kokatutako haurren jasoketa helburutzat zeukatenzenbait erakunderen azterketak24.
|
|
|
Infabilitate teknokratikoa auzitan
|
jarri
behar da, onarpen eredua gutxietsi eta arriskuaren, hondamendiaren eta suntsiketaren legalizazioaren biolentzia politikoa agerikoa egin. Segurtasun teknologikoa, batetik, eta arriskua, bestetik, posible egiten dituen gizarte eredua kolokan nola jarri gizarte garaikidearen erronka da.
|
|
|
Norbanakoa Ahalguztiduna ez den bigarren froga eta, beraz, mugak
|
jarri
beharra, bestalde, eguneroko giza harremanetan dago. Denboraren pluralizazioak eta zatikatzeak aukerak sor ditzake, baina ezer aurrezarria ez egoteagatik, baita ondorio ezkorrak ere.
|
|
|
Aldaketa garaietan, matxinada eta iraultza garaietan, iritzi publikoen mundua oso aldakor bilakatzen da, aldakor eta ezegonkor. Aldaketa garaietan, bakarturik geratu gura ez duen herritarrak, arreta handia
|
jarri
behar du iritzien mugimenduak nondik nora doazen atzemateko, iritzi publikoaren aldaketak norantz doazen jakiteko. Iraultza garaietan, sentsazio berriak kaleratzen dira.
|
|
|
Estatuak ez du trabarik
|
jarri
behar informazio bilaketetan, horiek legezko bideetatik egiten baldin badira.
|
|
|
Noiz arte, zioen?
|
jarri
behar diagu salgai astotzar hori. Zaharra duk, horren apatxak hain zeudek maiztuak, ezen indarrik ere ez baitauka, eta ajeak ahuldurik baitago; hala ere, basati zabilek, bere zozokeria ergela eta guzti; ez duk arrantza egiten duen bahea besterik.
|
|
|
Herri osoaren ahotan da. Eta azkenik, eredu bat
|
jarri
behar bada, ez al du anaia ikusten, etxaldeari kontu eginez, baserrian neurridun eta neurritsu. Ez du haren antzekorik egiten.
|
|
|
Hori esanaz batera eskaintza egiten hasteko zen aldare ondora hurbildu ninduen, eta beste guztiengandik urrun, hari oratuz, sekula ez nintzela erromatarren lagun izango zin egiteko agindu zidan. Nik, aitari egindako juramentu hori nire bizitzako adin honetaraino gorde izan dudan modura gordeta, ez luke inork zalantzan
|
jarri
behar gerora ere jarrera berean mantenduko ez naizenik. Horregatik, erromatarrenganako adiskidetasun pentsamendurik izango bazenu zuhur jokatuko zenuke isilik gordeko bazenit; baina guda prestatzekotan ibiliko bazina, hango buruzagi neu jarriko ez baninduzu, zeure buruaren kaltetan ibiliko zinatekeen.»
|
|
|
Orain arte ikusitakoarekin alderatuz, aldaketa nabarmenena zuriuneena da: zuriuneak egon daitezke eta horiek adierazteko% ihes karakterea
|
jarri
behar zaie aurretik. Beste aldetik, Q diakritikoa erabili da r hori gal daitekeela adierazteko, eta ez da ezaugarririk edo karaktere anitzeko sinbolorik definitu.
|
|
|
Kasu honetan%+ (plus karakterea) eta+ (espresio erregularretako eragilea) bereizi dira, eta hau egin behar zen aurreko adibideetan ere (horietan+ jarri beharrean%+
|
jarri
behar da) baina sinplifikatzeko ez da egin. Hurrengo kapituluan azalduko denez,% karakterea izango da ihes karakterea, eta espresio erregularretan esanahi berezia duten karaktereen aurrean jarri da karaktere gisa (eta ez eragile gisa) erabili nahi direnean.
|
|
|
22 Gogoratu karaktere horiek lexiko edo azaleko mailan erabiltzeko?%? ihes karakterearen ondoan
|
jarri
behar direla.
