|
2010
|
|
|
Lehen etika moldeari perfekzionismoa deitzen zaio, eta gizakia hobekuntza moral baten bidean
|
jarri
behar delako ustekoa da. Tankera honetakoak dira erlijioak eta teoria orohartzaile guztiak.
|
|
|
Perfekzionismoak eduki trinkoak izan ditzake (demagun, Erdi Aroko kristautasunarenak bezalakoxeak) ala, bestela, balore arin eta guztientzat onargarriak bultza ditzake (autonomia moral hutsa indartzen dutenak, esaterako). Antiperfekzionismoak, bere aldetik, muga batzuk
|
jarri
behar ditu bizikidetza bermatuko bada (legearen agintea, bestearekiko errespetua...), eta muga horiek pisu morala daukatenez, gizakia ere ideia baten ildora bultzatuko du.
|
|
|
Tolerantziaren ikuspegi guztiz permisibo eta zabalaren oinarria, ordea, ez da neoliberala. Moldatu gabeko askatasunaren definizio libertario batek bultzatzen du, eta uste du ez zaiola oztoporik
|
jarri
behar inolako berrikuntzari, denak baitira aberasgarri. Mestizajearen kontzeptua baliatzen du gainbalioa eransteko:
|
|
|
Lehena aurretik
|
jarri
behar da beti, Kymlickaren ustez. Taldeak bere partaideak errespetatu ditu ezer baino lehen.
|
|
|
Nire ondoan neukan neska hura, Virginia, ezkontzera zihoan, eta bere jarrera txeratsuak bukaera ematen zion gu bion arteko harreman xeheari; ez zen, inola ere, tratabide estuago baten lehen pausoa. " Non
|
jarri
behar duzue bizitzen?", galdetu nion. Berriro ere, ez nuen indarrik sentitzen belaunetan.
|
|
|
Proposatzen ziotenak ez zeukan errekisarekin zer ikusirik; ez zen ejerzitoa egiten jabe, baizik eta halako sujet partikular bat, Carlos Degrela Villabaso. " Kanadan banengo ez nuke kontratu honetan izenik jarriko —esan zien don Pedrok— Halere konprenitzen dut egoera berezia dela, eta
|
jarri
behar bada jarriko dut." Sonbreirua mahaiaren gainean utzi zuen, eta gazte falangistak eskaintzen zion luma estilografikoa hartu. " Dena dela, eta egoeraren berezitasuna gogoan hartuta, nik beste proposamen bat egin nahi nuke.
|
|
|
Ahal izanez gero, noski." Bistakoa zen, inolako linternaren argirik ez zen behar hori ikusteko: heriotzaren zama berdindu eta bizirik atera nahi bazuen, balantzaren beste aldean ahalik eta gehien
|
jarri
behar zuen.
|
|
|
Baina arrangurekin eta aldarte txarrekin ez goazak inora. Indar guztiak norabide berean
|
jarri
behar ditiagu."" Baietz esan diat. Bestela ez haiz isilduko eta zopa zihatuta jan diat", esan nion.
|
|
|
Beharrezkoa nuen entrenatzea zinta karreran arrakasta izatearren. Nik ere
|
jarri
beharra neukan nire partea.
|
|
|
Inguruko neska eta mutilak txaloka hasi ziren. Lanean
|
jarri
behar al ninduten galdetu nien, noiz eta halako festa batean. " Dantza pixka bat egin behar dugu gure andregaiok beste batzuekin joan baino lehen." Zinta gorriko mutilaren ateraldiak txalo gehiago sortu zituen.
|
|
|
Zain izaten genuen ordurako Sebastian, gu baino lehenago joanda. Ohizko ogia eta gazta ez ezik sagardo botilak ere eramaten zituen berak, eta haiek uretan freskatzen
|
jarri
beharra zegoen aurrez.
|
|
|
" Zergatik jartzen haiz horrela", esan nioan. " Hi horrela jartzen baldin bahaiz, nola
|
jarri
behar dut nik. Zaldi horrek 5.000 dolar balio zitian".
|
|
|
Aitortu behar dut erruduna neu nintzela eguneroko gauza txikietan, gehien gehienetan emazteak baino adore gramo bat gutxiago jartzen nuelako. Ondorioz berak adore gramo bat gehiago
|
jarri
behar izaten zuen beti, izan udako oporrei buruz ilusioz mintzatzeko, zer esanik ez hiruron arropak ferekaz plantxatzeko.
|
|
|
Erresoluzioko lehenengo puntu trinko horren ondoren, bigarren puntu motela zetorren: nazioak aire bonbardaketak ezabatzeko, obligazio horrekin, ados
|
jarri
behar zirela. Baina, bakearen aldekoak alde batetik zebiltzan eta gerlaren eragileak, askozaz bortizkiago, bestetik.
|
|
|
Bai ordea, bere oroitzak bestela erraten zion, ez baitzuen errazki ahantziko feitaz ohartu zeneko aldia: bera kafetegiko mahaietara zegoen agure neskatoak heldu zirenean; haurrari gozoki bat ematerakoan, Tierry k berak
|
jarri
behar izan zion otarretxoan, neskatoak begi geldiekin urrunera so zegienean.
