|
2000
|
|
|
Langintza horretan Euskaltzaindiak izan behar duen zeregina, horra hor gogoeta sakon baten pean
|
jarri
behar dena. Horri buruzko ahotsak nonahi entzun ohi dira.
|
|
|
Orrialdeak, teletestua erabiltzen zuen Prestel sistemaren bitartez igortzen ziren. Orduan urriak ziren komunikabide honen harpidedunak, telebista aparailuetan deskodetzaile bat
|
jarri
behar izaten zuten seinalea jaso ahal izateko. Esan dezakegu, bada, duela 20 urte jaiotako kazetaritza elektronikoa telebista kateetan finkatu zela teletestuari esker.
|
|
|
Liburu eta Liburutegi Zerbitzua euskarazko gai izenburuen zerrenda prestatzen eta IBERMARC formatura egokitzen ari da. Izan ere, gaur egun euskaraz normalizatuta ez dauden lanabesak liburutegietako profesionalen esku
|
jarri
behar dira, euskara erabiliz lortu ezin den informazio gabezia konpontzeari begira.
|
|
2001
|
|
|
Eztabaida daiteke gero, zer doakion gaurko nafar jendeari konkista ala adostasuneko hitzarmena izateak, baina abiapuntuan gauzak diren moduan
|
jarri
behar dira, eta konstatazioa egin.
|
|
|
PrudenGa rtziaren kezka Lur Argitaletxeak euskarazko sortzelanari muzin egitean zetzan, eta proposatzen zuen irtenbidea, argia: " lanaren pisu nagusia euskaraz ongi dakiten historialari profesional euskaldunengan
|
jarri
behar da". Lur Entziklopediaren arduraduna den Josu Zabaletaren erantzun minduaren ardatz nagusienetako bat historialari euskaldunen gaitasun eza izango litzateke.
|
|
|
erreakzioetatik harantzago, euskalgintzako eragileei ere badagokie, administrazio ezberdinekin lankidetzan, epe luzerako estrategia eta programa orokor eta sektorialak definitzea, adostea eta praktikan jar daitezen bidea antolatzea. Erasoekiko erantzun erreakzioak alboratu gabe baina halaber defentsa dinamika hori gaindituz, epe ertain luzera sektore bakoitzean euskara sendotzeko eta garatzeko oinarriak edota neurri estrategikoak zehaztu eta indarrean
|
jarri
behar ditu euskalgintzak. Ezinbestekoa da bost, hamar, hamabost urte barru sektorez sektore euskararen egoerak zein izan behar duen, zein espazio bete lukeen zehazteko ariketa egitea.
|
|
2002
|
|
|
Zein urratsetan gaude? Zer ekimen motatan
|
jarri
behar ditugu bereziki gure indarra eta kemena. Azken finean, Albe rt Bastardasek jarritako itaunei erantzuteko balioko digu Gurpil horrek.
|
|
|
Egia da aldeko gizarte mugimendu sendoa behar dugula, baina ez da nahikoa. Abiapuntua
|
jarri
behar dugu. Eta abiapuntua unibertsitario euskaldunen komunitatea da, irakasleak eta ikasleak, batik bat.
|
|
|
euskaraz biziko den unibertsitatea eraikitzea ez da ghettoa sortzea. Kulturanitza izatea eskatzen dio bere buruari gizarte modernoak; bada unibertsitatesi stema igualitario eta aurreratu batek kulturaniztasunaz eta eleaniztasunaz eztabaidatzeaz gainera, horiek biak praktikan
|
jarri
behar ditu etxe barruan.
|
|
|
Baina hori egin ahal izateko instituzioek neurri eraginkorrak
|
jarri
behar dituzte abian.
|
|
2003
|
|
|
Horiekin batera, beste hainbat enpresaren arakatzea, atxiloketa gehiago... Azken batean, betiko lepotik burua, jatorri inperialista eta kolonialeko —nork pentsatuko zuen XXI. mendean hitz horiek erabiltzen jarraitu genuenik, eta arrazoiaren indarraz, gainera— kultura handiek, bizirauteko, antza, enfrentamenduan
|
jarri
behar dute beren lekua aldarrikatu baino egiten ez duten" kultura peri
|
|
|
Horiekin batera, beste hainbat enpresaren arakatzea, atxiloketa gehiago... Azken batean, betiko lepotik burua, jatorri inperialista eta kolonialeko —nork pentsatuko zuen XXI. mendean hitz horiek erabiltzen jarraitu genuenik, eta arrazoiaren indarraz, gainera— kultura handiek, bizirauteko, antza, enfrentamenduan
|
jarri
behar dute beren lekua aldarrikatu baino egiten ez duten" kultura periferiko, txiki, arkaiko eta menditarrekin". Txikitasunak, ordea, ez du adierazi nahi inoren periferia direnik.
|
|
|
Kontuan harturik gizakia ezin dela saio hodian bizi, ezta isolamenduan ere, pertsona bakoitzaren onerako aztertzearen xede horren osagarri, isuri soziala
|
jarri
behar dugu: guztion onerako, alegia.