|
|
|
Azpilexiko bakoitzaren hasieran LEXICON hitz erreserbatua eta azpilexikoaren izena agertuko dira eta ondoren hainbat lerro. Lerro bakoitzaren bukaera adierazteko;
|
jarri
behar da eta aurretik morfema eta jarraitze klasea ager daitezke zuriuneren baten bidez bereizirik:
|
|
|
zaila! Gauzak ondo egiteko arreta
|
jarri
behar da! Amak etxera joateko esan du! Biok joatekotan erosiko nuke, bestela ez! Irtetekotan ginen, euria hasi zuelarik! Hara joatekotan erosi dut! Jakitera, han gelditu nintzatekeen! Ogia erostera joan da! Zu irteterako, hamarrak izango dira! Etxetik irteterakoan ikusi zuen
|
|
|
azaltzen zaila! Gauzak ondo ulertzeko arreta
|
jarri
behar da! Amak etxera etortzeko esan du! Zu etortzekotan erosiko nuke, bestela ez! Abiatzekotan ginen, euria hasi zuelarik! Hona etortzekotan jaiki naiz! Susmatzera, han gelditu nintzatekeen! Ogia ekartzera joan da
|
|
2003
|
|
|
Azpiegitura politika eraginkorra izan dadin ezin daiteke berau soilik planteatu, berarekin batera beste politika batzuk ere
|
jarri
behar dira martxan (industria politika, hezkuntza politika...), beren arteko osagarritasuna bermatuz. Horretarako, aldez aurretik politika horien guztien helburua zein izango den zehaztu eta argitubeharko litzateke, alegia, zein motatako gizartea eta ekonomia lortu nahi den.
|
|
|
Egiabada azken hamarkadatan energia iturri garbiagoak erabiltzen ari garela, ezin duguukatu gero eta kutsadura gehiago sortzen dugula, atsedenik gabe eta gero eta iturrienergetiko gehiago behar baitugu gure hazkundeari eusteko. Onartzen baldinbadugu hazkunde ekonomikoak azken 50 urtean ez duela aberastu eta txirotuenarteko desberdintasunen gutxipenik ekarri, baizik eta alde jasangaitz hazkorragobat, eredu energetiko ekonomiko bera da, agian, kolokan
|
jarri
behar dena.
|
|
|
Horren erantzuna sailaren mugak eta aukerak zehaztea izan zen; Hezkuntza Sailak muga handiak zituen (kontuan izan behar dugu unibertsitate transferentzia ez zela 1985era arte iritsi), Kultura Sailak, aldiz, aukera gehiago eskaintzen zuen eta, azkenik, Hizkuntza Politikarako Idazkaritza Nagusia izan zitekeen biderik emankorrena. Horretarako Euskararen Aholku Batzordeko idazkari zen Joseba Arregirekin
|
jarri
behar zen harremanetan UEUren zuzendaritza81 Hurrengo urtean, ikasleen matrikula 5000 pezetara mugatzeko aukera emango zuen diru-laguntza ziurtatu zuen (1983an 18.000 pezetakoa izan zen), baina ez, halabeharrez, hurrengo ikastaroetarako82.
|
|
|
Baina, horrek dirua eskatzen zuen. Intxaustiren esanetan, erakunde publikoren baten menpe
|
jarri
behar zen UEU, babes legala eta ekonomikoa izateko. Aurrerago ikusiko dugunez, ez zen horrelakorik gertatu, eta prentsa bulegoaren balantzearen hitzak, neurri batean, profetiko bihurtu ziren:
|
|
|
Euskal prentsan eman zen bilera haien berri,« (komatxo tartean
|
jarri
beharrik ez duen euskal prentsara) mugatzen gara». Are gehiago, euskalgintzak bizi zuen giro ezkorra bereganatuz, Orbek euskararen egoeraren balantze iluna egin zuen:
|
|
2004
|
|
|
Lan honekin fiiosofo amerikarra, Loeken eta Rousseauren giza kontrama erreferentziatzathartzen eta Kanten etika deontoiogikoaren bidez justiziaren konzeptu berri bat garatzen saiatzen da.Rawisek plantcatzen duen giza kontratuan (edo jatorriz.ko jarreran) gizabanakock bercn arteanbizitzeko baldintzak
|
jarri
behar dituzte. Bakoitzak berc interes partikularra iortu nahi badu erc, inorkez daki zein diren bere ahalmen naturalak eta zein den bere lekua gizartean.