|
|
|
Bai eta are, kalifak izkribu haietan jakitun izanen ziren funtzionarioak prestarazi zituen: mufasirum deituak izan ziren exegetak, Al Quram eko erran ilunak argitu behar zituztenak; fuquaja, liburu sainduko legeak indarrean
|
jarri
behar zituztenak, eta muhadditum zeritzen haiek, bada, lekuz lekuko usantzak izkribuetan bildu, eta Al Quram eko arauetara ekarri behar zituztenak.
|
|
2011
|
|
|
Prentsa Amerikarrean euskaldunei buruz (Bilboko Guggenheim Museoaren proiektua arte) indarkeriarekin zerikusia zuten berriak baizik ezin zitezkeen aurkitu. Denboraren poderioz, CNN eta egunkari nagusietako batzuk gutaz fidatzen hasi ziren, zuzeneko soinu" akademiko" serioa
|
jarri
behar ziotenean ETAren azken berriari (bonbaren bat edo atxiloketaren bat normalean) ohiko tratamendua (zatitua) emanez. Frustrazioa eragiten zigun euskal politikaren labirintoa lau hitzetan laburtzeko eskatzeak, baina beti saiatu ginen eginbeharra ondo betetzen.
|
|
|
Egunero haiei egokitzen zitzaienaren aldean, behi sakratu babestuaren bizimodua egiten nuela iruditzen zitzaidan (are Francoren Espainian nire pasaporte amerikarraren babespean bainengoen). Latza egiten zitzaidan horrelako jende ausartak dena jokoan
|
jarri
beharra nire amerikar izaerari guztion funtsezko giza eskubideak iruditzen zitzaizkionak lortzeko. Haiekin partekatzen nuen ataka hura eta nire zati bat jokabide aktiboagoa hartzeko irrikaz zegoen.
|
|
|
Eskuak, kontuan izan, norberarenak dira; beraz, esan nahi izan denaren kontrakoa ere uler liteke galdetzaile, erantzuleikuspuntuaren arabera. Ados
|
jarri
beharra dago aurretik, eta era askotako jendea dabil bazterretan: azalpenak emateko, bestearen lekuan jartzeko joera duen batekin egin dezakezu topo; baita bizkarrezurraren ordez munduaren ardatza bere egin duena ere.
|
|
|
Berjing basamortuz inguratuta zegoen, haizeak hondar zakarra ekartzen zuen etengabe eta, babes gisa, zuhaitzez jasotako gerrikoa jantzi nahi zioten hiriari. Horrela, bada, asteburuan bertan
|
jarri
behar zuten kanpaina abian, eta autobus bat ari zen antolatzen Hizkuntza Eskolako jendea eramateko.
|
|
|
" Ekintzarik eza" erabiltzen dute Mendebaldeko zenbait hizkuntzatan (wu wei) adierazteko baina, irakurleak ulertuko badu, ez al ditu argibide gehiegi
|
jarri
behar izaten itzultzaileak? (wu) hitzak" eza" edo" gabe" esan nahi du euskaraz, eta (wei), berriz," ari" aditza dateke" ekin" baino gehiago.
|
|
|
Aldian behin, zapi batzuk banatzen zituen mojak. Umetan jaten emateko janzten zigutenaren antzekoak ziren, eta bakoitzak bere letra zeraman brodatuta; ordenan
|
jarri
behar izaten genuen hitzak osatzeko. Ez da, egia esan, ikasbide txarra karaktereak lotzen saiatzeko ere, baina gurea ez da, dagoeneko, haurtzaindegia.
|
|
|
Euskaltzaindiaren azken erabakiak azaltzea, jakina, errazagoa da hizkuntzarekin gozatzen erakustea baino. Ohizko idatzi beharrean, orain ohiko
|
jarri
behar duela aise esaten zaio ikasleari. Euskara plazer eta jolas tresna izan daitekeela frogatzea, ordea, zailagoa da.
|
|
|
Ados, esan zuen Settimok, baina Nora ez dugu arriskuan jarriko? Ez genuke jakinaren gainean
|
jarri
behar. Bihar, esan zuen Marcok, guztiok egonen gara arriskuan eta ziur nago jakinaren gainean jartzea okerrago izanen litzatekeela.
|
|
|
Eta erabakitzeko unean gaurko borrokak ere pisu handia izan zuen. Horretan arreta guztia
|
jarri
behar zuela pentsatu zuen. Nahiz eta batzuetan zaila izan.
|
|
2012
|
|
|
Autonomiaren proiektuan batera doaz, nahitaez, norberaren autonomia eta jendartearena. Jendartea sortu edo eratu behar den elkarte bat dela (bazkidetza edo kidearte bat dela) pentsatzeko bidean, norberak bere" ohiko azturak" ezbaian
|
jarri
behar ditu. Guk, moderno baino modernoagoak garen aldetik, ez dugu arazo berezirik horrekin.