|
|
|
Zerbitzu duina eta malgua jaso behar dute, norberaren etxetik gertu, inguruantxertatua, hasieratik bukaerara prozesua ziurtatuz, EHko txoko guztietara helduz, ratioen mehatxua bazterrean utzita, enpresetan ordutegi malgua eskainiz, barnetegietara joatea erraztuz. Herritarrak kontzientziatzeko etengabeko lana egin behar da eta, batez ere, motibazio praktiko edo instrumentaletan eragiteko politikak martxan
|
jarri
behar dira. Horrekin batera, euskaldunok eta euskaltzaleok guztiok bat egin behar dugu mugimendu zabal eta eraginkorra sortuz hizkuntz eskubideen aldeko aldarria erabat gizarteratzeko eta gure gizartea ren arlo guztietan kontuan hartua izan dadin.
|
|
2004
|
|
|
Dena den, azala utzi eta muinari lotuz, garbi dago kultura aniztasunaren aldarrikapena erabat gureganatu behar dugun ezaugarria dela, gaur eta hemen batzuek gure identitatea porrokatzeko manipulatzen badute ere. Zeren inoren manipulazioak ez baitu printzipioa bera auzitan
|
jarri
behar.
|
|
|
Batzuk gomendioen alde daude eta horri lehentasuna ematen diote (momentuz gehiengoa dago talde honetan); eta beste batzuek diote gomendioak jarraitzea ez dela hain garrantzitsua eta eraginkorra, errealitatea dela aldatu behar dena eta horren ondorioz hizkuntza aldatuko dela denboraren poderioz. Guk uste dugu bi arloak landu behar direla, prentsan eta agiri ofizialetan batez ere gomendioak praktikan
|
jarri
behar direla eta egunerokoan ere hizkuntza zaindu behar dugula, pentsaera eta jarrera ahaztu gabe, jakina.
|
|
|
Baina fabula amaitu zen, dio Rortyk, eta zabor ontzira botatzeko ordua heldu zaio. Bere ordez Filosofia Txikia edo ‘filosofia’ literatur generoa
|
jarri
behar da. Horren betebeharra eta kultur kritikariarena gauza bera litzateke:
|
|
|
Programa behin eta berriro aztertu dudan arren, arreta gutxi jarri diote teknologia berriei. Alegia, informazioaren gizartea deituko den honetan, puntu horri ez diogula arretarik
|
jarri
behar. Gutenberg berandu helduko da euskaldunontzat.
|
|
|
Baina telebistarekin ez da halakorik gert atzen: seinale anplifikatzaile batzuk
|
jarri
behar dira etxeetako antena kolektiboetan, eta hortik ikus entzule kopurua murritzagoa izango dela ondorioztatzen da.
|
|
2005
|
|
|
Osakidetzaren euskalduntzea dela eta, Adituen Batzordeak adierazi du hartutako neurriak askiezak direla. EtaJustizia ren eremuan, berriz, marko juridikoa bera aipatzen dute eta horren aldaketa abian
|
jarri
behar dela. Bada baieztapen guztiz interesgarri bat, esanez" gaztelania jakitea ez dela arrazoia euskaraz egitea ezinezkoa izan dadin".
|
|
2006
|
|
|
• Liburuak hondatu edo galduz gero, familiek ordezkatu edo berriak
|
jarri
behar dituzte.
|
|
|
Idazleak ez duela dena esan behar, alegia. Idazleak sujeritu egiten duela, beste mundu bat sortzeko pizgarriak ematen dituela... gainontzekoak irakurleak
|
jarri
behar dituela bere zakutik. Idazleak emango dizkizu zubirako habeak, baina bete dezala porlanez zubia, lotu ditzala torlojuak norberak!
|
|
2007
|
|
|
Tentsio horiek estrategikoak ziren, zein izan behar zuten Jaurlaritzaren eta alderdiaren norabideak egoera berrian; baina baita antolaketa tentsioak ere, nork agindu behar zuen, nondik lortu behar zen dirua, eta abar. Ajuriagerra eta bere ingurukoen ustez, amerikarrekin harreman guztiak (politikoak zein espioitzarekin lotutakoak) hautsi egin behar ziren, Zerbitzuak alderdiaren kontrolpean
|
jarri
behar ziren eta Erresistentziaren zuzendaritza Hegoaldera ekarri behar zen. Agirre eta bere ingurua, gero ikusiko dugunez, ez zegoen ados politika horrekin eta 1956 arte, gutxienez, lortu zuten zuzendaritza beraien eskuetan mantentzea.
|
|
|
Eta arrakastatsuen diren teknologiek (rssak, xhtml...) sarea ikusgarriago egitea dute xede. Gero eta gehiago garenez, gero eta errazago
|
jarri
behar da dena eskura izatea, eta horretan datza neure iritzian behintzat sarearen arrakasta. Bildu, batu eta modu errazenean ikusgarri jartzea guztia.