|
|
|
Labur azaldu: idaztean, irakurlea auzi baten aurrean
|
jarri
behar duzu.Horretarako garrantzitsua da auzia ongi mugatzea. Beraz, auzia ukitzen ezduen ezerk ez du testuan agertu beharrik.
|
|
|
Pentsamendu kritikoaren bidez herritarrak euren eskubideen alde saiatzendira. Gizarteari buruzko kritika abstraktuak baino gehiago, eskubide konkretuenaldeko borrokak dira mugimendu instituzionalistaren oinarria (Dugger 1989). Zientzia ekonomikoak giza egoeraren hobekuntzarako ekarpenak egin nahi baditu, gizabanakoen eskubideak lehen mailan
|
jarri
behar ditu, eta horiei buruzko eztabaida irekia sustatu behar du: enplegu eskubidea, diru sarrera duin baterako eskubidea, etxebizitzarako eskubidea, kalitatezko ingurumenerako eskubidea, etab.
|
|
|
arazo horiek onartzen zituen, eta beroriek konpontzeko eta betiko ezereztekonahia ere agertu zuen. Hala ere, bere jarrera utopiko errealista aintzat harturik, Arizmendiarrietak jakin bazekien ez zela inoiz ere kooperatibaren egoera ekonomikoa kolokan
|
jarri
behar. Gizartearentzat onura (garapen ekonomikoa eta soziala) lortu ahal izateko, kooperatibak duen enpresa kutsua indartu eta bermatu beharradago.
|
|
2005
|
|
|
Estrategia honen helburu nagusiak lirateke berrikuntza proiektuekiko konpromisoa eta inplikazioa bultzatzea, eta halaber, berrikuntza erabiltzeko gaitasuna, lankidetza, eta irakasleak praktikari buruzko espiritu kritiko eta erreflexibo batlantzea. Estrategia hau garatzeko dantzan
|
jarri
behar diren faseak hauek dira:
|
|
|
Ikaskideak jo egiten zituen eta ubeldurakuzten zizkien. Hezitzailea ikastetxera joatea ere eskatu zuen zentroak, baigelan, bai jolas-garaian haurraren ondoan egon zedin, baina hezitzaileak argizuen eskola orduetan ikastetxeak
|
jarri
behar zituela ikasleari arreta ematekobaliabideak.
|
|
|
Arazo hori konpontzeko senar emazteek ados
|
jarri
behar dute erabakiahartzeko estrategian, hau da, erabakia hartzeko prozeduran edo moduan. Ez baduteerabakia hartzeko modua adosten, biak galtzen aterako dira, bakoitza bere gustukoekitaldira bakarrik joango baita.
|
|
|
Botere hori ez da beste taldea menderatzeko erabili behar. Gatazkakonpontzeak, gure ustez, bi aldeek etorkizunean harremanak eraikitzekobidea
|
jarri
behar dute. Beraz, boterea erabiltzeko moduak gatazka konpontzeko irtenbideak baldintzatzen ditu.
|
|
|
Deskribatzaile indartsua baina orokorra da irudia, ez zehatza. Izenak eta tokiak
|
jarri
behar zaizkio. Glez Requena-ri jarraituz, (1988 b):
|
|
|
Areago, unitate fonikoak dira gehienbat. Beraz, esaldiak ahoskatzerakoan, arnasketa kontuan edukitzea komeni da eta pausak non eta nolakoak egiten diren ere arreta
|
jarri
behar da. Pausak bi helburu nagusi ditu:
|
|
2006
|
|
|
Guraso bilakatzean bikotearen harremana oso faktore garrantzitsua da, orduraarteko bikoteak oinarriak
|
jarri
behar dituelako orain osatuko den familia eraikitzeko. Horregatik, guraso bakoitzaren ezaugarriez gain, bikotearen lehenagokoharremanak ere baldintzatzen du trantsizioko aldi hau.