|
|
|
Gainera, ez da denborarik izango. Ama Birjinaren irudi bat
|
jarri
behar da Samangako uhartean, eta hiruzpalau egun ditugu horretarako.
|
|
|
" Atauts" (ate+ huts) du izena eta hasiera batean herritar asko eta asko pieza hori jartzearen aurka azaldu zen, baita publikoki ere. Burdin zahar horiek hobe leudekeela txatartegi batean eta, ea nola arraio
|
jarri
behar zituzten herriko plaza ederrenaren erdian. Urteak joan ahala jendea hasi da ohartzen pieza hori oso ondo dagoela kokatuta leku horretan, eskulturak dagoeneko bat egiten duela lekuarekin (handik oso gertu baitago, osagarri gisa, Erdi Aroko harrizko Gaztelako Atea) eta agian ikusirik jende asko alde mintzatzen dela, kanpotar asko azaltzen dela propio pieza hori ezagutzera, argazkiak egitera eta abarez dela hain eskultura kaxkarra izango onartuz, azkenean hori ere aitortzen dizute, beraiek gaur egungo arteari eta eskulturgintzari buruz ideia zipitzik ere ez dutela.
|
|
|
Argi dago horrelako aukerak eta liburuak beti direla eztabaidagarriak, ezin subjektiboagoak direlako. Nik, egia esan, oso gustura irakurri dut liburukotea, baina batzuetan oso zalantzan
|
jarri
behar izan dut Schwanitz jaunak esandakoa, eta beste batzuetan gauza ugari falta zirela iruditu zait. Gizon ausarta izan dela, hori ezin da ukatu, baina askotan ezjakinenak izan ohi dira ausartenak, zoritxarrez.
|
|
|
Poemak hegan
|
jarri
behar ditu txoriak. Negua bere kabuz etorriko da.
|
|
2013
|
|
|
Zaldiaren lekuan ni egon nintekeen. Multa handi bat
|
jarri
behar diozue zentral elektrikoaren jabeari. Hortxe bizi da, herriko plazan.
|
|
|
Hala ere, nire aitaren kasuan hura ez zen nahikoa. Hodi bat
|
jarri
beharra zegoen zain nagusiaren etena gainditzeko.
|
|
|
Hillary Clinton eta bere bizkarzainak? Ezin izan nuen seguru jakin, arreta beste zerbaitetan
|
jarri
beharra baineukan. Labur, Harrizko Etsai Publikoak arduradunaren isilune bat profitatu berri zuen bere ustea deklaratzeko:
|
|
|
—Nik uste helburua ahalik eta goien
|
jarri
behar dela esan zion Vergarak.
|
|
|
Gainera, barra eta izarren bandera. Marrazkia koloreztatu eta izena
|
jarri
behar zuten ikasleek haren azpian.
|
|
|
—Bozinak zortzi aldiz jotzen badu, seinale sua dela azaldu ziguten afalorduan. Lerroan
|
jarri
behar dugu orduan, eta kirol zelaian dagokigun tokiraino joan pausoan. Gela bakoitzak bere tokia dauka.
|
|
|
Behin urmaela gurutzatuta, nik eskatu gabe, beste jentil bat jarri zitzaigun gidari. Aldi berean, atzeguardiatik, sarjentuak jakinarazi zidan ezin ziola halako jendetzari eutsi, eta cuerak
|
jarri
behar ote zituzten galdetu zidan. Baietz esan nion, eta ateratzeko zorrotik lantzak, eta denek armak prest edukitzeko.
|
|
|
Ibili egin behar da bazterretan, auzia jokatzen deneko milaka zoko, elkarte, koadrila, ekimen, sare eta pertsonen artean. Belarria
|
jarri
behar da, eta entzun. Norbere belarri parea mugatua izaten da.
|
|
|
Normalean, iturri hierarkia hori hedabideek mediatizatuta dator. Batez besteko herritarrak, norbere kabuz baino gehiago, hedabideetako kazetarien bidez daki nori
|
jarri
behar dion arreta gai bakoitzean.
|
|
|
Gauza bera gerta daiteke euskalgintza arazo politikoa dela diogunean, kulturgintza gai politikoa dela diogunean, lurrarekin dugun harremana kontu politikoa ere badela diogunean edo bizitzeko estilo pertsonalak dimentsio politikoa duela eta behar duela diogunean. Zer esan nahi du horrek, hizkuntza, kultura, lurrarekiko gure harremana eta bizitzeko estiloa bloke elektoral baten ildoan
|
jarri
behar ditugula. Independentziak konponduko dituela?
|
|
|
Kontua da indar mugatuak dituzula. Non
|
jarri
behar dituzu?
|
|
|
—Bazekiat hunkituta ez ezik, amorratuta zaudetela, baina zerbait adierazgarria edo esanguratsua aurkitzen baduzue, jakinaren gainean
|
jarri
behar gaituzue. Eta ongi aztertu ezin duzuena utzi eta ez mugitu.