|
|
|
Zentzu horretan, Unescoko kideak, esaterako, gizatalde nazionalen babesaren inguruan honako arloak lantzearen alde agertu dira: a) Berezko nortasuna izateko eskubidea espresuki aitortzearen alde eta, halaber, eskubide kulturalak zerrendatu eta kodetzearen alde21 b) Berezitasun kulturalak egoteak ezin suposa lezake inolako giza eskubide unibertsalen ukaziorik. c) Estatuek bideak
|
jarri
behar dituzte eskubidedunek, hots, eskubide horiek babestu nahi dituzten pertsonek, beren eskubide kulturalak erabil ditzaten, eta, batez ere, aukera eman behar diete legeztatze prozesuetan parte hartzeko. Hala ere, babes eraginkor batek eskatzen du, eskubide horiek aitortzeaz gain, eskubide horiek betearazteko tresnak edukitzea, eta horien artean auzitegien bidezko betearazpena bermatzea da tresna garrantzitsuenetariko bat. d) Azkenik, nazioarteko babesa eta ikuskaritza sendotzearen alde agertu dira.
|
|
2008
|
|
|
Horrenbestez, arazoa zehatz mehatz
|
jarri
behar da mahai gainean, ahalik eta gehien baztertuta abstrakzioak eta toki komunak. Nola has gaitezke mahaigaineratzen, hemen eta orain, gure bizikidetza, garen bezalakoak izanda edo izan nahi genukeen bezala izanda?
|
|
|
Nolako espazioak, autonomia errespetatuz, hasi behar dugu eraikitzen elkartzeko eta bizikidetzaz hausnartzeko? Zein neurri eta ekimen jakin
|
jarri
behar dira abian. Zein arlotan?
|
|
|
Zein arlotan? Noren alde egiteko
|
jarri
behar dira lehenbailehen abian. Eta zein utziko dugu gehiago hausnartzeko?...
|
|
|
Beharbada gehiegi laburbilduko badut ere, uste dut kontuan hartu behar dela hiritartasunaren, identitate nazional edo komunitarioaren, komunitate politiko edo nazionalitatearen eta lurraldetasunaren arteko desberdintasuna; izan ere, beren arteko lotura ikaragarri handia bada ere, desberdinak dira. Eta erabakigarria da lehenbailehen abian
|
jarri
behar dugun estrategian, ez bakarrik immigrazioaren arazoari seriotasunez aurre egiteko, baizik eta kultura eta hizkuntza berreskuratzeko prozesuan nola txertatu aztertzeko ere bai, bai eta Euskal Herriaren subiranotasunaren aitortze prozesuan aztertzeko ere. Lau errealitate horiek automatikoki ez homologatzeko proposamena, gaur egun, ez da erraz onartzen, iraultza burgesen ondorioz sortu zen modernizazio unibertsalizatzaile, uniformizatzaile eta kolore bakarrekoak abian jarri zuen zibilizazio proiektua horiek identifikatzean eta horiek nahastean oinarritu baitzen.
|
|
|
Azkenik, eta nolanahi ere, lehenbailehen
|
jarri
behar dugu abian hori guztia, baina jakitun izan behar dugu subiranotasun eskubiderik gabe, immigrazioari buruzko politikak —oinarrizko bizileku eskubideari eta nazionalitate eskubideari eragiten baitie, baita arlo politiko, sozial eta kulturaleko hiritar eskubide guztiei ere— etenda geratzen direla. Are gehiago, antolatzeko moduaren araberakoak ere izaten dira; izan ere, kasurik onenean, estatuek esparru horretan sorrarazten dizkiguten kontradikzioak leundu baino ez dituzte egiten; eta kasurik txarrenean, estatu horien politikak legitimatu egiten dituzte gure lurraldean.
|
|
|
Zentsurak, debekuak... haiek bai, haiek pizten zuten irakurtzeko gogoa, euskaraz irakurtzea errebeldia ekintza izateraino. Baina ondo bizi garela sinetsi dugun egunotan nork
|
jarri
behar du prezioa. Nork ezkutalekuak?
|
|
|
Hori guztia testuinguru batean
|
jarri
behar da beti. Sarritan pentsatzen da geneek asko esan diezaguketela, eta egia nabaria da aldez aurretiko joera heredatuak badaudela bizidunengan.
|
|
|
Pasa den abendutik 37 herrialdek pairatu behar izan dituzte elikadura krisiak eta 20k prezioen gaineko kontrola
|
jarri
behar izan dute indarrean: Mexikon, Indonesian, Yemenen, Filipinetan, Kanputxean, Marokon, Senegalen, Uzbekistanen, Ginean, Mauritanian, Egipton, Kamerunen, Bangladeshen, Burkina Fason, Boli Kostan, Perun, Bolivian eta Haitin kalera egin du jendeak, protestan.
|
|
|
Baliabide urritzat jotzen hasi behar dugu. Alferrik ez galtzeko eta bidezkotasunez erabiltzeko egitasmoak abian
|
jarri
behar dira. Nekazaritzaren alorrean gauza asko egin dira, alor horretan kontsumo handia dagoelako.