|
|
|
Erabakia aldez aurretik adostu eta elkarrekin jakinarazi behar da: bikotekideek ados
|
jarri
behar dute nola eta noiz jakinarazi haurrei banantzearen erabakia. Erabakia bi bikotekideek batera jakinarazten badiete, haurrek mezu klabe bat jasoko dute:
|
|
|
Etorkizuna planifikatzea: gurasoek guztiz ados
|
jarri
behar dute haurreneguneroko bizimoduarekin zerikusia duten alderdi guztiei dagokienez: bisiten erregimena, gastuen finantzaketa, eskolako errendimenduarikontu egitea eta eskolarekin harremanetan egotea, oporrak, desplazamenduak eta abar.
|
|
|
Oro har, haurtzaroko lehenengo urteetan haurrek gurasoen borrokaldiezerrudun sentitzeko joera dute, uste izanik, gainera, modu eraginkorrean esku hardezaketela beraietan. Hain txikiak izanda, ez dute gaitasunik gurasoen artekotentsio egoera batetik alde egiteko eta, beraz, arreta handiagoa
|
jarri
behar zaioeuren egoera animikoari.
|
|
|
Idazketa, irakurketa eta matematikako zailtasunak nabarmenagoak gertatzen dira aro honetan. Lehen Hezkuntzan ahalegin handirik gabegainditu dituen arloak, orain ahalegin jarraituago batez bakarrik gaindi litezke.Gainera, lanak antolatu eta trebetasun exekutiboak indarrean
|
jarri
behar dira.Ikaskuntzarako gaituak diren nerabe askori nerabezaroan diagnostikatzen zaioAGHNa, aurrez eskolan arrakasta eduki dutelako, gutxiago saiatuta ere.
|
|
|
Haurrak gurasoen eta ingurukoenarreta eskatzen du, eta hau lortzen saiatzen da, portaera positiboz nahiznegatiboz. Haurraren portaera positiboetan
|
jarri
behar dituzte gurasoekbegiak, errieta eta kritiken gurpil zoroa hautsiz. Aldian behin, portaeraegokien aurrean laudoriozko hitzak edo ez hitzezko onarpen adierazpenakagertuko ditu gurasoak.
|
|
|
Lot nakion, beraz, aipatutako hiru zehaztapen horiek hurrenez hurrenazaltzeari. Hasteko azpimarratzekoa da zalantzaren onarpena bere pentsaerarenoinarrian dagoela eta horregatik ohartarazten digula behin eta berriro «gauzakargiak eta garbiak ez direla» (hori ametitzeko ausardia beharrezkoa bada ere) etaez dagoela egia bat eta bakarra (agerikoa eta dirudien egia ere errebisatu beharra dagoela, zalantzan
|
jarri
beharra) 10 11 Horregatik da beharrezkoaantipentsamenduan, edozein pentsamenduri, baina..., eranstea, egiatzat jotzendugun hori eta eztabaida ezina dirudien hori errebisatuko badugu.
|
|
|
Fidela, kontzejuaren karguduna da. Funtzio ugari izaten ditu, errexidoreei lagundu behar die informazioa biltzen edozein gairen inguruan, kontzejuaren ardurapeko salgaien prezioak
|
jarri
behar ditu eta zaindu behar du ondo betetzen direla... Normalean bi edo gehiago izaten ziren eta haien betebehar nagusia, kontzejuaren kontuak eramatea izaten zen, kontu liburuetan eta urte bukaeran aurkeztu behar zituzten sarrerak eta gastuak eta Bizkaian korrexidoreari erakutsi behar zizkioten ondo zeudela egiaztatzeko.
|
|
|
Bere ustez, lurraldea XI. mendera arte Arabako konderri handiaren parte izango zen. 1053ko hau izango zen lehen dokumentua bere ustez, zalantzazkoa dena, gainera113 Horrek adierazten digu, batetik, lehenbizi berak ere uste duela dokumentua ez dela guztiz egiazkoa edo behintzat zalantzan
|
jarri
behar dela bere egiazkotasun osoa, eta, bigarrenik, Mañaricúa rekin bat egiten duela datazioari dagokionez. Bestalde, adierazten digu, Durangok izaera propioa zuen arren, nolakoa zen jakitea zaila dela, zeren zalantzazko dokumentu batean oinarritzen baita konde propioa zuela esateko.
|
|
|
Gainera, testuinguruan
|
jarri
behar da dena, fundazioen arrazoiak ez dituelako agertzen berez mapak (edo nork eginak izan ziren). Esplikatu zeintzuk izan ziren.