|
|
|
Mendebaldeko kulturan logikaren nagusitasuna da ukoari izenak ipintzera behartzen gaituena. Logikaren loturak pentsaeraren sarean bahituta gauzkan heinean, ezinezkoa zaigu ezertan pentsatzea izenik jarri gabe; ukoari berari ere izena
|
jarri
behar. Hona nola izena duenak izana baduela dioen euskal esaera zaharra jo litekeen mendebaldeko filosofiaren laburpen dotoretzat.
|
|
|
" Ez dugu sekula ulertuko usoek elkarri keinu ñimiño ñimiñoekin adierazi ahal dietena". Uso mezulari bakoitzak bere nortasun berezia dauka, pertsona bakoitzak bezalaxe, eta, horregatik, izena
|
jarri
behar zaio. Uso mezulariei izena ematea betidanik Usatietakoei dagokien eskubidea izan da, hezitzaileak diren heinean edo.
|
|
|
Bi idi pareak plazan daudenean, oholtzatik jaitsi dute agintarien aulki zaharra. Hoxu Lepaundik aulkia busti eta blai blai
|
jarri
behar dela gogorarazi du berriro eta Kokoibaitik ura pertzaka ekartzen dabil bakarren batzuen laguntzaz. Palastaka eta palastaka botatzen dio ura aulkiari, harrabots eta zalapartaka etengabe.
|
|
2014
|
|
|
Tenienteari kosta egiten zitzaion Martin Saldiasen agiriak aztertzea, eta begien ondo ondoan
|
jarri
behar zituen irakurri ahal izateko. Aldi batez, ez zuen fitsik esan.
|
|
|
Zure ustea, ordea, bertzelakoa zen: norberaren gogoaren baitan
|
jarri
behar dela indarra; anitzez ere baliotsuagoa dela nahia ahala baino.
|
|
|
Ustekabean dena bada barnean. Ez ginen gaizki jarriak baina atentzioa zen
|
jarri
behar jargietan. Antzerki herrikoi baten abiapuntuan du ikusten esperientzia hori eta parrokiako antzokietatik kanpo.
|
|
|
Hau ez da vaudeville bat. Testuinguruan
|
jarri
behar da eta imajinatu salan zabaltzen den morboa. Ez du orain ene ustez ekibalentziarik, hein horretako taburik.
|
|
|
Moors liskak dira, lur apalak, aintzirak. Laborantzari lotzeko, mendi sanoak utzirik, horko ingurumen berriari
|
jarri
behar zaio jendea. Etsai berria atzematen du hor:
|
|
|
santibatek iigortzen gaitu xingarketa gu ere. ha aurra sortzen deneko. Ados
|
jarri
behar da ontsa atera dadin. Santibate kari haren ostatuan ginelarik, Pierra Paris eiheralartarrak kantatu zigun eta kopla botatzen zuen gehiago, kasik errezitatuz, defaut horiek irentsiz, ez delarik horrela silaba falta batere ageri.
|
|
|
Gaiak hemen bereizi nahi zuen, Lurra k iragarri zuen bezala baina ez jendeak beren artean, norberaren baitan baizik. Ez zen Beltzeria tobera, toberaren bidean
|
jarri
behar gintuzten ariketak ziren nonbait, gama batzuk. Hasi nintzen bilatzen zer ziren gai minberatsuak gure euskal jendartean, zer ziren gaizki uzten gintuztenak, eta ondorioz plazan guti agertuak.
|
|
|
Ondorioz, beste atentzio bat eskatzen dute bere lanek. Arreta osoa, testuaren orainean
|
jarri
beharra dago eta irakurketa parataktikoa sortarazten du, konstruktiboa, ez kontsekutiboa. Idazketa horren bilaketa ez zen esperimentatzeko gogoaren ondorio hutsa.
|
|
|
Oligarkia politiko ekonomikoak arautzen duen sistema demokratiko kapitalistak, inperialistak, lilura eta fantasien jokoa ditu oinarri; gizabanakoen fantasiak asetzeko gai baldin bada lan erdia dauka eginda; behin fantasiak ezagututa, horiek asetzeko adina produktu liluragarri eta erakargarri baino ez dituzte
|
jarri
behar zentro komertzialen apaletan. Gizabanakoek, beren aldetik, sistemak beren fantasiak gauzatzeko adina aukera eskaintzen diela pentsatu arren, ez da inondik inora horrela.
|
|
|
Izebak, ordea, sukaldean ari ez zenetan, beti zuen zerbait eskuartean, belaunak estaltzeko gona bihurtu behar zen soinekoren bat edo urradurak ezkutatzeko askatu eta beste aldera josi beharreko zerbait, lanik zailena, kontu eginda botoiak lehen botoi zuloak zeuden lekuan
|
jarri
behar zirela eta botoi handiak ez zirela aukera aproposa.