|
|
|
Hezkuntzaren ardura behin betiko industria finantzieroak hartu behar du. Hezkuntza ekonomiaren zerbitzuan
|
jarri
behar da.
|
|
|
Metodologia aldaketaren mozorropean, full time ikasleak sortzen ditu unibertsitateak. Eguneko 24 orduak ikasketei begira
|
jarri
behar ditu egungo unibertsitarioak. Ezin du bere kideekin solasean denborarik galdu, ezin du musika talde batean denbora galdu, ezin du bere diziplinakoa ez den bestelako jarduera batean denborarik galdu, ezin du museoetan denborarik galdu... eta, gainera, metodologia berriaren arabera, klasera derrigorrez joan behar du, bere burua nola formatu eta akademikoki nola antolatu jakingo ez balu bezala, institutuko ikaslea balitz bezala.
|
|
|
Bolonia egitasmoari egiten zaion kritikarik zorrotzena azpimarratu nahi dugu, hori baita euskara unibertsitate esparrutik desagertzea. Honen inguruan esan behar dugu gure indarrak
|
jarri
behar ditugula gaurko beharrizanetara egokitutako hezkuntza erdiesteko, baina orain arte lortutakoari kalte egin gabe. Ezin da pentsatu uko egiten diogula hainbat kostata lortu dugunari.
|
|
|
Europar Batasunak Lisboako Adierazpenarekin markatu zituen unibertsitateetarako aldaketa estrategikoak: unibertsitateak Europaren lehiakortasunaren aldeko zerbitzuan
|
jarri
behar dira, Europaren hazkunde ekonomikoa (enplegua, gizarte kohesioa eta abar) bermatzeko.
|
|
|
unibertsitateetako langile, irakasle, ikerlari eta ikasleen atzerriko bidaia eta egonaldiak truke kultural eta pertsonalerako paregabeko aukerak dira. Baina horretarako dirua
|
jarri
behar da, desberdintasun sozial eta linguistikoak gainditzeko bidean. Homogeneotasun kulturala litzateke arriskua hizkuntza ‘txikiak’ (ez soilki minorizatuak) babestu ezean.
|
|
|
• Alor sozio-ekonomikoa euskalduntzeko bide eraginkorrak
|
jarri
behar dira.
|
|
|
...esuan; euskararen erabileraren moteltzea; kultur ekoizpenaren ugaltzea; eta antzeko analisi ezagun eta orokorrak); bestetik, HP ausartago eta indartsuago ezin egiteko mugak aipatzean," progresiboa" eta neurtua baizik, behin eta berriz diote errealitatea eta gizartea direla muga, boluntarismoak ez duela tokirik, gizarte demokratikoan garrantzitsu baina oso lauso eta ilun diren kontzeptuak
|
jarri
behar direla HPren ardatzean (kontsentsua, adostasuna, zuhurtasuna, euskara denona, egitura legala, gizartea protagonista, zubigintza, ondo pentsatu gauzak...).
|
|
2009
|
|
|
bizimodua ateratzea. Baina ez Cervantes ez Shakespeare ez ziren nobleak; aldiz, gure Lazarragak ez zeukan bere literatura salmentan
|
jarri
beharrik bizimodua aurrera ateratzeko. Alde horretatik, gure autoreak antz handiago du Garcilaso de la Vega edo Sir Philip Sidney bezalako nobleekin, Cervantesekin eta Shakespearerekin baino.
|
|
|
Eztabaidak pribilegioaren teoriarekin segitzen du, errepresioarekin, etab. Egon da konponbiderako proposamenik, baina irrealtzat jo dituzte askotan. Eta, horien ondoan, egun diren muturreko bi aukerak
|
jarri
behar ditugu, horiek ere konponbidea baitira: hots, independentzia edo estatuen tesiaren erabateko garaipena.
|
|
|
Zein prezio
|
jarri
behar zaio liburu digitalari. Ia aho batez esan ohi da paperezkoak baino merkeago behar duela digitalak.
|
|
|
Arrazoiz ohartarazten du Patinok bere txostenean ez dela kontrajarri behar eskubide jabeduna eta erabiltzailea. Bestela esan, ez direla aurrez aurre
|
jarri
behar, elkarren aurkari ez direnez, alde batean editorea edo autorea eta beste aldean irakurlea, kontsumitzailea.
|
|
|
Indarra hartu du. Eta, Kirmen Uriberen liburuaz harago, sarien inguruko eztabaida serioa mahai gainean
|
jarri
behar dela erakutsi du. Gaur egun, bistan da, sarien politikak arrakalak baino ez ditu sortzen euskal literaturan.