|
|
|
ekintza arrazional teleologikoa (lana) eta ekintza komunikatiboa (elkarrekintza). Lana kategoriaz gain (honi buruz askok, askotan eta asko hitz egin dute), interakzioa kategoriari
|
jarri
behar zaio arreta. Azken horrek zentzua sortzera zuzendutako gizartearen dimentsioak hartzen ditu kontuan:
|
|
|
Teorika Kritikoak praxiarekin izan beharreko harreman estuak ez du esan nahi ikerkuntzak teknikaren zerbitzura
|
jarri
behar direnik, ezta gutxiago ere. Zientzia oro dator interes batek motibaturik, teoria tradizionalak horrelakorik entzun nahi ez badu ere.
|
|
|
Mugak
|
jarri
behar zaizkie ekonomiaren eta administrazio publikoaren diru eta botere zirkuituei, eta, aldi berean, zirkuitu horiek bizitza pribatutik eta espazio publiko libretik bereizi behar dira, hots, komunikazioaren bidez egituratu diren ekintza eremuetatik. Bestela, bizitzaren mundua, berari arrotzak zaizkion arrazionaltasun ekonomiko eta burokratikoek inbadituko dute gero eta modu nabarmenagoan (Habermas, 1996:
|
|
|
Hori dela eta, nahikoa da lege arrunt bat edo erregelamendu bat erabiltzea oinarrizkoak ez diren eskubideak eta gizarte eta ekonomia politikaren printzipio arautzaileak garatzeko. Hori egiteko ez da lege organiko bat indarrean
|
jarri
behar. Esan dezakegu publizitatea lege berezi orokor baten bidez erregulatzea ere zalantzakoa dela, gure ustez, nahikoa bailitzateke Europako hainbat lurraldetan bezala (Frantzian, esaterako) produktu eta zerbitzu horiek komertzializatzea, eta osasunaren eta pertsonalitatearen eskubideak edo balio kulturalak erregulatzen dituzten arau berezi horietara jotzea (PLO 8 art.) (De la Cuesta, 1995:
|
|
2007
|
|
|
Noski, landu behar da eta lantzeko bitartekoak
|
jarri
behar dira. Aurrekontua ereproportzionala izango da, enpresak ematen dizkizun aukeren barruan.
|
|
|
Horrekin, plana egiten dugu, txostena, eta gero, ekintzak
|
jarri
behar diramartxan. Eta balorazioa egiterakoan neurtzen dugu zenbat ekintza jarri direnmartxan, zenbat ondo eta zenbat gaizki.
|
|
|
Nire bizitza guztian ez naiz sekula hemen egon, eta harrituta nago eraikinarekin. Norbaitek pentsatu zuen eraikinberri eta moderno bat
|
jarri
behar zela, ikusteko moduko lekuan, marka kanpoanjarrita. Ez nuen ezagutzen Bazkuna, baina horregatik bakarrik, lehen baino gehiagoda niretzat.
|
|
|
Guk, beraz, Teleberria azaldu behar dugu baina produktua ere
|
jarri
behar dugu.Eta horretan ere, pauso bat eman genuen, eta arrazoi osoarekin: gure hedabideeiposizionamendu bat eman behar genien.
|
|
|
Inoiz ez dugu zalantzan jartzen enpresa batek makinak erosi behar dituenik, autoak erosi behar direnik, dendak
|
jarri
behar direnik, prestakuntza emanbehar denik... Baina publizitaterik egiten ez baduzu, etorkizunari begira, zer egiten duzu?
|
|
|
Ahoa betetzen zaigu gardentasuna gora eta gardentasuna behera, bainahorrek oso ondorio nabarmenak ditu. Enpresa batek gardentasunaren balioa bereegiten baldin badu, ezagutza publikorako
|
jarri
behar du bere zuzendaritza taldekoensoldata, adibidez. Halakoetan, tankera honetako erantzunekin egiten duzu topo, maiz:
|
|
|
Oro har, uste dut oso mesfidantza handia dagoela enpresaren eta komunikabideen artean eta, nola edo hala, bitartekoak
|
jarri
behar ditugula hor zubiaksortzeko, elkar ezagutzeko.