|
|
2015
|
|
|
4. Izenen aldaketa ez dator bakarrik, jakina, mugimendu zabalago baten barruan
|
jarri
behar dugu. Araban, EUSTATen datuen arabera, 1981ean 9.886 euskaldun bizi ziren, 20 urte geroago, 74.624, eta 1983an ereduko ikasleak 1.393 ziren, 2010ean, berriz, 21.466 Badakit kasu askotan izenen aldaketaren pare paratu ahal ditugula sailkapen horiek, alegia, aski azalekoak direla.
|
|
|
Identitatea, norberarena edo kolektiboa, ez da esentzia asozial baten adierazpena, baina izan bada adierazpena: jokoan
|
jarri
behar diren praktiken artikulazio, definizio eta ilusio komun eta sozialen adierazpena. Adierazpena, diot, euskaraz, eta ez erdarazko ex pression horren ordez, adi erazi aditzak ez du jardueraz aurreko edo haragoko entitaterik suposatzen, jarduera jakin baten bidez agerraraz litekeenik, eta ondo markatzen du, berriz, adieratzaileak aditzaileari zerbait aditu arazten diola.53 Eta soziala den aldetik, eta adierak irekiak diren aldetik, adieraztea esanahia eta zentzua egiteko antagonismo edo elkarlana izan daiteke.
|
|
|
Judith Butleren ustez, identitate orok" kanpoalde eratzailea" behar du bere burua osatze aldera, eta harekin noski," baztertutako subjektuak" ere behar ditu.57 Hala bada, identitatea egituratzaile eta normatiboari
|
jarri
behar diogun izena da, ez anomaliari, ez baztertuari, ez kanporatuari. Haiek Identitatea eratzeko baliabide, osabide eta ondorioak izanagatik ere.
|
|
|
Esana dut hori. Identitatean, diferentzia bezatua izatera mugatu ez dutenean, anomalia lizuna bezain nabaria izango da, ezen demaseko itxurakerietan
|
jarri
behar du bere izate guztia, gehiegizko desioak bizi behar du. Baina, ez al da horrela jendarte elkarte guztien kasua?
|
|
|
Jim beti sentitu zen anakronismo moduko bat, baina ez zitzaion desatsegina egiten, harik eta beldurra ezagutu zuen arte. Estatuaren aginduz tranpa bakoitzari izena eta helbidea
|
jarri
behar izan zionean, Jimek marmar egin zuen endredo txiki harengatik. Hurrena, goiz batean esnatu eta egongelako leihoa txikituta aurkitu zuen, eta lurrean tranpa bat.
|
|
|
Etxez etxe bilatu eta herriko plazan biltzen zituzten. Batailoiko medikuak eta sarjentu batek erakutsi zieten zehazki hasiberriei nola
|
jarri
behar zituzten atxilotuak lurrean eta buruaren zein aldetan tiro egin, ahalik eta modu eraginkorrenean hiltzeko. Hala egin zen.
|
|
|
Hurrengoan, burdinazko makulu astun pare batekin herrenka ikusi nuen. Harro eta txolindu antzean, gerrako heroi zahar baten imintzioekin plastikozko protesi bat
|
jarri
behar ziotela esan zidan. Zegoeneko soinean ez zeukan hankako minaz arranguratzen zen.
|
|
|
Jaio nintzelarik bere izena jarri nahi zidaten, Honoriok nire aita pontekoa izan behar baitzuen. Gurasoek baietz eta berak ezetz, jaioberri bati ez zaiola senide baten izena
|
jarri
behar. Bestela, nire aita pontekoa izateari uko eginen ziola.
|
|
|
Dena dela, kontraesana zirudien arren, Ibarretxe lehendakaria aldi berean joango zen taxutzen euskal subjektuaren ezagutzan eta erabakitzeko eskubidean oinarritutako estatus berri baterako proposamena, zeinak, herri galdeketaren bidez, herritarren esku
|
jarri
behar zuen etorkizuneko markoaren definizioa.
|
|
|
Ez da hori kontua. Edukia ere bai, baina Eusko Legebiltzarrak abenduaren 30ean onartutako proposamena bera
|
jarri
behar da mahai gainean, bere esangura politikoarekin. Akordioak Estatutuak izan zuen baino babesa handiagoa behar duela orain?
|
|
|
Abenduaren 30ekoa aldatzeko abenduaren 30ean lortu baino gehiengo handiagoa behar da. Eztabaida hor
|
jarri
behar da, eta ez da hor jartzen ari" (G. Kortabarria, Berria,).
|
|
|
849. Otsailean datatutako agirian (Gara,) ETAk bere gain hartzen ditu Madrilen militar baten aurka eta Gasteizen" karrera politiko guztia Euskal Herriaren gorroto eta zanpaketaren gainean landu zuen" Fernando Buesaren aurka burututako atentatuak; horrezaz gain, beste hausnarketa eta adierazpenak jasotzen ditu komunikatuak: ...nomikotik marko juridiko politiko berri baterako kudeakuntza egiteko egokitzat" jo zuenean," kudeatzaile fina" izan baita, baina ez Euskal Herriaren interesentzat, Espainiakoentzat baizik, Euskal Herriaren berreraikuntzarako oztopo bihurtzeraino; fase politiko berrirako, muga autonomiko eta estatalak gainditu eta Euskal Herriak, bere osotasunean, subiranotasuna eskura dezan zutoinak
|
jarri
behar dira, horrela gainditze bidean ezarriz gatazka armatua.