|
|
2010
|
|
|
Antolatzaileen arabera, goi bileraren helburua" klimari buruz juridikoki loteslea den akordio batera iristea zen, mundu osorako baliagarria, eta 2012tik landa gauzatuko litzatekeena". Azkeneko helburua CO2ren emisioak %50 jaistea zen 2050erako, beti ere 1990ekoekin alderatuta; helburu hori lortzeko, herri bakoitzak bide erdiko helburuak
|
jarri
behar zituen. Horrela, herri industrializatuek, 2020rako negutegi efektua duten gasen emisioa %25 eta %40 bitartean jaitsi lituzkete, 1990ekoak erreferentzia gisa hartuz; eta 2050ean beherakada %80 eta %90 bitartean kokatu litzateke.
|
|
|
Garapen bidean dauden herrietan, ingurugiro arazo gehientsuenak azpigarapenaren ondorio dira. Hori dela eta, herri horiek beraien indarrak garapenean
|
jarri
behar dituzte, beraien lehentasunak eta ingurugiroaren babesa zein hobekuntza kontuan hartuz.
|
|
|
Helburu hori lortzeko, hazkunde demografikoa egonkortzeaz gain, planetako biztanleria faboretuenen kontsumo maila murriztu litzateke. Jarrerak aldatzeko, martxan
|
jarri
behar diren tresna ekonomiko zein juridikoen bidez, IUCNk" bizitza iraunkorraren etikan" ekiten du, gizakiak, beste espezieak bezalaxe, bizi komunitateko partaide baitira.
|
|
|
Ama jostuna zen eta jostundegi bat
|
jarri
behar izan zuen, familia aurrera ateratzeko, nahiz eta herrian bertan zituen gurasoak, eta laguntza bazegoen aiton amonen aldetik. Hala ere, ahalegina egin beharra zegoen.
|
|
|
Ez da zaila, baina baldintzen eta arrazoien aniztasuna eta lehia kontuan hartu behar da. Jarrerak eta arauak lehian sartzen dira haien artean, eta arau egokia zein den jakiteko bere testuinguruan
|
jarri
behar da. Adibidez, momentu edo egoera batean araua dena, beste egoera batean alda daiteke eta desegokia izan.
|
|
2011
|
|
|
" We need to make books cool again. If you go home with somebody and they don’t have books, don’t fuck them" (Liburuak bogan
|
jarri
behar ditugu berriro. Norbaitekin etxeratzen bazara eta libururik ez badu, ez ezazu txortan egin).
|
|
|
Baina gu bakarrik ibili ginen behin betikoa omen den komunikatuagatik pozik kalean, ospatzen. Eta kultura ardatzean
|
jarri
beharra berriro nork aldarrikatuko zuen pentsatzen hasi eta ez zitzaigun ahots hori bururatu, ez zitzaigun mihi puntara izena etorri, ez genuen irudikatu nork egingo lukeen oihua, nork edukiko lukeen autoritate hori, batzen gaituena kultura dela esan eta erantzun zabala jasotzeko. Pentsakor itzuli ginen etxera, hitzorduarekin asmatu ez bagenu bezala, topaketa beste nonbait antolatu izan balute bezala.
|
|
|
Argi ikusi dugu bide honetan aurrerapauso eraginkorrak eman daitezen beharrezkoa dela prozesu antolatu eta orkestratua abiatzea. Norabide berean
|
jarri
behar ditugu herri honek euskaraz bizitzeko adierazi duen nahia eta horri erantzun behar dioten hizkuntza politikak. Tokian tokiko egoera kontuan hartuz, baina egoera hori eraldatzera joko duten politikak abiatuz eta epe zehatzetan aurrerabidea izango duten neurriak inplementatuz bakarrik lortuko dugu euskararen normalizazioa.
|
|
2012
|
|
|
Jonas E. Salk ek indargabetutako birusak zituen txertoa garatu zuen eta 1955ean hasi zen erabiltzen. Txerto hori injekzio bidez
|
jarri
beharra dago. Bestetik, Albert B. Sabin-ek ahuldutako birusak zituen txertoa garatu zuen eta 1962an erabiltzeko baimena lortu zuen.
|
|
|
Injekzio bidezko txertoa ahoz hartutakoa baino 20 aldiz garestiago da, eta horregatik izan da azken hori gehien erabili den txerto mota, herri pobreenetan bereziki. Salken txertoak badu, era berean, osasun azpiegitura ahulak dituzten herrietan beste desabantaila bat, trebatutako pertsonek
|
jarri
behar dutela txertoa. Sabinena, ordea, trebakuntza txiki bat duen edozeinek bana dezake.
|
|
|
Aitor Zuberogoitia HUHEZIko irakasleak, bestetik, hedabide publikoak" diglosia zurkaizten" jarraitzeko tresna izateari laga behar ziola nabarmendu zuen. " Ez lituzkete euskaldunak gaztelaniaz berbetan
|
jarri
behar, populazio sektore zabal bati hizkuntza errealitate jakin bat ezkutatzen eta monolinguismoan eroso bizitzeko makulua eskaintzen".