|
|
|
Bestetik, euro jaulkitze hori behar zenmoduan gauzatzea. Kontua zen euroa beste era batera
|
jarri
behar zela martxan, ezagutu ditugun desorekak, mingarriena agian langabezia, izan barik.
|
|
|
i. Eraso espekulatzaileekin bukatzeko, herrialde hautagaiek beren ordainketa sistemen egiturazko erreforma monetarioa martxan
|
jarri
behar dute.Erreforma horrek atzerriko truke merkatuan dagoen ezegonkortasunakdituen ondorio desorekatzaileak alboratzen ditu.
|
|
|
Eragin truke horiek aldatuegiten dira, bai testuinguruaren, bai horietan parte hartzen duten pertsonen arabera.Ondorioz, uste zuen pertsona berak Nire bat baino gehiago izan ditzakeela etahoriek bateraturik nahiz gatazkan egon daitezkeela. Pertsonak Nire horiekbateraezinak direla uste badu (heldu batek bete beharreko rolen artean sordaitekeen bateraezintasuna, adibidez), berarentzat egokienak direnak aukeratu, etaNire horietarako helburu batzuk
|
jarri
behar ditu. Xede horiek autoestimuan duteeragina; lortu ezean, pertsona umiliatuta sentitu, eta haren autoestimua txikialitzateke.
|
|
|
Atal honetan, hizlariak lortu behar du berak babesten duen tesiarekiko mirespena, errespetua edo gupida entzuleengandik. Hori horrela ez bada, hizlariak bere indar guztia
|
jarri
behar du aurkariaren tesiak zalantzaz betetzeko; tiro hots bat izango da bere azken jarduna aurkariaren kausaren kontra, publikoarengan sekulako indignazioa sortuko duena.
|
|
|
Azterketak gidatzen duen urrats honetan, argudioaren ingurumarian izan litezkeen premisak zalantzan
|
jarri
behar dira banan banan, zeintzuk defendatu eta zeintzuk kritikatuko diren erabakitzen joateko. Edozein baieztapenek behar du arrazoizko babesa.
|
|
|
Ez onartu konbentzitu zaituztenik. Denbora eman duzu zure argudioa eraikitzen, eta une labur bateko dudak ez du zertan arriskuan
|
jarri
behar zure arrazoia bere osotasunean. Egongo da denbora norberaren jarrera zuzentzeko, hala behar balitz; baina eztabaidan bertan ez.
|
|
|
Honela, hiru Foru Aldundiek beraien ekarpen bertikalak. Jaurlaritzari? eta horizontalak. Foru Aldundi bakoitzak zenbateko kopurua
|
jarri
behar duen, zenbatekoak diren jakingo dute.
|
|
|
Lehenbizi, banaketa bertikala zehaztu behar da, hau da ogasun autonomikoak zenbat diru jaso behar duen Foru Aldundietatik. Gero, Foru Aldundi bakoitzak zenbat
|
jarri
behar duen edo banaketa horizontala. Azkenik, Lurralde Historiko bakoitzeko udalen artean banatu behar den diru kopurua esleituko da eta gainontzekoa Foru Aldundi bakoitzari geratuko zaio, 27/ 1983 Legeak aurreikusten dizkien eskumenak garatu ahal izateko.
|
|
|
1990 urtera arte indarrean egon zen Ekonomia Hitzarmena 1969koa izan zen eta berau, printzipioz bederen, Foru Hobekuntzarako Legea onetsi bezain pronto bertan behera geratu behar zuen, baina 8 urte luzatu zuten, Foru Hobekuntzarako Legea 1982an onetsia izan baitzen. Bestalde, aitortu behar da ere, indarrean dagoen Hitzarmen Ekonomikoak, orain EAEko Ekonomia Itunaren antzera, iraupen finkoa duela, eta ondorioz bi alderdiek, hau da, Nafarroako Aldundiak (Gobernu) eta gobernu zentralak ados
|
jarri
behar dute eta Hitzarmen Ekonomiko berri bat negoziatu eta onartu.
|
|
|
Hurrengo alineak «zenbakiei izenak
|
jarri
beharra oinarritzeko» beste arrazoi bat eskaintzen du, bere ikusikoa:
|