|
|
|
1098. Arestian beste lurraldeetako ugazaba elkarteek baino irekiagoaren ospea izandako Gipuzkoako Adegi aitzindari bihurtu zen ELAk negoziazio kolektiboan jarritako ildoaren aurka, inoiz bere erakunde interesak enpresen interesen gainetik
|
jarri
behar izan bazituen ere; horrela, 2003an, Donostiako Maria Cristina hoteleko lan gatazka luzatzearen alde jokatu zuen, akordioak lurraldeko negoziazioan eta beste establezimendutan izan zezakeen eragina eragozteko. Azkenean, hotelaren jabea zen Starwood multinazionalak, Adegi baztertu eta harreman zuzenera jo zuenean, lortu zuen arrakasta negoziazioak eta 76 eguneko grebak amaiera izan zuen; Donostiako gatazkak multinazionalak Bilbon zuen Sheraton hotel berrian izan zezakeen eraginaren beldurrak soluzioaren alde egin zuela pentsa liteke.
|
|
|
Bigarrena, ikuspegi soziala lehenetsiko duen autogobernua: ekonomia pertsonen zerbitzura
|
jarri
behar da, eta herritarren parte hartzea eta konpromiso soziala sustatu behar ditu.
|
|
|
Bortizkeriaren erabilera baztertuta —ETAren jardueraren ankerkeria eta desegokitasun politikoa berresten ditu, beste behin, txostenak—, indarrak batu eta gehiengoaren borondatea irabazi behar dute abertzaleek; hori da bere buruari
|
jarri
behar dioten erronka; baina, aldi berean, eskubide osoa dute gehiengoaren borondatearen errespetua eta borondate hori gauzatzea ahalbidetuko duen beste marko juridiko politiko bat exijitzeko; zeren eta, ELAren iduriko, teorian indarrean dagoen autogobernu markoa" bide itxian" dago sartua, EAEn zein Nafarroan, Espainiako indar nagusiek hura ez betetzea adostu dutenetik.
|
|
|
Madrilgo akordioari langa
|
jarri
behar zitzaiola eta, heziketa iraunkorrari buruzko euskal akordio proposamena eraman zuen ELAk Lan Harremanen Kontseilura. Proposamenarekin bat egin zuten LABek eta Euskadiko CCOOk —ELAren kideak 1993 hartako berrindustrializazioaren aldeko kanpainan—, UGTk Madrilgo konsignari zintzo eutsi zion bitartean.
|
|
|
" negoziatzeko, mobilizatzeko edo aldarrikatzeko jartzen dugun kemen bera
|
jarri
behar dugu arlo instituzionalean presente egoteko eta proposamen funtzioa betetzeko, langileen bizimodu, interes eta xedeak jokatzen diren zeinahi mailatan gure pisu sindikala ezartzeko,[...] Euskadi langile klasetik egin dadin".
|
|
|
Sindikalgintzak lan harremanen eremutik haragoko ardurarik ere baduenez, aurretik aipatu langileen bizimodu eta interesekin zerikusia duten gaietan eragina izan dezan modu efikazak
|
jarri
behar dira; zehatzago, erakundeen erabakien sortze zein aplikazio prozesuan sindikatuak bere ikuspegia azaldu dezan aukera ahalbidetu behar da. Erakundetako parte hartzea eraginkorra izan dadin nahi du ELAk, ez soilik testigantzazkoa edo, are gutxiago, politika publikoen zurigarri, Nafarroako Ekonomia eta Gizarte Kontseiluarekin gertatzen den bezala.
|
|
|
Beraz, zerbitzuak, bai, baina soilik zerbitzu sindikalak: horiek hobetu eta afiliatu guztien eskura
|
jarri
behar ditu sindikatuak; are gehiago langile askorentzat zerbitzuak direnean sindikatuan izena emateko arrazoia.
|
|
|
Hasieratik lan horretan jardun zuen Maritere Bereziartuak gogoratzen duenez, ELAn sartu zen lehen ordenagailua IBM etxeari alokatu zitzaion: S32 modeloa izan zen, baina laster makina indartsuagoak
|
jarri
behar izan ziren; IBM etxea bera arduratu zen ELAko administrazioko langileen trebakuntzaz. 1977an oso gutxi ziren ordenagailua zuten enpresak, eta erabateko harridura sortu zuen, zeinek eta sindikatu batek, ordenagailua erabiltzeak.