|
|
|
Gatazken konponbidean hizkuntzari zentraltasuna edota erreferentzialtasuna emateak ondorio hobeak ekarriko ditu, eta hori egiaztatu ahal izan da nola antzinaroan hala historia garaikidean zehar. Hain zuzen ere, horrexegatik
|
jarri
behar eta nahi izan dugu euskararen, Euskal Herriko berezko hizkuntzaren, auzia agenda guztietan, garai berriari begira egoki joka dadin.
|
|
2014
|
|
|
Alderdikoia da. Ez zegoen Companys aingeruen pare
|
jarri
beharrik. Baina uste dut masen pedagogia ona egiten duela.
|
|
|
60ko hamarraldiko euskal musika giroa aipatzean, mediku jaun kantari honen ekarpena oso goian
|
jarri
behar da, bakarrik eta gitarra baten laguntasunez azaldu zen lehenengo kantaria izan baitzen, 1964.
|
|
|
Euskalgintzak egiteko daukan guztia kontuan izanda, bistakoa da arreta eta indarraknon
|
jarri
behar diren ongi asmatu beharreko kontua dela. Blogariak fokua gaizki jarrita dagoelako susmoa eta kezka adierazi du, ongi ulertu badiogu behintzat, eta gauzak berak ikusi dituen moduan izatera, baliteke kezkatzeko arrazoiak egotea.
|
|
|
Bi laguntzaileetan ere pentsatu dut. Bata ipartarra
|
jarri
behar: helburuz eta kanpokoekin harremana izateko; nik Kanblong proposatuko dut.
|
|
|
Ikastolako liburuak, irakaskintza hutsa dala ta, gogotik hartu behar ditugu euskal idazle geran guziok. Euskaldunen zerbitzutan
|
jarri
behar dugu, eta ez euskaldunak gure zerbitzuko.
|
|
|
Hiztegia, Berbotegia eta Zentzua. Azken hau aurren lekuan
|
jarri
behar dugu. Zentzua batez ere.
|
|
|
" Pozkarri izan dakion". Zentzua aurren lekuan
|
jarri
behar dugu, jaun andreak.
|
|
|
Egile, banatzaile eta batik bat argitaletxeentzat ez dago negoziorik. Euskal plataforma batean liburuak jartzea ez zaie irteten errentagarri,
|
jarri
behar duten diru kopurua nekez berreskuratzen baitute, ez euskarazko ezta gaztelaniazko liburuekin ere. Nahiz eta euskal argitaletxeen artean Odilotik (Arrain, Deustuko Unibertsitatea, Elkar, Ttarttalo, Erein...) izeneko plataforma sortu, eremu horretan kolonizatuta gaudela esan dezakegu.
|
|
2015
|
|
|
Ildo horretan, hiztuna
|
jarri
behar dugu orain arte baino erdigunerago. Begirada berri batekin jantzi behar dugu hiztuna, gugandik hasita.
|
|
|
Herri ekimenak buruaskia izan behar duela eta indarrak hor
|
jarri
behar direla oso argi izan du beti Jakinek.
|
|
2016
|
|
|
Biziki aktore ona zen, eta hark galdegin zuen bere anaiak obrako jantziak diseinatzea. Hor hasi ziren gure arteko desberdintasunak, ze nik erraten nuen ez zela garai batean mugatu behar, gaurko gauza zela eta garairik gabe bezala
|
jarri
behar genuela. Nire erabakiak irabazi zuen, eta Ugutzek ez zuen nahi izan segitu.
|
|
|
Edo, beste era batera adierazita, zein da beharrezkoago gure biziberritze kultural zein linguistikorako? Non
|
jarri
behar da indar gehien bi esparru horien artean?
|
|
|
Era berean, estrategia horren bidez eskuratzen den boterea berehala berreraikitze prozesuan
|
jarri
behar da, herritarren esku jarri behar da, desegin eta berriz ere eraikitzeko, eskuratutako boterea indarkeria eta bortxan oinarritutako boterea izan baita. Berori sustraietatik eraldatu ezean, herritarron interesen aurka egingo duen boterea baino ez da izango.
|
|
|
Era berean, estrategia horren bidez eskuratzen den boterea berehala berreraikitze prozesuan jarri behar da, herritarren esku
|
jarri
behar da, desegin eta berriz ere eraikitzeko, eskuratutako boterea indarkeria eta bortxan oinarritutako boterea izan baita. Berori sustraietatik eraldatu ezean, herritarron interesen aurka egingo duen boterea baino ez da izango.
|
|
|
Panglos delakoa, adibidez, edozein hizkuntza hartu eta edozein hizkuntzatara itzultzeko aukera ematen duen zientzia fikzioko tresna, ez da iritsi oraindik; baina 2017rako Pilot proiektukoek entzulearen noranzkoan hizkuntza itzultzeko aukera emango duen gailua garatu nahi dute. Euskara ezagutzeko aukerarik izango duen ez dakigu, baina bide horretan
|
jarri
behar dugula argi dago, berandu izan aurretik.
|
|
|
Euskaraz egindako kulturaz ari bagara, Astrako ekimen gehienak euskaraz egiten dira. Indar gehiago
|
jarri
behar dugu agian jatorri errumaniarreko pertsona batek ekimenak bere hizkuntzan egin ditzan Astran, adibide bat jartzearren. Gure kulturaren zati bat falta zaigu.