|
|
|
776. Abenduaren 18an hainbat mila delegatu bildu zituzten Bilbon ELA, LAB, ESK, EILAS eta Hiruk PFEZ berria antisoziala zela salatzeko eta zergak herriaren zerbitzura
|
jarri
behar zirela aldarrikatzeko. Nolanahi, ELAri ez zitzaion batere gustatu, hain justu egun batzuk lehenago HB, Ezker Batua eta Zutikek gai berarekin hiriburuetan manifestazioak deitu izana ehundaka lagun bildu ziren denera, Euskadi Informacion en arabera(), eta are gutxiago LAB, CCOOkin batera, alderdien mobilizazioari atxiki izana.
|
|
|
Rafa Diezek garrantzia handiko ataka politiko hartan euskal sindikalismoari zegokion ardura nabarmendu zuen: unean uneko kolaborazio partzialak gainditu eta bere kapital sozial eta politikoa lanean
|
jarri
behar zuen" gatazkaren konponbide demokratikoaren, burujabetza eta bakearen, eta Lan Harremanen euskal esparruaren alde". Oso bestelakoak izan ziren ELAko idazkari nagusiak lankidetzari jarri zizkion lehentasunak:
|
|
|
Rafa Diez, LABeko idazkari nagusi eta EAEko hauteskundeetarako hautagaiak, ez zuen metaforarik xuhurtu unearen garrantzia nabarmentzeko: akordioak" tren berri bat jarri du[...] martxan, eszenatoki politiko berri batera joateko trena"; trantsizioko ereduari ez zaio" gasolina estrategikorik" geratzen eta Lizarrako akordioak" lata irekigailu politikoa" izan luke, PP eta PSOEren jarrerak aldaraziko dituen" elur pilota"; halaber, gatazkari konponbidea emateko" dinamika geldiezina" abian
|
jarri
beharra nabarmendu zuen" (Egunkaria, Diario Vasco,).
|
|
|
Baina harago joan behar dugu. Lan egiteko metodoa bilatu eta aurrerapen zehatzak egiteko moduak
|
jarri
behar ditugu."
|
|
|
Duela hamazazpi urte kooperatibagintzara emanda jarri nintzenean, hasieratik intuizio nagusi batekin sartu nintzen: kooperatibismoa biziberritzekotan, hezkuntza kooperatiboaren prozesua martxan
|
jarri
behar genuen. Urteak pasatu behar genituen hori prestatzen.
|
|
|
Iduri du ez dela politikoki polita bigarren hori. Baina honetan bezala beste gai batzuetan, erromantizismorako dugun joera bijilantziapean
|
jarri
behar dugu.
|
|
|
Hauxe da lan bidaiako partida estelarra. Geratzen diren indarrak honetanxe
|
jarri
behar.
|
|
|
berrogei pertsona teknikari moduan komunitateetan hizkuntza sustatzera emanak. Egia da ‘teknikari’ komatxoen artean
|
jarri
behar dugula, komunitateek proposatutako pertsona hauek oso formazio eta oinarri eskasa baitute kasu askotan. Baina esperientzia moduan kontuan hartzekoa da:
|
|
|
Duela zortzi urte airean utzi genuen ideia dator berriro. Kontinente desberdinetan hazkundea eta garapena kontzeptuez harago ‘ondo bizitzea’ zer den galdetu behar badugu filosofikoki, kulturalki eta politikoki, eta hori
|
jarri
behar badugu jardun soziopolitikoaren erdigunean, orduan gehiago entzun behar diogu elkarri.
|
|
|
Pertsona konkretu batzuen balioa eta ahalmena ezin da ahaztu, baina nire susmoa da bertsolaritza ez zela borroka leku politikotzat hartu bertsolarien artean ez zegoelako desberdintasun kultural eta ideologiko handirik. Zinean, ostera, ez zegoen halako adostasunik, zinemagileak heterogeneoagoak zirelako eta, gainera, era batean edo bestean botere politiko handi edo txikiren baten babespean
|
jarri
behar zutelako, botere horiek etorkizuna moldatzeko armatzat baitzuten zinea. Eta, praktikan, hurkoaren zinema trabatzea edo gutxiestea errazagoa izan da norberaren zinema modu txukunean osatzea baino.9, 10
|
|
|
Horretan datza, bada, autogobernua. Erkidego batek eskumen bat bere gain hartzen badu, jarduera hori finantzatzeko eta ezartzeko baliabideak
|
jarri
behar ditu. Ez baditu jartzen, borondate politiko hutsagatik da.
|
|
|
" Ez da legez kanpoko ezer egin, ez da eskurik inon sartu." Excusatio non petita... Hala ere, ez dago zertan Sanzen esana zalantzan
|
jarri
beharrik. Ikerketa judizial batek alfonbra guztiak altxatu eta ondorio berberera iritsiko balitz ere, horrek ez luke gertatutako guztiaren larritasuna ezkutatuko.
|
|
|
1979an, Banca Catalanak hartu zuen bere kontrola eta luzaro gabe Espainiako Bankuaren 14 000 milioi pezeta mailegatu behar izan zion. Galerak amaitzen ez zirenez, diru gehiago
|
jarri
behar izan zuten. Gerora BBV bankuari saldu zitzaion BIM eta ondoren horrek Banco Espiritu Santori.
|
|
|
Hemen zulo handiak agertu ziren. 2008 urtean, 406 milioi eurotan baloratzen zuen CANek adar handi hori; lau urte beranduago, Caixabankek ondorioztatzen zuen 117 milioi euroko ondare negatiboa zuela eta horrenbestez diru hori guztia
|
jarri
behar zela zulo hori estaltzeko. Nahiz eta negozio atal horrek aurrezki kutxari urtetan ekarpen eta irabazi handiak eskaini, 2011n eta 2012n 47,3 milioi euroko galerak eragin zizkion.
|
|
|
Haren esanetan, 1976tik honako estatutu aldaketa guztiak Espainiako Konstituzioaren ondorengo araudietan eta gobernuen arteko akordioetan oinarritu direnez" erabat demokratikoak" dira. Eta erabat demokratikoak direnez, ez dago hori auzitan
|
jarri
beharrik.
|
|
|
Eskandalu haren ondorioz, urte batzuk lehenago estatuak bereganatutako hotel batzuk, aireportuetako catering zerbitzuak eta bidaia agentzia bat (Marsans) saldu zituen Espainiako Industria Ministerioak. Turismo Ministerioak kontrako iritzia izan arren, Industriak zioen negozio haiek ez zirela estrategikoak eta diru publiko asko
|
jarri
behar izaten zuela. Sektore pribatutik berehala ikusi zuten negozioa:
|
|
|
Lehen bi ordainketatan jarritako 66 milioi euroekin aski ez, eta Oesiak kapital zabaltze bat egin zuen hilabete gutxira. Hartara, CANek beste 13,2 milioi euro
|
jarri
behar izan zituen. Urte baten buruan, Nafarroako Kutxak 79 milioi euro inguru inbertitu zituen.
|
|
|
Obra faraonikoa izan zen, zementuaren oturuntza. Bost milioi metro koadroko lurra, 170 000 metro koadro hormigoi, 390 000 tona aglomeratu eta 190 kilometroko kableak
|
jarri
behar izan ziren. Isolux Corsanek, kasurako, negozio bikaina egin zuen aireportuarekin:
|
|
|
2011rako CCMk emandako kreditu guztien ia heren batek, %29k, kobratzeko arazoak zituzten eta zalantzako mailegu horiei aurre egiteko erreserba nahikorik ez zuen. Azkenean, zergadunek ia 4000 milioi euro
|
jarri
behar izan dituzte sistemako lehen ardi beltza salbatzeko.
|
|
|
Azken emaitza ezaguna da. Okerren zeuden finantza taldeak birkapitalizatzeko zuzenean
|
jarri
behar izan dira 90 000 milioi euro, eta horietatik 40 000 milioi euro inguru Europako Batasunak jarri ditu. Zuzenean emandako diru horren zati handi bat, 40 000 milioi eta 53 000 milioi euro artean galdutzat ematen da.
|
|
|
2008tik 2011ra bitartean 2,2 milioi euroko galerak pilatu zituen. Caixabank ek sozietatea bere gain hartu zuenean erreserbetan 4,6 milioi euro
|
jarri
behar zirela aitortzen zuen.
|
|
|
Ia mila milioi euroko (954 milioi) mailegua emana zien 2009rako CANek etxegileei Nafarroan, eta Espainiako Bankuaren arabera zalantzazko kredituak garai hartan oso portzentaje txikikoak izan arren, ondorengo urteetako bilakaeraren daturik ez dago. Alta, proiektuak geratu eta etxe eraikuntzaren erritmoa jaitsi zen bezala, zalantzarik gabe berandutze tasa biderkatu egin zen, eta milioika euro
|
jarri
behar izan zituen CANek zulo horiek estaltzera.
|
|
|
Handiagoa izanez gero, irregularra izango zatekeen. Hala, Burguetek esan bezala, Gobernuak ez zuen diru metalikorik
|
jarri
behar izan; okerrago, konpromiso batzuk hartu zituen eraikuntza enpresekin. CDNko kontseilariak saldu nahi izan zuen zementuaren oturuntza hura herritarren eskubideekin uztartu zitekeela:
|
|
|
Izan ere, salmenta eta alokairu bidezko operazio hura ez zegoen arriskutik libre. 2010eko urtarrilean Espainiako Bankuko Zaintzako zuzendari nagusiak berak administrazio kontseiluari gutun bidez ohartarazi zion arriskuak estaltzeko diru hornidurak
|
jarri
behar zituela: bulegoak prezio batean saldu ziren, eta konpromiso batzuk hartu zituen erosleekin alokairua ordaintzeko.
|
|
|
Hala ere, gizarte ekintzan ez zuten eskua sartu nahi izan, propaganda makinaria erraldoia zelako. Nor ausartu zitekeen esatera gizarte ekintzan diru gutxiago
|
jarri
behar zela aurrezki kutxaren hornidurak sendotzeko. Epe motzeko politiken itsukeriaren ordaina da hori.
|