|
|
2017
|
|
|
Azkenik, ez nuke ahaztu gura euskaltasun guztiak baliotzea beharrezkoa dugula. Euskaldun izatearen modu askotarikoak
|
jarri
behar ditugu komunitatearen alde (Jone Goirigolzarriri lapurtu dizkiot bi esaldi horiek). Eta, zentzu horretan, ez dirudi euskaldun berrien kategoriak hiztun berrien legitimitatean laguntzen duenik.
|
|
|
Lehena, birdefinizioarena: boterea diskurtso jakin baten aurka agertzen bada, arrazoi justifikatu batengatik dela
|
jarri
behar du agerian, eta, horretarako, bere zergatiak azaltzeko gutxieneko ahalegina erakutsiko du. Umore kontuetan maiz errepikatzen den argudioa izango da diskurtso horiek" ez direla umore", eta horren ordez kasuan kasu aldagarria den beste errealitate lez birdefinituko dituzte:
|
|
|
Korapiloa askatzeko tresna egokia izan daiteke, bada, elkarguneko feminismoa. Biak, euskara eta feminismoa, zentralitatean
|
jarri
behar dira, bidegurutzean, elkargunera ekarri: biak bederen, gutxienez.
|
|
|
Gutxien gutxienik. Horien zentroan
|
jarri
behar gara. Ez dago bidezidorrik.
|
|
|
Ikastetxe batzuk, kontzertatuak kasu askotan, baina baita publiko batzuk ere, klaseko ikastetxe bihurtzen ari dira (klasekoak eta jatorrikoak). Alde batetik, hilero ordaintzeko kuota bat dago (edota hasieran
|
jarri
behar den diru kopuru bat), eta familia batzuek ordaindu ahal dute eta beste batzuek ez. Sailkapen ekonomikoa argia da; gizarte geruza oso bat kanpoan gelditzen da ikastetxe batzuetatik.
|
|
2018
|
|
|
" Administrazioek lan egin lezakete euskarazko produktuak ugaritzeko, hizkuntza nagusiaren mendeko dependentzia arintzeko (hor dago norabide bakarreko elebitasunaren gehiegikeria: euskaraz dagoen guztia espainolez ere
|
jarri
behar da, baina alderantziz ez) eta hizkuntzaren beharra sustatzeko".
|
|
|
Hizkuntzaren prestigioa ere ekarri du, nonahi eta zernahitarako baliagarri baita. Bestalde, ez dugu atzendu behar euskarari bizi indarra eman nahi badiogu, euskal hiztunen kopurua handitzea ezinbestekoa dela, eta, hori erdiesteko, indarra irakaskuntzan eta helduen euskalduntzean
|
jarri
behar dugu; hortaz, batua nahitaezkoa dugu.
|
|
|
Gauzak horrela, eskolak euskaldundu egiten duela esaten denean, euskalduntzeaz zer ulertzen dugun argitu beharra dago. Horrek ez du esan nahi, ordea, eskolak egin duen lan izugarria kolokan
|
jarri
behar denik: aitzitik, hutsuneak hutsune, txalogarria izan da:
|
|
|
Arrazoiak merkatu potentzialaren tamainan bilatu behar dira. Baina konponbiderik gabeko arazoa balitz ere, mahai gainean
|
jarri
beharra dago, euskarazko liburuen irakurketa joerak ulertu nahi badira.
|
|
|
Arazo ikaragarri bat zegoen: Nikaraguak urtean zehar lor zitzakeen aberastasunak, errekurtso ekonomikoak, bere burua defenditzeko
|
jarri
behar zituen. Defenditzeko inbertitu behar zuen diru hori, eta hori ikaragarria zen.
|
|
|
Ez, egin den horrek utopia unibertsal (izagarri) aren zentzua mamitzen eta gauzatzen duenean eta estrategia global ireki bati laguntzen dionean. Bestela esan, kontrapuntu bat
|
jarri
behar zaio erresistentzia eta utopismo prefiguratiboari, estilo pragmatiko eta estrategiko baten bidez: zentzua eta eragina, partikularra eta unibertsala, utopia eta praktika uztartu eta, folk politiken abiapuntutik, erresistentziak, prefigurazioak edota askapen partzialak kodeterminaziora eramango lituzkeen praxi pragmatiko, utopiazale eta estrategikoa.9 Praxi antifatalista horrek mundua eraldatzeko ahalmena aldarrikatzen du, hitzetan ez ezik, eginetan eta zentzuetan ere bai; eta eraldaketak utopien arabera neurtzen ditu ekinbide estrategiko eta materialetan emantzipazio unibertsalaren bide luzean.
|
|
|
Eta sistema kapitalista denez, alderdiak ere aukeran
|
jarri
behar zaizkio balizko boto emaileari, berak nahi duena eros dezan, lau urterako behinik behin. Eta hala, alderdi politikoak, eta baita ideologiak ere, saltzeko moduko produktuak bilakatzea da helburua, eta produktu hori ahalik eta jende gehienari saltzea, beste edozein produktu bezala.
|
|
|
Feministok estrukturetan sartzeak ez luke inoiz estruktura horietan errotuta dagoen paternalismo, maskulinismo eta hierarkiaren logika bermatu; hori kolokan
|
jarri
behar du. Gu baginen lan hori egiteko prest, baina horrek instituzioaren aldetik moldaketak egiteko prestasuna ere eskatzen du.
|
|
2019
|
|
|
(1) Gure gizartean nagusi den maitasun ideologiak genero eta bestelako gizarte bereizkeria eta heteronormatibitatea sustatzen dituela. (2) Ideologia hori auzitan jarri ahal izateko, maitasuna erdigunetik kanpo kokatu eta maitasuna lekualdatzeko eta arrozteko eragiketa abian
|
jarri
behar dugula. ‘Lekualdatu’ eta ‘arroztu’ hitzen esanahiaren bila Harluxet Hiztegi Entziklopedikora joz gero, emaitza hauek aurkitzen ditugu:
|
|
|
Izan ere, ulertzen badugu, esplikatu ahal izango dugu, beste batzuei ulerrarazi ahal izango diegu hemen eta orain gauzak nola antolatzen diren, hemendik aurrerako aldaketak eta erronkak zein diren eta gure energia eta gure denbora zertan
|
jarri
behar dugun.
|
|
|
Hori horrela izanik, azpiegitura gogorrak espazio horietan sustatu nahi ditugun sistema sozial eta erlazioen mesedera
|
jarri
behar ditugu; horretarako, gure etxebizitzan espazio komunak egotea funtsezkoa iruditzen zaigu. Horren bitartez, egungo etxebizitza kolektiboetan (blokeetan) gertatzen den eremu publiko eta pribatuaren arteko banaketa lausotu dezakegu.
|
|
|
Are, urruntze bat ere bultzatzen duela esango nuke, klixeetan itotako landa eremuaren eta hiriburu kosmopolitaren arteko bereizketa azpimarratzen denetan. Pasa den mendeko kontuak irudituko zaizkizue, beharbada, baina ez da arreta gehiegirik
|
jarri
behar aurreiritziek sendo bizirik dirautela ikusteko. Inor ez da inongoa, eta egia da garen tokikoak izateak zer bat ematen digula, besteak ez (berdin) duena.
|
|
|
Herri baten biziraupenean hain inportantea bada, aurrekontua
|
jarri
behar zaio. Eta aurrekontua jartzearekin batera immaterial uste duzun hori material bihurtuko da.
|
|
2020
|
|
|
Hura izan zen brabo
|
jarri
beharrean kikiltzen zaren momentu horietako bat?
|
|
|
Bigarrenak kezka metafisiko bati heltzen dio: nolakoa den bizia eboluzioaren emaitza den heinean, neurri batean biziaren antolakuntza hierarkikoa zalantzan
|
jarri
behar baita. Hirugarrenak, gizakiaren eboluzioari begira, lankidetzak aurrera egiteko egin diren proposamenak azaltzen ditu.
|
|
|
Krisi gorria sortzen da. ‘Egunerokotasun’ berri batetara
|
jarri
behar. (Ibid.)
|
|
|
Hondarrik hondarrenean, Hegoaldeari dagokionez, eliteak Espainiako errege eta gorteari begira jarri zirelako. Italian, Dante eta Petrarca eta hasi ziren lehenik, orduan Europako hizkuntza landu nagusia zen latina (grekoa eta hebreera ere prestigiodunak) utzi, eta Toscanako hizkuntza arruntean idazten, eta Erroma inperioa zen garaiko literaturan oinarritzen, gainbehera etorriak gorabidean
|
jarri
beharrez; laster, antzeko xedez, gainerako herriak hasi ziren hizkuntza arruntak erabiltzen, erabiliaren erabiliz, eta landuaren landuz, greko eta latinaren bikaintasunera iritsiko zirelakoan. Eta euskaldunak?
|
|
|
Literatura alemanaren iraultza orokorraren barruan Azurmendik beste eredu bat jarri digu Goetherekin, ereduak
|
jarri
beharrez.
|
|
|
Euskaltasuna mapan jarriko duena. Artistak
|
jarri
behar dira lanean, politizatu, bultzagile bilakatu, herriaren irrikaren aitzindaritzan:
|
|
|
Dena Wonderful izan gabe, bizitzak merezi duela mahai gainean
|
jarri
behar dugu. Galdera existentzialistek, mingarriak edo nekezak izanda ere, bizitzea merezi duten bizitzak eraikitzeko balio dute.
|
|
2021
|
|
|
Iraganaren gatibu izan beharrean. Pairatutakoa orainaren zerbitzuan jarriko dugu, memoria eta ahanzturajustiziaren mesedean
|
jarri
behar diren legez. (Todorov 2008:
|